دانلودمقاله حسابداری بهای تمام شده

اختصاصی از زد فایل دانلودمقاله حسابداری بهای تمام شده دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مقدمه
استفاده از سیستم های پیشرفته و دقیق حسابداری و بهره و نتیجه گیری از روشهای استفاده شده شرکت یا مؤسسه را به اهداف مورد نظر نزدیک نموده و مدیران و صاحبان سهام دیگر استفاده کنندگان از صورتهای مالی از عملکرد شرکت در بهبود وضعیت مالی و رسیدن به اهداف عالی بهره گیری می نمایند . به منظور تحقق اهداف مطلوب و کنترل و جلوگیری از هر گونه زیان و خسارت احتمالی و رسیدن به سود روش حسابداری بهای تمام شده برای واحد مالی شرکت مورد نظر پیشنهاد و ارائه می گردد .
استفاده و بکارگیری از این روش مدیران و صاحبان سهام را در هر مقطعی که قصد تعیین هزینه ها و یا بالا بردن سود مورد انتظار را دارن کسب می نماید . در این روش بدلیل دقت موجود در ثبت اقلام هزینه بهای تمام شده در هر قسمت یا بخش عملیات می توان هزینه مواد ، سربار و …. کم نموده تا به کسر نقطه سر به سر میزان سود مورد انتظار بالا برده شود و موجب شکوفائی شرکت یا مؤسسه فراهم آید . بحث بهای تمام شده در هر شرکت یا واحد تجاری متناسب با نوع تولید و هزینه شناسائی و ثبت میگردد. روش حاضر پس از تحقیق در خصوص عملکرد تولید شرکت کار آمدن شدن عوامل تولید بدین شرح مرقوم می گردد .
تعریف مختصری از حسابداری بهای تمام شده
حسابداری بهای تمام شده یکی از شاخه های حسابداری مدیریت می باشد که عهده دار وظایف متعددی از جمله : 1ـ روش های کنترل هزینه 2ـ ارزیابی موجودی ها و غیره به منظور دستیابی به اهداف خاصی از قبیل رسیدن به بهای تمام شده مناسب و راهنمایی مدیران در جهت تصمیم گیریهای آتی می باشد . تعریف حسابداری بهای تمام شده : حسابداری بهای تمام شده به شاخه ای از حسابداری اطلاق می شود که وظیفه اش جمع آوری اطلاعات مربوط به عوامل هزینه ، محاسبه بهای تمام شده محصولات و خدمات همچنین ارائه روشهای تقلیل بهای تمام شده و تولیدات ، از طریق تجزیه و تحلیل گزارشها و بررسی شیوه های تولید می باشد .
وظایف حسابداری بهای تمام شده :
1. یاری مدیران در ایجاد و اجرای برنامه ها .
2. برقراری روشها و شیوه های اعمال کنترل ، به منظور کاهش معقول هزینه ها .
3. راهنمایی مدیریت در تصمیم گیری های نهایی به منظور انتخاب بهترین راه حل از راه حل های موجود ارزیابی موجودی ها به منظور هزینه یابی و قیمت گذاری آنها و کنترل مقداری موجودی ها .
4. پیش بینی هزینه های تولید برای یک دوره معین.
5. جمع آوری ،‌تفکیک ، ثبت و تسهیم هزینه ها.
اهمیت حسابداری بهای تمام شده :
حسابداری بهای تمام شده با ابزار حسابداری ، مدیریت را برای برنامه ریزی ، کنترل و ارزیابی نتایج عملیات ، مجهز نموده و به عنوان بازوی مدیریت ، در برنامه ریزی و کنترل فعالیتها تلقی می شود . این شاخه حسابداری ، مدیریت را در برآورد و جمع آوری اطلاعات مربوط به هزینه مواد ، هزینه حقوق و دستمزد و سایر هزینه های تولیدی یاری می نماید . جمع آوری اطلاعات مربوط به هزینه ها می تواند مدیران را در تصمیم گیری برای توسعه ماشین آلات و تأسیسات به منظور افزایش تولید و فروش از طریق مختلف مانند :خرید ، تعویض ، ساخت و یا اجاره تأسیسات و ماشین آلات جدید یاری نمایر . کاربرد حسابداری بهای تمام شده : استفاده از حسابداری بهای تمام شده و تنایج حاصل از آن ، تنها به مؤسسات تولیدی محدود نمی شود ، بلکه مؤسسات غیر تولیدی مانند : ادارات دولتی ، شرکت های بیمه ، بیمارستانها ،‌دانشگاهها ، مؤسسات حمل و نقل ، شرکتهای هواپیمائی ، عمده فروش ها و خورده فروش ها و غیره نیز می توانند از حسابداری بهای تمام شده برای محاسبه بهای تمام شده خدمات ارائه شده و افزایش کارآیی فعالیتهای خود ، استفاده کنند . اطلاعات اولیه حسابداری بهای تمام شده شامل اسناد و مدارک و گزارشهایی است که برای رسیدن به اهداف حسابداری بهای تمام شده مورد نیاز می باشد مثل فاکتور خرید مواد ، برگ رسید مواد وارده به انبار ، حواله صدور مواد از انبار به قسمتهای مختلف تولید ، حواله نقل و انتقالات داخلی مواد بین دوایر ، گزارشهای ساعات کار انجام شده تولیدی و غیر تولیدی و اوقات تلف شده ، اطلاعات مربوط به ظرفیت اسمی و عملی کارخانه ، آمار مربوط به مشخصات فیزیکی کارخانه ، قطعات یدکی مورد نیاز ماشین آلات ، برق مصرفی و سایر نیروهای محرکه مورد نیاز ، آمار نیروی انسانی و غیره .
اصطلاحات متداول حسابداری بهای تمام شده :
علوم و فنون مختلف ، هر یک دارای اصطلاحات خاصی هستند که بکارگیری صحیح انها فرگیری را ساده تر خواهد نمود . حسابداری بهای تمام شده نیز دارای اصطلاحات گوناگونی است که هر یک بیانگر مفهوم خاصی می باشد . در این قسمت بعضی از این اصطلاحات را به طور خلاصه تعریف می نمائیم .
هزینه یابی ـ محاسبه بهای تمام شده کالای ساخته شده و موجودی کالای در جریان ساخت را هزینه یابی گویند .
کالای ساخته شده ـ به محصولاتی گفته می شود که جریان تولید را کاملاً طی کرده ، برای فروش آماده باشند .
کالای در جریان ساخت ـ به محصولات و یا موجوداهایی اطلاق می شود که ساخت آنها هنوز به اتمام نرسیده باشد .

عوامل بهای تمام شده ـ عوامل بهای تمام شده عبارت است از هزینه هایی که برای ساخت محصول به مصرف می رسند و شامل مواد اولیه ، دستمزد و هزینه های غیر مستقیم تولید می باشد .
تولید ـ عبارت از تغییر شکل و ماهیت مواد طی مراحل مختلف به کالاست ، به طوری که پس از این تغییر شکل ، مواد خام به کالای ساخته شده تبدیل شود.
حسابداری بهای تمام شده و جایگاه آن : در مؤسسات تولیدی ، با توجه به حجم فعالیت ها ، تخصصی شدن موضوع هزینه یابی و تفکیک هزینه ها ، محاسبه بهای تمام شده محصولات ساخته شده و رسیدن به اهداف مورد نیاز ، ایجاد دایره حسابداری بهای تمام شده به موازات دایره حسابداری مالی ضرورت می یابد .
دایره حسابداری مالی ، وضعیت مالی مؤسسه در قالب گزارش منعکس می نماید و نشان دهنده این مسئله است که فعالیتهای مؤسسه در طول دوره زمانی ، چه نتایج کلی در بر داشته است ولی دایره حسابداری بهای تمام شده به جزئیات فعالیتهای دوایر تولیدی ، مراکز هزینه و قسمت های مختلف می پردازد و نتایج عملیات خود را در غالب گزارشهایی مانند گزارش مصرف مواد ، ساعات کار انجام شده ، اوقات تلف شده ، ضایعات ، قیمت تمام شده کالای ساخته شده ودر جریان ساخت و …. در اختیار مدیران قرار می دهد .دایره حسابداری بهای تمام شده ، دارای یک نفر مسئول می باشد که تحت نظر مدیر مالی انجام وظیفه می کند .
بهای تمام شده: عبارت است از مجموع ارزش عوامل تخصیص داده شده به تولید یک محصول.
هزینه‌های تولیدی: عبارت است از هزینه‌هایی که برای ساخت یک واحد محصول بکار می‌رود که شامل دستمزد مستقیم، مواد مستقیم و سربار ساخت می‌باشد.
مواد مستقیم: هر نوع موادی که برای تولید مستقیما بکار می‌رود و یک جزء اصلی و قابل شناسائی محصول تکمیل شده را تشکیل می‌دهد مواد مستقیم نامیده می‌شود.
دستمزد مستقیم: حقوق و دستمزد کارکنانی که بطور مستقیم در تولید محصول دخالت دارند و مواد مستقیم را به محصول تبدیل می‌کنند، دستمزد مستقیم نامیده می‌شود.
سربار ساخت: تمام هزینه‌های منظور شده در جریان تولید به جزء مواد مستقیم و دستمزد مستقیم، به عنوان سربار کارخانه تلقی می‌شود، از قبیل مواد غیر مستقیم، دستمزد غیر مستقیم و سایر هزینه‌های غیر مستقیم تولیدی.
تخصیص هزینه‌ها: عبارت است از منظور نمودن هزینه‌ها به حساب هر یک از محصولات.
نرخ جذب سربار: نرخی است که بر اساس آن هزینه‌های سربار ساخت به محصولات تخصیص داده می‌شود.
عناصر تشکیل دهنده بهای تمام شده:
عناصر تشکیل دهنده بهای تمام شده محصولات تولیدی به طور کلی شامل اقلام زیر می‌باشد:
1ـ مواد مستقیم
2ـ دستمزد مستقیم
3ـ سربار کارخانه
هر نوع موادی که برای تولید مستقیما بکار می‌رود و یک جزء اصلی و قابل شناسایی محصول تکمیل شده را تشکیل می‌دهد مواد مستقیم نامیده می‌شود مانند سیب زمینی آماده شده جهت کاشت.
حقوق و دستمزد کارکنانی که بطور مستقیم در تولید محصول دخالت دارند و مواد مستقیم را به محصول تبدیل می‌کنند، دستمزد مستقیم نامیده می‌شود، مانند حقوق کارگران قسمت برداشت گندم.
تمام هزینه‌های منظور شده در جریان تولید به جزء مواد مستقیم و دستمزد مستقیم، به عنوان سربار کارخانه تلقی می‌شود از قبیل مواد غیر مستقیم، دستمزد غیر مستقیم و سایر هزینه‌های غیر مستقیم تولیدی.
اصطلاحاً جمع هزینه‌های مواد مستقیم و دستمزد مستقیم و سربار کارخانه را بهای تولید یا بهای ساخت گویند و جمع هزینه‌های مواد مستقیم و دستمزد مستقیم را بهای اولیه و جمع دستمزد مستقیم و سربار کارخانه را هزینه‌های تبدیل گویند.
سایر هزینه‌هایی که در یک موسسه تولیدی واقع می‌شوند هزینه‌های دوره نامیده می‌شوند. مانند هزینه‌های توزیع و فروش و اداری و تشکیلاتی که در پایان سال مالی به حساب سود و زیان انتقال می‌یابند.

حسابداری بهای تمام شده:
چه چیزی را به چه قیمتی به دست آورده ایم؟ پاسخ این سوالات در حسابداری به وسیله تکنیکها و روشهایی داده می شود که به آن حسابداری بهای تمام شده یا حسابداری صنعتی می گویند.
شناخت و طبقه بندی صحیح هزینه ها، تعیین محل وقوع آنها و تخصیص درستشان به انواع فعالیتهای سازمان و نهایتا تجزیه و تحلیل نتایج بدست آمده را می توان به عنوان هدف اصلی سیستم بهای تمام شده نامید.
- قبول یا عدم قبول سفارش مشتریان
- تعیین قیمت فروش محصولات
- تولید یا عدم تولید یک محصول خاص
- افزایش یا کاهش حجم تولید محصولات
- ایجاد یک خط تولید جدید و یا توسعه واحد صنعتی
- حذف و یا ایجاد تغییر در خط تولید موجود
- تغییر در کیفیت محصولات و یا تغییر در فرآیند تولید
تصمیم گیری در مورد هر یک از موارد فوق و دهها مورد دیگر از این قبیل، بدون داشتن یک سیستم مناسب حسابداری بهای تمام شده، اگر غیر ممکن نباشد، بدون شک خالی از اشکال نخواهد بود. محاسبه بهای تمام شده در بدو امر کاری ساده به نظر می رسد. چرا در هر موسسه تولیدی، حداقل برای محاسبه سود و زیان سال، ناچارند که هزینه ها را ثبت و در مقابل درآمدها قرار دهند. حال کافی است که مشخص شود در طی سال چه محصولاتی و با چه کمیتی تولید شده است که با تخصیص این هزینه ها به تولیدات، قیمت تمام شده هر محصول بدست خواهد آمد. آنچه که گفتیم، اساس کار حسابداری بهای تمام شده است ولی انجام این کار به مراتب از گفتن آن مشکل تر است.
روشهای طبقه بندی هزینه ها:
الف: طبقه بندی هزینه ها به تفکیک عوامل اصلی بهای تمام شده
موسسات تولیدی در جریان عملیات خود، مواد اولیه را با کمک تکنولوژی و کار نیروی انسانی به محصول تبدیل می کنند . پس عوامل تشکیل دهنده بهای تمام شده محصولات یک موسسه تولیدی را می توان در سه بخش کلی هزینه مواد، هزینه کار و هزینه سربار طبقه بندی کرد.
ب: طبقه بندی هزینه ها به مستقیم و غیر مستقیم:
هزینه های مستقیم هزینه های هستند که بتوان آنها را به سهولت به واحد محصول تخصیص داد مثل هزینه مواد اولیه، هزینه پرسنلی که مستقیما با مواد و ماشین آلات سازنده محصولات کار می کنند و بقیه هزینه ها غیر مستقیم تلقی می شوند یعنی هزینه های مواد اولیه و پرسنلی که در تعریف فوق به صورت مستقیم تلقی نمی شوند.
ج: طبقه بندی هزینه های متغیر و ثابت
د: طبقه بندی هزینه ها با توجه به وقایع سازمانی : هزینه های تولیدی _خدماتی_اداری_فروش
ه: طبقه بندی هزینه ها به روش ترکیبی: در سطح حسابهای کل از یک روش و در سطح حسابهای معین از دیگر روشهای طبقه بندی هزینه ها استفاده کرد.
مراکز هزینه :
عملیات ساخت محصول در یک موسسه تولیدی ممکن است توسط قسمتهای مختلفی صورت گیرد در این حالت هر قسمت،مسئولیت بخشی از فرآیند تولید را بعهده داشته و محصول با عبور از این قسمتها بتدریج تکمیل شده ونهایتا بصورت محصول آماده برای فروش در می آید. بمنظور کنترل هزینه های تولید ومحاسبه بهای تمام شده محصولات به شکلی که بتوان مشخص کردکه هر یک از قسمتهای تولید چه مبلغی از عوامل تشکیل دهنده بهای تمام شده را به خود اختصاص داده اند،می بایست این قسمتها به دقت شناسایی شوند. در حسابداری صنعتی هر یک از این قسمتها را مرکز هزینه می نامند. تعیین مراکز هزینه باید بنحوی صورت گیرد که تخصیص هزینه ها به آنها امکان پذیر بوده و حوزه مسئولیت سرپرستان این مراکز مشخص باشد. در حسابداری بهای تمام شده اصطلاح مرکز هزینه به هر یک از واحدها و قسمتها اعم از تولیدی، پشتیبانی، اداری و فروش اطلاق می شود. مراکز پشتیبانی، خدماتی- سرویس دهنده مانند مراکز تهیه آب و برق و گاز، تعمیرگاهها و انبارها. این مراکز با خدمت خود عملیات تولید را تسهیل می کنند و بدون وجود آنها اصولا عمل تولید امکان نخواهد داشت .
منظور از حسابداری (بهای تمام شده) چیست؟
حسابداری بهای تمام شده شاخه‌ای از علم و فن حسابداری است که وظیفه جمع آوری اطلاعات مربوط به عوامل هزینه و محاسبه بهای تمام شده محصولات و خدمات را بر عهده داشته با و تجزیه و تحلیل گزارش‌ها و بررسی‌ راههای تولید روشهای تقلیل بهای تمام شده تولیدات را بیان می‌کند.
اهمیت حسابداری بهای تمام شده برای چیست ؟
در واقع حسابداری صنعتی یا حسابداری بهای تمام شده یک ابزار بسیار مهم در اختیار مدیریت می‌باشند تا مدیران با استفاده از حسابداری صنعتی، بهای تمام شده تولیدات را محاسبه می‌کند و کنترل خود را بر روی هزینه‌های مواد، دستمزد و سایر هزینه‌های تولید اعمال می‌کند.
مدیران اگر گزارشات دقیق و صحیحی از عوامل هزینه نداشته باشند در تصمیم گیری خود در جهت افزایش تولید یا سایر تصمیم گیری‌ها و راه انجام تصمیمات خود با مشکل مواجه خواهند شد.
کاربرد حسابداری بهای تمام شده چیست ؟
گاهی تصور می‌شود کاربرد حسابداری صنعتی و بهای تمام شده محدود به کارخانجات و صنایع تولیدی می‌باشد هرچند شاید مشهورترین کاربرد آن در این جهت باشد ولی سایر مؤسسات نیز از حسابداری بهای تمام شده بهره برده و از روشهای حسابداری بهای تمام شده در بانکها، شرکتهای بیمه عمده فروشی‌ها ، شرکتهای حمل و نقل ، شرکتهای هواپیمایی ، دانشگاه‌ها و بیمارستان‌ها در جهت کارایی بیشتر استفاده می‌گردد.
اهمیت حسابداری بهای تمام شده در بخش دولتی
حسابداری بهای تمام شده یا حسابداری صنعتی به شاخه ای از حسابداری اطلاق می شود که وظیفه آن شناخت،جمع آوری ،پردازش وگزارشگری اطلاعات مربوط به عوامل بهای تمام شده و محاسبه بهای تمام شده خدمات ومحصولات و همچنین ارائه روشهای تقلیل بهای تمام شده خدمات وتولید از طریق تجزیه و تحلیل گزارشها می باشد.حسابداری بهای تمام شده جدا از حسابداری مالی و حسابداری دولتی نیست وبا بکارگیری این شاخه از حسابداری،در واقع قسمتی از وظایف حسابداری به حسابداری بهای تمام شده واگذار شده تا برخی از اهداف حسابداری مالی در بخش خصوصی و حسابداری دولتی در بخش عمومی تامین شود.
حال اهمیت حسابداری بهای تمام شده در بخش دولتی رااز دو منظر زیر به اختصار مورد بحث قرار می دهیم.
الف-نظام بودجه ریزی عملیاتی
ب-قانون مدیریت خدمات کشوری

