دینداری در عصر حاضر
تعداد صفحات : 71
فرمت فایل :Word
ارتقای سلامتی افراد جامعه یکی از مهم ترین مسائل اساسی هر کشوری محسوب می شود که شامل چهار بعد جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی می باشد. طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، بهداشت روانی علمی است که با آن انسان ها قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران را خواهند داشت و قادر به تغییر و اصلاح محیط فردی، اجتماعی، حل تضادها و تمایلات شخصی به طور منطقی، عادلانه و متناسب می شوند.
هدف بهداشت روانی، پیشگیری، درمان و بازتوانی بیماران است. طب دنیای امروز و فردا
طب پیشگیری و برنامه ریزی برای بهتر زیستن است. در عین حال، آرامش درونی تمنای دایمی انسان و حلقة مفقود جوامع امروزی است. در جوامعی که از مذهب و اخلاق فاصله گرفته اند، هر چه این جدایی بیشتر است بیماری های روانی نیز به همان اندازه افزایش یافته است. بنابراین در پیشگیری اولیه باید به مسائل تأثیرگذار بر شخصیت برای کاهش تظاهرات هیجانی و عاطفی و عوامل استرس زا توجه شود. (برخوردار، نجفی، 1380)
اختلالات رفتاری به مجموعة اعمالی اطلاق می شود که خلاف قانون، عرف، سنت ها و هنجارهای جامعه است و در اعضای این طبقه خودنمایی می کند. اختلالات رفتاری اصطلاحی در روان شناختی است که جامعه شناسان آن را بزهکاری می نامند. جامعه شناسان و روان شناسان از ابعاد گوناگون به اختلالات رفتاری پرداخته اند تا به علل، زمینه ها و شیوه های مقابله پیشگیری و درمان آن دست یابند. علل و زمینه هایی همانند استعداد ژنتیکی و ارثی، خانواده های آشفته و نابسامان، والدین متخلف و ضداجتماعی، ارتباط با همسالان بزهکار، زندگی در محله های پر جمعیت و جرم خیز، فقدان اعتقادات مذهبی، از جمله عواملی هستند که در شکل دهی به این گونه رفتارها از جمله پرخاشگری مؤثر دانسته شده اند.
با توجه به صنعتی شدن جوامع و افزایش محرکهای استرسزا شاهد افزایش روزافزون رفتارهای نابهنجار از جمله پرخاشگری هستیم. پرخاشگری از عواملی است که آثار مخربی در روابط اجتماعی به جا میگذارد. با توجه به این مسائل درمییابیم که آداب مذهبی میتواند نقش مؤثری در جلوگیری از ابتلا به مشکلات روانی فرد از جمله پرخاشگری داشته باشد. با ذکر این مقدّمه و نگاهی به مطالعات پیشین، درمییابیم که این مطالعات بیشتر در زمینه همه ادیان بوده و به موضوع خاص پرخاشگری نیز در این حیطه توجه شده است. توجه به این نکته مهم است که برای یافتن راه حلی در جهت تعالی یک جامعه، باید فرهنگ و مردم آن جامعه را شناخت و با توجه به آن از علایق، گرایشها و فرهنگ آن ملت در جهت نیل به این هدف سود جست. آنچه مسلم است در جامعه ما شرکت در مراسم مذهبی از جایگاه ویژهای برخوردار است و از دین همواره به عنوان مقوله ای مستحکم در جهت خداشناسی و همچنین فراهم آوردن یک نقطه تلاقی یاد شده است. با توجه به این که دانشجویان در تمامی کشورها و از جمله کشور ما، قشر عظیم و تا حدود زیادی فهیم جامعه را در بر می گیرد، توجه به همه مسائل آنان از جمله، مسائل ایمانی و عقیدتی، روانی و اجتماعی آنان می تواند تضمینی برای ساختن آینده بهتر آنان باشد. بدین خاطر محقق را بر آن داشت تا در زمینه تأثیرات قوی دینداری بر روی اختلالات رفتاری نکات مثبتی را ارائه کند تا شاید راه گشای خیلی از مسائل و مشکلات خانواده ها و جامعه کنونی ما قرار گیرد.
