پژوهش حاضر قصد دارد به بررسی رابطه بین افسردگی و پیشرفت تحصیلی و تفاوت آن در دو گروه خوابگاهی و غیرخوابگاهی بپردازد. در واقع بدنبال پاسخ به این سؤال است که آیا محیطی مانند خوابگاه می‌تواند با ایجاد افسردگی بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان تأثیر بگذارد؟
برای رسیدن به هدف مذکور از طرح ـ پس رویدادی (علی ـ مقایسه‌ای) استفاده کردیم جامعه و نمونه پژوهش حاضر کل دانشجویان دختر در حال تحصیل رشته روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی تهران میباشد که کل جامعه بعنوان نمونه مورد مطالعه قرار گرفت.
داده‌های مورد نظر برای متغیر افسردگی از طریق پر کردن سیاهه افسردگی بک و برای پیشرفت تحصیلی معدل ترم گذشته دانشجویان جمع‌آوری شد.
برای تجزیه و تحلیل آماری داده‌های از ضریب همبستگی پیرسون و t دو گروه مستقل استفاده گردید نتایج پژوهش نشان داد بین میزان افسردگی و پیشرفت تحصیلی رابطه معناداری وجود دارد.
عملکرد تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان و بررسی عوامل تأثیرگذار بر آن موضوعی است که بخش عمده ای از ظرفیت در علوم تربیتی را به خود اختصاص داده است. بهمین دلیل، از دیرباز پژوهشگران علاقمند، با بررسی و مطالعه در این زمینه سعی در روشن نمودن جوانب مختلف آن داشته و به نتایج قابل توجهی نائل آمده اند. از جمله عواملی که می تواند بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان تاثیر بگذارد محیط زندگی شان می باشد.
بین بشر و محیط زندگی اش به کنش و واکنش مداوم وجود دارد این رابطه مداوم در حال نوسان است. محیط برای عده ای ممکن است منبع یک حس اعتماد به نفس قوی، جوازی برای ابراز احساسات درونی و بالاخره محل و مجالی پر از امید برای تحصیل و پیشرفت و موفقیت باشد. از طرف دیگر اگر محیط زندگی نتواند ایگو افراد را تأمین و تقویت کند، اگر مانع رشد اعتماد به نفس آنها شود، و اگر بکرات موجب ظهور حس کینه و عداوت در آنها گردد منجر به حس طرد، درماندگی و تنهایی خواهد شد، و همین محیط است که ما آنرا افسردگی زا می خوانیم (فلک، 1375).
در زندگی هر کسی موقعیتهایی پیش می آید که خواه ناخواه او را غمگین می سازد و هیچ انسانی از افسردگی و اضطراب، تشویش و نگرانی مصون نیست. ولی تا آنجا که حالات یأس، سرخوردگی و اضطراب بعنوان واکنش محسوب می شود بسیار سالم و مفید می باشند زیرا مثل یک دریچه اطمینان، شرایط سخت و دشوار محیط را به فرد گوشزد می کنند تا بدین وسیله شخص بتواند خود را از صدمه و گزند بیشتر حفظ نماید. همانطور که زخم و سوزش و تورم و خونریزی در جسم انسان پدیده هایی غیر قابل اجتناب می باشند یأس و سرخوردگی، افسردگی و تشویش هم اموری غیرقابل اجتناب می باشند. ولی اگر فردی به دلایلی زمینه و استعدادی برای ابتلا به عوارض روانی داشته باشد یک حادثه کوچک در زندگی ممکن است منجر به بروز یک کیفیت شدید روانی شود بنابراین بین افسردگی روزمره با افسردگی شدید روانی باید فرق گذشت (معانی، 1368). منظور ما در این پژوهش افسردگی نوع دوم می باشد که بعنوان بیماری روانی تلقی می شوند.