الف-نظام بودجه ریزی عملیاتی:
در بودجه ریزی عملیاتی (PERFORMANCE BUDGETING) علاوه بر تفکیک اعتبارات به وظایف، برنامه ها، فعالیتها و طرحها، حجم عملیات و هزینه های اجرای عملیات دولت و دستگاههای ذیربط براساس روشهای حسابداری بهای تمام شده، محاسبه و تعیین می گردد.
حسابداری بهای تمام شده به عنوان بازوی مدیریت جهت برنامه ریزی،تصمیم گیری وکنترل عوامل بهای تمام شده تلقی می گردد وبا بررسی اطلاعات جمع آوری شده و ارایه آن به مدیران امکان کنترل عوامل بهای تمام شده خدمات وتولید ومراکز مختلف هزینه را فراهم نموده وبا مقایسه بین هزینه های بودجه شده وهزینه های واقعی،به تجزیه وتحلیل انحرافات بین این هزینه ها می پردازد، لذا ارقام پیش بینی شده در بودجه عملیاتی متکی به تجزیه و تحلیل تفصیلی برنامه ها، فعالیتها، عملیات و قیمت تمام شده آنان برپایه اهداف و مقاصد دولت است، که در آن بخشی از هزینه های عمومی و استهلاک دارائیهای سرمایه ای به واحدهای عملیاتی برنامه ها و فعالیتها تخصیص می یابد.
تدوین و اجرای بودجه عملیاتی در دستگاههای دولتی مستلزم کاربرد حسابداری تعهدی، به منظور تعیین هزینه های واقعی برنامه ها و فعالیتهاست. هماهنگی و یکنواختی طبقه بندیهای بودجه ای و حسابداری و تطبیق آنها با ترکیب سازمانی دستگاههای دولتی از یک طرف و ارتباط وظایف برنامه ریزی، بودجه ریزی و حسابداری دولتی از طرف دیگر نیز از ضروریات بودجه عملیاتی و ایجاد اطلاعات کافی برای مدیریت منابع و وجوه عمومی است.
در بودجه عملیاتی از طبقه بندی عملیاتی جهت اعتبارات استفاده می شود. در طبقه بندی عملیاتی کالا و خدمات خریداری شده، به جای طبقه بندی برحسب نوع و ماهیت به عنوان عوامل و اجــــزای فعالیتها تلقی و طبق بندی می گردند. برای نمونه مواد و مصالح ساختمانی مصرف شده توسط سازمان دولتی، بخشی از بهای تمام شده، جاده، پل یا ساختمان ساخته شده محسوب و طبقه بندی می گردد. زیرا مواد و مصالح مذکور در ترکیب با سایر تجهیزات و خدمات استفاده شده حاصل نهایی خاصی را که جزئی از وظایف و اهداف و برنامه های سازمان دولتی است، ایجاد می کند. به عبارت دیگر، مواد، کالا و خدمات خریداری شده با محصول و تولید نهایی (END-PRODUCT) ارتباط داده می شود. طبقه بندی عملیاتی مدارک و اسناد قابل قبول و واقعی را که ممکن است در تشخیص کارایی&، سطوح مختلف مدیریت مفید باشــــد، ایجاد می کند و بیان می دارد که علت افزایش هزینه های بهای تمام شده برنامه ها، افزایش حجم عملیات است یا افزایش هزینه ها برای حجم ثابت است. شکل شماره یک طبقه بندی در بودجه عملیاتی را نشان می دهد.
گرچه طبقه بندی عملیاتی برحسب فعالیتها توجه مدیریت را به برنامه ها و هزینه های تمام شده آنها جلب می کند ولی باید توجه داشت که هزینه های تمام شده همه فعالیتها به خودی خود، ارزش واقعی آنها را نشان نمی دهد. لذا در اکثر برنامه های دولت، فعالیتها به عنوان واحــــــدهای اندازه گیری عملیات به کار می روند، زیرا، دارای قابلیت انعطاف و متناسب با ساختارهای سازمانی موجود هستند. دوران گذار از بودجـــه بندی برنامه ای به سوی بودجه بندی عملیاتی سرآغازی است برای:
عبور از حسابداری نقدی به طرف حسابداری تعهدی؛
گامی موثر و مفید درجهت شفافیت سازی هرچه بیشتر هزینه ها؛
زمینه ای برای انجام اصلاحات ساختاری و عقلانی تر کردن نقش دولت در فعالیتهای اقتصادی.

ب-قانون مدیریت خدمات کشوری:
ماده 16 قانون مدیریت خدمات کشوری بیان می داردکهبه منظور افزایش بهره وری واستقرار نظام کنترل نتیجه ومحصول ( ستانده ) وکنترل مراحل انجام کار ویا هر دو ، جلوگیری از تمرکز تصمیم گیری و اعطاء اختیارات لازم به مدیران برای اداره واحدهای تحت سرپرستی خود بر اساس آئین نامه ای که توسط سازمان تهیه و به تصویب هیات وزیران میرسد دستگاههای اجرائی موظفند اقدامات ذیل رابه عمل آورند.
الف- تعیین قیمت تمام شده فعالیتها و خدمات و محصولات واحدهای مجری از قبیل واحدهای آموزشی، پژوهشی، بهداشتی، درمانی، خدماتی، تولیدی و اداری ، متناسب باکیفیت و محل جغرافیایی ارائه فعالیتها و خدمات ، در چهارچوب متوسط قیمت تمام شده فعالیتها و خدمات مذکور در بودجه مصوبه سالانه ملی و استانی با تایید سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور یا استان.
ب- تعیین شاخصهای هدفمند و نتیجه گرا و استانداردهای کیفی خدمات و پیش بینی ساز و کارهای نظارتی برای کنترل کمیت و کیفیت خدمات ارائه شده.
ج- انعقاد تفاهمنامه با مدیران واحدهای مجری براساس حجم فعالیتها و خدمات و قیمت تمام شده آن و تعیین تعهدات طرفین.
د- اعطاء اختیارات لازم برای پیشنهاد جابه جایی فصول و برنامه‌های اعتبارات مذکور به شورای برنامه‌ریزی استان در چهارچوب احکام قانون بودجه سالانه جابجایی اعتبارات ملی براساس احکام قانون بودجه سالانه خواهد بود.
هـ- برای اجراء نظام قیمت تمام شده، اختیارات لازم اداری و مالی به مدیران به موجب آئین نامه‌ای که با پیشنهاد سازمان به تصویب هیات وزیران می‌رسد تعیین می‌گردد.
و- اعتباراتی که براساس قیمت تمام شده در اختیار واحدها قرار می‌گیرد، به عنوان کمک تلقی شده و پس از پرداخت به حساب بانکی واحدهای ذیربط به هزینه قطعی منظور می‌گردد. مدیران دستگاههای اجرائی نسبت به تحقق اهداف و نتایج پیش بینی شده در تفاهمنامه در مدت مدیریت خود مسوول و به نهادهای نظارتی پاسخگو خواهند بود و موظفند گزارش اقدامات مربوطه را هر شش ماه یک باربه سازمان ارائه نمایند و سازمان نیز مکلف است گزارش عملکرد این ماده را یک ماه قبل از ارسال لوایح بودجه سالیانه به مجلس تقدیم نماید.
تبصره1- دستگاههایی که با پیشنهاد سازمان و تصویب هیات وزیران امکان محاسبه قیمت تمام شده محصولات و خدمات خود را نداشته باشند از طریق محاسبه هزینه تمام شده اقدام خواهند نمود.
تبصره 2- احکام این ماده می‌باید ظرف یک سال توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور اجراء شده و از سال 1387 بودجه دستگاههای موضوع این قانون فقط با رعایت مفاد این ماده قابل تنظیم و ارائه می باشد.
در اصطلاحات حسابداری بهای تمام شده داریم:
بهای تمام شده:به معنی منابع از دست رفته برای تحصیل کالا و خدمات مورد نیاز است.
منابع از دست رفته با ارقام ریالی اندازه گیری وبه صورت کاهش منابع یا افزایش مصارف نشان داده می شود.صرف این منابع و وقوع بهای تمام شده به قصد دستیابی و استفاده از منافعی در حال وآینده است.
هزینه تمام شده:بهای تمام شده ای است که منفعت مورد نظر برای آن حاصل شده است.به عبارت دیگر،هزینه،بهای تمام شده ای است که در برابر منابع یک دوره مالی قرار می گیرد و برای کسب آن منابع از دست رفته است.
پس می توان گفت بهای تمام شده دارای منافع آتی است،در حالی که هزینه منافع آتی ندارد.به عبارت دیگر منافع بهای تمام شده منقضی نشده است،در حالی که منافع حاصل ار تحمل هزینه منقضی شده است.
روش محاسبه صحیح بهای تمام شده
وقوع رویدادهایی نظیر توسعه رقابت جهانی، پیشرفت فن آوری اطلاعات و ارتباطات و دسترسی به سیستم های اطلاعاتی ارزان طی دو دهه گذشته و تلاش واحدهای اقتصادی جهت احراز رتبه جهانی و ورود به بازارهای بین المللی، لزوم داشتن نگرشهایی همچون رضایت مشتریان و مدیریت بر مبنای فعالیت را اجتناب ناپذیر کرده است.
همچنین با افزایش سهم فن آوری و سایر اجزای هزینه های سربار در تولید کالاها و خدمات ، روشهای هزینه یابی سنتی، اطلاعات صحیح در مورد هزینه سر بار و تسهیم آن فراهم نمی آورد در حالیکه اطلاعات بهای تمام شده محصولات، خدمات و مشتریان از مهمترین اطلاعات مالی است که برای تصمیمات مدیریت مورد نیاز است. برآورده نشدن اطلاعات مورد نیاز مدیریت توسط سیستم های هزینه یابی سنتی، واحدهای اقتصادی را به سمت استفاده از سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) متمایل کرده است.
سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت یکی از سیستم های نوین هزینه یابی محصولات و خدمات است که نیازهایی از قبیل محاسبه صحیح بهای تمام شده محصول، بهبود فرایند تولید، حذف فعالیت های زائد، شناخت محرک های هزینه، برنامه ریزی عملیات و تعیین راهبردهای تجاری را برای واحد اقتصادی برآورده می سازد. این سیستم به جای پرداختن به نشانه و معلول ، علت ایجاد هزینه و تولید را کالبدشکافی می کند و اگر فعالیتی دارای فلسفه توجیهی، متقاضی و حتی ارزش افزوده نباشد، زمینه حذف، تعدیل یا بهبود آن را فراهم می کند.
در ادبیات حسابدرای تعاریف مختلفی از هزینه یابی بر مبنای فعالیت ارائه شده است.
می هر و دیکین معتقدند : «هزینه یابی بر مبنای فعالیت یک روش هزینه یابی است که بهای تمام شده محصولات را از جمع هزینه فعالیتهایی که منجر به ساخت محصول می شوند بدست می آورد».
هیلتون می نویسد: «هزینه یابی بر مبنای فعالیت روشی است که در آن هزینه ها بر مبنای نسبت سهم فعالیتهای صرف شده بوسیله هر محصول، از یک مخزن هزینه به محصولات مختلف تخصیص داده می شود».
با توجه به تعاریف فوق می توان گفت که ABC ، بر فعالیتهایی تأکید دارند که برای تولید محصولات (خدمات) باید انجام شوند و سپس هزینه فعالیتها با توجه به میزان استفاده هر محصول از فعالیتها به محصولات تسهیم می شود.
مرروی اجمالی بر تاریخچه ABC
در اواخر دهه 1960 و اوایل دهه 1970، برخی نویسندگان حسابدرای به رابطه بین فعالیت و هزینه اشاره نمودند. اما در دهه 1980 به دنبال انعکاس ضعف ها و نارسایی های سیستم های رایج حسابداری در ارائه اطلاعات دقیق هزینه، توجه جدی در محافل دانشگاهی و حرفه ای به این رابطه بیشتر جلب گردید. این توجه عمدتاً براساس پیدایش 3 سازه اصلی بود. سازه اول تغییر نوینی بود که در دنیا جهت معرفی تکنولوژی مدرن، مکانیزم های تولیدی جدید در کشورهای مختلف بویژه در ژاپن و ... رخ داد. سازه دوم این بود که در دهه 1980 فلسفه فکری بسیاری از مدیران شرکت ها دستخوش تغییرات عمده گردید و علاوه بر سود آوری، رقابت در سطح جهانی، افزایش رضایت مشتریان، تأکید بر کنترل کیفیت محصولات و کاهش هزینه ها نیز جزو اهداف اصلی مدیران قرار گرفت. سازه سوم این بود که عده ای از نویسندگان حسابداری به تشریح فضای جدید تولید، نقشهای گوناگون تکنولوژی و دیدگاههای جدید مدیران پرداختند. نویسندگان مذکور ادعا کردند که سیستم های سنتی حسابداری صنعتی و مدیران نه تنها پاسخگوی احتیاجات مدیران نیست بلکه استفاده از اطلاعات حاصل از آنها سبب گمراهی و تصمیم گیری های نادرست مدیران می شود. به دنبال آن، این نویسندگان اقدام به معرفی سیستم جدید تحت عنوان «هزینه یابی بر مبنای فعالیت» نمودند.
نیاز به اطلاعات عملیاتی در مورد هزینه ها، مقدمه ظهور سیستم دوبعدی ABC را فراهم آورد. این نگرش جدید مشخصاً به منظور ارائه اطلاعات مفید جهت دستیابی به اهداف اصلاحی در داخل و خارج از سازمان پدید آمد. این سیستم دارای دو دیدگاه اساسی می باشند. دیدگاه اول بیانگر تخصیص هزینه ها از منابع به فعالیت ها و از فعالیتها به اهداف (موضوع) هزینه (شامل مشتریان و محصولات) می باشد.
اطلاعات فراهم شده در این بخش پشتیبان تصمیمات کلیدی سازمان مانند قیمت گذاری، تعیین ترکیب محصول تأمین منابع و تعیین الویت هایی برای اقدامات اصلاحی است. دیدگاه دوم پاسخگوی نیاز سازمان به اطلاعاتی درباره عوامل موثر بر فعالیتهاست. به عبارت دیگر چه عواملی باعث انجام کارها می شوند و چگونه می توان این فعالیتها را به نحو مطلوب انجام داد. چنین اطلاعاتی به سازمان کمک می کند تا علاوه بر بهبود عملکرد خود، ارزش دریافتی توسط مشتریان را نیز اصلاح نماید.
فرایند محاسبه بهای تمام شده توسط سیستم های سنتی و ایرادات وارد بر آن:
پیشرفت تکنولوژی تولید و استفاده از تفکر مدیریت موجودی، نظیر jit ، و چند عامل دیگر ساختار هزینه های محصول را به شدت تغییر داده است و باعث افزایش هزینه های سربار و در عوض کاهش شدید هزینه های کار مستقیم و هزینه مواد اولیه شده است.
در سیستم های سنتی هزینه یابی، برای تخصیص هزینه سربار در غالب موارد از هزینه (ساعت) کار مستقیم به عنوان مبنای تخصیص استفاده می شود. در حالیکه امروزه هزینه کار مستقیم غالباً کمتر از 15% و در مقابل هزینه های سربار بیش از 50% از هزینه محصول را دربر می گیرد. بنابراین تخصیص هزینه های سربار بر اساس مبناهایی همچون ساعت (هزینه) کار مستقیم منجر به محاسبه نادرست بهای تمام شده محصولات می شود.
در نظام سنتی، بهای تمام شده محصول طی فرایند زیر محاسبه می شود:
1) ردیابی (اختصاص) مواد مستقیم و دستمزد مستقیم به محصولات یا خدمات
2) تخصیص هزینه های سربار به محصولات یا خدمات بر مبنای یک نرخ جذب معین.
3) محاسبه بهای تمام شده محصولات
به این شیوه محاسبه بهای تمام شده ایراداتی وارد شده است که می توان موارد زیر را بیان کرد:
1) هزینه کار مستقیم اهمیت خود را از دست داده است.
2) استفاده از یک مبنای تخصیص نمی تواند به طرز مناسبی تمام روابط بین هزینه ها را نشان دهد.
3) علی رغم بالا بودن سهم هزینه سربار در هزینه محصول، نحوه تخصیص هزینه سربار به هر اندازه که باشد فاقد اهمیت است.
4) این سیستم در جریان تولید پیچیده و غیرمعمول جوابگو نمی باشد.
5) اطلاعاتی صحیح و واقعی در مورد بهای تمام شده و سودآوری شرکت ارائه نمی کند.
بسیاری از شرکتها به منظور برطرف نمودن انتقادات مطرح شده در بخش قبل به سمت استفاده از سیستم ABC گرایش یافته اند. این سیستم جانشین هزینه یابی سفارش کار یا روش مرحله ای نیست، بلکه می تواند همراه با آنها به کار گرفته شود . سیستم ABC فلسفه نوین مدیران (جلب رضایت مشتریان) و رقابت با سایر شرکت ها را به طور کمی در هزینه یابی محصول منظور می کند. یعنی این سیستم علاوه بر هزینه های مواد مستقیم و دستمزد مستقیم ، هزینه های گوناگون مربوط به تکنولوژی، کیفیت محصول و هزینه های مربوط به تولیدات انعطاف پذیر را نیز در برمی گیرد.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   54 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله الگوی مناسب، محاسبه بهای تمام شده فعالیت ها بر مبنای بودجه ریزی عملیاتی در گمرکات استان آذربایجان شرقی

اختصاصی از زد فایل دانلود مقاله الگوی مناسب، محاسبه بهای تمام شده فعالیت ها بر مبنای بودجه ریزی عملیاتی در گمرکات استان آذربایجان شرقی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

چکیده

طی سالیان متعدد نظام بودجه ریزی عملیاتی به منظور اصلاح مدیریت سازمانهای دولتی پایه ریزی شد و به دلیل ویژگیهایی چون: انعطاف پذیری، قدرت پاسخگویی به نیازهای اطلاعاتی مدیران و به تبع آن سهولت، صحت و دقت در تصمیم گیری آنها، بهبود میزان اثربخشی و کارایی برنامه ها و فعالیت ها، افزایش بهره وری و تسهیل نظارت و کنترل برنامه ها، امروزه در اغلب کشورهای جهان اجرا می شود. از یک سو با توجه به اینکه در بودجه ریزی عملیاتی هدف، تبیین و تعیین رابطه میان بودجه تخصیص داده شده (هزینه ها)، نتایج مورد انتظار و چگونگی ایجاد این روابط است یا به عبارت دیگر تاکید آن بر ستانده (محصول) به جای داده ها و هزینه یابی محصول بوده، و محاسبه بهای تمام شده فعالیتها از الزامات اساسی این نظام بودجه ریزی است. از سوی دیگر با عنایت به الزامات قانونی مندرج در مواد 138و 144 قانون برنامه چهارم توسعه و بند 32 قانون برنامه پنجم توسعه، ضرورت اجرای آن در ایران امری بدیهی است.

