دانلود تحقیق بررسی زمین شناسی و ژئومورفولوژی حوزه آبخیز برنطین شهرستان رودان

اختصاصی از زد فایل دانلود تحقیق بررسی زمین شناسی و ژئومورفولوژی حوزه آبخیز برنطین شهرستان رودان دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مطالعات زمین شناسی و ژئومورفولوژی بعنوان مطالعات پایه نقش اساسی را در طرحهای آبخیزداری دارد زیرا با استفاده از نقاط ضعف و قوت تشخیص داده شده در این مطالعات ضمن هدایت گروههای سایر بخش ها طراحان وبرنامه ریزان را برای اتخاذ راهبردها و تصمیم های مبتنی بر شناخت صحیح و حقیقی از عوامل موجود در عرصه آبخیز رهنمون می سازد .

این مطالعات با در نظر گرفتن مجموعه عوامل و شرایط اقلیمی ، زمین شناسی ، زمین ساخت و زمین ریخت شناسی و … حاکم بر زیر حوزه ها و مناطق مورد مطالعه به ارزیابی و بررسی استعداد های طبیعی حوزه  و تعیین اولویت بندی هر یک از زیر حوزه ها از نطقه نظر مسائل و مشکلات عارض بر آنها نظیر فرسایش ، سیل خیزی ، تخریب پوشش گیاهی و کم آبی و … می پردازد .

از طرفی دیگر عوامل زمین شناسی نظیر جنس سنگ ، مقاومت آن در برابر بارگذاری ، روند و نوع شکستگیها ، فاصله داری و بازشدگی درزه ها ، موقعیت گسلهای فعال ، امکان لرزه خیزی منطقه و… نقش اساسی را در تعیین موقعیت مکانی سازه های آبخیزداری دارد .

عوامل زمین شناسی سبب ایجاد منابع قرضه سنگی و خرده سنگی در حوزه می شوند که شناسایی موقعیت مکانی و کیفیت آنها امری اساسی در تعیین نوع سازه ها و اجرای اقتصادی آنهاست .

نظر به اولویت مناطق روستایی و محرومیت زدائی از آنها و به منظور کنترل سیل و فرسایش و رسوب وذخیره سازی بهینه منابع آب و خاک طرح تفضیلی – اجرائی حوزه آبخیز برنطین شهرستان رودان در دستور کار مدیریت آبخیزداری سازمان جهادکشاورزی استان هرمزگان قرار گرفته است.

مطالعات زمین شناسی و ژئومورفولوژی دارای مجموعه ای از اهداف پایه به منظور ایجاد مبنا برای مطالعات سایر بخشها و مجموعه ای از اهداف مستقل به شرح ذیل می باشد :

1- بررسی واحدهای چینه سنگی حوزه به منظور شناسایی انواع رخساره های سنگی موجود در حوزه جهت بکارگیری در مطالعات خاک شناسی .

2- بررسی زمین ساخت وتکتونیک منطقه در راستای نقش عناصر ساختاری و گسلها در لرزه خیزی و پایداری سازه ها و …

3- تعیین واحدهای لیتولوژیک حساس به فرسایش پذیری به منظور بکارگیری در مطالعات فرسایش و رسوب .

4- تعیین مناطق نفوذپذیر و نفوذناپذیر به منظور شناسایی استعداد سیل خیزی واحدهای سنگی و مناطق با ارزش از نقطه نظر آب زیرزمینی وپخش سیلاب ومطالعات سیل خیزی در هیدرولوژی و تلفیق

5- تعیین واحدها ، تیپ ها و رخساره های ژئومورفولوژیکی به عنوان یک مبنا در مطالعات خاک شناسی ، فرسایش و رسوب پوشش گیاهی وواحدهای برنامه ریزی .

