سوء تغذیه یکی از مهمترین علل مرگ و میر و ناتوانی در کودکان می باشد . عدم تعادل بین مواد غذایی و انرژی مصرفی با نیاز بدن برای رشد ، نگهداری وعملکرد اعضای بدن ، عامل ایجاد این ناهنجاری است .کاوشیکور و ماراسموس ۲ نمونه از کمبود انرژی - پروتئین از این بیماری می باشند . اختلاف بین این دو نمونه بر اساس عدم وجود ادم و تورم بین بافتی است که در کواشیوکور این ادم وجود دارد ولی در ماراسموس این علامت را نداریم .
سوء تغذیه یکی از مهمترین علل مرگ و میر و ناتوانی در کودکان می باشد . عدم تعادل بین مواد غذایی و انرژی مصرفی با نیاز بدن برای رشد ، نگهداری وعملکرد اعضای بدن ، عامل ایجاد این ناهنجاری است .کاوشیکور و ماراسموس ۲ نمونه از کمبود انرژی - پروتئین از این بیماری می باشند . اختلاف بین این دو نمونه بر اساس عدم وجود ادم و تورم بین بافتی است که در کواشیوکور این ادم وجود دارد ولی در ماراسموس این علامت را نداریم . ماراسموس بدنبال عدم دریافت پروتئین و کالری است ولی کاوشیکور بدنبال عدم مصرف کافی پروتئین است . اگر چه بعضی علامتها بین دو نمونه متفاوت است ولی در واقع مارسموس حاصل تطابق بدن با گرسنگی است ولی کاوشیکور ، حاصل عدم تطابق بدن با گرسنگی می باشد . در این بیماران کمبود ریزمغذیها مثل آهن ، ید ، روی و نیز ویتامین ها مثل ویتامین A و D وجود دارد . اختلال یونی نیز در این بیماران دیده می شود مثل یونهای سدیم ، کلر ، پتاسیم ، هیدروژن . سوء تغذیه هر اندام را حقیقتاً تحت تأثیر خودش قرار می دهد . اسیدهای آمینه محصول پروتئینها هستند که در عملکرد اندامها نقش مهمی دارند . همچنین رشد سیستم ایمنی و عملکرد فیزیولوژی اندامها تحت تأثیر این مواد می باشند .
* اهمیت بیماری
سازمان بهداشت جهانی تعداد کودکان مبتلا به سوء تغذیه را در جهان حدود ۱۵۰ میلیون نفر گزارش کرده است . حدود ۳۰ درصد کل کودکان زیر ۵ سال در کشورهای در حال توسعه وزنشان نسبت به سنشان کمتر از نرمال است و دو سوم از این گروه در آسیا زندگی می کنند که ۵ برابر میزان در کشورهای پیشرفته می باشد و بقیه در آفریقا زندگی می کنند . این کودکان از نظر رشد وزنی و رشد قدی دچار اختلال می باشند . این کودکان نقص در عملکرد ایمنولوژیکی دارند . این کودکان دچار اختلال رفتاری ، از جمله بی قراری ، عصبانیت ، هیجان و عدم توجه کافی هستند . تقریباً ۵۰ درصد از ۱۰ میلیون مرگ در کودکان زیر ۵ سال بدنبال سوء تغذیه رخ می دهد .
* در ایران :
۳۰ درصد از کودکان دچار فقر تغذیه ای از نوع پروتئین و انرژی هستند که ۱۱ درصد بصورت متوسط تا شدید دچار این مشکل هستند . ۱۳ تا ۵۳ درصد از دختران و زنان ، ۱۲ تا ۳۰ درصد از کودکان و ۸ درصد از مردان دچار کم خونی ناشی از سوء تغذیه هستند . ۲۰ تا ۷۰ درصد از کل کودکان ایرانی درجاتی از گواتر را دارند . مرگ و میر کودکان زیر ۵ سال در سال ۲۰۰۰ به میزان ۳۵ در هزار کودک بدنیا آمده می باشد . ۱۰ دردص کودکان زیرخط رشد وزن و ۱۶ درصد زیر خط قد نرمال هستند . که در روستاها بیشتر از شهر می باشد . نسبت وزن به قد نرمال در سنین نوجوانی خیلی کمتر از نرمال می باشد . فقط ۲۰ درصد از مردم از لحاظ میزان و نوع تغذیه ( پروتئین و انرژی ) در حد مناسب هستند .