 در این مقاله مروری بر مفاهیم بودجه ریزی و بودجه ریزی عملیاتی خواهد شد؛ هدف عمده و نهایی مقاله حاضر ارائه یک الگوی مناسب برای محاسبه بهای تمام شده فعالیت ها بر مبنای بودجه ریزی عملیاتی در گمرکات استان آذربایجانشرقی است تا با اجرای آن و از طریق ستانده های سیستم یاد شده نیازهای اطلاعاتی این دستگاه اجرایی مرتفع گردد.

کلید واژه ها:

بودجه – بودجه ریزی – بودجه ریزی عملیاتی - الگو

مقدمه و هدف :

           رضایی نژاد، (1375) سند بودجه مهمترین عاملی است که اطلاعات لازم ،برای اعمال حاکمیت را در اختیار قوه مجریه قرار می دهد و برای قوه مقننه مبنایی فراهم می کند تا به کمک آن بتواند ضمن ابلاغ سیاست های کلان، عملکرد دولت را ارزیابی کند.

اصولا سازمانها به سه دلیل عمده به بودجه ریزی نیازمندند:

• نشان دادن مفهوم مالی برنامه ها
• شناساندن منابع مورد نیاز برای اجراء برنامه ها
• بدست آوردن معیارهای سنجش، نظارت و کنترل نتایج در مقایسه با برنامه ها

روش بودجه ریزی که هم اکنون در سازمانهای دولتی رواج دارد ترکیبی از روش بودجه ریزی سنتی و برنامه ای  می باشد که اطلاعاتی را در خصوص نتایج هزینه کرد اعتبارات و میزان اثر بخشی و کارایی برنامه ها را به دست نمی دهد و همچنین دارای افق کوتاه مدت بوده و محدودیت اقتدار مدیریت در کنترل هزینه ها و نظارت بر اجرای هر واحد را موجب می شود. از اینرو نظام بودجه ریزی عملیاتی برای رفع این مشکلات مطرح گردیده است. بودجه ریزی عملیاتی در جهت تخصیص هدفمند اعتبارات به برنامه ها و فعالیتها ،شفاف سازی فرآیند بودجه ریزی، ایجاد ارتباط بین بودجه و نتایج عملکرد، سنجش اثر بخشی و کارایی برنامه ها و فعالیتها و ...گام بر می دارد.

فرج وند، (1380) بودجه ریزی عملیاتی یا بودجه بر حسب عملیات عبارتست از بودجه ای که بر اساس وظایف، عملیات و پروژه هایی که سازمانهای دولتی تصدی اجرای آن را بعهده دارند، تنظیم می شود. در تنظیم بودجه عملیاتی به جای توجه به وسایل اجرای فعالیتها، خود فعالیت و مخارج کارهایی که باید انجام شود،مورد توجه قرار می گیرد. در بودجه ریزی عملیاتی – علاوه برتفکیک اعتبارات بر حسب وظایف،برنامه ها،فعالیت هاو طرح ها- حجم عملیات و هزینه های اجرای عملیات سازمان و واحدهای ذیربط براساس رو شهای علمی مانند حسابداری قیمت تمام شده و روش اندازه گیری کار و روش بودجه بندی بر مبنای فعالیت محاسبه و تعیین می گردد.

استقرار سیستم بودجه ریزی عملیاتی، مستلزم تعیین بهای تمام شده فعالیتها است. محاسبه بهای تمام شده به عنوان یکی از پارامتر های اساسی این نظام چگونه باید انجام شود؟ نحوه تخصیص هزینه ها به فعالیتها چگونه باید باشد؟ آیا سیستم مالی فعلی سازمانهای دولتی در ایران قادر به ارائه اطلاعات لازم در این خصوص است؟اینها برخی از سوالات اساسی می باشد که ضرورت انجام تحقیق را توجیه می کند. هدف از انجام این تحقیق، ارائه مدلی برای محاسبه بهای تمام شده فعالیتها در گمرکات استان آذربایجان شرقی می باشد، مدلی که بر پایه واقعیتها و نیازهای خاص سازمان باشد. در رابطه با سیستم بهای تمام شده خاطرنشان می گردد که این سیستم حسب مورد در واحدهای تولیدی، صنعتی و خدماتی پیاده و الگوهای متفاوتی از آن جهت تامین نیازهای اطلاعاتی این واحدها ارائه گردیده است همچنین اخیرا با الزامی شدن استفاده از نظام بودجه ریزی عملیاتی در دستگاههای که به نحوی از انحاء از بودجه دولتی استفاده می نمایند، الگوهایی از سیستم یاد شده جهت تامین نیازهای اطلاعاتی دستگاههای مزبور ارائه و مورد استفاده قرار گرفته است لیکن استفاده از سیستم مزبور تاکنون در سطح گمرکات کشور بصورت علمی رایج نبوده و الگوی مشخصی درخصوص محاسبه بهای تمام شده خدمات موجود نمی باشد و پژوهش حاضر نخستین کوشش در این زمینه می باشد. لذا تحقیق حاضر برآن است که با مطالعات کارشناسی الگوی مناسبی از سیستم مزبور را جهت تامین نیازهای اطلاعاتی این سازمان مهم اقتصادی کشور که یکی از ارکان اصلی در طرح تحول اقتصادی دولت است، ارائه نماید.

مقاله به صورت ورد قابل ویرایش میباشد 

تعداد صفحات مقاله 13 میباشد 

فایل مقاله بعد از خرید قابل دانلود میباشد 

دانلود مقاله بررسی سیستم حسابداری بهای تمام شده

اختصاصی از زد فایل دانلود مقاله بررسی سیستم حسابداری بهای تمام شده دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مقدمه
استفاده از سیستم های پیشرفته و دقیق حسابداری و بهره و نتیجه گیری از روشهای استفاده شده شرکت یا مؤسسه را به اهداف مورد نظر نزدیک نموده و مدیران و صاحبان سهام دیگر استفاده کنندگان از صورتهای مالی از عملکرد شرکت در بهبود وضعیت مالی و رسیدن به اهداف عالی بهره گیری می نمایند . به منظور تحقق اهداف مطلوب و کنترل و جلوگیری از هر گونه زیان و خسارت احتمالی و رسیدن به سود روش حسابداری بهای تمام شده برای واحد مالی شرکت مورد نظر پیشنهاد و ارائه می گردد .
استفاده و بکارگیری از این روش مدیران و صاحبان سهام را در هر مقطعی که قصد تعیین هزینه ها و یا بالا بردن سود مورد انتظار را دارن کسب می نماید . در این روش بدلیل دقت موجود در ثبت اقلام هزینه بهای تمام شده در هر قسمت یا بخش عملیات می توان هزینه مواد ، سربار و …. کم نموده تا به کسر نقطه سر به سر میزان سود مورد انتظار بالا برده شود و موجب شکوفائی شرکت یا مؤسسه فراهم آید . بحث بهای تمام شده در هر شرکت یا واحد تجاری متناسب با نوع تولید و هزینه شناسائی و ثبت میگردد. روش حاضر پس از تحقیق در خصوص عملکرد تولید شرکت کار آمدن شدن عوامل تولید بدین شرح مرقوم می گردد .
تعریف مختصری از حسابداری بهای تمام شده
حسابداری بهای تمام شده یکی از شاخه های حسابداری مدیریت می باشد که عهده دار وظایف متعددی از جمله : 1ـ روش های کنترل هزینه 2ـ ارزیابی موجودی ها و غیره به منظور دستیابی به اهداف خاصی از قبیل رسیدن به بهای تمام شده مناسب و راهنمایی مدیران در جهت تصمیم گیریهای آتی می باشد . تعریف حسابداری بهای تمام شده : حسابداری بهای تمام شده به شاخه ای از حسابداری اطلاق می شود که وظیفه اش جمع آوری اطلاعات مربوط به عوامل هزینه ، محاسبه بهای تمام شده محصولات و خدمات همچنین ارائه روشهای تقلیل بهای تمام شده و تولیدات ، از طریق تجزیه و تحلیل گزارشها و بررسی شیوه های تولید می باشد.
وظایف حسابداری بهای تمام شده :
1. یاری مدیران در ایجاد و اجرای برنامه ها .
2. برقراری روشها و شیوه های اعمال کنترل ، به منظور کاهش معقول هزینه ها .
3. راهنمایی مدیریت در تصمیم گیری های نهایی به منظور انتخاب بهترین راه حل از راه حل های موجود ارزیابی موجودی ها به منظور هزینه یابی و قیمت گذاری آنها و کنترل مقداری موجودی ها .
4. پیش بینی هزینه های تولید برای یک دوره معین.
5. جمع آوری ،‌تفکیک ، ثبت و تسهیم هزینه ها.
اهمیت حسابداری بهای تمام شده :
حسابداری بهای تمام شده با ابزار حسابداری ، مدیریت را برای برنامه ریزی ، کنترل و ارزیابی نتایج عملیات ، مجهز نموده و به عنوان بازوی مدیریت ، در برنامه ریزی و کنترل فعالیتها تلقی می شود . این شاخه حسابداری ، مدیریت را در برآورد و جمع آوری اطلاعات مربوط به هزینه مواد ، هزینه حقوق و دستمزد و سایر هزینه های تولیدی یاری می نماید . جمع آوری اطلاعات مربوط به هزینه ها می تواند مدیران را در تصمیم گیری برای توسعه ماشین آلات و تأسیسات به منظور افزایش تولید و فروش از طریق مختلف مانند :خرید ، تعویض ، ساخت و یا اجاره تأسیسات و ماشین آلات جدید یاری نمایر . کاربرد حسابداری بهای تمام شده : استفاده از حسابداری بهای تمام شده و تنایج حاصل از آن ، تنها به مؤسسات تولیدی محدود نمی شود ، بلکه مؤسسات غیر تولیدی مانند : ادارات دولتی ، شرکت های بیمه ، بیمارستانها ،‌دانشگاهها ، مؤسسات حمل و نقل ، شرکتهای هواپیمائی ، عمده فروش ها و خورده فروش ها و غیره نیز می توانند از حسابداری بهای تمام شده برای محاسبه بهای تمام شده خدمات ارائه شده و افزایش کارآیی فعالیتهای خود ، استفاده کنند . اطلاعات اولیه حسابداری بهای تمام شده شامل اسناد و مدارک و گزارشهایی است که برای رسیدن به اهداف حسابداری بهای تمام شده مورد نیاز می باشد مثل فاکتور خرید مواد ، برگ رسید مواد وارده به انبار ، حواله صدور مواد از انبار به قسمتهای مختلف تولید ، حواله نقل و انتقالات داخلی مواد بین دوایر ، گزارشهای ساعات کار انجام شده تولیدی و غیر تولیدی و اوقات تلف شده ، اطلاعات مربوط به ظرفیت اسمی و عملی کارخانه ، آمار مربوط به مشخصات فیزیکی کارخانه ، قطعات یدکی مورد نیاز ماشین آلات ، برق مصرفی و سایر نیروهای محرکه مورد نیاز ، آمار نیروی انسانی و غیره .
اصطلاحات متداول حسابداری بهای تمام شده :
علوم و فنون مختلف ، هر یک دارای اصطلاحات خاصی هستند که بکارگیری صحیح انها فرگیری را ساده تر خواهد نمود . حسابداری بهای تمام شده نیز دارای اصطلاحات گوناگونی است که هر یک بیانگر مفهوم خاصی می باشد . در این قسمت بعضی از این اصطلاحات را به طور خلاصه تعریف می نمائیم .
هزینه یابی ـ محاسبه بهای تمام شده کالای ساخته شده و موجودی کالای در جریان ساخت را هزینه یابی گویند .
کالای ساخته شده ـ به محصولاتی گفته می شود که جریان تولید را کاملاً طی کرده ، برای فروش آماده باشند .
کالای در جریان ساخت ـ به محصولات و یا موجوداهایی اطلاق می شود که ساخت آنها هنوز به اتمام نرسیده باشد .

عوامل بهای تمام شده ـ عوامل بهای تمام شده عبارت است از هزینه هایی که برای ساخت محصول به مصرف می رسند و شامل مواد اولیه ، دستمزد و هزینه های غیر مستقیم تولید می باشد .
تولید ـ عبارت از تغییر شکل و ماهیت مواد طی مراحل مختلف به کالاست ، به طوری که پس از این تغییر شکل ، مواد خام به کالای ساخته شده تبدیل شود.
حسابداری بهای تمام شده و جایگاه آن : در مؤسسات تولیدی ، با توجه به حجم فعالیت ها ، تخصصی شدن موضوع هزینه یابی و تفکیک هزینه ها ، محاسبه بهای تمام شده محصولات ساخته شده و رسیدن به اهداف مورد نیاز ، ایجاد دایره حسابداری بهای تمام شده به موازات دایره حسابداری مالی ضرورت می یابد .
دایره حسابداری مالی ، وضعیت مالی مؤسسه در قالب گزارش منعکس می نماید و نشان دهنده این مسئله است که فعالیتهای مؤسسه در طول دوره زمانی ، چه نتایج کلی در بر داشته است ولی دایره حسابداری بهای تمام شده به جزئیات فعالیتهای دوایر تولیدی ، مراکز هزینه و قسمت های مختلف می پردازد و نتایج عملیات خود را در غالب گزارشهایی مانند گزارش مصرف مواد ، ساعات کار انجام شده ، اوقات تلف شده ، ضایعات ، قیمت تمام شده کالای ساخته شده ودر جریان ساخت و …. در اختیار مدیران قرار می دهد .دایره حسابداری بهای تمام شده ، دارای یک نفر مسئول می باشد که تحت نظر مدیر مالی انجام وظیفه می کند .
بهای تمام شده: عبارت است از مجموع ارزش عوامل تخصیص داده شده به تولید یک محصول.
هزینه‌های تولیدی: عبارت است از هزینه‌هایی که برای ساخت یک واحد محصول بکار می‌رود که شامل دستمزد مستقیم، مواد مستقیم و سربار ساخت می‌باشد.
مواد مستقیم: هر نوع موادی که برای تولید مستقیما بکار می‌رود و یک جزء اصلی و قابل شناسائی محصول تکمیل شده را تشکیل می‌دهد مواد مستقیم نامیده می‌شود.
دستمزد مستقیم: حقوق و دستمزد کارکنانی که بطور مستقیم در تولید محصول دخالت دارند و مواد مستقیم را به محصول تبدیل می‌کنند، دستمزد مستقیم نامیده می‌شود.
سربار ساخت: تمام هزینه‌های منظور شده در جریان تولید به جزء مواد مستقیم و دستمزد مستقیم، به عنوان سربار کارخانه تلقی می‌شود، از قبیل مواد غیر مستقیم، دستمزد غیر مستقیم و سایر هزینه‌های غیر مستقیم تولیدی.
تخصیص هزینه‌ها: عبارت است از منظور نمودن هزینه‌ها به حساب هر یک از محصولات.
نرخ جذب سربار: نرخی است که بر اساس آن هزینه‌های سربار ساخت به محصولات تخصیص داده می‌شود.
عناصر تشکیل دهنده بهای تمام شده:
عناصر تشکیل دهنده بهای تمام شده محصولات تولیدی به طور کلی شامل اقلام زیر می‌باشد:
1ـ مواد مستقیم
2ـ دستمزد مستقیم
3ـ سربار کارخانه
هر نوع موادی که برای تولید مستقیما بکار می‌رود و یک جزء اصلی و قابل شناسایی محصول تکمیل شده را تشکیل می‌دهد مواد مستقیم نامیده می‌شود مانند سیب زمینی آماده شده جهت کاشت.
حقوق و دستمزد کارکنانی که بطور مستقیم در تولید محصول دخالت دارند و مواد مستقیم را به محصول تبدیل می‌کنند، دستمزد مستقیم نامیده می‌شود، مانند حقوق کارگران قسمت برداشت گندم.
تمام هزینه‌های منظور شده در جریان تولید به جزء مواد مستقیم و دستمزد مستقیم، به عنوان سربار کارخانه تلقی می‌شود از قبیل مواد غیر مستقیم، دستمزد غیر مستقیم و سایر هزینه‌های غیر مستقیم تولیدی.
اصطلاحاً جمع هزینه‌های مواد مستقیم و دستمزد مستقیم و سربار کارخانه را بهای تولید یا بهای ساخت گویند و جمع هزینه‌های مواد مستقیم و دستمزد مستقیم را بهای اولیه و جمع دستمزد مستقیم و سربار کارخانه را هزینه‌های تبدیل گویند.
سایر هزینه‌هایی که در یک موسسه تولیدی واقع می‌شوند هزینه‌های دوره نامیده می‌شوند. مانند هزینه‌های توزیع و فروش و اداری و تشکیلاتی که در پایان سال مالی به حساب سود و زیان انتقال می‌یابند.