6 – مشخص نمودن منابع قرضه سنگی و خرده سنگی مناسب جهت استفاده در ساخت سازه های آبخیزداری و رتبه بندی واحدهای سنگی از دیدگاه ساختگاه و پی سازه ها

7- بررسی و مشخص نمودن موارد خاص تاثیر گذار در حوزه نظیر زمین لغزشها ، گنبدهای نمکی ، برف و بهمن و …

جهت انجام مطالعات زمین شناسی و ژئومورفولوژی حوزة آبخیز برنطین شرح خدمات صفحة بعد از طرف کارفرمای محترم به این مشاور ابلاغ گردیده است :

 زمین شناسی و ژئومورفولوژی :

1- جمع آوری عکس ، نقشه ، منابع اطلاعاتی و آماری .

2- ارائه متدولوژی .

3- ارائه خلاصه گزارش .

4- ارائه  موقعیت جغرافیایی و راههای دسترسی و نقشه مربوطه .

5- تدقیق فتوژئولوژی و ارائه جزئیات جدید در نقشه با مقیاس 1:25000  یا   1:10000  .

6- تدقیق نقشه زمین شناسی با مقیاس 1:25000  یا 1:10000  .

7- تدقیق واحدهای چینه ای ( جنس ، لایه بندی ، کنتاکت لایه ، شیب و جهات شیب .

8- تدقیق ارائه درصد گسترش هر سازند .

9- تدقیق تکتونیکی ( معرفی چین خوردگی ها ، گسلها ، شکستها ) و ارائه نقشة زمین ساخت .

10- تدقیق فرآیند های فرسایش در حوزه ( معرفی اناع هوازدگیها در واحدهای سنگی حوزه ) .

11- تدقیق حساسیت به فرسایش واحدهای سنگی و ارائه نقشه حساسیت به فرسایش .

12- تدقیق منشأ رسوبات و اثرات عوامل جابجایی آنها و ارائه راهکارهای عملی جهت جلوگیری و مقابله با خطرات احتمالی .

13- تدقیق نفوذپدیری حوزه و ارائه نقشه نفوذ پذیری .

14- تدقیق خصوصیات هیدرودینامیکی واحدهای سنگی و تأثیر کمی و کیفی آنها بر منابع آب .

15- تدقیق برشهای زمین شناسی در امتداد رودخانه اصلی و ارائه نقشة آن .

16- تدقیق اطلاعات منابع قرضه و ارائه نقشه موقعیت و تعیین روشهای مناسب بهره برداری با هدف جلوگیری از ایجاد فرسایش و رسوب .

17- بررسی واحدهای سنگی از نظر احداث سازه ها و ابنیه های آبخیزداری و مشخص کردن محدودیت ها و مشکلات و نیز قابلیتها .

18- تدقیق موارد خاص تأثیر گذار در حوزه نظیر گنبدهای نمکی و معادن و مناطق بهمن گیر و .... .

19- تدقیق واحدها ، تیپ ها و رخساره های ژئومورفولوژی و ارائه نقشه .

20- تدقیق پایداری ، پهنه های لغزشی و ریزشی و تهیه نقشه ناپایداری شیبها و تکمیل پرسشنامه مخصوص اطلاعات زمین لغزش .

21- پیشنهاد عملیات اجرایی کنترل رسوبات واحدهای سنگی رسوب گیر و پایداری شیبها و حرکات توده ای و اولویت بندی عملیات اجرایی .

2- پیشینه مطالعاتی:

محدوده مطالعاتی درشهرستان روران استان واقع گردیده است. مطالعلت زمین شناسی در این نواحی همانند سایر نواحی ایران با بررسیهای به مقیاس 000/1:250 بوده است حوزه آبریز – در شیت زمین شناسی 000/1:250 میناب واقع است که به عنوان بخشی از پهنه ساختاری –رسوبی مکران محسوب می شود که در آن پی سنگ از نوع پوسته های اقیانوسی است که با – نسبتاً ضخیمی از رشته های فلیشی و مولاسی کرتاسه پسین پلیوس پوشیده شده اند. این بررسیها توسط تیمی مشترک از کارشناسان شرکت مهندسین پاراگن استرالیا و سازمان زمین شناسی کشور طی سالهای اولیه انقلاب اسلامی انجام شد. زمین شناسی همچون Bailey, child, Dalaei, Jones, swain, smith, pooyai, motamedi, peterson  تحت رهبری دکتر مورگان ، مک گال و مهاجر اشجعی این تحقیقات را با تهیه نقشه 000/100 :1 زمین شناسی میناب در سال 1359 به پایان رسانیده اند. علاوه بر این بررسیهایی پایه ای توسط سازمان زمین شناسی کشور مطالعات و بررسیهای دیگر زمین شناسی در قالب پروژه های عمران ، اکتشافها و ... در منطقه به انجام رسیده است. به عنوان نمونه می توان به

• طرح پی جویی مواد معدنی خاص درمیناب 1371 (سازمان صنایع و معادن استان هرمزگان)
• طرح پی جویی سنگهای تزئینی و نما در میناب ، رودان و جاشک 1378 (مهندسین مشاور تحقیقات معدنی خاک --)
• پی جویی مواد معدنی کانیهای فلزی در سطح استان هرمزگان 1376 (سازمان صنایع و معادن و سازمان زمین شناسی کشور)
• شناسایی عناصر گروه پلاتین در نواحی --- و فاریاب 1379 (سازمان زمین شناسی کشور)
• پی جویی ذخایر متامورفیک ها اولترامانیک در ایران در منطقه میناب 1366 (سازمان زمین شناسی کشور)
• مطالعات زمین شناسی محور و مخزن سد استقلال میناب وزارت نیرو
• پژوهش در ژئومورفولو-- -- دینامیک جلگه میناب پایان نامه کارشناسی ارشد 1378
• نقش فرسایش و رسوب در تعیین الگوی مورفولوژیک بخش تحتانی رودخانه میناب پایان نامه کارشناسی ارشد 1380
• ژئو شیمی و زمین شناسی – کروسیت فاریاب استان هرمزگان پایان نامه کارشناسی ارشد 1374
• مطالعه پترولوژی ، پترو گرافی و ژئوشیمی سنگهای اولتراوائیک – پایان نامه کارشناسی ارشد 1376
• مطالعات زمین شناسی و ژئومورفولوژی مرحله توجیهی آبخیز شمیل واحدی شرکت خدمات مهندسی بهار 1379
• مطالعات ژئوفیزیکی برداشت و تفسیر اطلاعات مغناطیسی سنجی منطقه رودان پایان نامه کارشناسی ارشد 1375
• مطالعات ژئوفیزیک دشت توکهور جغین ، شرکت مهندسی منابع آب 1372
• مطالعات ژئوفیزیک منطقه رودان ، دفتر بقررسیهای منابع آب بخش آبهای زیر زمینی 1366

در این گزارش جهت بررسی واحدهای چینه سنگی از راهنمای نقشه زمین شناسی 000/100: 1 میناب همراه با –  --- آن از طریق فتوژئولوژی عکسهای هوایی منطقه استفاده شده و از منابع دیگری همچون 1987 hubber,1993,1985,1983 ma call و.. نیز بهره گیری شده است. اکنون با ارج نهادن به زحمات کلیه زمین شناسان و محققینی که در راستای طرحهای عمرانی دیگر به بررسی منطقه پرداخته اند سعی نمائیم داده ها یمورد نیاز جهت مطالعات اجرایی آبخیز داری را بر اساس شرح خدمات خواسته شده در حد بضاعت ارائه نمائیم.

3- متدولوژی و روش کار :

در تهیه گزارش زمین شناسی و ژئومورفولوژی حوزه آبخیز مورد مطالعه مراحل کاری ذیل انجام شده است .

