مقدمه
یکی از مشغله های اصلی بشریت در تمام دوران ، توانا ساختن نسل آینده در اداره امور خویش و سپردن میراث فرهنگی بوده است . قسمت اعظم این وظیفه ، در ابتدا توسط خانواده انجام می شد . همزمان با گسترش جوامع و تقسیم کار اجتماعی و افتصادی وظیفه تعلیم و تربیت به نهاد آموزش و پرورش محول گردید .این نهاد به طور رسمی عهده دار این امر گشت تا بر اساس اصول و اهداف مورد قبول جامعه ، توانایی ها و استعدادهای کودکان و نوجوانان را شناسایی نماید و به منظور اجتماعی شدن و به عهده گرفتن مسئولیت های آتی تعالیم لازم را به آنان بیاموزد .
امروزه دیدگاه مردم در مورد آموزش و پرورش به گونه ای است که استفاده از امکانات تربیتی جامعه را حق طبیعی و مسلم خود می دانند . دلیل عمده این امر آن است که تعلیم و تربیت با سرنوشت انسان در زندگی آینده پیوند خورده است .در عصر حاضر بسیاری از امکانات مادی و نیروهای انسانی در خدمت تعلیم و تربیت قرار گرفته است .همچنین تعلیم و تربیت در بسیاری از جوامع یک سرمایه گذاری بلند مدت محسوب می شود.که به بهای چشم پوشیدن و صرف نظر کردن از رشد کوتاه مدت دیگر امکانات جامعه حاصل می شود .بنابراین اگر تعلیم و تربیت نتواند نیروهای انسانی تحت آموزش خود را در قالب انواع تخصص ها و مهارتهای مکمل و مورد لزوم جامعه درآورد و بدین ترتیب نتواند به ایفای نقش خود در زمینه شکوفایی جامعه بپردازد ،در واقع باید گفت که این امکانات و نیروها به هدر رفته است .لذا تفکر عاقلانه حکم می کند که سرمایه ها و نیروهای به کار گرفته شده در تعلیم و تربیت به گونه ای برنامه ریزی و سازماندهی شود تابتواند به اهداف مورد نظر خویش دست پیدا کند .
کودکان و نوجوانان در دوران تحصیل، نگرش مثبت یا منفی نسبت به خود و محیط پیرامون بدست می آورند این مسأله به مقدار زیاد به تجارب موفق یا ناموفق دانش آموزان در دوران تحصیل بستگی دارد . آنها در مدرسه در مسیر رشد و بالندگی قرار می گیرند .در حقیقت در طول بهترین سالهای عمرخود با عوامل مختلف مؤثر بر تحول شناختی ،عاطفی و اجتماعی به کنش متقابل می پردازند .آنها با پیشرفت در تحصیلات و افزایش میزان یادگیری علاوه بر رشد علمی به سلامت روانی نیز دست پیدا می کنند .بر عکس در صورت عدم موفقیت تحصیلی و فشارهای روانی ناشی از آن ،بهداشت روانی شان برهم خورده و بدین گونه خسارتهایی متوجه آنها و جامعه می شود .
کودکانی که متعلق به خانواده هایی با پایگاه اقتصادی و اجتماعی فوق العاده پائین بوده و تواماً با فقر اقتصادی و فرهنگی مواجه اند ،از انگیزه تحصیلی بسیار پائین برخوردارند .از سوی دیگر در کنار فقر فرهنگی و محرومیتهای محیطی ،شرایط اقتصادی – اجتماعی حاکم بر جامعه نیز در چگونگی تبلور انگیزه های رشد و پیشرفت یا افت تحصیلی دانش آموزان نقش بسزایی دارد .وضعیت اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی خانواده در نظام ارزشها به ویژه در روش تربیت فرزندان تأثیر می گذارد . در بعضی از خانواده ها پیشرفت کودکان در امر تحصیل به عنوان یکی از ارزشهای مهم تلقی می شود . این گونه خانواده ها برای پیشرفت فرزندان خود اهمیت زیادی قائل هستن .
آنان اغلب با مدرسه و معلم و فرزندان خود در ارتباطند .ولی اعضای طبقه کارگر ارزش پائین تری برای آموزش و پرورش قائل هستند همچنین آنها تأکید کمتری بر آموزش رسمی دارند و آن را وسیله ای برای پیشرفت شخصی قلمداد نمی کنند.
بیان مسأله
قانون توازن بر همه ی عالم از جمله انسان ها حکمرانی می کند. این قانون می خواهد تا آدمی با جان و روان خویش در راه تعادل گام بردارد و آنچه را که لازمه ی زندگی است به او ارزانی داشته ولی از آنجایی که فقر؛” یعنی فقدان ضروریات زندگی و معاش ” باعث از بین رفتن این یکسانی و توازن می شود و به آدمی زیان می رساند و از سلامت روان فرد را به مخاطره می اندازد، بدیهی است که باید توجه بیشتری به آن داشته باشیم.
امروزه در جهان نه تنها از تعداد فقرا کاسته نشده بلکه طبق آمارهای ارائه شده، روز به روز در حال افزایش است و منشأ بسیاری از مشکلات اساسی بشر می باشد.از جمله: اختلال در شخصیت فردی و اجتماعی، اختلال در تفکر، ضعف جسمی، فروپاشی نیروهای روحی و احساسی، بیسوادی، بزهکاری که ناشی از عدم آموزش و پرورش صحیح می باشد. … و دهها مسأله ی دیگر که از نظر ها دور مانده است.
“موضوع سلامت روان، شاخه ای از علم گسترده تر بهداشت روان است. با وجود بررسی های انجام گرفته مشخص شده که با مواردی از جمله پیشگیری از اختلال های روانی وحفظ شیوه های بهینه زندگی و بهداشت عاطفی سروکار دارد وفرآیندی همیشگی است که از بدو تولد تا هنگام مرگ ادامه می یابد و با اهدافی چون شکوفائی توان بالقوه ،شادکامی ، رشدو تحول هماهنگ و زندگی مؤثر و کارآمد، سعی می کند راهی برای جلو گیری از بروز اختلالات روانی داشته باشد و بتواند محیطی مؤثر و کارآمد برای زندگی انسان ها مهیا کند.”
تا به امروز عوامل فراوانی بعنوان فاکتورهای خطرآفرین در سلامت روان مطرح شده اند. از جمله عوامل محیطی که شامل عامل هایی چون آلودگی، سروصدا، ازدحام و معماری
است و عوامل شخصی مانند: فقدان مهار شخصی و عوامل اجتماعی مانند: تأثیر همسالان ،تبعیض و دهها مسئله دیگر که بعنوان فاکتورهای خطرسازی مطرح اند که سلامت روان فرد و جامعه را تهدید می کند.
بررسی روابط بین فقر خانواده و سلامت روان دانش آموزان