حسابداری بهای تمام شده:
چه چیزی را به چه قیمتی به دست آورده ایم؟ پاسخ این سوالات در حسابداری به وسیله تکنیکها و روشهایی داده می شود که به آن حسابداری بهای تمام شده یا حسابداری صنعتی می گویند.
شناخت و طبقه بندی صحیح هزینه ها، تعیین محل وقوع آنها و تخصیص درستشان به انواع فعالیتهای سازمان و نهایتا تجزیه و تحلیل نتایج بدست آمده را می توان به عنوان هدف اصلی سیستم بهای تمام شده نامید.
- قبول یا عدم قبول سفارش مشتریان
- تعیین قیمت فروش محصولات
- تولید یا عدم تولید یک محصول خاص
- افزایش یا کاهش حجم تولید محصولات
- ایجاد یک خط تولید جدید و یا توسعه واحد صنعتی
- حذف و یا ایجاد تغییر در خط تولید موجود
- تغییر در کیفیت محصولات و یا تغییر در فرآیند تولید
تصمیم گیری در مورد هر یک از موارد فوق و دهها مورد دیگر از این قبیل، بدون داشتن یک سیستم مناسب حسابداری بهای تمام شده، اگر غیر ممکن نباشد، بدون شک خالی از اشکال نخواهد بود. محاسبه بهای تمام شده در بدو امر کاری ساده به نظر می رسد. چرا در هر موسسه تولیدی، حداقل برای محاسبه سود و زیان سال، ناچارند که هزینه ها را ثبت و در مقابل درآمدها قرار دهند. حال کافی است که مشخص شود در طی سال چه محصولاتی و با چه کمیتی تولید شده است که با تخصیص این هزینه ها به تولیدات، قیمت تمام شده هر محصول بدست خواهد آمد. آنچه که گفتیم، اساس کار حسابداری بهای تمام شده است ولی انجام این کار به مراتب از گفتن آن مشکل تر است.
روشهای طبقه بندی هزینه ها:
الف: طبقه بندی هزینه ها به تفکیک عوامل اصلی بهای تمام شده
موسسات تولیدی در جریان عملیات خود، مواد اولیه را با کمک تکنولوژی و کار نیروی انسانی به محصول تبدیل می کنند . پس عوامل تشکیل دهنده بهای تمام شده محصولات یک موسسه تولیدی را می توان در سه بخش کلی هزینه مواد، هزینه کار و هزینه سربار طبقه بندی کرد.
ب: طبقه بندی هزینه ها به مستقیم و غیر مستقیم:
هزینه های مستقیم هزینه های هستند که بتوان آنها را به سهولت به واحد محصول تخصیص داد مثل هزینه مواد اولیه، هزینه پرسنلی که مستقیما با مواد و ماشین آلات سازنده محصولات کار می کنند و بقیه هزینه ها غیر مستقیم تلقی می شوند یعنی هزینه های مواد اولیه و پرسنلی که در تعریف فوق به صورت مستقیم تلقی نمی شوند.
ج: طبقه بندی هزینه های متغیر و ثابت
د: طبقه بندی هزینه ها با توجه به وقایع سازمانی : هزینه های تولیدی _خدماتی_اداری_فروش
ه: طبقه بندی هزینه ها به روش ترکیبی: در سطح حسابهای کل از یک روش و در سطح حسابهای معین از دیگر روشهای طبقه بندی هزینه ها استفاده کرد.
مراکز هزینه :
عملیات ساخت محصول در یک موسسه تولیدی ممکن است توسط قسمتهای مختلفی صورت گیرد در این حالت هر قسمت،مسئولیت بخشی از فرآیند تولید را بعهده داشته و محصول با عبور از این قسمتها بتدریج تکمیل شده ونهایتا بصورت محصول آماده برای فروش در می آید. بمنظور کنترل هزینه های تولید ومحاسبه بهای تمام شده محصولات به شکلی که بتوان مشخص کردکه هر یک از قسمتهای تولید چه مبلغی از عوامل تشکیل دهنده بهای تمام شده را به خود اختصاص داده اند،می بایست این قسمتها به دقت شناسایی شوند. در حسابداری صنعتی هر یک از این قسمتها را مرکز هزینه می نامند. تعیین مراکز هزینه باید بنحوی صورت گیرد که تخصیص هزینه ها به آنها امکان پذیر بوده و حوزه مسئولیت سرپرستان این مراکز مشخص باشد. در حسابداری بهای تمام شده اصطلاح مرکز هزینه به هر یک از واحدها و قسمتها اعم از تولیدی، پشتیبانی، اداری و فروش اطلاق می شود. مراکز پشتیبانی، خدماتی- سرویس دهنده مانند مراکز تهیه آب و برق و گاز، تعمیرگاهها و انبارها. این مراکز با خدمت خود عملیات تولید را تسهیل می کنند و بدون وجود آنها اصولا عمل تولید امکان نخواهد داشت .
منظور از حسابداری (بهای تمام شده) چیست؟
حسابداری بهای تمام شده شاخه‌ای از علم و فن حسابداری است که وظیفه جمع آوری اطلاعات مربوط به عوامل هزینه و محاسبه بهای تمام شده محصولات و خدمات را بر عهده داشته با و تجزیه و تحلیل گزارش‌ها و بررسی‌ راههای تولید روشهای تقلیل بهای تمام شده تولیدات را بیان می‌کند.
اهمیت حسابداری بهای تمام شده برای چیست ؟
در واقع حسابداری صنعتی یا حسابداری بهای تمام شده یک ابزار بسیار مهم در اختیار مدیریت می‌باشند تا مدیران با استفاده از حسابداری صنعتی، بهای تمام شده تولیدات را محاسبه می‌کند و کنترل خود را بر روی هزینه‌های مواد، دستمزد و سایر هزینه‌های تولید اعمال می‌کند.
مدیران اگر گزارشات دقیق و صحیحی از عوامل هزینه نداشته باشند در تصمیم گیری خود در جهت افزایش تولید یا سایر تصمیم گیری‌ها و راه انجام تصمیمات خود با مشکل مواجه خواهند شد.
کاربرد حسابداری بهای تمام شده چیست ؟
گاهی تصور می‌شود کاربرد حسابداری صنعتی و بهای تمام شده محدود به کارخانجات و صنایع تولیدی می‌باشد هرچند شاید مشهورترین کاربرد آن در این جهت باشد ولی سایر مؤسسات نیز از حسابداری بهای تمام شده بهره برده و از روشهای حسابداری بهای تمام شده در بانکها، شرکتهای بیمه عمده فروشی‌ها ، شرکتهای حمل و نقل ، شرکتهای هواپیمایی ، دانشگاه‌ها و بیمارستان‌ها در جهت کارایی بیشتر استفاده می‌گردد.
اهمیت حسابداری بهای تمام شده در بخش دولتی
حسابداری بهای تمام شده یا حسابداری صنعتی به شاخه ای از حسابداری اطلاق می شود که وظیفه آن شناخت،جمع آوری ،پردازش وگزارشگری اطلاعات مربوط به عوامل بهای تمام شده و محاسبه بهای تمام شده خدمات ومحصولات و همچنین ارائه روشهای تقلیل بهای تمام شده خدمات وتولید از طریق تجزیه و تحلیل گزارشها می باشد.حسابداری بهای تمام شده جدا از حسابداری مالی و حسابداری دولتی نیست وبا بکارگیری این شاخه از حسابداری،در واقع قسمتی از وظایف حسابداری به حسابداری بهای تمام شده واگذار شده تا برخی از اهداف حسابداری مالی در بخش خصوصی و حسابداری دولتی در بخش عمومی تامین شود.
حال اهمیت حسابداری بهای تمام شده در بخش دولتی رااز دو منظر زیر به اختصار مورد بحث قرار می دهیم.
الف-نظام بودجه ریزی عملیاتی
ب-قانون مدیریت خدمات کشوری

الف-نظام بودجه ریزی عملیاتی:
در بودجه ریزی عملیاتی (PERFORMANCE BUDGETING) علاوه بر تفکیک اعتبارات به وظایف، برنامه ها، فعالیتها و طرحها، حجم عملیات و هزینه های اجرای عملیات دولت و دستگاههای ذیربط براساس روشهای حسابداری بهای تمام شده، محاسبه و تعیین می گردد.
حسابداری بهای تمام شده به عنوان بازوی مدیریت جهت برنامه ریزی،تصمیم گیری وکنترل عوامل بهای تمام شده تلقی می گردد وبا بررسی اطلاعات جمع آوری شده و ارایه آن به مدیران امکان کنترل عوامل بهای تمام شده خدمات وتولید ومراکز مختلف هزینه را فراهم نموده وبا مقایسه بین هزینه های بودجه شده وهزینه های واقعی،به تجزیه وتحلیل انحرافات بین این هزینه ها می پردازد، لذا ارقام پیش بینی شده در بودجه عملیاتی متکی به تجزیه و تحلیل تفصیلی برنامه ها، فعالیتها، عملیات و قیمت تمام شده آنان برپایه اهداف و مقاصد دولت است، که در آن بخشی از هزینه های عمومی و استهلاک دارائیهای سرمایه ای به واحدهای عملیاتی برنامه ها و فعالیتها تخصیص می یابد.
تدوین و اجرای بودجه عملیاتی در دستگاههای دولتی مستلزم کاربرد حسابداری تعهدی، به منظور تعیین هزینه های واقعی برنامه ها و فعالیتهاست. هماهنگی و یکنواختی طبقه بندیهای بودجه ای و حسابداری و تطبیق آنها با ترکیب سازمانی دستگاههای دولتی از یک طرف و ارتباط وظایف برنامه ریزی، بودجه ریزی و حسابداری دولتی از طرف دیگر نیز از ضروریات بودجه عملیاتی و ایجاد اطلاعات کافی برای مدیریت منابع و وجوه عمومی است.
در بودجه عملیاتی از طبقه بندی عملیاتی جهت اعتبارات استفاده می شود. در طبقه بندی عملیاتی کالا و خدمات خریداری شده، به جای طبقه بندی برحسب نوع و ماهیت به عنوان عوامل و اجــــزای فعالیتها تلقی و طبق بندی می گردند. برای نمونه مواد و مصالح ساختمانی مصرف شده توسط سازمان دولتی، بخشی از بهای تمام شده، جاده، پل یا ساختمان ساخته شده محسوب و طبقه بندی می گردد. زیرا مواد و مصالح مذکور در ترکیب با سایر تجهیزات و خدمات استفاده شده حاصل نهایی خاصی را که جزئی از وظایف و اهداف و برنامه های سازمان دولتی است، ایجاد می کند. به عبارت دیگر، مواد، کالا و خدمات خریداری شده با محصول و تولید نهایی (END-PRODUCT) ارتباط داده می شود. طبقه بندی عملیاتی مدارک و اسناد قابل قبول و واقعی را که ممکن است در تشخیص کارایی&، سطوح مختلف مدیریت مفید باشــــد، ایجاد می کند و بیان می دارد که علت افزایش هزینه های بهای تمام شده برنامه ها، افزایش حجم عملیات است یا افزایش هزینه ها برای حجم ثابت است. شکل شماره یک طبقه بندی در بودجه عملیاتی را نشان می دهد.
گرچه طبقه بندی عملیاتی برحسب فعالیتها توجه مدیریت را به برنامه ها و هزینه های تمام شده آنها جلب می کند ولی باید توجه داشت که هزینه های تمام شده همه فعالیتها به خودی خود، ارزش واقعی آنها را نشان نمی دهد. لذا در اکثر برنامه های دولت، فعالیتها به عنوان واحــــــدهای اندازه گیری عملیات به کار می روند، زیرا، دارای قابلیت انعطاف و متناسب با ساختارهای سازمانی موجود هستند. دوران گذار از بودجـــه بندی برنامه ای به سوی بودجه بندی عملیاتی سرآغازی است برای: عبور از حسابداری نقدی به طرف حسابداری تعهدی؛ گامی موثر و مفید درجهت شفافیت سازی هرچه بیشتر هزینه ها؛ زمینه ای برای انجام اصلاحات ساختاری و عقلانی تر کردن نقش دولت در فعالیتهای اقتصادی.