• جمع آوری و بررسی گزارشها ، مطالعات و نقشه های موجود از منطقه مطالعاتی که ذکر برخی از آنها در مبحث پیشینه وسوابق مطالعاتی  رفت .
• بررسی نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی منطقه مورد مطالعه شامل نقشه های توپوگرافی 000/1:50 شیت های کهنوج بالا و جغین نتشار یافته توسط سازمان جغرافیائی نیروهای مسلح در سال 1376 و نقشه های توپوگرافی 1:25000 منطقه مطالعاتی .

و نقشه های زمین شناسی شیت 1:250،000  و 1:100،000 میناب به شماره 7444 انتشار یافته توسط سازمان زمین شناسی کشور در سال 1359 .

• مطالعه وتفسیر عکسهای هوایی منطقه به مقایس 000،1:55 و 1:40،000و انجام عملیات فتوژئولوژی مقدماتی محدوده مطالعاتی .

حوزه آبخیز برنطین  شهرستان رودان بر روی عکسهای هوایی به مقایس 1:40،000  برداشت شده در سال 1957 توسط سازمان نقشه برداری با مشخصات ذیل واقع شده است .

راهنمای عکسهای هوایی به مقیاس 1:40،000 حوزة آبخیز برنطین برداشت شده در سال 1374 بلوک 117 (سازمان نقشه برداری کشور ) .

• بازدید صحرائی و تعیین نحوه پیمایشها و نوع برداشتهای مودر نیاز .
• بررسی مجدد نقشه ها و عکسهای هوایی به منظور تهیه دستورالعمل کار صحرائی و میدانی .
• کار میدانی وصحرائی اصلی ،بررسی عوارض زمین شناسی وساختاری از قبیل لایه بندی ، گسلها ، درزه ها و رخساره های ژئومورفولوژیک اشکال فرسایشی و توصیف هر یک از عوارض .
• تکمیل نقشه های زمین شناسی ، حساسیت سنگها به فرسایش و ژئومورفولوژی و نفوذپذیری و استعداد سیل خیزی با استفاده از اطلاعات صحرائی و فتوژئولوژی .
• بازدید تکمیل میدانی به منظور رفع مشکلات موجود ونواقص احتمالی وتصحیح نهایی نقشه ها و بازدید از مناطق مناسب پیشنهادات اجرائی از نظر ساختگاه ومنابع قرضه .
• ارائه نقشه های زمین شناسی ، حساسیت به فرسایش ، نفوذپذیری ، زمین ساخت ، استعداد سیل خیزی سنگها و ژئومورفولوژی
• محاسبات مربوط به مساحت و درصد واحدهاو رخنمونها و…
• نگارش وتدوین گزارش نهایی و ارائه نتایج ومستندات . (گزارش حاضر) .

4-خلاصه وچکیده گزارش :

حوزه آبخیز برنطین شهرستان رودان  در مختصات جغرافیایی /15،^57 تا /22،^57   طول شرقی و /12،^27 تا /18،^27 عرض شمالی در فاصله حدود 50 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان رودان در بخش  جغین واقع شده است که وسعتی در حدود 6867  هکتار داشته و یکی از سرشاخه های رودخانه جغین می باشد که به هفت زیر حوزه یک واحد هیدرولوژیک فرعی و دو پارس غیر مستقل تقسیم بندی شده است همانطور که درنقشه های زمین شناسی ناحیه ای قابل مشاهده است حوزه مذکور در زون زمین شناسی مکران در جنوب ایران قرار گرفته و سطح بستر آن تماماً از آمیزه های رنگین همراه با نهشته های کواترنری تشکیل شده است . واحدهای چینه ای حوزه از قدیم به جدید عبارتند از :

• آمیزه های رنگین شامل سنگهای اولترابازیک آذرین وسنگهای آهکی واحدهای در هم پیچیدة انیولیت ملانژ که حدود 49 درصد سطح حوزه را شکل داده اند . این مجموعه شامل  آمفیبولیت  حدود 2/2 هکتار ، بازالت حدود 8/94 هکتار مجموعه

فهرست مطالب:

مقدمه و هدف

پیشینه مطالعاتی

متدولوژی و روش کار

خلاصه و چکیده گزارش 

موقعیت و شرایط جغرافیایی

زمین شناسی عمومی

فتوژئولوژی و تدقیق نقشه زمین شناسی

چینه شناسی و سنگ شناسی

آمیزه رنگین CM

نهشته های کواترنری Q  

بررسی و ارائه درصد گسترش سازندها در واحداهای فیزیوگرافی

بررسی تکتونیک ، عناصر ساختاری و لرزه زمین ساخت و ارائه نقشه مربوطه

بررسی فرآیندهای فرسایشی (معرفی انواع هوازدگی و چهره های فرسایشی)

بررسی حساسیت به فرسایش واحدهای چینه سنگی و ارائه نقشه مربوطه

بررسی منشأ نهشته های رسوبی و عوامل جابجائی آنها

بررسی خصوصیات هیدرودینامیکی نفوذپذیری و سیل خیزی سازندها و ارائه نقشه های مربوطه

بررسی کیفی واحدهای چینه سنگی از نظر منابع قرضه و ساختگاه و ارائه پروفیل زمین شناسی آبراهه های اصلی

بررسی موارد خاص تاثیر گذار در حوزه

ژئومورفولوژی

واحدهای ژئومورفولوژیکی

تیپ های ژئومورفولوژیکی

رخساره های ژئومورفولوژیکی  

پهنه های لغزشی _ ریزشی

پیشنهادات اجرائی آبخیز داری از دیدگاه  زمین شناسی

منابع و مآخذ

شامل 92 صفحه فایل word قابل ویرایش

مقاله حوزه آبخیز رودخانه بیرجند

اختصاصی از زد فایل مقاله حوزه آبخیز رودخانه بیرجند دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

تعداد صفحات :153

1ـ1 طرح مسأله

حوزه آبخیز رودخانه بیرجند در استان خراسان جنوبی قرار گرفته است. این رودخانه از ارتفاعات شرق بیرجند سرچشمه گرفته و بعد از عبور از شهر بیرجند به سمت غرب جریان می‌یابند و بعد از پیوستن چندین رودخانه دیگر به آن با نام رود شور بیرجند سیلاب آنها به کویر لوت می‌ریزد.

رودخانه بیرجند خشکرودی فصلی است و دبی آن در محل خروج از دشت حدود 300 لیتر در ثانیه گزارش شده است و با توجه به آمار هواشناسی (2003-1956) متوسط دمای سالانه آن 4/16 درجه و متوسط بارندگی سالانه آن 91/170 میلیمتر برآورد شده است.

قدیمی‌ترین سازندهای حوزه متعلق به دوران دوم زمین‌شناسی، از آمیزه‌های رنگین، آهک و پریدونیت تشکیل شده و بیشتر در ارتفاعات جنوبی رخنمون دارند. سازندهای دوران سوم از توف آندزیت، آهکهای فومولیتی، مارن و کنگلومرا تشکیل شده و در ارتفاعات شمال و شرق حوزه دیده می‌شوند.