در ایران سه عامل مهم سوء تغذیه شامل :
۱ - عدم دسترسی به غذای کافی و مناسب از لحاظ پروتئین ، چربی ، کربوهیدرات
۲ - عدم رسیدگی و نگهداری مناسب کودکان در دوران رشد از طرف والدین . هم حمایتهای جسمی و هم حمایتهای روانی ،
۳ - عدم وجود سیستمهای مناسب سرویس دهنده سلامتی بخصوص آب و بهداشت محیط )
* علل :
عدم تغذیه کافی که شایعترین علت در کشورهای در حال توسعه است . تغذیه کافی از لحاظ میزان و کیفیت غذای خوراکی ( پروتئین ۱۵-۱۱ درصد ، چربی ۲۵-۲۰ درصد و کربوهیدراتها ۷۰-۶۰ درصد ) و نیز بهداشت غذا در جهت جلوگیری از عفونتها اهمیت دارد . بیماری های مزمن نیز مثل بیماری های مزمن کلیوی ، عصبی - عضلانی ، قلبی - مادرزادی ، سرطانها و بیماریهای متابولیک مادرزادی و فیبروزسیستیک از علل مهم سوء تغذیه می باشند .در کواشیوکورعدم دریافت پروتئین خوراکی کافی و یا عدم جذب مناسب پروتئین از طریق اسهال مزمن یا عفونتهای روده ای و یا از دادن پروتئین مثل خونریزی ، سوختگی و عدم ساخت پروتئین کافی در بدن بدنبال بیماریهای کبدی بوجود می آید .علائم و نشانه ها : این بیماران دچار ضعف رشد وزنی و نقص در رشد قدی هستند ، تغییرات رفتاری بصورت بی قراری و عدم توجه کافی همراه با اختلال اضطراب ، بی علاقگی ( آپاتی ) و کاهش توجهات اجتماعی همراه است . علائم مربوط به کمبود ریزمغذیها و ویتامینها شامل :
آهن : علائم شامل : بی حسی ، کم خونی ، سردرد ، کاهش عملکرد شناختی و تورم زبان ، تغییرات ناخن دست
ید : گواتر ، تأخیر در رشد و تغییرات و نقص فکری - مغزی
ویتامین آ : شب کوری ، ضایعات قرنیه چشم ، نقص در رشد و تغییرات مو دیده می شود .
ویتامین د : عدم رشد کافی ، ریکتز ، کمبود کلسیم
اسیدفولیک : تورم زبان ، کم خونی و اختلال عصبی - عضلانی
از دیگر علائم کاهش بافت زیرجلدی در پاها ، دستها ، باسن و صورت . این بیماران ادم در انتهای اندامها دچار ادم می باشند .
در دهان تغییرات کنار لبها ،روی زبان و آتروفی پرزهای زبانی مشاهده می شود .
تغییرات در شکم بصورت اتساع شکمی ثانویه به ضعف ماهیچه های شکمی ظاهر شده و نیز علائم بزرگی کبد را مشاهده می کنیم .
پوست خشک و پوسته پوسته همراه با زخمهایی در نواحی برجسته بدن دیده می شود ، همراه با تغییرات تیره شدن پوست روی نواحی پوست بدنبال صدمات پوستی ، التهاب پوست شایع است و تیره گی پوست در نواحی پوشیده بدن دیده می شود .
تغییرات ناخن بصورت شکاف های برآمده نیز وجود دارد .
