تعداد صفحات : 25 صفحه -
قالب بندی : word
تعاریف و نظریه‌هایی از مهارت‌های اجتماعی و بررسی علل و انگیزه‌های ناسازگاری و شرارت برخی دانش‌آموزان
چکیده: مقاله حاضر، مقاله توصیفی است که در ابتدا با ارائه تعاریف و نظریه‌هایی از مهارت‌های اجتماعی و علل و انگیزه‌های ناسازگاری و شرارت برخی دانش‌آموزان را بررسی کرده و به ارائه راهکارهایی برای برخورد با رفتار ناسازگارانه پرداخته است.
کلمات کلیدی: مهارت اجتماعی، ناسازگاری، رفتار، والدین، دانش‌آموز، علل و عوامل خشونت، مدرسه
مقدمه:
طبق تحقیقات و مطالعات انجام‌شده، یکی از مسائلی که در مقطع ابتدایی و دیگر مقاطع از اهمیت زیادی برخوردار است، داشتن مهارت اجتماعی دانش‌آموزان است.
مهارت‌های اجتماعی، روشی برای بهبود مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان است. آموزش مهارت اجتماعی بر پایه این اصل قرار دارد که مشکلات کودکان در مهارت‌های اجتماعی غالباً به این دلیل است که کودکان نمی‌دانند در موقعیت‌های اجتماعی چه‌کار کنند و می‌توان کودکان را برای غلبه برای این مشکلات آموزش داد. ( آموزش مؤثر. روش تدریس کارآمد.)
ویلیام وآشر (1993) یک سه‌قسمتی پیشنهاد می‌کند؛
قسمت اول؛ به صحبت‌های مربی درباره‌ی تعامل بهتر باهم سالان اختصاص دارد، هنگام انجام ای کار معلم باید بر آنچه کودک «باید» انجام بدهد متمرکز می‌شود نه بر آنچه نباید انجام بدهد.
قسمت دوم؛ شامل تکرار و تمرین با دیگران است.
قسمت سوم؛ دادن یک نقش مسئولیتی در کلاس به کودک به افزایش مقبولیتِ او در میان همسالان کمک می‌کند. (آموزش مؤثر. روش تدریس کارآمد)
همچنین رشد مهارت‌های اجتماعی کودکان با سبک فرزند پروری والدین مرتبط است. سبک‌های فرزند پروری والدین را می‌توان در امتداد دو پیوستار تعریف کرد: صمیمیت (خونگرمی) یا پاسخ‌دهی از سو)ی والدین و کنترل یا سخت‌گیری از سوی والدین (بوویند، 1991)
همچنین والدین می‌توانند فرصت بازی را باهم سالان برای کودک فراهم کنند و یا با کودکان خود بازی کرده و به رشد مهارت‌های لازم برای بازی باهم سالان به فرزندشان کمک کنند. همچنین والدین می‌توانند فرصت بازی باهم سالان به فرزندشان کمک کنند.
همچنین صحبت کردن با کودکان درباره‌ی روابط آنها باهم سالان باعث ارتقای مهارت‌های اجتماعی آنان می‌شود (لیرد و همکاران). )آموزش مؤثر و تدریس کارآمد)
تعریف مهارت اجتماعی:
مجموعه توانمندی‌هایی است که موجب موفقیت در زندگی اجتماعی فرد می‌شود. هر فرد برای زندگی موفق در یک جامعه، علاوه بر مهارت‌های فردی به مهارت‌های دیگری نیاز داردکه از آن به نام مهارت‌های اجتماعی یاد می‌کنند.(کتاب آموزش‌وپرورش کودکان با نیازهای ویژه)
مهارت‌های اجتماعی، مجموعه رفتارهایی است اکتسابی که از طریق مشاهده، مدل‌سازی، تمرین و بازخورد آموخته می‌شود و دارای ویژگی‌های زیر است و رفتارهای کلامی و غیرکلامی را دربرمی گیرند و پاسخ‌های مناسب و مؤثر را در بردارند، بیشتر جنبه تعاملی داشته، تقویت اجتماعی را به حداکثر می‌رسانند و بر اساس ویژگی‌ها و محیطی که فرد در آن واقع‌شده است، توسعه می‌یابند و از طریق آموزش رشد می‌کنند (میچلسون 1983 به نقل از کرامتی 1381).