1-2- بیان مسأله
رفتار دینی انسانها حاکی از آن است که بشر در طول تاریخ نیازمند به دین بوده و حریم خاص و مشخصی را برای انجام فرایض خود اختصاص داده است. اسلام دین صلح و آرامش است و در آیین و قالب آیات الهی، روایات و احادیث، پیروان این دین به حسن خلق، آرامش و صلح جویی دعوت شدهاند. جامعه جهانی با بزرگترین تهدید، یعنی پرخاشگری از نوع سادة لفظی تا انواع فیزیکی آن و در نهایت، ترور روبهروست ( سلمان علوی و همکاران، 1385: 12 ) تحقیق حاضر در واقع جواب به سوالات زیر را تا حدودی مشخص می نماید و به دنبال بررسی راه کارهایی برای آن می باشد. سوالات عبارتند از: آیا شرکت در مراسم مذهبی و بالا بردن اعتقادات مذهبی، میتواند ارتباطی با کاهش پرخاشگری داشته باشد؟ از آنرو که به دلیل این که معمولا در دانشگاه ها، بیشتر بر درس و زمینه فعالیتی تأکید شده و به امور خاصی هم چون دین و یا مسائل روانی دانشجویان کمتر توجه شده است و از آن جائی که روح و محتوای فرهنگ دینی ما بر پایة ارتباط، صمیمیت، تعاون، همدردی و عاطفه استوار است، به گونهای که در همه جا انسانها به آرامش و دوری از پرخاشگری توصیه شدهاند. جلوههای این فرهنگ بالنده نیز در دستورالعملهای اخلاق اسلامی دیده میشود و همواره از دین به عنوان تکیه گاه آگاهی انسان یاد شده است، می توان چنین استنباط نمود که در عصر کنونی که اطلاعات و ارتباطات دیجیتالی و الکترونیکی به شدت بر روحیه و عادات بشر سایه افکنده است و روحیه پرخاشگری را افزایش داده است، چه مسائل و مواردی می تواند به حل این موضوع کمک نماید و دین به عنوان یک نماد اساسی در این راه در کشورما و بسیاری از کشورهای اسلامی و حتی پیروان ادیان دیگر قرار گرفته است.حال این سوالات نیز مطرح می شود که چگونه می توان دین را به عنوان یک مسکن در راه کاهش اختلالات روانی و به خصوص پرخاشگری به کار گرفت؟ آیا بدون تعریف دقیقی از دین می توان از آن به عنوان عامل اثر گذار در این راه استفاده نمود؟ علم به اهمیت این موضوع، محقق را بر آن داشت که به مقایسه میزان پرخاشگری دانشجویان دانشگاه پیام نور شهرستان بپردازد و ارتباط دین داری با کاهش پرخاشگری را بررسی نماید.
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق
امروزه با وجود پیشرفتهای علمی چشمگیر که در زمینه های روانپزشکی و روان درمانی بوجود آمده است ملاحظه می گردد که بعضی از صاحبنظران برجسته نیاز به نقش ، اهمیت و ضرورت دین نیز در بهداشت روانی و رواندرمانی تاکید فراوان داشته اند و عقیده دارند که اعتقادات مذهبی و توکل به خدا موجب تسکین و بهبودی سریعتر آلام و مشکلات روانی می شود. در قرآن در سوره مبارکه فتح می خوانیم: "هوالذی انزل السکینه فی قلوب المؤمنین لیزدادوا ایمانا مع ایمانهم... " «اوکسی است که آرامش را در دلهای مؤمنان نازل کرد تا ایمانی به ایمان شان بیافزایند...». اولین برداشتی که صورت می گیرد این است که بدون ایمان، آرامش روحی و روانی وجود ندارد.