ب-قانون مدیریت خدمات کشوری:
ماده 16 قانون مدیریت خدمات کشوری بیان می داردکهبه منظور افزایش بهره وری واستقرار نظام کنترل نتیجه ومحصول ( ستانده ) وکنترل مراحل انجام کار ویا هر دو ، جلوگیری از تمرکز تصمیم گیری و اعطاء اختیارات لازم به مدیران برای اداره واحدهای تحت سرپرستی خود بر اساس آئین نامه ای که توسط سازمان تهیه و به تصویب هیات وزیران میرسد دستگاههای اجرائی موظفند اقدامات ذیل رابه عمل آورند.
الف- تعیین قیمت تمام شده فعالیتها و خدمات و محصولات واحدهای مجری از قبیل واحدهای آموزشی، پژوهشی، بهداشتی، درمانی، خدماتی، تولیدی و اداری ، متناسب باکیفیت و محل جغرافیایی ارائه فعالیتها و خدمات ، در چهارچوب متوسط قیمت تمام شده فعالیتها و خدمات مذکور در بودجه مصوبه سالانه ملی و استانی با تایید سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور یا استان.
ب- تعیین شاخصهای هدفمند و نتیجه گرا و استانداردهای کیفی خدمات و پیش بینی ساز و کارهای نظارتی برای کنترل کمیت و کیفیت خدمات ارائه شده.
ج- انعقاد تفاهمنامه با مدیران واحدهای مجری براساس حجم فعالیتها و خدمات و قیمت تمام شده آن و تعیین تعهدات طرفین.
د- اعطاء اختیارات لازم برای پیشنهاد جابه جایی فصول و برنامه‌های اعتبارات مذکور به شورای برنامه‌ریزی استان در چهارچوب احکام قانون بودجه سالانه جابجایی اعتبارات ملی براساس احکام قانون بودجه سالانه خواهد بود.
هـ- برای اجراء نظام قیمت تمام شده، اختیارات لازم اداری و مالی به مدیران به موجب آئین نامه‌ای که با پیشنهاد سازمان به تصویب هیات وزیران می‌رسد تعیین می‌گردد.
و- اعتباراتی که براساس قیمت تمام شده در اختیار واحدها قرار می‌گیرد، به عنوان کمک تلقی شده و پس از پرداخت به حساب بانکی واحدهای ذیربط به هزینه قطعی منظور می‌گردد. مدیران دستگاههای اجرائی نسبت به تحقق اهداف و نتایج پیش بینی شده در تفاهمنامه در مدت مدیریت خود مسوول و به نهادهای نظارتی پاسخگو خواهند بود و موظفند گزارش اقدامات مربوطه را هر شش ماه یک باربه سازمان ارائه نمایند و سازمان نیز مکلف است گزارش عملکرد این ماده را یک ماه قبل از ارسال لوایح بودجه سالیانه به مجلس تقدیم نماید.
تبصره1- دستگاههایی که با پیشنهاد سازمان و تصویب هیات وزیران امکان محاسبه قیمت تمام شده محصولات و خدمات خود را نداشته باشند از طریق محاسبه هزینه تمام شده اقدام خواهند نمود.
تبصره 2- احکام این ماده می‌باید ظرف یک سال توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور اجراء شده و از سال 1387 بودجه دستگاههای موضوع این قانون فقط با رعایت مفاد این ماده قابل تنظیم و ارائه می باشد.
در اصطلاحات حسابداری بهای تمام شده داریم:
بهای تمام شده:به معنی منابع از دست رفته برای تحصیل کالا و خدمات مورد نیاز است.
منابع از دست رفته با ارقام ریالی اندازه گیری وبه صورت کاهش منابع یا افزایش مصارف نشان داده می شود.صرف این منابع و وقوع بهای تمام شده به قصد دستیابی و استفاده از منافعی در حال وآینده است.
هزینه تمام شده:بهای تمام شده ای است که منفعت مورد نظر برای آن حاصل شده است.به عبارت دیگر،هزینه،بهای تمام شده ای است که در برابر منابع یک دوره مالی قرار می گیرد و برای کسب آن منابع از دست رفته است.
پس می توان گفت بهای تمام شده دارای منافع آتی است،در حالی که هزینه منافع آتی ندارد.به عبارت دیگر منافع بهای تمام شده منقضی نشده است،در حالی که منافع حاصل ار تحمل هزینه منقضی شده است.
روش محاسبه صحیح بهای تمام شده
وقوع رویدادهایی نظیر توسعه رقابت جهانی، پیشرفت فن آوری اطلاعات و ارتباطات و دسترسی به سیستم های اطلاعاتی ارزان طی دو دهه گذشته و تلاش واحدهای اقتصادی جهت احراز رتبه جهانی و ورود به بازارهای بین المللی، لزوم داشتن نگرشهایی همچون رضایت مشتریان و مدیریت بر مبنای فعالیت را اجتناب ناپذیر کرده است.
همچنین با افزایش سهم فن آوری و سایر اجزای هزینه های سربار در تولید کالاها و خدمات ، روشهای هزینه یابی سنتی، اطلاعات صحیح در مورد هزینه سر بار و تسهیم آن فراهم نمی آورد در حالیکه اطلاعات بهای تمام شده محصولات، خدمات و مشتریان از مهمترین اطلاعات مالی است که برای تصمیمات مدیریت مورد نیاز است. برآورده نشدن اطلاعات مورد نیاز مدیریت توسط سیستم های هزینه یابی سنتی، واحدهای اقتصادی را به سمت استفاده از سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) متمایل کرده است.
سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت یکی از سیستم های نوین هزینه یابی محصولات و خدمات است که نیازهایی از قبیل محاسبه صحیح بهای تمام شده محصول، بهبود فرایند تولید، حذف فعالیت های زائد، شناخت محرک های هزینه، برنامه ریزی عملیات و تعیین راهبردهای تجاری را برای واحد اقتصادی برآورده می سازد. این سیستم به جای پرداختن به نشانه و معلول ، علت ایجاد هزینه و تولید را کالبدشکافی می کند و اگر فعالیتی دارای فلسفه توجیهی، متقاضی و حتی ارزش افزوده نباشد، زمینه حذف، تعدیل یا بهبود آن را فراهم می کند.
در ادبیات حسابدرای تعاریف مختلفی از هزینه یابی بر مبنای فعالیت ارائه شده است.
می هر و دیکین معتقدند : «هزینه یابی بر مبنای فعالیت یک روش هزینه یابی است که بهای تمام شده محصولات را از جمع هزینه فعالیتهایی که منجر به ساخت محصول می شوند بدست می آورد».
هیلتون می نویسد: «هزینه یابی بر مبنای فعالیت روشی است که در آن هزینه ها بر مبنای نسبت سهم فعالیتهای صرف شده بوسیله هر محصول، از یک مخزن هزینه به محصولات مختلف تخصیص داده می شود».
با توجه به تعاریف فوق می توان گفت که ABC ، بر فعالیتهایی تأکید دارند که برای تولید محصولات (خدمات) باید انجام شوند و سپس هزینه فعالیتها با توجه به میزان استفاده هر محصول از فعالیتها به محصولات تسهیم می شود.
مرروی اجمالی بر تاریخچه ABC
در اواخر دهه 1960 و اوایل دهه 1970، برخی نویسندگان حسابدرای به رابطه بین فعالیت و هزینه اشاره نمودند. اما در دهه 1980 به دنبال انعکاس ضعف ها و نارسایی های سیستم های رایج حسابداری در ارائه اطلاعات دقیق هزینه، توجه جدی در محافل دانشگاهی و حرفه ای به این رابطه بیشتر جلب گردید. این توجه عمدتاً براساس پیدایش 3 سازه اصلی بود. سازه اول تغییر نوینی بود که در دنیا جهت معرفی تکنولوژی مدرن، مکانیزم های تولیدی جدید در کشورهای مختلف بویژه در ژاپن و ... رخ داد. سازه دوم این بود که در دهه 1980 فلسفه فکری بسیاری از مدیران شرکت ها دستخوش تغییرات عمده گردید و علاوه بر سود آوری، رقابت در سطح جهانی، افزایش رضایت مشتریان، تأکید بر کنترل کیفیت محصولات و کاهش هزینه ها نیز جزو اهداف اصلی مدیران قرار گرفت. سازه سوم این بود که عده ای از نویسندگان حسابداری به تشریح فضای جدید تولید، نقشهای گوناگون تکنولوژی و دیدگاههای جدید مدیران پرداختند. نویسندگان مذکور ادعا کردند که سیستم های سنتی حسابداری صنعتی و مدیران نه تنها پاسخگوی احتیاجات مدیران نیست بلکه استفاده از اطلاعات حاصل از آنها سبب گمراهی و تصمیم گیری های نادرست مدیران می شود. به دنبال آن، این نویسندگان اقدام به معرفی سیستم جدید تحت عنوان «هزینه یابی بر مبنای فعالیت» نمودند.
نیاز به اطلاعات عملیاتی در مورد هزینه ها، مقدمه ظهور سیستم دوبعدی ABC را فراهم آورد. این نگرش جدید مشخصاً به منظور ارائه اطلاعات مفید جهت دستیابی به اهداف اصلاحی در داخل و خارج از سازمان پدید آمد. این سیستم دارای دو دیدگاه اساسی می باشند. دیدگاه اول بیانگر تخصیص هزینه ها از منابع به فعالیت ها و از فعالیتها به اهداف (موضوع) هزینه (شامل مشتریان و محصولات) می باشد.
اطلاعات فراهم شده در این بخش پشتیبان تصمیمات کلیدی سازمان مانند قیمت گذاری، تعیین ترکیب محصول تأمین منابع و تعیین الویت هایی برای اقدامات اصلاحی است. دیدگاه دوم پاسخگوی نیاز سازمان به اطلاعاتی درباره عوامل موثر بر فعالیتهاست. به عبارت دیگر چه عواملی باعث انجام کارها می شوند و چگونه می توان این فعالیتها را به نحو مطلوب انجام داد. چنین اطلاعاتی به سازمان کمک می کند تا علاوه بر بهبود عملکرد خود، ارزش دریافتی توسط مشتریان را نیز اصلاح نماید.
فرایند محاسبه بهای تمام شده توسط سیستم های سنتی و ایرادات وارد بر آن:
پیشرفت تکنولوژی تولید و استفاده از تفکر مدیریت موجودی، نظیر jit ، و چند عامل دیگر ساختار هزینه های محصول را به شدت تغییر داده است و باعث افزایش هزینه های سربار و در عوض کاهش شدید هزینه های کار مستقیم و هزینه مواد اولیه شده است.
در سیستم های سنتی هزینه یابی، برای تخصیص هزینه سربار در غالب موارد از هزینه (ساعت) کار مستقیم به عنوان مبنای تخصیص استفاده می شود. در حالیکه امروزه هزینه کار مستقیم غالباً کمتر از 15% و در مقابل هزینه های سربار بیش از 50% از هزینه محصول را دربر می گیرد. بنابراین تخصیص هزینه های سربار بر اساس مبناهایی همچون ساعت (هزینه) کار مستقیم منجر به محاسبه نادرست بهای تمام شده محصولات می شود.
در نظام سنتی، بهای تمام شده محصول طی فرایند زیر محاسبه می شود:
1) ردیابی (اختصاص) مواد مستقیم و دستمزد مستقیم به محصولات یا خدمات
2) تخصیص هزینه های سربار به محصولات یا خدمات بر مبنای یک نرخ جذب معین.
3) محاسبه بهای تمام شده محصولات
به این شیوه محاسبه بهای تمام شده ایراداتی وارد شده است که می توان موارد زیر را بیان کرد:
1) هزینه کار مستقیم اهمیت خود را از دست داده است.
2) استفاده از یک مبنای تخصیص نمی تواند به طرز مناسبی تمام روابط بین هزینه ها را نشان دهد.
3) علی رغم بالا بودن سهم هزینه سربار در هزینه محصول، نحوه تخصیص هزینه سربار به هر اندازه که باشد فاقد اهمیت است.
4) این سیستم در جریان تولید پیچیده و غیرمعمول جوابگو نمی باشد.
5) اطلاعاتی صحیح و واقعی در مورد بهای تمام شده و سودآوری شرکت ارائه نمی کند.
بسیاری از شرکتها به منظور برطرف نمودن انتقادات مطرح شده در بخش قبل به سمت استفاده از سیستم ABC گرایش یافته اند. این سیستم جانشین هزینه یابی سفارش کار یا روش مرحله ای نیست، بلکه می تواند همراه با آنها به کار گرفته شود . سیستم ABC فلسفه نوین مدیران (جلب رضایت مشتریان) و رقابت با سایر شرکت ها را به طور کمی در هزینه یابی محصول منظور می کند. یعنی این سیستم علاوه بر هزینه های مواد مستقیم و دستمزد مستقیم ، هزینه های گوناگون مربوط به تکنولوژی، کیفیت محصول و هزینه های مربوط به تولیدات انعطاف پذیر را نیز در برمی گیرد.
چه شرکت هایی بهتر است از سیستم ABC استفاده کنند؟
استفاده از ABC برای برخی شرکت ها نامناسب بوده و برای برخی دیگر بی تأثیر می باشد. هزینه یابی بر مبنای فعالیت در شرکتهایی مناسب است که دارای ویژگی های زیر باشند:
1) شرکتهایی که دارای تولیدات گوناگون و متنوع و یا ارائه دهنده خدمات مختلفی باشند.
2) شرکتهایی که هزینه سربارشان بالا بوده و این هزینه به محصولات مختلف با توجه به میزان تولید هر یک به نسبت یکسان قابل تخصیص نباشد.
3) شرکتهایی که از ماشین آلات پیشرفته خودکار در تولید استفاده می کنند.
4) شرکتهایی که دارای جریان تولید پیچیده و غیرمعمول می باشند.
طبقه بندی هزینه ها در روش ABC
طرفداران ABC ادعا می کنند که کلیه فعالیتهایی که در یک سازمان صورت می گیرد نهایتاً در راستای حمایت از تولید و توزیع محصولات یا خدمات می باشد. بنابراین هزینه کلیه فعالیتها باید به عنوان هزینه های محصول درنظر گرفته شوند.
در سیستم ABC ، 4 طبقه فعالیت وجود دارد که هزینه این فعالیتها نیز با توجه به میزان استفاده هر محصول (خدمت) از فعالیتها، به محصولات (خدمات) تخصیص می یابد. 4 طبقه فعالیت عبارتند از:
1) فعالیتهای سطح واحد محصول که با هر بار تولید یک واحد محصول انجام می شود (سوراخ کردن، ماشین کاری هر قطعه) هزینه این نوع فعالیتها بین واحدهایی که فعالیت برای تولید آنها انجام شده است تسهیم می شود.
2) فعالیتهای سطح دسته محصول که با هر بار تولید یک دسته از محصول انجام می شود (آماده سازی ماشین آلات یا سفارش مجموعه ای از قطعات) هزینه های سطح دسته محصول صرف نظر از تعداد واحدهای موجود در هر دسته اغلب ثابت است.
3) فعالیتهای سطح محصول که براساس نیاز پشتیبانی انواع محصولات مختلف اجرا می شود و هزینه های آن ثابت بوده و می توان آنها را به محصولات تخصیص داد. (حفظ مشخصات محصول و انجام تغییرات مهندسی).
4) فعالیتهای سطح کارخانه که فرایند عمومی تولید کارخانه را پشتیبانی می کند. 3 طبقه اول با هزینه هایی سر و کار دارد که می توان آنها را مستقیماً به محصولات تخصیص داد. اما طبقه اخیر شامل هزینه هایی است که برای انواع محصولات مشترک است و تنها بر مبنای اختیاری می توان آنها را بین محصولات تسهیم کرد (روشنایی و نظافت کارخانه)
اجرای سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت
در سیستم های هزینه یابی سنتی، عموماً از طریق ایجاد مراکز هزینه، کلیه هزینه های دوایر مختلف تولیدی و غیرتولیدی به تعداد محصولات تولید شده تقسیم می شود تا بهای تمام شده محصول تعیین شود. در این سیستم هیچ گونه ارتباط مستقیمی بین فعالیتهای لازم جهت تولید محصولات (خدمات) با هزینه ها و همچنین میزان استفاده این فعالیتها از منابع مالی شرکت وجود ندارد. در نتیجه بهای تمام شده محصول منعکس کننده مستقیم فعالیتها و ارزش منابع به کار گرفته شده شرکت نیست. سیستم ABC این نقیصه را بوسیله مرتبط نمودن مستقیم هزینه های سازمانی با هزینه های فعالیت عملیاتی مرتفع می سازد.
سیستم ABC تخصیص هزینه های عمومی و مشترک را در دو مرحله انجام می دهد. در مرحله اول هزینه فعالیتهایی که منجر به پیداش محصولات یا خدمات گشته اند تعیین می شود . این مرحله شامل موارد زیر است :
1) بررسی هزینه های تولیدی و غیر تولیدی.
2) تعیین فعالیتهای مربوط به تولید یا توزیع محصولات یا خدمات.
3) تعیین تعداد مراکز فعالیت جهت جمع آوری هزینه ها و
4) تعیین هزینه های مربوط هر فعالیت
مرحله دوم مربوط به جذب هزینه مراکز فعالیت به محصولات یا خدمات جداگانه است.این مرحله شامل موارد زیر است:
1- تعیین مبناهای متعدد تولید و غیر تولیدی جهت تخصیص هزینه ها
2- تقسیم هزینه مراکز فعالیت به منباهای مختلف و تعیین نرخ سربار
3- جذب نرخ سربار محصولات یا خدمات گوناگون
برخی از مباحث کلیدی ABC
الف) محرکهای هزینه : محرکهای هزینه مشخصه یک رویداد یا فعالیت است که منجر به وقوع هزینه می شود در انتخاب محرک های هزینه مناسب 3 عامل حائز اهمیت وجود دارد:
1) میزان همبستگی
2) هزینه اندازه گیری
3) آثار رفتاری
ب) همگن بودن فعالیت ها: یعنی اینکه اقلامی از هزینه سربار در یک گروه گردآوری شوند که تقریباً به نسبتی یکسان توسط هر یک از محصولات به مصرف برسند.
ج) تعیین زمان طراحی و اجرای سیستم ABC
سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت پدیده نوینی است که تفکر هزینه یابی سنتی حسابداری مدیریت را به شدت دگرگون ساخته است و توجه واحدهای اقتصادی بسیاری را به خود جلب نموده است برخی از مزایای این سیستم عبارتند از:
1) بهبود سیستم هزینه یابی و تخصیص هزینه های شرکت به طور مطلوب تر
2) تعیین بهای تمام شده و قیمت گذاری به صورت منطقی و دقیق تر
3) کنترل عملیات شرکت و برنامه ریزی و تصمیم گیری کار
4) ارزیابی صحیح تری از عملیات مالی مدیران
5) حذف فعالیتهای بدون ارزش افزوده
علی رغم این مزیت ها، امروزه فقط در جوامع علمی برای توسعه تئوری و نظری ABC کار شده است و در صنایع و کارخانجات تولیدی کمتر به آن پرداخته شده است. دلیل عمده آن عدم آشنایی مدیران، صاحبان صنایع مختلف و پرسنل مربوط و ترس و واهمه از هزینه بری اجرای سیستم است

حسابداری قیمت تمام شده یا حسابداری صنعتی ، بازوی توانمند مدیریت در راستای برنامه ریزی، ارزیابی و کنترل فعالیت های مالی- تولیدی هر سازمان اقتصادی می باشد. گزارشهای استخراجی با تعمیق تحلیلها، فرآیند مدیریت را در توسعه امکانات بالقوه و بهره گیری از فرصتهای موجود بازار یاری می دهد . این نرم افزار در تسهیل امور فوق به روشی آسان و دقیق عمل می نماید. قیمت تمام شده با بهره گیری از دستاوردهای صنعت نرم‌افزار در محیط سیستم عامل ویندوز، با رابط کاربر قوی و در عین حال دوستانه، گزینه صحیح برای یاری مدیران دربرنامه ریزی و تصمیم گیری می باشد.