بخش‌هایی از رفتار که از جهت آغاز و پایداری روابط مثبت با دیگران برای فرد مهم هستند. (کتاب آموزش‌وپرورش کودکان با نیازهای ویژه).
اجزاء مهارت
(را فرایندهای واحدی نظیر نگاه، تکان دادن سر، یا رفتارهایی در روابط اجتماعی مانند سلام و خداحافظی تشکیل می‌دهند فرایندهای اجتماعی به توانایی فرد در ایجاد رفتار ماهرانه بر اساس قواعد و اهداف مربوطه و در پاسخ به بازخوردهای اجتماعی اشاره دارد.
این تمایز نیاز فرد را به نظارت بر موقعیت‌ها و تغییر رفتار در برابر واکنش سایر افراد می‌سنجند. ایسلر و فردریکسن (1980) به نقل از کارتلج و میلبرن (1985) مهارت‌های اجتماعی را هم دارای جنبه‌های مشهود و هم دارای عناصر شناختی نامشهود می‌دانند. عناصر شناختی نامشهود افکار و تصمیماتی است که باید در ارتباطات متقابل بعدی گرفته شود یا انجام گیرد این عناصر همچنین مقاصد و بینش فر دیگری را شامل می‌شود که واکنش در برابر آن احتمالاً بر اندیشه‌های طرف مقابل تأثیر می‌گذارد. رشا و آشر (1991) به نقل‌قول از دهقان (1385) مهارت‌های اجتماعی را شامل رفتارهای دانسته‌اند که در تعامل موفق و مناسب با دیگران به کار می‌رود و این مهارت‌ها با داشتن پایه و شناخت اجتماعی از قبیل ادراک اجتماعی و استدلال ظهور می‌یابد. (مورگان، 1980، به نقل از کارتلج و میلبرن ، 1985) به نکته اشاره دارد که مهارت‌های اجتماعی نه‌تنها امکان شروع و تداوم روابط متقابل و مثبت را با دیگران فراهم می‌آورد بلکه توانایی نیل به اهداف ارتباط را نیز در شخص ایجاد می‌کند.
لیبرمن (1989) کنش متقابل اجتماعی را به یک فرآیند مرحله‌ای که هر مرحله نیازمند یک مجموعه از مهارت‌های متفاوتی است، تجزیه نموده‌اند، مرحله اول ارتباط، نیازمند مهارت گیرندگی است که شامل مهارت‌هایی است که شامل مهارت‌هایی است که برای توجه کردن و درک درست اطلاعات اجتماعی متناسب که در موقعیت‌ها وجود دارد لازم هست، چون متناسب بودن رفتار میان فردی وابسته به موقعیت‌هاست، اتفاق رفتار اجتماعی درست بستگی زیادی به شناخت صحیح نشانه‌های میان فردی و محیطی دارد، که ما را به پاسخ‌های مؤثر رهنمون می‌شوند. مثال‌های مهارت‌های گیرندگی شامل شناخت متناسب اشخاصی است که با آنها تعامل می‌کنیم. شناخت صحیح احساسات و امیالی که دیگران بیان می‌کنند. درواقع شنیدن صحیح آنچه دیگران بیان می‌کنند و داشتن اهداف شخصی فردی که با ما تعامل می‌نماید، هست. (ده بزرگی، 1375)
در مرحله بعدی ما نیازمند مهارت‌های پردازشی هستیم. برای موفق شدن در رویارویی میان فردی، نیازمند به این هستیم که بدانیم می‌خواهیم چه چیزی را به دست آوریم و چگونه می‌توانیم به بهترین وجه آن را کسب کنیم. انتخاب مهارت‌هایی که برای کسب اهداف نزدیک مؤثرند هست مستلزم توانایی حل مشکل به شیوه منظم و سازمان‌یافته هست. بعد از درک صحیح اطلاعات اجتماعی متناسب با موقعیت (مهارت‌های گیرندگی) و شناخت مهارت‌های لازم برای تعامل (مهارت‌های پردازش) می‌بایستی مهارت‌ها را به طرز شایسته‌ای برای تکمیل موفقیت‌آمیز مبادله‌های میان فردی به اجرا درآورد.