تغییرات مو شامل نازک ، کم پشت ، شکننده ، به آسانی کنده شده و رنگ مو به سمت قهوه ای تیره یا روشن تغییر می کند . حالت موها به صورت زبر و خشن تغییر می کند
این بیماران مستعد به عفونت نیز هستند از جمله عفونتهای انگلی شایع است . تغییرات مغزی شامل عدم توجه ، بی حالی ، بی هوشی و کما نیز می باشد .
علائم آزمایشگاهی : علائم کم خونی ، کاهش میزان پروتئین خون و کاهش میزان کراتینین خون و کاهش قندخون مشاهده میشود . این بیماران از نظر عفونتهای خونی ، ادراری ، مدفوع باید چک شوند.
از نظر فیبروزسیستیک ، تست عرق چک می گردد .عملکرد کبد ، کلیه ، پانکراس نیز چک می گردد .
اندازه گیری قد ، وزن ، نسبت وزن به قد و نیز میزان قطر عضله غیرنرمال است .
درمان : ابتدا باید علت سوء تغذیه مشخص گردد و در سوء تغذیه نیاز کالری روزانه ۱۲۰ تا ۱۵۰ کالری به ازای هر کیلوگرم در روز است . در موارد شدید سوء تغذیه بستری باید انجام گیرد .
غذای روزانه باید حاوی پروتئین ، کالری ، انرژی و مواد غذایی ریز مغذی کافی بر اساس سن و جنس و فعالیت روزانه باشد .
غذای وی باید بهداشت کافی را داشته باشد .
در ۲ هفته اول غذای فرد با سوء تغذیه شدید باید با غلظت ۵۰ درصد تهیه گردد بتدریج غلظت آن را افزایش داده و به غلظت ۱۵۰ درصد رساند .
آنتی بیوتیکها باید بصورت پیشگیری و در صورت نیاز به میزان دوز درمانی برای ۵ تا ۱۰ روز تنظیم شود .
در موارد شدید می توان مایعات درمانی را از طریق داخل صفاقی و یا داخل استخوانی تزریق کرد .
مصرف روغنهای گیاهی بهتر از روغنهای است زیرا بهتر جذب می شوند .
شروع مصرف داروهای ویتامینی و نیز ریزمغذیها مثل آهن ، روی ، کلسیم
تغذیه پس از تولد
تغذیه یکى از عوامل محیطى است که روى رشد و نمو کودک اثر مى‌گذارد. بدن نوزاد، انرژى مورد نیاز را از غذاهایى که براى او تدارک دیده مى‌شود به‌دست مى‌آورد و علاوه بر نمو، اعمال فیزیولوژیک را انجام مى‌دهد. اگرچه نیاز به انرژی، موقعى که بدن در حال نمو سریع است بیشتر مى‌شود، تغذیهٔ خوب نیز براى حفظ و ترمیم بافت‌هاى بدن در طول عمر لازم است. سه دسته از مواد غذایى پایه، به نام پروتئینها، قندها و چربى‌ها، هر کدام نقش مهمى در نمو و رشد نوزاد دارند. اسیدهاى آمینه که از پروتئینها به‌دست مى‌آیند مواد تشکیل‌دهندهٔ بافت‌هاى مختلف هستند و براى سنتز پروتئین لازم هستند. مواد قندی، منبع اصلى سوخت بدن براى تولید انرژى است و چربى‌ها، ذخایر انرژى و عایق بدن براى از دست دادن حرارت را تشکیل مى‌دهند. آب، ویتامینها و مواد معدنى به‌ویژه کلسیم و منیزیم مواد اصلى غذایى دیگرى هستند که رشد و نمو بدن را تأمین مى‌کنند.
نوزاد براى حفظ و ادامهٔ نمو خود به غذاى کافى نیاز دارد، لیکن سوء تغذیه یا پرخورى مى‌تواند اثر معکوس بر نمو او بگذارد. این وضعیت‌ها نتیجه عدم تناسب کمّى و کیفى مواد غذایى است.