امکانات
1 - ثبت اطلاعات کالاها با امکان طبقه‌بندی درختی
2 - ثبت اطلاعات مراکز هزینه با امکان طبقه‌بندی درختی
3 - تعیین نوع حسابهای معین (مواد،دستمزد،سربار)
4 - ثبت موجودی کالای در جریان ابتدای دوره
5 - ثبت آمار تولید مراکز هزینه با امکان انتقال اطلاعات از سیستم آمار تولید
6 - ثبت نرخ میانگین مصرف مواد و امکان محاسبه نرخ میانگین با استفاده از اطلاعات سیستم حسابداری انبار
7 - ثبت عملکرد مراکز هزینه و محاسبه عملکرد با استفاده از اطلاعات سیستم حسابداری مالی
8 - ثبت نقل و انتقال کالا بین مراکز هزینه
9 - تسهیم هزینه های مراکز خدماتی
10 - محاسبه بهای مواد مصرفی هر مرحله از تولید کالا
11 - محاسبه نرخ جذب کار،مواد و سربار هر مرحله از تولید کالا
12 - محاسبه قیمت تمام شده قطعه
گزارشات
1 - گزارش عملکرد مراکز هزینه
2 - گزارش مبانی تسهیم
3 - گزارش نرخ جذب کار،مواد و سربار.
4 - گزارش بهای مواد مصرفی قطعات
5 - گزارش قیمت تمام شده واقعی
6 - نمودار کارکرد کاربران
7 - نمودار روند کارکرد کاربران
ارتباط با دیگر نرم افزارها
1 - نرم افزار آمار تولید
2 - نرم افزار مهندسی
3 - نرم افزار حسابداری مالی
4 - نرم افزار حسابداری انبار
5 - نرم افزار انبار جنسی
امکانات عمومی نرم‌افزارهای توسعه یافته در محیط .NetFramework 2
1 - امکان تعریف گروه‌های کاری در سازمان
2 - تعریف مجوزهای مورد نظر برای هر گروه کاری
3 - تعریف اعضاء هر گروه کاری با امکان عضویت کاربران در چند گروه به صورت همزمان
4 - استفاده از یک رمز در کل مجموعه سیستم‌ها
5 - امکان تغییر آن توسط خود کاربر
6 - تخصیص مجوزهای دسترسی(خواندن)، ایجاد، اصلاح و حذف و مجوزهای ویژه هر یک از فرمان‌های سیستم به کاربران.
7 - امکان تخصیص مجوز امضاء الکترونیکی به کاربران.
8 - ثبت سوابق عملیات ویرایشی انجام شده توسط کاربران و گزارش‌گیری از آن.
9 - قالب بندی کلیه فهرست‌ها (تعیین رنگ، قلم و سایر مشخصات سطرها یا سلول‌های داده) توسط شروط تعیین شده توسط کاربر.
10 - فیلتر کردن یا جستجوی کلیه فهرست‌ها توسط شروط تعیین شده توسط کاربر.
11 - امکان تعیین ستونهای نمایش داده شده در فهرست‌ها و ترتیب نمایش آنها توسط کاربر.
12 - ارسال اطلاعات کلیه فهرست‌ها به نرم‌افزارهای بیرونی (Microsoft Excel، Microsoft Word، Adobe Acrobat، Internet Browsers).
13 - امکان علامت گذاری سطرهای کلیه فهرست‌ها توسط کدهای رنگی و انجام عملیات به صورت گروهی (Batch).
14 - چاپ کلیه فهرست‌ها.
15 - پیاده‌سازی شده در محیط Microsoft.Net Framework 2.0
حسابداری شاخه‌ای از علم و فن است که وظیفه جمع آوری اطلاعات مربوط به عوامل هزینه و محاسبه بهای تمام شده محصولات و خدمات را بر عهده داشته با و تجزیه و تحلیل گزارش‌ها و بررسی‌ راههای تولید روشهای تقلیل بهای تمام شده تولیدات را بیان می‌کند. در واقع حسابداری صنعتی یا حسابداری بهای تمام شده یک ابزار بسیار مهم در اختیار مدیریت می‌باشند تا مدیران با استفاده از حسابداری صنعتی، بهای تمام شده تولیدات را محاسبه می‌کند و کنترل خود را بر روی هزینه‌های مواد، دستمزد و سایر هزینه‌های تولید اعمال می‌کند.
مدیران اگر گزارشات دقیق و صحیحی از عوامل هزینه نداشته باشند در تصمیم گیری خود در جهت افزایش تولید یا سایر تصمیم گیری‌ها و راه انجام تصمیمات خود با مشکل مواجه خواهند شد.
گاهی تصور می‌شود کاربرد حسابداری صنعتی و بهای تمام شده محدود به کارخانجات و صنایع تولیدی می‌باشد هرچند شاید مشهورترین کاربرد آن در این جهت باشد ولی سایر مؤسسات نیز از حسابداری بهای تمام شده بهره برده و از روشهای حسابداری بهای تمام شده در بانکها، شرکتهای بیمه عمده فروشی‌ها ، شرکتهای حمل و نقل ، شرکتهای هواپیمایی ، دانشگاه‌ها و بیمارستان‌ها در جهت کارایی بیشتر استفاده می‌گردد. حسابداری صنعتی حوزه‌ای از حسابداری که به چگونگی محاسبه قیمت تمام شده محصول جهت اندازه گیری موجودیتها و تعیین سود دوره و کنترل هزینه‌ها و سایر موارد تأکید دارد.
حسابداری صنعتی طی یک فرآیند هزینه‌ها را شناسایی ، اندازه گیری، طبقه بندی، تلخیص و جمع آوری نموده که اصطلاحاً به این فرآیند هزینه یابی اطلاق می‌شود.
همچنین حسابداری صنعتی سیستمی است که اطلاعات به وجود آمده تواماً در سیستم‌ حسابداری مالی و حسابداری مدیریت مورد استفاده قرار می‌گیرد در حسابداری مالی هنگام تهیه صورتهای مالی اطلاعات حسابداری صنعتی تحت عنوان موجودی کالای پایان دوره مورد استفاده قرار می‌گیرد همچنین در سیستم مدیریت این اطلاعات در برنامه ریزی، کنترل و تصمیم گیری‌ها مورد بهره برداری قرار می‌گیرد.
از آنجایی که بخشی از فرآیند سیستم حسابداری صنعتی به شناسایی هزینه‌ها می‌انجامد لذا در این بخش ابتدا تعریفی از هزینه ادامة سیستمی به طبقه بندی هزینه‌ها اشاره می‌شود :
حسابداری مالی تعریف ویر را از هزینه را از هزینه ارائمه نموده است:
هزینه به معنی خروج وجه نقد از یک واحد انتفاعی یا مصرف یا استهلاک دارائی‌های موجود و یا افزایش بدهی‌ها و یک واحد ترکیبی از آنها که در نتیجه اجرای فعالیتهای اصلی یا جانبی واحد تجاری، واقع و به کاهش حقوق صاحبان سهام منجر می‌شود اطلاق می‌گردد.
در حسابداری صنعتی هزینه به عنوان منابع فدا شده برای رسیدن به یک هدف خاص ، معرفی می‌نماید همچنین حسابداری صنعتی علاوه بر هزینه‌های اضافی گذشته با هزینه‌های برآوری و آتی . (منابعی که قرار است در آینده مصرف یا فدا شوند) نیز سر و کار دارند.
هزینه‌ها را میتوان به شکل‌های مختلف طبقه بندی کرد که به برخی از این طبقه بندی به شرح زیر اشاره می‌شود :
الف) طبقه بندی هزینه‌های به تفکیک هزینه‌های مستقیم و غیر مسقتیم
هزینه‌های مستقیم :
به هزینه‌هایی اطلاق می‌شود که می‌توان آنها را به یک موضوع مشخص ارتباط دارد مانند مواد اولیه مصرف شده در یک واحد محصول .
هزینه‌های غیر مستقیم :
به هزینه‌هایی اطلاق می‌شود که نمی‌توان آنها را به یک موضوع مشخص ارتباط داد مانند هزینه‌های برق مصرفی در تولید محصولات .
هزینه‌های غیر مستقیم به علت اینکه قابلیت تخصیص به یک موضوع مشخص را ندارد. نمی‌توان آنها را مشخصاً به یک موضوع ارتباط داد بلکه این هزینه‌ها به طور عمومی و مشترک بین چندین موضوع هزینه می‌باشد.
هزینه های غیر مستقیم بر مبنای روشهای مختلف تسهیم به موضوعات مختلف هزینه مانند محصولات تخصیص داده می‌شود.
بطور خلاصه می‌توان بیان نمود که هزینه‌های مستقیم هزینه‌های هستند که به راحتی قابل ردیابی و تخصیص به یک محصول اندازه گیری نمود ولی هزینه‌های غیر مستقیم هزینه‌هایی است که به راحتی قابل ردیابی و تخصیص یک محصول نبوده بلکه این هزینه‌ها باید بین محصولات یا به عبارتی موضوعات مختلف هزینه‌ تخصیص داده شوند فرآیند تخصیص هزینه‌های غیر مستقیم به محصولات را غیر مستقیم و یا تخصیص هزینه اطلاق می‌کنند مانند هزینه برق، هزینه تعمیرات و نگهداری ماشین آلات، هزینه تأمین ماشین آلات و ... به محصولات تولید شده .
ب) طبقه بندی هزینه‌ها براساس عناصر تشکیل دهنده محصول
1ـ هزینه‌های مواد مستقیم :
هزینه‌های مواد مستقیم به موادی اطلاق می‌گردد که به سهولت قابل ردیابی و تخصیص به یک واحد محصول تولید شده می‌باشد این مواد شکل ظاهری محصول را تشکیل داده و بدون مصرف این مواد تولید محصول غیر ممکن است، مانند هزینه چرم مصرفی در تلوید کفش و یا پارچه مصرفی در تولید پوشاک .
2ـ هزینه کار مستقیم :
حقوق و دستمزد افرادی که مستقیماً در تولید محصول نقش داشته‌اند که به سهولت قابل ردیابی و تخصیص به یک واحد محصول است . مانند هزینه حقوق و دستمزد کارگران تولید.
هر نوع هزینه مستقیم دیگری نیز اگر دارای خصوصیات و ویژگی‌های مواد مستقیم و کار مستقیم باشد را می‌توان به آسانی به یک واحد محصول تخصیص داده مانند لوازم بسته بندی مصرفی در بسته بندی‌های محصول
3ـ هزینه‌های سربار ساخت / هزینه‌های غیر

دانلود مقاله بررسی تطبیقی بهای تمام شده خدمات ،

اختصاصی از زد فایل دانلود مقاله بررسی تطبیقی بهای تمام شده خدمات ، دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

بررسی تطبیقی بهای تمام شده خدمات ، قبل و پس از برون سپاری فعالیتها وتعیین سهم اجزا تشکیل دهنده آن (شرکت آب وفاضلاب استان مرکزی)

-1 مقدمه
امروزه ، بسیاری از شرکت ها با تمرکز بر یک تخصص و یا مهارت ویژه فقط و فقط برای ارائه خدمات به مجموعه ای بیرون از خود فعالیت می کنند.تحقیقات نشان می دهد منافع حاصل از برون سپاری برای بسیاری از شرکتها، زیاد بوده و مهمترین آنها صرفه جوئی در وقت و هزینه و ارتقای کیفیت و آزاد سازی منابع داخلی بمنظور استفاده بهینه از آنها بوده است .
در کشور ما بدلیل مختلف ، برون سپاری به مفهوم وسیع و گسترده خود مورد استفاده و توجه مدیران ومسئولان قرار نگرفته است .از این رو لازم است محققان و مدیران صنعتی در جهت بکارگیری آن ونیز بایدها ونبایدها در انجام آن به مطالعه و تحقیق بپردازند تا طبق شرایط مشخص علمی بدانیم چه چیز را ، چه وقتی و به چه طریقی و به چه کسی بسپاریم .
مقایسه بهای تمام شده خدمات بعد از برون سپاری فعالیتها با بهای تمام شده خدمات قبل از برون سپاری در شرکت آب وفاضلاب استان مرکزی ، هدف محوری این پژوهش قلمداد می شود.
در این فصل به شرح بیان مساله ،‌ضروتهای انجام تحقیق، پرسش اصلی تحقیق، اهداف تحقیق ، فرضیات تحقیق،‌روش تحقیق ، مدل تحلیلی تحقیق ، قلمرو زمانی ، مکانی و موضوعی تحقیق ، تعاریف واژه ها و اصطلاحات بپردازد.

2-1 تاریخچه مطالعاتی
مطالعات و تحقیقات زیادی درباره اهمیت برون سپاری صورت پذیرفته است .در بسیاری از این مطالعات به نقش برون سپاری در کاهش هزینه ها توجه شده است و به عنوان مثال شرکت کرایسلر در سال 1997 از طریق برون سپاری 325 میلیون دلار به سود خود افزود و بالغ بر 1.2 میلیارد دلار صرفه جویی نموده است . شرکت های معتبری که مجله معروف فورچن نام آنها را جزء شرکتهای برتر اعلام می کند ، معمولا تمامی یا بخش از فعالیت های خود را برون سپاری می کنند. نقشی که استراتژی رقابتی یک شرکت در تعیین کارکردهای سازنده استراتژی های مدیریتی عملکرد تجاری سازمانها بازی می کند ، موضوع اصلی پیکره تحقیقات پیشین بوده است .تحقیقات صورت گرفته در زمینه برونسپاری در ارتباط عرضه کنندگان ، مدیریت عرضه کنندگان ، ارتباط عرضه کنندگان و استراتژی های تدارکات و ریسک ها و فواید برون سپاری و . . . می باشد (عباسپور ، 1387، 45)1.
آقای احسان عباسپور به بررسی اثر محرک های برون سپاری و اولویت های رقابتی بر عملکرد تجاری شرکت بهره برداری نفت وگاز کارون و همچنین بررسی اولویت های رقابتی بر محرک های برون سپاری شرکت بهره برداری نفت و گاز کارون پرداخته اند که نتایج این تحقیق وجود یک رابطه معنی دار بین محرک های برون سپاری با عملکرد تجاری و اولویت های رقابتی شرکت وجود دارد ولیکن بین اولویت های رقابتی و عملکرد تجاری رابطه معنی داری وجود نداشت .
دانشی و دلاوری به بررسی اثرات برون سپاری بخش اتفاقات و عملیات شرکت توزیع نیروی برق اهواز در کاهش هزینه ها در سال 1387 پرداخته اند که ماحصل نتایج این است که با توجه به خصوصی سازی در کشورهای دیگر و مزایا و محدودیتهای هر کدام از روش ها و شرایط خاص صنعت ، شایسته است قبل از هر گونه اقدامی در شرکت توزیع نیروی برق اهواز اهداف برون سپاری و اثرات مورد انتظار از طریق کمیته برون سپاری مشخص و ازطریق برنامه مرتبط هدف گذاری گردد.
شیرانی و نبی زاده به بررسی برون سپاری و شرکت های توزیع برق شهرستان اصفهان پرداخته اند که نتیجه حاصله این بود که برون سپاری فعالیتها در شرکتهای توزیع راهی الزامی جهت دستیابی به افزایش کارایی ، کیفیت عملکرد و کاهش هزینه خواهد بود ، لذا جهت رسیدن به این منظور نیاز به انجام برنامه ریزی ، اولویت بندی و قبل از انجام ، مطالعه بر روی ریسک های مسیر اجرا می باشد.
شهرکی به بررسی برون سپاری به عنوان ابزار موفقیت و کار آفرینی پرداخته است که نتیجه این تحقیق این بود که برای سپردن کار به بیرون متاسفانه بنگاهها و سازمانهای ما به وظایف دیگری که بر عهده آنها گذاشته می شود ، توجهی ندارد . در صورتی که باید در هنگام برون سپاری به برقرار کردن مکانیزم های برون سپاری بپردازند و با مدیریت صحیح ، توانایی سنجیدن شرکتی که کار را به او واگذار شده ، داشته باشند و به گزارش گیرهای مداوم بپردازند.

3-1بیان مساله
برون سپاری همانند دیگر موضوعات علمی با تعاریف مختلف از دیدگاههای متفاوتی برخوردار است . برون سپاری در مفهوم اولیه خود بدین معناست که کارکنان بخشی از فعالیتهای شرکت را به بیرون سپرد و در حقیقت ، خود از فرایند خارج می شوند و این کار توسط کارکنان تامین کننده فعالیتها انجام می شود. این مفهوم از برون سپاری به برون سپاری سنتی معروف است و در برون سپاری نو مطرح می شود که کارکنان در حقیقت جابجا نمی شوند و خدمتی نو ، توسط یک شرکت در مجموعه فرایندهای کسب و کار همان شرکت ، مورد استفاده قرار می گیرد. در هر صورت چنانچه بخواهیم تعریفی به صورت جامع تر بیان کنیم ، باید تمامی جوانب برون سپاری و دسته بندیهای گوناگون را شامل شود (شهرکی،1387 ؛2 )1.
برون سپاری به مفهوم استفاده از منابع تامین کنندگان بیرونی برای تحقق بخشیدن به انجام فعالیتهای مورد نیاز تلقی می گردد (شیرانی ،1387 ،1)2.
عموما مفهوم برون سپاری با مفاهیم همچون خصوصی سازی اشتباه گرفته و در مواردی به صورت جایگزین از این مفاهیم در گفتارها استفاده می شود در صورتیکه برون سپاری اجرای یک فرایند در اختیار تامین کننده بیرونی قرار می گیرد و او با ما وارد یک رابطه مشارکتی می شود و این رابطه مشارکتی در زنجیره ارزش سازمان معنا و مفهوم می یابد . زیرا علاوه بر فعالیت ،اختیارات و تصمیم سازی نیز به او واگذار شده است (همان منبع ، 2)3.
برون سپاری از دو جهت قابل توجه است مقوله اول برون سپاری یا واگذاری فعالیتهای خود و دوم دریافت خدمات از دیگران که از دیدگاه رشد و ارتقاء سازمان توجه به هر دو دیدگاه حائز اهمیت وتوجه می باشد.
آب همانند سایر کالاهای اساسی ، کالای اقتصادی بوده وتامین آن همانند سایر فعالیتها ، یک فعالیت اقتصادی است لذا یکی از مهمترین مسایل موثر در اقتصاد آب وفاضلاب ، تعیین صحیح بهای تمام شده واجزای تشکیل دهنده آن است . لذا با توجه به اهمیت آب و دفع فاضلاب با حیات عمومی جامعه ، بهداشت ومحیط زیست ، تشکیل شرکتهای آب وفاضلاب در سال 69 با مدیریت جدید به عنوان بنگاههایی اقتصادی با استقلال مالی توسط دولت صورت گرفته است (خشایی ، 1387، 1)4.
از آنجائیکه تولید آب و خدمات قاضلاب و در کل ، فعالیتهای این شرکت ارزش اجتماعی دارد و دولتها در امور اجتماعی اعمال حاکمیت می کنند ، لذا قیمت گذاری کالا و خدمات در صنعت آب و فلضلاب توسط دولت با توجه به سیاستهای حمایتی از اقشار مختلف جامعه انجام می شود . این سیاست موجب می گردد این شرکت ها از هدف اصلی و نهایی که همان حداکثر سود است فاصله بگیرند.
با توجه به مطالب فوق واز سوی دیگر فرایند پیچیده عملیات استحصال وتصفیه آب ودفع بهداشتی فاضلاب انتظارات ذینفعان ( دولت، سهامداران ، مشترکین ) از تامین آب سالم ودفع بهداشتی فاضلاب ، بالا بودن هزینه های تامین وتوزیع آب ودفع فاضلاب ، مدیریت وکنترل صحیح هزینه درهریک از مراحل تولیدی ، تهیه بهای تمام شده خدمات در سطح شرکتهای آب وفاضلاب با توجه به استقلال مالی هریک از شرکتهای آب وفاضلاب یک امر بسیار ضروری است ( همان منبع، 2)1.
این امر باعث می شود فعالیتهای شرکت به بیرون از سازمان سپرده شود زیرا قیمت های از پیش تعین شدهموجب می شود که شرکت های آب و فاضلاب به فعالیته و فرایند های داخلی توجه نموده و با کاهش و کنترل هزینه به سود آوری امیدوار باشند و یا متحمل خداقل زیان شوند . و به همین دلیل بررسی این امر که برون سپاری برای شرکت آب و فاضلاب تاثیر گذار بر قیمت تمام شده خدمات می باشد امری ضروری است . این بدان معناست که دیگر الزامی نیست که شرکت های بزرگ تجاری ، ادارات دولتی ، بیمارستانها و دانشگاههای بزرگ به تشکیلاتی بدل شوند که تعداد زیادی افراد را در استخدام خود داشته باشند .
این موضوع با توجه به سیاستهای جدید مبنی بر هدفمندسازی یارانه ها بویژه در بخش انرژی وآب ودریافت قیمت تمام شده خدمات از مشترکین اهمیت آن را دو چندان می نماید.