فرسایش و کاهش حاصلخیزی خاک از جمله مسائلی است که دست‌یابی به توسعه کشاورزی پایدار و حفظ محیط زیست را با مشکل روبرو می‌سازد. شناخت و بررسی ساز و کار فرسایش در حوزه‌های آبخیز و جلوگیری از به هدر رفتن یکی از غنی‌ترین و با ارزش‌ترین منابع طبیعی کشور یعنی خاک و مبارزه با این فرایند اهمیت زیادی دارد. عملکرد وسیع فرایندهای هوازدگی و فرسایش سیلابهای فصلی که به علت عدم پوشش گیاهی مناسب در طی زمان ایجاد می‌شود سبب تغییرات وسیعی در ساختمان ژئومورفولوژی این حوزه گردیده است علاوه بر عوامل اقلیمی و محیطی استفاده منطقی انسان از طبیعت و مسائل سنتی کشاورزی و چرای بی‌رویه باعث تسریع فرسایش و تغییرات ژئومورفولوژیکی حوزه شده است. فرسایش خاک و سپس کاهش بیش از اندازه منابع طبیعی در آینده باعث بروز بحران در حوزه‌های آبخیز خواهد شد. دورنمای کاهش بحران هنگامی می‌تواند به چشم آید که انسان امروز به پیشگیری بپردازد و آن استفاده‌ای را از طبیعت به عمل آورد که ویژگیهای طبیعی سرزمین دیکته می‌نماید و بعد این ویژگیها را با نیازهای اقتصادی و اجتماعی خود وفق دهد برای برنامه‌ریزی جهت توسعه پایدار و جلوگیری از فرسایش باید نقش هر کدام از عوامل طبیعی و انسانی مشخص گردد و با توجه به آن عوامل اقدامات آبخیزداری در حوزه‌ها انجام پذیرد.

یکی از زیر حوزه‌های رودخانه بیرجند حوزه آبخیز بند دره است که در جنوب و در ارتفاعات باختران قرار دارد در این حوزه بندی قدیمی به همین نام وجود دارد که براثر فرسایش و رسوبات سطح دریاچه آن پیر شده و عملاً مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. از آنجا این بند یکی از میراثهای تاریخی است و همچنین جنبه تفرجگاهی دارد لذا در وهله اول نیازمند انجام اقدامات آبخیزداری برای جلوگیری از فرسایش و ایجاد رسوب و سپس خارج کردن رسوبات از آن ضروری به نظر می‌رسد. و در این تحقیق به بررسی وضعیت فرسایش به روش پسیاک در این حوزه مورد بررسی قرار می‌گیرد.

2ـ1 فرضیه‌ها

1ـ همزمان با فعالیت نیروهای تکتونیکی (دینامیک درونی) شرایط اقلیمی (دینامیک بیرونی) بیشترین نقش را در شکل‌گیری اشکال ژئومورفولوژی داشته است.

2ـ عدم کنترل آبهای جاری و دخالتهای انسانی سبب بوجود آمدن انواعی از فرسایش‌های تشدیدی و از بین رفتن حاصلخیزی خاک شده است.

3ـ1 ضرورت و اهداف تحقیق

آب و خاک از مهمترین منابع طبیعی و سرمایه ملی هر کشور به شمار می‌روند امروزه حفاظت و بهره‌برداری منطقی و مدیریت عالمانه این منابع طبیعی، محور مطالعات و رئوس برنامه‌های عمرانی کشورهای مختلف را تشکیل می‌دهند.

از آنجایی که هر تحقیق و پژوهشی هدف یا اهدافی را دنبال می‌کند، تحقیق حاضر نیز از این قاعده مستثنا نیست. اهدافی که در این تحقیق مورد نظر قرار گرفته‌اند عبارتند از:

ـ شناسایی و طبقه‌بندی اشکال ژئومورفیک حوزه و فرایندهای حاکم بر آنها

ـ شناسایی اشکال و میزان فرسایش و ارائه راه حلهای مناسب جهت پیشگیری از فرسایش خاک در این حوزه، چرا که با اندک بارندگی سیل ایجاد شده و باعث خارج شدن هزاران تن خاک از منطقه می‌گردد و این امر خسارات جبران‌ناذپیری بر منابع طبیعی بوجود می‌آورد.

4ـ1 روش تحقیق

روش شناسی بررسی‌های ژئومورفولوژیکی تا چند دهه قبل براساس روش استقرار و تبیین زمانی پدیده‌ها استوار بود (از جمله مدل چرخه فرسایشی دیویس) اما پیشرفتهای اخیر در علم ژئومورفولوژی باعث شد تا این دانش روش علمی قیاسی را به عنوان روش شناسی پژوهش اختیار کند لذا بررسی و مطالعه فرسایش نیز از این قاعده مستثنا نمی‌باشد.

