تاریخ یعقوبی از قدیمترین تاریخ‌های عمومی به زبان عربی، نوشته احمدبن ابی یعقوب بن جعفربن وَهْب بن واضح یعقوبی است.
این کتاب خلاصه‌ای است از تاریخ جهان از آغاز تا میانه‌های سده ۳ق است. که نکات آشکاری در مورد سازمان اداری و تشکیلاتی حکومت‌های سده ۲ و سده ۳ق روشن میکند. منشیگری و کاتب بودن یعقوبی به او کمک کرد تا اطلاعات گرانبهایی را در کتاب خود بگنجاند.
ویژگی آشکار تاریخ یعقوبی یاد سرگذشت امامان شیعه است . او به مناسبت ذکر وفات ائمه، خلاصه‌ای از سرگذشت و سخنان آنان را تا امام علی النقی آورده است.
تاریخ یعقوبی از قدیمترین تاریخ‌های عمومی به زبان عربی، نوشته احمدبن ابی یعقوب بن جعفربن وَهْب بن واضح یعقوبی است.
این کتاب خلاصه‌ای است از تاریخ جهان از آغاز تا میانه‌های سده ۳ق است که نکات آشکاری در مورد سازمان اداری و تشکیلاتی حکومت‌های سده ۲ و سده ۳ق روشن میکند. منشیگری و کاتب بودن یعقوبی به او کمک کرد تا اطلاعات گرانبهایی را در کتاب خود بگنجاند.
ویژگی آشکار تاریخ یعقوبی یاد سرگذشت امامان شیعه است . او به مناسبت ذکر وفات ائمه، خلاصه‌ای از سرگذشت و سخنان آنان را تا امام علی النقی آورده است.
یعقوبی پدر جغرافیای مسلمین
- زیست نامه
- نیا و نسب:
نیای «احمدبن ابی یعقوب اسحاق بن جعفربن وهب بن واضح الکاتب العباسی» ایرانی و از مردم اصفهان بوده است. ثعالبی، احمدبن واضح را در شمار شعرای اصفهان به حساب آورده و اجدادش را اصفهانی دانسته است. تعلق خاطر یعقوبی به تشیع و ارادت او به ائمه اطهار (ع) و علویان و اشتهار خاندان او به عنوان موالی بنی هاشم، می تواند مؤید ایرانی الاصل بودن او هم باشد. به احتمال قوی نیای یعقوبی از زمان واضح و یا پدرش در سلک موالی بنی عباس در آمده اند؛ یعنی درست زمانی که دعات بنی عباس در خراسان و مناطق مختلف ایران، نفوذ و اقتداری در دل مریدان آل علی و ارادتمندان الرضا من آل محمد پیدا کرده بودند. اما این که خاندان «واضح» کی و چگونه از اصفهان به عراق کوچیده اند، نه خود یعقوبی اطلاعاتی در این باره ارائه داده و نه منابع و مآخذ و تراجم احوال. همین قدر مسلم است که این خاندان هم زمان با فراهم آمدن زمینه های برافتادن دولت بنی امیه و گسترش دعوت نقبای بنی عباس، از موالی بنی هاشم بوده اند و هنگام پیروزی عباسیان بر امویان، چون «واضح» مولای ابی جعفر منصور (دوانیقی) و صالح بن منصور بوده است، در دستگاه ابی جعفر خلیفه عباسی نفوذ قابل ملاحظه ای داشته و از موالی بسیار مورد اعتماد و نزدیک او به شمار می رفته است، تا آن جا که در زمان خلافت وی بسیاری از امور به واضح واگذار شد. یعقوبی خود در «البلدان» و کتاب «تاریخ» عمومی خویش به امارت و نفوذ اجدادش در دستگاه خلافت منصور اشاراتی دارد.[1] به واسطه همین نفوذ و وابستگی به دستگاه خلافت منصور، و بعدها مهدی و هادی، بود که خاندان یعقوبی به «عباسی» نیز اشتهار یافتند؛ به ویژه در جریان بنای بغداد و تاسیس محلات و کوی ها و ربض های آن، «واضح» از دست اندرکاران و ناظران امور بوده و در پیشبرد کارها نقش اساسی داشته است.
- 2- 1- تولد، تربیت و زندگی
از تاریخ دقیق تولد یعقوبی و چگونگی نشو و نمای او اخبار و اطلاعات چندانی به دست نیامده است. خود او نیز در این باره به جز اشاراتی ابهام آمیز، سکوت اختیار کرده است.
با توجه به قرائن موجود، به نظر می رسد تولد و نشو و نمای او در بغداد بوده است. یادآوری پاره ای اشارات در باب امارت اجدادش در بغداد، علاقه خاص وی به این شهر به عنوان «ناف دنیا» و بهترین و پاک ترین و نیکوترین و معتدل ترین شهرهای جهان و نیز بیان شرح و توصیف این شهر در آغاز کتاب «البلدان» و برخی آثار و نام هایی که در زمان خود از نیاکان بر روی بناها و آثار شهر باقی مانده است، همه نشان دهنده علاقه وطنی وی به بغداد بوده است؛ به ویژه آن که شرح و توصیف آن شهر و جزئیات آن را به تفصیل برگزار کرده است. این وابستگی خاطر، به وضوح در عبارات زیر نمایان است:
«... تنها بدان جهت ابتدا به عراق کردم که عراق وسط دنیا و ناف زمین است و بغداد را بدان جهت آغاز کردم که در وسط عراق واقع است... بغداد علاوه بر آن چه که گفتیم، شهر بنی هاشم و دارالملک ایشان و مرکز سلطنت آنان است و هیچ کس پیش از ایشان آن را آغاز نکرده و پادشاهانی جز اینان در آن سکونت نگزیده اند. دیگر بدان جهت که نیاکان من آن جا اقامت داشته اند و یکی از ایشان آن جا فرمانروا بوده است.» . درباره تاریخ وفات یعقوبی نیز روایات متفاوت و گاه متناقض گزارش شده است. محمد ابراهیم آیتی، در مقدمه «البلدان»، ویلیام مل ورد در مقدمه کتاب «مشاکلة الناس لزمانهم» و نیز محسن امین در «اعیان شیعه» بر اختلافات فاحش منابع در این باره اشاره کرده اند، که ضرورتی به ذکر آن ها در این جا نیست. تنها به موردی که یعقوبی در تاریخ آل طولون بیان کرده و نشان دهنده حیات و فعالیت علمی و فکری وی تا سال 292ه است اشاره می کنیم. در ملحقات کتاب «البلدان» در این باب سند قاطعی است که نشان می دهد مرگ یعقوبی می بایست حداقل در سال 292ه و یا مدتی پس از آن روی داده باشد:
شامل 13 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود تحقیق در مورد کتاب تاریخ یعقوبی جلد اول