4-1پرسش های تحقیق
پرسش اصلی : آیا بهای تمام شده خدمات بعد از برون سپاری فعالیتها کمتر از بهای تمام شده خدمات قبل از برون سپاری فعالیتها است .
پرسش های فرعی :
1) آیا سهم هزینه حقوق ودستمزد از بهای تمام شده خدمات قبل از برون سپاری فعالیتها بیش از سهم هزینه حقوق ودستمزد از بهای تمام شده خدمات پس از برون سپاری فعالیتها است ؟
2) آیا سهم هزینه تعمیرات ونگهداری از بهای تمام شده خدمات قبل از برون سپاری فعالیتها بیش از سهم هزینه تعمیرات ونگهداری از بهای تمام شده خدمات پس از برون سپاری فعالیتها است ؟
3) آیا سهم هزینه خدمات قرارداری از بهای تمام شده خدمات قبل از برون سپاری فعالیتها کمتر از سهم هزینه خدمات قراردادی از بهای تمام شده خدمات پس از برون سپاری فعالیتها است؟

5-1فرضیات تحقیق
فرضیه اصلی :بهای تمام شده خدمات قبل از برون سپاری فعالیتها بیش از بهای تمام شده خدمات پس از برون سپاری فعالیتها است .
فرضیات فرعی :
1- سهم هزینه حقوق ودستمزد از بهای تمام شده خدمات قبل از برون سپاری فعالیتها بیش از سهم هزینه حقوق ودستمزد از بهای تمام شده خدمات پس از برون سپاری فعالیتها است .
2-سهم هزینه تعمیرات ونگهداری از بهای تمام شده خدمات قبل از برون سپاری فعالیتها بیش از سهم هزینه تعمیرات ونگهداری از بهای تمام شده خدمات پس از برون سپاری فعالیتها است .
3-سهم هزینه خدمات قرارداری از بهای تمام شده خدمات قبل از برون سپاری فعالیتها کمتر از سهم هزینه خدمات قراردادی از بهای تمام شده خدمات پس از برون سپاری فعالیتها است.

6-1اهداف تحقیق
هدف از انجام این تحقیق بررسی سهم اجزای تشکیل دهنده بهای تمام شده خدمات قبل و بعد از برون سپاری فعالیتها به بخش خصوصی در جهت کاهش هزینه ها و تصمیم گیری مدیران برای اینکه برون سپاری انجام شود یا خیر .

7-1اهمیت انجام تحقیق
در شروع قرن جدید روند پر شتاب به سمت تنوع بخشی محصولات جدید ، کوتاه شدن چرخه عمر محصولات ، افزایش تقاضا برای محصولات خاص ، شاخه شاخه و تخصص شدن سریع بازارها و بطور کلی رقابتی شدن عرصه تولید ، شرکتها را با مسائل متعددی مواجه کرده است .در اثر این تحولات روشهای قدیمی تولید کارایی خود را از دست داده و نیاز به روشها و فلسفه های نوین که امکان بقاء و پیشرفت یک سازمان را در شرایط ناپایدار کنونی تضمین نماید ، به خوبی احساس می گردد. در این راستا برون سپاری به عنوان رویکردی جدید که قابلیت پاسخگویی و سرعت عمل را برای یک سازمان در مواجهه با تغییرات احتمالی فراهم می سازد مطرح گردیده است (دانشی و دلاوری ، 1387 ، 2)1.
تصمیمات برون سپاری و تصمیمات ساخت یا خرید از موضوعات استراتژیک سازمان می باشد که سازمانها برای تولید محصولات /خدمات جدید و یا واگذاری محصولات / خدمات قدیم با آن روبرو می باشند. در تصمیمات برون سپاری به دنبال این هستیم که کدام فعالیتها در داخل سازمان و کدام در خارج انجام گیرد، کدام منابع را لازم است در اختیار داشته باشیم و کدام منابع را از بیرون سازمان اجاره کنیم .
مهم این است که سازمان فعالیتهای (خدمات ) را به بیرون واگذار کند که جزء مزیتهای سازمان نباشد (شیرانی و نبی زاده ، 1387، 3)2.

8-1حدود مطالعاتی
شرکت آب وفاضلاب استان مرکزی که شامل 27 شهر تابعه می باشد به عنوان مکان تحقیق می باشد.

1-8-1قلمرو زمانی تحقیق
گستره زمانی تحقیق شامل داده های سال های1378 تا 1387 می باشد. اگر این بازه زمانی برای این تحقیق درنظر گرفته شده است ،‌ به دلیل اینکه صورتهای مالی قبل ازسال1378 در دسترس نبود و در زمان انجام تحقیق آخرین صورت مالی منتشر شده توسط مجمع سال 1387بود.

2-8-1قلمرو موضوعی تحقیق
در این تحقیق به بررسی تطبیقی بهای تمام شده خدمات ، قبل وپس از برون سپاری فعالیتها وتعیین سهم اجزا تشکیل دهنده آن در شرکت آب وفاضلاب استان مرکزی پرداخته می شود

9-1تعاریف واژه ها
بدلیل اینکه بسیاری از واژه ها واصطلاحات معانی گوناگونی دارد، در این قسمت به لحاظ کاربرد واژه ها در تحقیق به تعریف آنها می پردازیم .
1. حسابداری بهای تمام شده: حوزه ای از حسابداری است که با اندازه گیری ، ثبت وگزارش اطلاعات مربوط به اقلام بهای تمام شده سروکار دارد. هر یک از اقلام بهای تمام شده به منزله استفاده از یکی از منابع شرکت است (سجادی نژاد، 1374 ،5)1.
2. هزینه : تعاریفی به شرح زیر در مورد مفهوم هزینه ارائه گردیه است .
• هزینه عبارت از کاهش ناخالص داراییها و یا افزایش ناخالص بدهی ها است که ناشی از فعالیتهای یک واحد تجاری بوده و سبب تغییر حقوق صاحبان سرمایه گردیده وطبق اصول مورد قبول حسابداری شناسایی واندازه گیری می شود.
• هزینه یعنی از دست دادن منابع که به منظور دستیابی به یک هدف مشخص ، واقع شده یا بالقوه واقع می شود وبر حسب واحد پول اندازه گیری می گردد.
• هزینه عبارت است از قیمت مبادله منابع از دست داده شده یا فدا شده جهت تضمین منافع .
3. مدل: مدل یا الگو یکی از ارکان بکارگیری روش علمی است ، هر الگو عبارت است از نمایش روابط متقابل میان اجزاء ساده شده از یک واقعیت( سلطانی ،1377،11)1 .
4. آب شرب: آبی که از نظر میکروبی فاقد انواع میکروارگانیسم ها ، وازنظر شیمیایی در حد استانداردهای جهانی باشد و درکل آب سالم ، بهداشتی وقابل آشامیدن را آب شرب گویند. آب شرب از تصفیه وگند زدایی آب خام طی مراحل مختلف حاصل می شود(همان منبع ،11)2.
5. زیان: آن بخش از بهای تمام شده که منافع مورد انتظار از آن حاصل نشده ( در واقع ارزش خود را از دست داده بدون آنکه منفعتی نصیب شرکت کرده باشد) زیان نامیده می شود(مازاد یزدی، 1375 ،14)3.
6. دستمزد:بهای پرداختی در مقابل استفاده از تلاش نیروی انسانی که شامل تلاش بدنی یا فکری آنها در تولید کالا وخدمات است وانواع آن عبارتند از: (همان منبع ،15)4.
• دستمزد مستقیم : دستمزد کارگرانی که مستقیما در تولید با خدمات دخالت دارند.
• دستمزد غیر مستقیم : به آن دسته از عوامل تولید مربوط می شود که مستقیما در تولید کالا یا ارائه خدمات دخالت ندارند. اما بهر حال تولید کالا و ارائه خدمت بدون کمک آنها نیز میسر نیست .
7. مواد: موادی که در تولید محصول مورد استفاده قرار می گیرد به دو گروه مستقیم یا مواد اولیه وغیر مستقیم طبقه بندی می شوند:
• مواد مستقیم : آن دسته از اقلام مواد اولیه است که ماهیت کالای تولیدی به آنها وابسته است و مستقیما در تولید کالا نقش دارد.
• مواد غیر مستقیم : این مواد گرچه در تولید محصولات بکار می روند و وجودشان ضروری است اما ماهیت کالای تولید شده مستقیما به آنها وابسته نیست یا بخش قابل توجهی از ارزش مواد اولیه بکار رفته در محصول را تشکیل نمی دهند.
8. سربار: سربار یا بهای تمام شده عوامل عمومی تولید ، بهای تمام شده آن دسته از اقلام است که در تولید کالا وارائه خدمت صرف می شوند اما در زمرهء مواد مستقیم ویا دستمزد مستقیم محسوب نمی شوند، مثل دستمزد غیر مستقیم ومواد غیر مستقیم واقلامی نظیر هزینه استهلاک ماشین آلات ، عوارض ، حق بیمه وتجهیزات و ... (همان منبع ، 17)5.
بهای تمام شده خدمات : عبارت است مجموع هزینه های صرف شده برای یک متر مکعب آب و مجموع هزینه های صرف شده برای یک متر مکعب دفع فاضلاب .

فصل دوم
مروری بر ادبیات تحقیق

1-2 مقدمه
موسسات و سازمانها و دستگاههای اجرایی با هر ماموریت ، رسالت ، اهداف و چشم اندازی که دارند نهایتا در یک قلمرو ملی و یا بین المللی عمل می کنند و ملزم به پاسخگویی به مشتریان ، ارباب رجوع و ذینفعان هستند تا شرکتی که هدفش سودآوری و رضایت مشتری است و سازمانی که هدف خود را اجرای کامل و دقیق وظایف قانونی و کمک به تحقیق اهداف توسعه و تعالی کشور قرار داده ، پاسخگو باشند (لوئیس ،2002، 12) .
بنابراین ، بررسی نتایج عملکرد تجاری شرکتها و راههای بهبود آن ، یک فرایند مهم راهبردی تلقی می شود.کیفیت و اثر بخشی مدیریت و عملکرد آن عامل تعیین کننده و حیاتی تحقق برنامه های توسعه و رفاه جامعه است .ارائه خدمات و تامین هزینه ها از محل منابع ، حساسیت کافی را برای بررسی تحقق اهداف ، بهبود مستمر کیفیت ، ارتقای رضایتمندی مشتری و شهروندان ، عملکرد سازمان و مدیریت و کارکنان را ایجاد کرده است .در صورتی که ارزیابی عملکرد با دیدگاه فرایندی و بطور صحیح و مستمر انجام شود، در بخش دولتی موجب ارتقا و پاسخگویی دستگاههای اجرایی و اعتماد عمومی به عملکرد سازمانها و کارایی و اثربخشی دولت می شود (عباسپور ، 1387، 2) .
امتیاز مهم برون سپاری که با مفاهیم مدیریت ریسک ارتباط دارد، بهره گیری از استراتژی واگذاری ریسک است .در این حالت علاوه بر کاهش نرخ وقوع ریسک و احتمالا کاهش تنوع ریسک در سازمان (و انتقال به شرکت طرف قرارداد)، تمرکز سازمان و دپارتمان مدیریت ریسک بر کسب و کار فعلی و ریسک های پنهان در آن بیشتر می شود. برون سپاری در سطح کلان به پاره ای از اهداف اساسی جهانی از جمله کاهش فقر در جهان (توزیع عادلانه تر ثروت) و برابری بیش تر بین جنسیت ها و دسترسی به فن آوری کمک می کند و دارای اثرات سر ریز مثبتی شامل اثرات ناشی از مصرف بیش تر و انتقال مهارت و فن و اشتغال ثانویه می باشد.
برون سپاری ظرفیت های محل را نیزتقویت می کند از جمله باعث افزایش کارکنان ماهر و ایجاد خدمات جدید با کاربرد محلی و ایجاد صنعت در جایی که بازار نیست می شود و بازارهای محلی را گسترش می دهد (هویچت ،676،2006 ) .
دراین فصل سعی می شود مبانی نظری تحقیق در 5 بخش به شرح زیر مورد بررسی و مطالعه قرارگیرد:
بخش اول - تاریخچه ومفاهیم برون سپاری و مزایا و معایب آن
بخش دوم – شرکت آب و فاضلاب استان مرکزی و میزان فعالیتهای آن و فعالیتهای که قابل برون سپاری هستند.
بخش سوم – بررسی بهای تمام شده خدمات شرکت آب و فاضلاب و اجزای آن
بخش چهارم – بررسی تطبیقی بهای تمام شده خدمات قبل و بعد از برون سپاری فعالیتها وتعیین سهم اجزای تشکیل دهنده آن .
بخش پنجم – تحقیقات انجام شده داخلی و خارجی

2-2 بخش اول :تاریخچه ومفاهیم برون سپاری و مزایا و معایب آن
1-2-2 تاریچه برون سپاری
برون سپاری در خارج از ایران :
از دهه1970 میلادی و بدنبال توسعه اقتصاد بین الملل , شرکتهای چند ملیتی ایجاد گردیدند.این شرکتها استراتژیی را برگزیدند که امروزه از آن بعنوان برون سپاری یاد می شود . در اینجا برون سپاری به مفهوم واگذار کردن کار از کشورهای گرانتر و پیشرفته به کشورهای ارزان تر و در حال توسعه است . در برون سپاری , شرکتها بخش و یا تمام فعالیت خود را از کشور خود ( مبدا ) خارج و در کشور دیگر ( مقصد ) که دارای نیروی ارزان تر ( منابع بیشتر و ارزان تر ) است مستقر می کنند و از این جهت بدان صادرات کار هم می گویند . این موضوع در صنایعی مانند آهن , نساجی و خودروسازی بسیار به چشم می خورد و اکنون نیز بشدت در زمینه IT رو به گسترش است . برای نمونه شرکت Levi Strauss که در صنعت نساجی در آمریکای شمالی فعال است 20 سال پیش اولین واحد تولیدی خود از مجموع 20 کارخانه خویش را به کشور چین منقل کرد و در سال 2003 آخرین واحد از بخش عملیات بافندگی خود را منقل نمود و یا آنکه شرکت IBM تعداد 60 پژوهشگر در هندوستان 90 پژوهشگر در چین و 6000 کارمند هندی در زمینه بازاریابی تلفنی دارد ( 2004 میلادی) . همچنین شرکت Microsoft افزون بر 150 نفر پژوهشگر در چین دارد . در تمام این موارد دستمزد نیروهای متخصص یک ششم و کمتر است و نیروها بعضا باکیفیت تر می باشند و این قیمت تولید را کاهش داده است ضمن آنکه جنانچه شرکتهای مبدا می خواستند نیروهای خود را بازآموزی کنند هزینه بالایی را باید متقبل می شدند . البته این استراتژی ( برون سپاری ) مخالفانی را در کشورهای مبدا نیز دارد زیرا کارهای صادر شده دیگر برگشت نخواهند شد و یا آنکه نیروها در کشورهای متفاوت دارای فرهنگهای مختلفی هستند و در کار شاید هیچگاه با یکدیگر روبرو نگردنند و فقط از طریق اینترنت با یگدیگر ارتباط داشته باشند .
بعد از بکارگیری برون سپاری در سطح اقتصاد بین الملل ، اکنون چند سالی است که در ادبیات مدیریت نوین سازمانها و در سطح داخلی کشورها واژه برون سپاری در کنار واژگانی مانند خصوصی سازی با مفهوم انتقال مالکیت و یا آزادسازی با مفهوم لغو مقررات و قوانین انحصار در جهت افزایش رقابت قرار گرفته است . اکنون برون سپاری در خیلی از شرکتهای بزرگ ، متوسط و حتی کوچک بعنوان یکی از استراتژیهای بنیادین کسب و کار و با هدف کاهش هزینه ، افزایش درآمد ، افزایش ریسک پذیری و توان رقابت در بازار و افزایش رضایتمندی مشتری، تمرکز روی فرآیندهای اصلی ، بهبود خدمات ، ارتقای مهارتها ، کاهش مدت زمان از مرحله ایده به بازار صورت می پذیرد و باعث کوچک سازی سازمان و افزایش مزیت رقابتی کلی آن می گردد . در این سازمانها علاوه بر انجام بخشی یا تمام فعالیتهای ساخت محصول از طریق برون سپاری، بسیاری از فعالیتهای خدماتی لازم مانند حسابداری ، فروش و خدمات پس از فروش ، حقوق و دستمزد ، مدیریت نیروی انسانی ، تدوین قراردادها و انتخاب پیمانکار ، خرید تجهیزات نیز از طریق برون سپاری صورت می پذیرد (داور پناه ،1385، 2) .
برون‌سپاری در ایران:
شرکت ملی نفت ایران به دلیل گستردگی حیطه فعالیت‌هایش، به برون‌سپاری‌های متفاوتی دست زده است. این پژوهش در سال 1382 به منظور بررسی عوامل در تصمیم‌گیری برون‌سپاری در دو بخش خدمات عمومی و خدمات فنی مهندسی بالادستی نفت صورت گرفته است. قلمروی مکانی تحقیق را در بخش خدمات عمومی، واحدهای ستادی (واقع در شهر تهران) به ویژه زیرمجموعه مدیریت امور اداری و مدیریت امور مالی تشکیل می‌دادند. از مدیریت امور اداری واحدهای آموزشی مرکزی، طرح و برنامه‌ریزی نیروی انسانی، تامین نیروی انسانی، مددکاری اجتماعی، معاونت خدمات و امور مسافرت و از زیرمجموعه مدیریت امور مالی واحد خدمات کامپیوتر و اطلاعات مدیریت انتخاب شدند (مریم قاسمی ،1387، 2)1.
بخش خدمات مهندسی بالادستی نفت را در این تحقیق، ارکان تابعه شرکت ملی نفت ایران شامل شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب، شرکت اکتشاف، شرکت نفت فلات قاره، شرکت نفت و گاز پارس و شرکت نفت مناطق مرکزی تشکیل می‌دادند.