چون بشر یک واحد سایکوبیولوژیک است، به هر تغییر فکری و حسی که موجب تغییرات شیمیایی سلسله اعصاب مرکزی گردد، از خود واکنش نشان داده و با هر استرس از نظر جسمی و روحی مبارزه خواهد کرد. از طرفی چون بشر یک موجود بنابراین اساس بیولوژیکی افسردگی اهمیت عوامل محیطی و روابط اجتماعی را نفی نمی کند چون بشر را باید از هر لحاظ، جسم و روان، دنیای درون و برون، عمل و عکس العمل و واکنشهای متقابل مورد مطالعه قرارداد (همان منبع)
مطالعاتی که در سالهای اخیر از طرف متخصصان سازمان بهداشت جهانی در کشورهای در حال توسعه انجام گرفته از افزایش دامنه شروع افسردگی در میان ملل در حال رشد حکایت می کند به طوری که تحقیقات نشان می دهد قریب 75/0 افرادی که در مؤسسات درمانگری روانی بستری می شوند دچار افردگی هستند (معانی، 1368). علائم افسردگی بصورت فقدان انرژی در انجام امور روزانه، سردرد، دردهای پراکنده در بدن و کم خوابی یا بدخوابی همراه است و یا بصورت اختلالات گوارشی و دردهای معده تظاهر نماید که در حقیقت از زخم معده و روده علائمی وجود ندارد بلکه علت همان افسردگی است که با برطرف شدن افسردگی ناراحتی گوارشی نیز برطرف می شود (همان منبع). بیماران افسرده احساس بی تفاوتی، پوچی، بی کفایتی و بی لیاقتی می کنند. ممکن است خیلی زود بر سر مسائل خیلی جزئی و بی‌اهمیت و کوچک و ناچیز گریه را سر می دهند. برخی احساس گناه می کنند که این خود یکی از بهترین علامت ها در تشخیص افسردگی است، که در این صورت لغزش ها و خطاهای خیلی کوچک گذشته و خیلی دور را گناه بزرگ تلقی نمایند و باعث رنج و عذاب و احساس گناه و ناآرامی آنان می شود. و در بعضی مواقع برای جبران این گناه و برای تنبیه خود و رهایی از آن اقدام به خودکشی می کنند (همان منبع)، محیط افسردگی زا راهزاران جزء لفظی و غیرلفظی بوجود می آورند که این اجزا در شخص مستعد و زخم پذیر سبب زوال اعتماد به نفس و پیدایش احساس گناه، خشم غیرقابل ابراز و یک حس مداوم درک نشدن خواهد گردید (فلک، 1375) این پژوهش در صدد آن است تا تأثیر محیطی مانند خوابگاه دانشجویی را برافسردگی، و ارتباط آنرا با پیشرفت تحصیلی دانشجویان بسنجد.
بیان مسئله:
محیط افسردگی زا از تأمین حس اعتماد به نفس کامل شخص ناتوان است و در واقع سبب تخریب و زوال تدریجی آن شده و با تحریک مداوم تعارضهای درونی و عواطف فرد مستعد، امکان افسردگی را برای او فراهم می کند. در لحظات شدید افسردگی ممکنست شخص از انجام کارهایی که در حال عادی آنها را بسهولت انجام می دهد، ناتوان گردد و یا به کیفیت گذشته نتواند به انجام برساند (فلک، 1375)
همزمان و همراه با پیشرفت افسردگی بیمار بطور فزاینده ای کارآیی فکری خود را از دست می دهد. کاستی علاقه و انرژی و قدرت در انجام امور، کاهش قدرت تمرکز و انگیزه و کاهش علاقه به انجام امور و کارآیی کنش های ذهنی نیز مشاهده می گردد. عدم قدرت برای مواجهه با امور و عدم احساس جدی، در انجام مسئولیتهایی که به عهدة فرد است از اولین علائمی هستند که در انواع افسردگی ها مشاهده می کنیم. در افسردگی های عمیق تر و شدیدتر بیمار حالاتی را که تجرب می کند، معلول ناراحتی ها و تجربیاتی می داند که در مواجهه با امور و مسئولیتهای روزمره احساس می کند. بعنوان مثال می توان دانشجویی را ذکر کرد که افسردگی خویش را ناشی از عدم موفقیت خود در امتحانات می داند در حالی که ممکنست این عدم موفقیت، خود معلول احساس کمبود و بی کفایتی ناشی از افسردگی باشد. این احساس کمبود گاه منحصر به یکی از جنبه های زندگی می گردد و گاه تعمیم، یافته و شمول وسیع تر و همه جانبه تری را نشان می دهد و سالها کارآئی، قدرت و موفقیت در نظر او بی معنی جلوه می کند و وی آنها را نامربوط و مردود می داند و در واقعیت و کیفیت آنها شک و تردید نشان می دهد (اخوت و جلیلی، 1368).
اگر چه افسردگی از دیرباز بعنوان یکی از نابسمانی های روانی عمده شناخته شده است اما در دو دهة اخیر اهمیت این بیماری هم از حیث رنج و آزادی که مبتلایان به آن تحمل می کنند و هم از لحاظ بارسنگینی که این ناراحتی بر منابع درمانی ملتها تحمیل می نماید بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است (مهریار، 1373).
در جامعه متغییری نظیر جامعه ما، که تغییرات غیر منتظره به وفور روی می دهد، امکان شکست و از کف دادن زیاد است. روانپزشکان که درباره اثر محیط و فرهنگ بر حالات عاطفی مختلف مطالعه کرده اند، دریافته اند که افسردگی شدید در اجتماعاتی رخ می دهد که اساس محکم و فشرده ای داشته و راه گریز و امتناع از افسردگی کم و محدود است. بعلاوه متوجه شده اند که در اجتماعات متحرک شیوع افسردگی مخفی بعلت سردرگمی سیستم ارزشها شایعتر است. چون در چنین جامعه ای که سست بنیاد است غیر از افسردگی راههای متعدد برای واکنش در مقابل استرس وجود دارد راههایی نظیر: پناه بردن به رفتار ضد اجتماعی، اعتیاد به مخدرات و الکل و یا خیلی ساده تر قطع رابطه مثل طلاق (مهریار، 1373).
