سرزمین آذربایجان در معماری ایران در رده نخست جای دارد چراکه یه شیوه معماری ایران (پارسی، آذری و اصفهانی) از آنجا سرچشمه گرفته و به سراسر کشور رسیده است. در شیوه پارسی، هنگامی که قوم آریایی کوه‌های آران را پشت سر می‌گذاشتند تا به جنوب سرزمین ایران رهسپار و ماندگار شوند، سر راه خود ستاوندهای چوبین و شبستان‌ها و نهانخانه‌های دور بسته و کوشکی آذربایجان راپسندیدند و چون ارمغانی، نخست به سرزمین انشان و سپس به سرزمین پارس بردند و با آن شیوه، همراه با برگیره از شیوه‌های گوناگون ملت‌هایی که به پیروی پارسیان درمی‌آمدند، شیوه تازه‌ای پدید آوردند که شیوه پارسی نام گرفت و از آغاز شاهنشاهی ایران تا پایان روزگار هخامنشیان (و حتی اندکی پس از آن ) برای ساختن کاخ‌ها و کشوک‌ها به کار گرفته می‌شد.
با اینکه اب و هوای سرد کوهستانی آذربایجان این شیوه را پدید آورده بود (که شاید با آب و هواهای دیگر سازگار نبود) باز هم پرداختگی و مردم‌واری شیوه پارسی چنان چشمگیر بوده که حتی در سرزمین‌های سوزانی چون انشان و سپس کرانه‌های دریای پارس نیز با همه ویژگی‌هایش خودنمایی کرده است.
بار دومی که آذربایجان پدید آورنده شیوه‌ای نو در معماری ایران شد پس از یورش خونین مغولان بود. این یورش، سراسر ایران و به ویژه خراسان را از هنرمندان و معماران تهی ساخت. هنرمندانی که از چنگال درندگان به در رفته بودند در سرزمین‌های جنوبی ایران به پناه فرمانراوایان بومی رفتند. همانها که نگذاشته بودند سرزمینشان تاختگاه ویرانگران شود. در آنجا معماران از شیوه‌های روایی در جنوی ایران هم بهره جستند و بر کارایی هنر خود افزودند.
هنگامی که ایلخانان (جانشینان چنگیز در ایران) خواستند یا نیاز پیدا کردند که ویرانی‌های نیاکانشان را بازسازی کنند یا دست کم به خاطر نیازی که به کاخ و خانه و گرمابه و ... در پایتخت خود داشتند، معماران را از سرزمین‌های جنوبی به دربار خود فرا خواندند.
شامل 68 اسلاید powerpoint
دانلود پاورپوینت بررسی معماری شیوه آذری