2-2-2 تعریف برون سپاری :
برون سپاری عبارتست از پیدا کردن ارائه دهندگان خدمت جدید و روشهای جدیدی که بتوان با اطمینان تهیه مواد ، کالاها ، اجزاء و خدمات را به آنها واگذار نمود. در حقیقت در واگذاری یا برون سپاری، سازمان از دانش و تجربه و خلاقیت ارائه دهندگان خدمت جدیدی که قبلاً استفاده نکرده است، بهره مند می شود.
برون سپاری عبارتست از واگذاری برنامه ریزی ، مدیریت ، اجراء و عملیات فعالیت های مشخص به شخص ثالث مستقل.
بنا به تعریف آقای م.ف گریور برون سپاری عبارت است از عمل انتقال بعضی از فعالیتهای داخلی یک سازمان و واگذاری حق تصمیم گیری به عرضه کننده بیرون از سازمان بر اساس قرارداد. در حقیقت و درعمل در برون سپاری نه تنها فعالیتها منتقل می شوند، بلکه عوامل تولید و حق تصمیم گیری نیز در اغلب موارد واگذار می گردد.
عوامل تولید عبارتند از : کارکنان ، تسهیلات ، تجهیزات ، فن آوری ، سایر دارائیها

3-2-2 مفهوم برون سپاری :
برون سپاری به مفهوم سپردن بخشی از کار به خارج از سازمان ، منبع یابی از خارج سازمان و یا واگذاری فعالیتهای سازمان به یک مؤسسه برون سازمانی مرتبط است . در برون سپاری فرآیند تولید ( اعم از ساخت محصول یا خدمات مرتبط ) بصورت شبکه ای و زنجیره ای تعریف شده که مسئولیت و مدیریت هر کدام از زنجیره های تولید توسط یک کارفرما انجام می گردد ( فرآیند تولید بصورت غیرمتمرکز و شراکتی می باشد ) . هر شرکت بعنوان تامین کننده بخشی از شبکه تولید است و محصول خود را به شرکت دیگر می دهد تا نهایتا محصول اصلی تولید می گردد . بعبارتی جهت تولید محصول ، فرآیندهای تجاری مختلفی تعریف می شوند . شرکت یک یا دو فعالیت را که قابلیت کلیدی آن سازمان است و در آن می تواند برای مشتریان فراتر از رقبا ارزش آفرینی کند را برای خود نگه داشته و بقیه فعالیتها را از طریق کسب و کارهای دیگری که در آن فعالیتها قابلیت کلیدی دارند تامین می نماید . لذا در یک ساختار فرآیندی مجموعه ای از کسب و کارها که هر یک با قابلیت کلیدی شان شناخته می شوند در روابطی بشکل برد – برد در کنار هم قرار می گیرند و در نهایت مشتریان و بلکه تمامی گروههای ذینفع از هم افزایی این شبکه بهره مند می شوند .

4-2-2 مزایای برون سپاری
• بهبود نتایج مالی
 کاهش هزینه سربار
 کاهش هزینه های عملیاتی
 کاهش هزینه خدمات
 کاهش سرمایه گذاری روی دارائیها و استفاده بهتر برای سایر اهداف
 تغییر هزینه های ثابت به هزینه های متغییر(حسینی ،1381، 68) .
• بهبود نتایج تجاری
 بهبود تمرکز سازمان بر فعالیتهای اصلی
 دستیابی به تخصص برتر پیمانکاران
 آزاد سازی منابع درون سازمانی برای هدفهای دیگر
 افزایش اثر بخشی از طریق تمرکز روی آنچه سازمان در انجام دادن آن بهترین است .
 تمرکز بهتر مدیریت ارشد بر قابلیتهای بهتر پیمانکار
 تکنولوژی ، کارایی ، و مدیریت بهتر پیمانکار
 بدست آوردن تخصص ، مهارت ها و تکنولوژی هایی که قبلا قابل دستیابی نبوده است
 بدست آوردن ایده های جدید و نو آور
 بدست آوردن سهم بازار و فرصتهای کسب و کار از طریق شبکه ارائه دهندگان
 بهبود خدمات پشتیبانی
 بهبود فرایند کیفیت
• مزایای برون سپاری برای تامین کنندگان
برون سپاری مزایای بیشماری را برای تامین کنندگان دارا می باشد که اهم آنها عبارتند از:
 اشتغال زایی
 تثبیت نام تجاری برای کشورها در صنایع مبتنی بر دانش و تغییر دیدگاه جهانی
 رشد فنی و تخصصی شرکتها
 ارتقا شرکتها درزنجیره دانش
 بهره گیری از دانش فنی کشورهای پیشرفته (حسینی ،1381، 69)1.
• مزایای برون سپاری برای شرکت خدماتی
 کاهش هزینه های نیروی انسانی
 کاهش هزینه های عملیاتی
 بهبود تمرکز سازمان
 انعطاف پذیری ظرفیت سازمانی
 کاهش زمان رسیدن محصول به بازار
 دستیابی به مهارتهای تخصصی
 کاهش یا تقیسم ریسک
 استفاده از رویه های معمول کسب و کار در سازمانهای بزرگ
 بهبود کیفیت
 مدیریت موثر
• مزایای برون سپاری برای مشتریان
 خرید ارزانتر
 استفاده ازمحصول با کیفیت بیشتر(همان منبع ، 70)2.

5-2-2 معایب برون سپاری
• کاهش کنترل بر روی ارائه دهنده خدمت:
 دشواری کنترل پیمانکار در مقایسه با کنترل کارکنان و
 وابستگی سازمان به پیمانکار
 کاهش انعطاف پذیری
 مدت طولانی قرارداد های برون سپاری
 تغییر در شرایط کاری سازمان در طول زمان
 دشواری بازگشت به شرایط پیش از برون سپاری (عباسپور،1387، 64)1.
• تاثیر روی کارکنان
 صدمه برون سپاری به وفاداری کارکنان
 دشواریهای انتقال نیروی انسانی و
 کاهش احساس امنیت شغلی در کارکنان
• افزایش هزینه ها
 درنظر گرفتن سود از سوی پیمانکاران
 نیاز به ساماندهی یک تیم برای نظارت بر پیمانکار
 تغییر ماهیت هزینه ها و
 افزایش ریسک از نظر مالیاتها (همان منبع ، 65)2.

6-2-2 برای برون سپاری چه اقداماتی لازم است ؟
در بسیاری از سازمانها مشاهده شده علاوه بر آنکه مشکل شناخت مفاهیم و مبانی برون سپاری وجود دارد بلکه اجرای آن بصورت سعی و خطا و بدون اتخاذ یک روش علمی و سیستماتیک صورت پذیرفته است حال آنکه سازمانی که قصد دریافت مؤثر خدمات برون سپاری را دارد نیازمند وجود استراتژیها و زیرساختهای لازم و اتخاذ یک رویکرد علمی و جامع برای پیاده سازی برون سپاری می باشد . ذیلا به بخش عمده ای از عوامل زیرساختی و مراحل اجرای آن اشاره می شود (داور پناه ،1385، 3)3.
1 – شبکه شدن تولید : پیش زمینه برون سپاری شبکه ای یا فرآیندی شدن تولید است . جهت برون سپاری ابتدا باید شرکت بداند برای تولید چه فعالیتهایی دارد تا بتواند تصمیم بگیرد چه فعالیتی را برون سپاری کند و چه فعالیتی را خود انجام دهد .در این مرحله شرح خدمات و شناسنامه فعالیتها بطور شفاف و استاندارد تعریف می شوند . همچنین استانداردهای فنی به زبان و اصطلاحات قانونی و قراردادی تبدیل می گردند و شاخص های تحویل گیری کار نیز مشخص می شوند .
2 – انتخاب فعالیتهای قابل برون سپاری ( متدلوژی برون سپاری ) : مسئله ای که مدیران ارشد با آن مواجه هستند استفاده ار برون سپاری نیست بلکه تعیین فعالیتی است که باید برون سپاری شود . در این مرحله باید دانست برون سپاری هر فعالیتی تا چه میزان سازمان را در رسیدن به هدف یاری می کند ؟ فرصتها و تهدیدها کدامند و تاثیرات آن ( برون سپاری ) بر منابع انسانی و روشها و هزینه ها و ... چیست ؟ برای این منظور بهتر است چارچوب منطقی و مدل مفهومی و سیستمی طرح گردد که در آن متغیرهای موثر در تصمیم گیری برون سپاری و جهت روابط این متغیرها مشخص گردیده و نتیجه آن انتخاب فعالیت قابل برون سپاری باشد . در این راستا نقش مشاوران مدیریت برای انجام درست پروژه های برون سپاری براساس نگرشی علمی ، کلیدی و حیاتی است . با نگرش علمی سازمان حتی می تواند فعالیت اصلی خود را برون سپاری کند در صورتیکه ساز و کار کنترلی بر روی فعالیت اصلی را همچنان حفظ نماید . همچنین تشخیص ریسک های کسب و کار مانند تفاوتهای فرهنگی سازمانها یا ریسک در برابر عدم تحویل به موقع خدمت یا عدم کیفیت مورد انتظار و محدودیت در انتخاب پیمانکار جایگزین عواملی مهم در ارزیابی فعالیتها جهت برون سپاری می باشند .
3 – حسابداری برون سپاری : مهمترین انگیزه در میز مذاکره قیمت است . در صورت مبهم بودن قیمت تمام شده هر دو طرف ضرر می کنند . قیمت معامله باید بنحوی باشد که هر دو طرف بشکل برد – برد در کنار هم قرار گیرند . ضمن آنکه در یک موقعیت رقابتی انتخاب تامین کننده براساس قیمت صورت می گیرد .تعیین چنین قیمتی مستلزم سیستم حسابداری قیمت تمام شده برای هر فعالیت است .ارزیابی اثربخشی فعالیتهای برون سپاری شده بر اهداف مالی مانند کاهش هزینه ها یا سرعت بازگشت سرمایه نیز با اعمال اینگونه سیستم حسابداری ممکن است .
4 - انتخاب ارائه دهندگان خدمت : برگزاری مناقصه ، شناسایی و انتخاب ارائه دهنده فعالیت قدم بعدی است . در این مرحله تهیه شرایط مناسب درخواست پیشنهاد و درخواست اطلاعات پیمانکاران و اعلام آن به ارائه کنندگان محصول یا خدمت ، دسترسی به ارائه دهندگان حرفه ای و باتجربه ( دارای صلاحیت ) و ارزیابی اولیه آنان اموری مهم برای یک برون سپاری مناسب به شمار می روند. در این مرحله پیشنهاد می شود تیم ارزیابی طرحهای پیشنهادی با شناسنامه فعالیت و شرح خدمات تشکیل گردد
اضافه می گردد ارتباط مابین این شرکتها از طریق قرارداد و نظارت برقرار می گردد . قراردادها باید شفاف و با رعایت حقوق دو طرف و پس از مذاکره و کسب توافق بسته شوند . با امضای یک قرارداد در حقیقت یک رابطه ی همکاری با کارفرماهای دیگر بوجود آمده است و این یک تعهد کامل دوطرفه است . در برون سپاری شرکتهای طرف قرارداد همکاران پاره وقت یکدیگرند .
5– پایش عملکرد و سیستم های کنترلی یکپارچه - با رویکرد IT : سازمانهایی که اقدام به برون سپاری می نمایند بواقع یک شبکه تعامل با یکدیگر ایجاد می کنند . این شبکه و زنجیره تولید نهایتا منجر به تحقق اهدافی مانند کاهش هزینه ، بهبود کیفیت محصولات ، ارتقای مهارتها و یا کاهش زمان تولید می گردد . پس از قرارداد نظارت و کنترل عملیات سازمانها نقش حیاتی دارد و این نیازمند وجود یک برنامه جامع و منسجم ارتباطاتی ، نظارتی و ارزیابی بر اساس شاخص های تحویل ، توافقات بعمل آمده و اهداف اشاره شده است .

7-2-2چرا برون‌سپاری ؟
به‌ منظور درک‌ این‌ مطلب‌که‌ چرا شرکتها فعالیتهای‌ خود را برون‌سپاری‌ می‌کنند می‌توان‌ اهداف‌ و منافع‌ حاصله‌ را به‌ شکل‌ زیر برشمرد:
1) بهبود کیفیت‌ خدمات‌ و افزایش‌ کمیت‌کارها با رعایت‌ اصول‌ صرفه‌جویی‌ درهزینه‌ها.
2) افزایش‌ سرعت‌ انجام‌ کارها و حذف‌ بوروکراسی‌ حاکم‌ بر ادارات‌ و سامانه‌های‌دولتی‌.
3) آزاد کردن‌ منابع‌ انسانی‌ و سایر منابع‌ برای‌ اهداف‌ دیگر.
4) افزایش‌ رقابت‌ به‌ منظور افزایش‌ کیفیت‌ خدمات‌، عملیات‌، کاهش‌ و کنترل‌ هزینه ‌عملیات‌.
5) استقرار نظام‌ کارمزدی‌ به‌ جای‌ نظام ‌وقت‌ مزدی‌ سنتی‌ حاکم‌، بالاخص در ادارات‌ دولتی‌.
6) ایجاد فرهنگ‌ ضد انحصار در جهت ‌ارایه‌ خدمات‌ به‌ منظور افزایش‌ حق ‌انتخاب‌ مشتری‌ .
7) ایجاد انگیزه‌ کاری‌ در کارکنان‌ و پیمانکاران‌ جهت‌ دسترسی‌ به‌ منافع‌ مناسب‌ و بالطبع‌ افزایش‌ خدمات‌ مطلوب‌ و رضایتمندی‌ بیشتر.
8) افزایش‌ تمرکز سازمان بر یک‌ فعالیت‌ خاص‌ و مدیریت‌ وظایف‌ مشکل‌ یا کنترل‌ناپذیر
9) در دسترس‌ قرار گرفتن‌ وجوه‌ سرمایه‌ و تقسیم‌ خطرپذیری(ایرینا،2006، 2).

8-2-2چه نوع فعالیت هایی را می توان برون سپاری کرد؟
- محورها، اهداف و ماموریت‌های اصلی سازمان خود را تبیین کنید. هرچیزی غیر از موارد اصلی سازمان خود و آنچه نسبت به آنها بی‌اهمیت است را می‌توانید برون‌سپاری نمایید.
برای این کار می توان به سوالات زیر پاسخ داد:

1. هسته اصلی و علت وجودی سازمان شما چیست؟
2. مزیت رقابتی سازمان شما چیست؟ یا چه چیزی در سازمان شما وجود دارد که دیگران ندارند و می‌تواند در تبلیغ و رقابت بکار آید؟
3. سازمان در پی ایجاد و عرضه چه چیزی است؟ (منشی زاده ، 1384، 25).
- تولید را در نظر بگیرید. در تحلیل و طراحی‌های خود ازدیاد کیفیت و کمیت تولید را مد نظر قرار دهید.
برای این کار می توان به سوالات زیر پاسخ داد:
آیا لازم است که فلان قسمت از کار را خودمان انجام دهیم؟ با چشمان باز به منابع سازمانی خود نگاه کنید. اگر از مهندسین خود سوال کنید که این قسمت از کار را آیا می‌توانند خودشان انجام دهند؟ همیشه می گویند، بله! ما مهندسین همیشه اینجوری هستیم.
بهتر است اینگونه سوال کنید: چرا این قسمت از کار برای شغل ما حیاتی است؟ به عبارت دیگر: اگر بخواهیم این کار را بهتر از دیگران انجام دهیم، آیا دانش و اطلاع کافی داریم؟ به حرف پیمانکاران درباره توانایی‌های خود اصلا و ابدا اعتماد نکنید. حتما بررسی‌های خود را با دقت و وسواس زیاد انجام دهید. از دوستی‌ها و رو در بایستی‌های ایرانی و اعتمادهای سنتی، جدا پرهیز کنید. جلوی ضرر را از هر جا که بگیرید، نفع است ( همان منبع ، 26) .
- سعی و تلاش گروه خود را روی ماموریت و هسته اصلی و وجودی سازمان خود متمرکز کنید و حواشی را به دیگران بسپارید. سازمان را تخصصی کنید. به سازمان تفهیم کنید که وظیفه اصلی و محوری آنها چیست و هر چه بیرون از آن است را، اگر برون‌سپاری نمایید، می توان هزینه‌ها را کم کرد و میزان تولید را بالا برد. حول محوری که خودتان تخصص دارید کار کنید و اجازه دهید که دیگران نیز حول تخصصی که دارند برای شما کارکنند.
هیچوقت گول صرفه‌جویی در قیمت‌ها را نخورید. متاسفانه بسیاری از پروژه‌ها فقط برای تقلیل قیمت برون‌سپاری می‌شوند و رشد تولید و کیفیت مد نظر قرار نمی‌گیرد. کارمندان از تخصصی شدن کارها به دلیل محدود شدن تخصص‌هایشان هراس دارند. تخصصی شدن و عمیق‌تر دانستن یک رشته، باعث با ارزش‌تر شدن افراد می‌شود. اما اگر رشته‌ایی بی‌استفاده شود، متخصص‌های آن نیز بی‌کار می‌شوند یا به سختی کاری جدید پیدا می‌کنند. این مشکل تا حدی بد‌خیم بوده و راه حلی ساده برای آن وجود ندارد.
9-2-2 عوامل موثر بر موفقیت روابط برون سپاری
براساس تجربیات شرکت جریکو واقع در نیویورک که با بیش از 70000 عضو در زمینه برون سپاری فعالیت می کند و عقد قرارداد و مدیریت میلیاردها دلار پروژه ها و فعالیتهای برون سپاری را انجام داده است ، همین تجربه باعث شده است این شرکت در موقعیت ممتازی قرار گیرد و بتواند عوامل اصلی مورد نیاز برای مدیریت موثر روابط برون سپاری را بشناسد.بر این اساس تاکید می شود که جدا از اینکه در چه مرحله ای از مراحل برون سپاری هستید درمرحله مذاکرات اولیه با اعضای داخلی سازمان خود یا در مرحله عقد قرارداد یا پیاده سازی طرح ، درهر صورت فعالیتهای زیر برای کسب اطمینان از موفقیت طرح پیشنهاد می شود (بهشتی فاخر و خدری ، 9،1382) .

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله 78   صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلودفایل اکسل فهرست بهای راه 95

اختصاصی از زد فایل دانلودفایل اکسل فهرست بهای راه 95 دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

فایل فهرست بهای راه تحت اکسل مربوط به سال 95 را از اینجا میتوانید دریافت کنید

بزودی فایل نوشتن که در سایت موجود است را نیز به فهرست بهای سال 95 بروزرسانی میکنیم .

حتما اطلاعیه سایت را ببینید شاید  با تخفیف خرید کردن شامل شما هم بشود