پاولف و اسکینر نشان داده اند که بشر ناگریز از واکنش شرطی در مقابل اطرافیان، فامیل و جامعه خود است این عمل به تشکیل و تکامل شخصیت کمک می کند. معهذا ممکن است منجر به پیدایش برخی الگوهای نامربوط، در هم و حتی مخرب هم بشود. هر چه این واکنش شرطی شدیدتر باشد بخصوص اگر فرد دچار احساس ناامنی باشد شخصیت، انعطاف ناپذیرتر خواهد شد و هر چه شخصیت غیرقابل انعطاف تر باشد امکان سازش و تطابق با محیط و موقعیت جدید که تر خواهد شد. افسردگی حاد وسیله ای ضروری در گریز از این پدیده واکنش شرطی درها کردن نیروهای سازندگی است (فلک، 1375).
نوجوان یا جوانی که گاه به گاه افسردگی خفیفی را در خود احساس می کند برای خود و جامعه اش مشکلی نیست مشکل را آن عده ای بوجود می آورند که تاب تحمل، غم و محرومیت را نداشته، سر از احساسات خود در نمی آورند و راه مدارا با آنرا نمی دانند همین عده هستند که افسردگی را در خویش خفه کرده و بالاخره خود را در بند رفتاری خویش آزار نظیر گریز از مدرسه، افت تحصیلی یا آبستنی ناخواسته در می یابند (همان منبع)
در این تحقیق مسئله این است که گذشته از تفاوتهای فردی و عوامل مربوط به درون سازمان آموزش عالی، آیا محیط زندگی دانشجویانی که در خوابگاه زندگی می کنند می تواند با ایجاد افسردگی بر پیشرفت تحصیلی آنها مؤثر باشد.
فهرست مطالب:
چکیده.....................................................................................................................
مقدمه.................................................................................................................. 2
فصل اول: گستره علمی مسئله مورد بررسی
1ـ بیان مسئله .................................................................................................... 7
2ـ اهمیت و ضرورت پژوهش ........................................................................ 11
3ـ اهداف.......................................................................................................... 14
4ـ فرضیه‌های پژوهش ................................................................................... 15
5ـ متغیرها و تعریف عملیاتی آنها ................................................................... 16
6ـ خلاصه ....................................................................................................... 18
فصل دوم: مرور تحلیل یافته‌ها در زمینه بررسی حاضر
1ـ مبانی نظری ................................................................................................ 20
الف افسردگی (مفهوم و نظریه‌های مربوط به آن)................................................
روان تحلیل‌گری .............................................................................................. 22
رفتاری‌نگر........................................................................................................ 25
شناختی............................................................................................................. 30
زیست‌شناختی .................................................................................................. 32
انواع ................................................................................................................. 35
میزان شیوع ..................................................................................................... 36
ب ـ پیشرفت تحصیلی ...................................................................................... 37
2ـ یافته‌های پژوهشی ...................................................................................... 43
3ـ خلاصه ....................................................................................................... 50
فصل سوم: فرآیند روش شناختی
1ـ انتخاب نمونه ...................................................................................................
الف ـ جامعه و نمونه ....................................................................................... 52
2ـ ابزار گردآوری اطلاعات ............................................................................ 53
الف ـ معرفی سیاهه ......................................................................................... 53
ب ـ روش اجرا و نمره‌گذاری ......................................................................... 54
ج ـ اعتبار و پایایی ........................................................................................... 54
3ـ طرح تحقیق و روشهای آماری ................................................................... 56
الف ـ طرح تحقیق ............................................................................................. 56
ب ـ روشهای آماری ....................................................................................... 58
4ـ خلاصه ....................................................................................................... 59
فصل چهارم: ارائه و تحلیل نتایج کمی
1ـ ارائه داده‌های توصیفی بدست آمده ........................................................... 61
2ـ بررسی نتایج در چهارچوب بدست آمده .................................................... 63
الف ـ نتایج حاصل از رابطه بین افسردگی و پیشرفت تحصیلی....................... 64
ب ـ نتایج آزمون t در متغیر افسردگی ........................................................... 65
ج ـ نتایج آزمون t در متغیر پیشرفت تحصیلی ................................................ 65
3ـ خلاصه........................................................................................................ 67
فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری
1ـ بحث و بررسی درباره یافته‌ها ................................................................... 69
2ـ جمع‌بندی و نتیجه‌گیری .............................................................................. 72
3ـ کاربرد نتایج ............................................................................................... 73
4ـ محدودیت‌ها................................................................................................. 78
5ـ پیشنهادات.................................................................................................... 79
منابع
شامل 81 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود تحقیق تعیین میزان افسردگی در دانشجویان خوابگاهی و غیرخوابگاهی و تأثیر آن بر پیشرفت تحصیلی