سوء تغذیه
پرخوری
سوء تغذیه
آثار سوء‌تغذیه بلندمدت و مزمن تنها روى قامت به اندازه‌اى شدید است که کودکانى که مدت طولانى به سوء‌تغذیه مبتلا بوده‌اند غالباً نمى‌توانند از نظر قد به حد بالقوهٔ خود برسند. بالغ شدن آنها نیز ممکن است به تأخیر بیافتد. آثار سوء تغذیه مربوط به پروتئین اساساً در دو بیمارى کواشیورکور و ماراسموس مشهود است که منجر به عقب‌افتادگى نمو و همچنین تحلیل عضلانى مى‌شود. سوء تغذیه مى‌تواند به‌طور متفاوت روى بافت‌هاى مختلف بدن اثر بگذارد. همان‌طور که به یاد دارید دستگاه عصبى در مراحل اولیهٔ زندگى داراى رشد سریع است، لذا سوء تغذیه در این زمان مى‌تواند به‌طور منعکس، رشد دستگاه عصبى را محدود کند. همین‌طور هر بافت دیگرى نیز که در حال رشد سریع است مى‌تواند تحت‌تأثیر سوء‌تغذیه باشد.
سوء‌تغذیه تنها در کشورهاى در حال توسعه رخ نمى‌دهد. حتى در کشورهاى غنی، افراد بى‌کار و بى‌خانمانى وجود دارند که توانایى مالى لازم را براى امرار معاش مناسب ندارند. برخى از افراد نیز ممکن است به بیمارى‌هاى روده‌اى مبتلا باشند و نتوانند از هر نوع مواد غذایى استفاده کنند؛ براى مثال، بیمارى کُرون، نوعى بیمارى است که انسان را دچار تورم مزمن کرده، منجر به کاهش قابلیت جذب غذا در رودۀ کوچک مى‌شود. وضعیت‌هاى روانى نیز مى‌تواند در تغذیه اثر بگذارد. بى‌اشتهایى عصبی (anorexia nervosa) نوعى اختلال در تغذیه است که فرد در اثر ترس از چاقى از خوردن غذا خوددارى مى‌کند. سوء‌تغذیه همچنین مى‌تواند در اثر مصرف بیش از حد مواد غذایى که ارزش غذایى کمترى دارند حاصل شود. مواد غذایى حاوى چربى و مواد قندى کالرى مناسب را فراهم مى‌کنند، لیکن معلوم نیست مواد مورد نیاز بدن مانند ویتامینها و مواد معدنى را تأمین کند.
افرادى که در برنامه‌هاى شدید فعالیت‌هاى جسمى شرکت دارند نیز، در صورتى که در برنامهٔ غذایى خود به اندازۀ کافى از مواد غذایى مختلف استفاده نکنند، ممکن است دچار سوء تغذیه شوند. برنامه‌هاى تمرینى قدرتى یا استقامتى نیاز بدن را به انرژى براى انجام دادن کارهاى روزمره به‌طور قابل توجهى افزایش مى‌دهد. نوجوانان ورزشکار در مقابل کمبود مواد غذایى آسیب‌پذیر هستند؛ زیرا نه تنها براى تمرین ورزش نیاز به انرژى دارند، بلکه در حال گذراندن دورهٔ رشد سریع بدن نیز هستند. نارسایى یا کمبود انرژى غذایى ممکن است به تحلیل عضلات بدن و اثر منفى دائمى بر نمو منجر شود (لمون، ۱۹۸۹). مقدار زیادى از انرژى اضافى بدن از طریق مواد قندى تأمین مى‌شود، لیکن افزایش برخى از مواد پروتئینى و کلسیم نیز براى نوجوان بسیار سودمند است.
شامل 30 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله سوء تغذیه کودکان