نظریات جامعه شناسی غالبا واکنشهای متفاوتی را برمی انگیزانند. گاه این امر ناشی از شکاف عمیقی است که میان نظریات جامعه شناسان و آنچه به گمان اعضاء جامعه در حال وقوع است وجود دارد. برای روشن شدن مطلب تعریفی از جامعه شناسی ارائه می کنیم.
معمولا جامعه شناسان "جامعه" را به عنوان عنصر محوری در هنگام تبیین نظریاتشان درنظرمی گیرند (در مقایسه با جامعه شناسان کلاسیک این نگاه بیشتر به عقاید دورکیم نزدیک است). در این رابطه مثلا فیزیکدان عنصر محوری را در نظریات خود کوچکترین جزء موجود اتخاذ می کند، زیست شناس همه چیز را عموما از منظر سلولها می بیند و روانشناس با کلیت وجود آدمی سر و کار دارد. به همین ترتیب در جامعه شناسی"مجموعه جامعه"(Social Collectivity)عنصر محوری می باشد.
از آنجا که سروکار هر دو علم روانشناسی و جامعه شناسی با رفتار و کردار انسان می باشد معمولا حوزه های کاری آنها دچار اختلاط شده و حتی گاهی خود روانشناسان و جامعه شناسان نیز دچار این خطا می گردند. برای تشخیص حد و مرز این دو حوزه می توان روانشناسی اجتماعی را به عنوان یک موضوع بین رشته ای با جامعه‌شناسی مقایسه کرد. روانشناسی اجتماعی به گروههای اجتماعی به عنوان مجموعه ای از تعاملات متقابل و تاثیرات کنشهای تک تک افراد بر یکدیگر نظر دارد. در حالی که جامعه شناس با افراد از این منظر که در چه محیط اجتماعی رشد کرده و زندگی می کنند می‌نگرد و تاثیرات جامعه بر فرد را مورد بررسی قرار می دهد.
به عنوان مثال برای درک تفاوت این دو روش می توان به زبان یک جامعه مثلا زیان فارسی اشاره کرد. گویش یک جامعه و افرادی که به آن زبان سخن می گویند می تواند یک "مجموعه اجتماعی" قلمداد شده و موضوع بحث جامعه شناسی قرار گیرد. یک روانشناس اجتماعی زیان را به عنوان مجموعه ای از مشارکتها و تاثیرات تک تک افرادی که به آن زبان سخن می گویند یا تا به حال گفته اند تعریف می کند. در حالیکه یک جامعه شناس، هر فرد فارسی زبان را معرف و نماینده گویش زبان فارسی تلقی می کند. در نظر داشته باشید که گاهی شما برای معرف و نماینده بودن الزاما نباید به لحاظ آماری هم نماینده آن مجموعه باشید. در این مثال شما با گوش دادن به سخن "یک" فرد هم می توانید تا حدود زیادی با لهجه، آهنگ و دایره لغات آن زبان آشنا شوید.
در این رابطه اگر در جستجوی این باشیم که چرا هر یک از ما اینگونه فارسی سخن می گوییم به جای بررسی گویش تک تک افراد به گروههای اجتماعی که در آن زبان فارسی را آموخته ایم نظر خواهیم داشت اگر چه هر یک از آنها در شکل گیری این زبان سهمی هر چند اندک داشته اند. حتی برای بررسی تاریخ گذشته گویش گروههای اجتماعی نیز گذشته گروههای اجتماعی را بررسی می کنیم و نه تک تک اعضای آن گروهها را. حتی اگر گویش خویش را در کلاسهای آموزش سخنوری نیز فرا گرفته بودیم باز هم آنچه نوع گویش مطلوب را در میان سایر گویشها برای آموزش دیکته می کرد گروههای اجتماعی بودند. در نهایت اگر گاهی اوقات لغتنامه ریشه برخی کلمات را در آثار ادبی یک فرد خاص بیان می کند باز هم دلیل رواج برخی کلمات و باقی نماندن سایر آنها را باید در عوامل اجتماعی جست.
در نهایت، این نوع نگرش جامعه شناسان را معطوف به سویی خواهد کرد که فرد را محصول جامعه بداند و نه جامعه را محصول فرد.
خردسیاستها
غالبا ما زندگی را به صورت مجموعه ای از کنشهای خلاقانه یا احمقانه، خوب یا بد تجربه می کنیم و یکسره تسلیم محض اجتماع برای طی مسیر زندگی خویش نیستیم. غالبا این موضوع مورد بحث بوده است که منشا انجام یک رفتار را می بایست در سطح جامعه جستجو کرد یا فرد.
برای مثال در هنگام وقوع یک جنایت گروهی مسئولیت آن را بر عهده جامعه و برخی بر عهده فرد می دانند. بر همین مبنا سیاست گذاریهایی متفاویی را اتخاذ می کنند. مثلا در امریکا بر پایه این عقیده که قاتل انسان انسان است نه اسلحه، حمل اسلحه مجاز می باشد. این عقیده از بسیاری جهات مورد تایید است، به لحاظ اخلاقی یک قاتل اگر چه هنوز مرتکب قتل نشده باشد باز هم یک قاتل است. به لحاظ آماری نیز ندرتا دارندگان اسلحه مرتکب قتل می شوند. ولی همچنان این سوال باقی است که چرا میزان جرم و جنایت با اسلحه گرم در انگلستان بسیار کمتر از آمریکاست؟ آیا به این دلیل است که هیچ انگیسی مجاز به حمل اسلحه نیست یا آنکه جوانان آمریکایی قاتلترند؟
سیاستهای متفاوت اتخاذ شده در ارتباط با ریشه یابی رخدادهای اجتماعی در سطح فرد یا جامعه غالبا این تصور را ایجاد می کند که در مبنای علمی نیز این اختلافات وجود دارد. در حالی که مثلا هیچ تضاد علمی میان دو عامل یاد شده برای وقوع جرم و جنایت با اسلحه گرم وجود ندارد. در این مورد می توان گمان برد که فرد قاتل مجرم است چون شلیک گلوله توسط او عامل اولیه مرگ مقتول بوده است. اما کسی که معتقد به مسئولیت جامعه در قبال رفتارهای فرد است دلیل ثانویه ای را نظیر توزیع اسلحه گرم در جامعه نیز خواهد یافت. برای ریشه یابی کاملا علمی هر دو عامل فردی و اجتماعی باید مورد بررسی قرار گیرد.
البته مثال ذکر شده بسیار ساده شده است و عوامل متعدد دیگری را نیز می توان برای آن برشمرد. چرا که مثلا در سوئیس با وجود آزادی حمل اسلحه آمار قتل پائین است و بنابراین باید تاثیر عوامل فرهنگی را نیز در کنار سایر عوامل مورد بررسی قرار داد. مثال جنایت مسلحانه مثال خوبی است
شامل 34 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلودتحقیق مقدمه ای بر علم جامعه شناسی