این مرحله سوم از ارتباط، مستلزم مهارت‌های فرستندگی رفتارهای واقعی درگیر در تبادل اجتماعی هست. مهارت‌های فرستندگی شامل محتوای کلامی یا آنچه بیان می‌شود و همین‌که چگونه پیام با دیگران ارتباط پیدا می‌کند، هست. ارتباط خوب مستلزم درک صحیح اجتماعی (مهارت‌های گیرندگی) و توانایی برنامه‌ریزی شناختی (مهارت‌های پردازش) قبل از دادن یک پاسخ (رفتار مؤثر مهارت فرستندگی) می‌باشند درمجموع هارجی و همکاران (1994) بر این نکات تأکیددارند:
1) نخست این‌که رفتارهای اجتماعی هدفمندند. ما از این رفتارها برای کسب نتایج مطلوب استفاده می‌کنیم و بنابراین برخلاف سایر رفتار که اتفاقی یا غیر تعمدی هستند. مهارت‌های اجتماعی هدف‌دارند.
2) دومین ویژگی رفتارهای اجتماعی ماهرانه، به هم مرتبط بودن این توانایی‌هاست. یعنی آنان رفتارهای متفاوتی هستند که به‌منظور هدف ویژه مورداستفاده قرارمی‌گیرد و ما به‌طور همزمان از آنها استفاده می‌کنیم.
3) سومین ویژگی مهارت‌های اجتماعی متناسب بودن آن با وضعیت است. فردی ازلحاظ اجتماعی ماهر است که بتواند رفتارهایش را متناسب با انتظارات دیگران تغییر دهد. به‌این‌ترتیب داشتن ارتباط ماهرانه بستگی به استفاده صحیح (ازلحاظ بافتی) و تسهیل‌کننده (ازنظر رفتاری) از شیوه‌های برقراری ارتباط مناسب کارآمد با دیگران دارد.
4) چهارمین ویژگی مهارت‌های اجتماعی این است که این مهارت‌ها درواقع واحدهای رفتاری مجزا هستند. فردی که ازلحاظ اجتماعی مهارت داری قادر است رفتارهای مختلف و مناسبی داشته باشد. این توانایی‌های اجتماعی را در قالب عملکرد، رفتاری پی‌ریزی می‌کنند. این نکته یکی از ویژگی‌های بارز ارتباط اجتماعی ماهرانه است.
مهارت‌های اجتماعی، آموختنی است. در حال حاضر تمامی محققان اختلاف‌نظر دارند که اکثر رفتارهای اجتماعی آموختنی هستند.
5)آخرین مورد از ویژگی‌های مهارت‌های اجتماعی این است که افراد بر این مهارت‌ها کنترل شناختی دارند. بنابراین کسی که ازلحاظ اجتماعی کمبود مهارت دارد، ممکن است عناصر اصلی مهارت اجتماعی را فراگرفته باشد اما از فرآیندهای فکری لازم برای استفاده از این عناصر در تعاملات خود بی‌بهره باشد.
تربیت مهارت‌های اجتماعی:
یکی از دلایل اصلی که سبب می‌شود کودکان خاصی محبوبیت نداشته باشند این است که این کودکان مهارت‌های اجتماعی مناسبی که می‌تواند آنها را دوست‌داشتنی جلوه دهد، ندارند. آنها در یک وضعیت دوسویه گرفتارند. از طرفی، دانش‌آموزان بی‌دقت فرصتی برای تمرین مهارت اجتماعی نمی‌یابند و از طرف دیگر آن‌هایی که در مهارت‌های اجتماعی ضعیف هستند قادر به برقراری دوستی نیستند(لوییس و دورلاگ 1991).
انزوای اجتماعی در دوران کودکی ممکن است عواقب درازمدت و جدی بر بهداشت روانی فرد در بزرگسالی به‌جای بگذارد. بنابراین، کمک به افراد طردشده و منزوی برای غلبه بر این مشکلات، ضروری است. خوشبختانه، شواهد فراوانی وجود دارد که نشان می‌دهد می‌توان رفتارهای اجتماعی را، که به روابط فردی مثبت با دیگران کمک می‌کنند، آموزش داد. این آموزش می‌تواند تأثیرات پابرجایی داشته باشد(هیکسون 1990، لویت 1991).
دانلود مقاله رشد اجتماعی(طرح پرواز)
