30 ص
عوامل شیمیایی مورد استفاده در صنعت سبب بوجود آمدن اکثر بیماری ها و
مسمومیت های ناشی از کار می باشند. برای طبقه بندی بیماری های ناشی از عوامل شیمیائی روش های مختلفی به کار برده شده، ولی ظاهراً بهترین روش طبقه بندی با توجه به راه دخول عوامل شیمیائی به بدن می باشد. لذا با توجه به این امر، تقسیم بندی زیر را می توان انجام داد.
الف- بیماری ها و مسمومیت هائی که ناشی از جذب مواد از طریق دستگاه تنفسی می باشند. ذرات گرد و غبار، گازها و دود از این طریق جذب می گردند.
ب- بیماری ها و مسمومیت هائی که ناشی از جذب مواد از طریق دستگاه گوارشی می باشند. از مواردی که از این طریق ممکن است وارد بدن شوند و ایجاد ناراحتی نمایند ارسنیک، فسفر و سیانورها قابل ذکرند.
ج- بیماری ها و مسمومیت هائی که ناشی از جذب مواد از طریق پوست می باشند، مانند جذب تترا اتیل سرب، آنیلین، تی ان تی و فنول.
گرد غبار:
گرد غبار بر اثر تجزیه مواد مختلف جامد به ذرات بسیار کوچک، تشکیل می شود که این ذرات معمولاً مدّتی در هوا شناور می مانند. اعمال مکانیکی از قبیل خُرد کردن، اره کردن، شکستن، ترکاندن، مته کردن، سائیدن و غیره تولید گرد و غبار می کنند. گرد و غبار از نظر اندازه از ذرات قابل رؤیت با چشم تا ذرات میکروسکپی و اولترامیکرسکوپی تغییر می نمایند. گرد و غبار ممکن است دارای منشاء معدنی – شمیائی باشد. به هر حال انتشار و پراکندگی آن ها در محیط کار، در افرادی که با آن تماس پیدا می کنند، بر حسب جنس گرد و غبار، اندازه ذرات و طول مدت استنشاق و فاکتورهای دیگر، احتمالاً ایجاد عوارض و بیماری های گوناگونی خواهد نمود.
گرد و غبارها را بر حسب این که باعث بیماری های حرفه ای می شوند یا نه، به دو دسته تقسیم می کنند:
الف- گرد و غبارهای بی اثر
این نوع گرد و غبارها آمادگی برای سل و یا سایر عفونت ها ایجاد نمی کنند و به طور کلی ریه ها را مختل نمی نمایند. مهمترین این گرد و غبارها عبارتند از:
1- پورد کربن
2- کربنات های کلسیم و منیزیم
3- سیمان
4- گچ
5- ذرات سمباده
6- گرد و غبار آهن
ب- گرد و غبارهای سمی:
اینگونه گرد و غبارها معمولاً ایجاد ینوموکونیوزهای فیبروتک (بیماریهای ریوی ناشی از گرد و غبار مانند سیلیکوز[1]، آزیستوز[2]، انتراکوز[3]، و غیره) می نمایند که بسته به نوع گرد و غبار، آثار و علائم بیماری پس از مدتی در افراد ظاهر می گردد و بر اثر طول مدت تماس، شخص به عوارض سخت ریوی دچار شده، ظرفیت تنفسی به تدریج کم می گردد. این بیماری ها معمولاً کشنده نیست و ماه ها و سالها، و یا تا آخر عمر گریبان گیر فرد مبتلا می باشد و منجر به از کار افتادگی و علیل شدن شخص خواهد شد.
مهمترین نوع گرد و غبار سمی عبارتند از:
1- سیلیس
2- آزبست یا پنبه نسوز
3- سیلیکاتها
4- زغال سنگ
5- کاربور تانگستن[4]
6- سرب
7- کادمیوم
8- منگنز
9- کرم و کرمات ها
10- آرسنیک
11- سایر ترکیبات فلزی
12- حشره کش ها
13- گرد و غبارهای رادیواکتیو
14- گرد و غبارهای آلی
15- گرد و غبارهای پنبه
16- گرد و غبارهای نیشکر
17- گرد و غبارهای یونجه
18- گرد و غبارهای غلات
عوامل شیمیایی مورد استفاده در صنعت و بیماریها