در روش علمی قیاسی براساس تجربیات ادراکی و بررسی‌های اولیه تصویری از ساختار و ساز و کار پدیده فرسایش در این حوزه ارائه می‌شود براساس این تصویر مدلی ارائه می‌شود که این مدل براساس فرضیاتی استوار است که برای اثبات یا رد آنها تعاریف، طبقه‌بندی‌ها و اندازه‌گیری‌ها و بررسی‌هایی در مورد فاکتورهای موثر در مدل و طرح اولیه صورت می‌گیرد و در مرحله بعدی اطلاعات و داده‌ها باید گردآوری شود و در مدل مورد نظر بکار گرفته شود. با توجه به روش‌شناسی پژوهش، ابزار و مواد مورد استفاده در این تحقیق به قرار زیر هستند.

الف: مطالعات نظری و کتابخانه‌ای (اسنادی)

مطالعات نظری و اسنادی به عنوان اولین گام، در پژوهش حاضر در نظر گرفته شده است بدین جهت در مرحله اول نسبت به جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات زیر از سازمانهای ذیربط اقدام گردیده است.

1ـ نقشه توپوگرافی به مقیاس 1:50000 برای کل حوزه

2ـ نقشه توپوگرافی به مقیاس 1:25000 برای حوزه بند دره

3ـ نقشه زمین‌شناسی به مقیاس 1:100000 و 1:250000 بیرجند

در جریان مطالعات، نقشه‌های جدیدی همچون نقشه شیب، طبقه‌بندی ارتفاعی و جهت دامنه‌ها نقشه ژئومورفولوژی، پوشش گیاهی، نیز تهیه و مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

4ـ تهیه داده‌ها و آمار هواشناسی مربوط به ایستگاه‌های موجود در حوزه و اطراف آن

5ـ تهیه تصاویر ماهواره‌ای منطقه Tm از سازمان جغرافیایی

ب: کارهای میدانی

در تحقیقات ژئومورفولوژی، مطالعات میدانی مکمل مطالعات کتابخانه‌ای محسوب می‌شود و می‌تواند محقق را در شناخت، بررسی و تجزیه و تحلیل مکانیسم پیدایش پدیده‌ها یاری رساند و منجر به جمع‌آوری اطلاعات به شرح زیر گردد.

1ـ تهیه عکس از پدیده‌ها ژئومورفولوژیکی و مناظر فرسایش حوزه.

2ـ فراهم شدن دید کلی از وضعیت ژئومورفولوژیکی منطقه و فرمها و فرایندهای حاکم بر آنها جهت تهیه نقشه ژئومورفولوژی

3ـ تشخیص تغییرات انسانی بستر حوزه‌ها و اصلاح آنها در نقشه از جمله تغییر مسیلها و اندازه‌گیریهای لازم برای مدل پسیاک.

ج: کارهای رایانه‌ای

این مرحله از کار شامل وارد کردن اطلاعات پایه و نقشه‌های مختلف به سیستم کامپیوتری است که بوسیله نرم‌افزارهایی همچمون Arc View ـ Arc Gis و Geomatica صورت گرفته است و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از برنامه‌هایی نظیر smada-spess و Excel استفاده شده است.

5ـ1 پیشینه تحقیق

هر فعالیت پژوهشی باید با مدنظر قرار دادن تحقیقات پیشین، مسیری جدید با هدف جدید را بپیماید، تا از یک طرف موجب تکمیل مطالعات قبلی گردد و از طرف دیگر مجهولاتی را که در تحقیقات قبلی بنا به مقتضیات زمانی و امکانات وجود داشته است، برطرف سازد. همچنین توجه به مطالعات قبلی در هر فعالیت تحقیقی، سبب می‌شود که محقق بر حیطه موضوع خود اشراف کامل داشته و در تجزیه و تحلیل مسائل مطرح شده از توان علمی بالایی برخوردار باشد. تحقیقات و مطالعات انجام گرفته در حوزه مورد مطالعه بسیار اندک می‌باشد و فقط در قالب چند پایان‌نامه و مقاله مطالعاتی درباره رشته کوههای جنوبی و شمالی حوزه صورت گرفته و همچنین نقشه‌های زمین‌شناسی به مقیاس 1:100000 و 1:250000 توسط سازمان زمین‌شناسی تهیه شده است. پژوهش در فرسایش خاک به صورت کمی و معادلات چند عاملی برای اولین بار در سال 1915 wollny اولین تحقیق را انجام داده است. (احمدی 1374)

بعد از این انواع روشهای کمی با در نظر گرفتن پارامترهای متفاوت در رابطه با موضوع فرسایش ارائه شده است اولین گزارش نسبتاً کامل در مورد فرسایش خاک و لزوم حفاظت آب و خاک در ایران در سال 1327 توسط دوان و ریبن[1] کارشناسان FAO به زبان انگلیسی تهیه و منتشر شد این کارشناسان پس از مطالعه خاکهای مختلف ایران و تهیه گزارش، لزوم ایجاد مؤسسه‌ای به منظور حفاظت خاک را پیشنهاد کردند. (رفاهی، 1378) از جمله منابعی که در ارتباط با موضوع تحقیق به رشته تحریر در آمده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

L.J.LANE and Etal (1981)، در مقاله‌ای با عنوان «فرسایش حوزه آبریز و اثرات رسوب حاصل از آن در انتقال آلاینده‌ها» مدلهای برآورد فرسایش و رسوب را بررسی کرده‌اند. به اعتقاد نامبردگان کاربرد مدل USLE[2] نسبت به مدلهای دیگر نسبتاً آسان بوده و در اکثر حوزه‌های آبخیز قابل استفاده است. این محققان در کنار مدل مذکور مدل PSIAC را نیز جهت برآورد رسوب توصیه کرده‌اند.

ثروتی و عسگری (1381) در تحقیقی با عنوان «بررسی کمی و کیفی فرسایش در حوضه آبخیز چیخواب» با استفاده از مدل پسیاک اصلاح شده و بر مبنای واحدهای هیدرولوژی نسبت به برآورد میزان رسوب اقدام کرده‌اند.

احمدی (1377) در کتاب  ژئومورفولوژی کاربردی پس از تشریح مدلهای مختلف تجربی برآورد فرسایش و تولید رسوب با استفاده از مدلهای تجربی EPM و MPSLAC بر مبنای واحدهای ژئومورفولوژی به برآورد رسوب در حوزه آبخیز بابااحمدی (زاگرس جنوبی) پرداخته و به این نتیجه رسیده است که در حوزه مورد مطالعه، نتایج حاصل از برآورد رسوب بوسیله مدل MPSLAC دقیق‌تر از نتایج EPM است. نامبرده سپس پیشنهاد کرده که انتخاب مدل با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی منطقه مورد مطالعه صورت گیرد و بنا به یافته وی دو مدل EPM و MPSLAC برای برآورد رسوب در شرایط طبیعی و محیطی ایران مناسب است.

6ـ1 موقعیت حوزه مورد مطالعه

حوزه آبخیز رودخانه بیرجند در شرق ایران و در استان خراسان جنوبی قرار دارد و شهر بیرجند در مرکز این حوزه قرار گرفته است. این حوزه از نظر موقعیت جغرافیایی بین َ42,ْ58 تا َ45,ْ59 طول شرقی و َ44,ْ32 تا َ8,ْ33 عرض شمالی قرار گرفته است.

این حوزه از شرق به حوزه‌های سربیشه و در میان شمال به حوزه چاهک و سوسویه جنوب به حوزه مختاران و شمال غرب به حوزه خور محدود می‌شود.

نقشه (1-1) موقعیت این حوزه را نشان می‌دهد.

[1] Dewan and Rieben

[2] Universal Soil Loss Equation