شاید هیچ موردی در جهان به اندازه دین و دین داری نتوانسته عامل انسجام و یکپارچگی بین افراد،گروه ها و حتی جوامع گردد. دین دارای نقش آرامش بخش در بین مسائل متعدد جامعه جهانی است و حتی در صورت ارائه صورتی درست از آن، در بین جوامعی هم که چندان اعتقادی به آن ندارند،می توان نقش دین را دید. فردی که در زمان خشم، خود را به مکانی ساکت می برد و نیاز خود را در سکوت می بیند، جز با استعانت از یک سری امور، قادر نخواهد بود بر خشم خود علبه نماید. همه موارد گفته شده یکی از صدها موردی است که نظر محقق را به این امر جلب می کند که هر قدر انسان ها دلداده و شیفته دین باشند، کمتر دچار اختلالات رفتاری می شوند و بیشتر می توانند بر مسائل و مشکلات خود فائق آیند.
1-4- سوال های تحقیق
1- آیا بین رفتارهای پرخاشگرانه و باورهای مذهبی رابطة معنادار وجود دارد؟
2- آیا بین رفتارهای پرخاشگرانه و کاهش اعتقادات مذهبی رابطه وجود دارد؟
3- آیا از لحاظ بروز رفتارهای پرخاشگرانه بین افراد رابطه معنادار وجود دارد؟
4- آیا بین میزان باورهای مذهبی و رفتارهای پرخاشگرانه رابطه معنادار وجود دارد؟
5- آیا بین رفتارهای پرخاشگرانه و نوع آموزش دینی رابطه معنادار وجود دارد؟
1-5- فرضیه های تحقیق
1- به نظر می رسد، بین کاهش پرخاشگری و باورهای مذهبی رابطه معناداری برقرار می باشد.
2- به نظر می رسد، بین کاهش پرخاشگری و اعتقادات قوی رابطه معناداری برقرار می باشد.
3- به نظر می رسد، بین پرخاشگری و انجام کارهای خلاف رابطه معناداری برقرار می باشد.
4- به نظر می رسد بین کاهش پرخاشگری و انجام مراسم مذهبی رابطه معناداری برقرار می باشد.
5- به نظر می رسد بین رفتارهای پرخاشگرانه و جنس رابطه معناداری وجود دارد.
6- به نظر می رسد بین دینداری و رفتارهای پرخاشگرانه رابطه معناداری وجود دارد.
1-6- تعریف نظری
پرخاشگری: پرخاشگری نوعی سازوکار روانی است که از طریق آن فرد به طور ناخودآگاه فشارهای ناشی از محرومیت ها و ناکامی های خود را به صورت واکنش های حمله، تجاوز، رفتارهای کینه توزانه و پرخاشگرانه نشان می دهد. (خدایاری فرد، 1373)
کاپلان و همکاران ( 2002 ) می گویند، پرخاشگری رفتاری است که با هدف صدمه زدن یا آسیب رسانیدن به یک موجود زنده بروز می کند و این موجود قاعدتاً از چنین رفتاری اجتناب می ورزد
فروید معتقد بود که نیروی پرخاشگری باید به گونه ای تخلیه شود و گرنه انباشته خواهد
شد و سبب بیماری می گردد. اگر نیروی پرخاشگرانه کم کم از بین نرود، نوعی انفجار به وقوع می پیوندد. طبق نظر فروید، جامعه وسیله ای برای مهارکردن این غریزه و کمک به انسان در والایش آن ، یعنی انسان را یاری می دهد تا نیروی مخرب این غریزه را به رفتاری پسندیده یا حتی مفید تبدیل کند (شکرکن، 1364)
دین ( مذهب ): در دائره المعارف جامعه شناسی دین بلکول (Blackwell, 2000) نیز تعریف دین چنین آمده است؛ دین "باور به هستی های روحی و یا موجودات مجرد روحانی" است. برخی دیگر دین را "استمداد از ارواح برای انجام اعمال عبادی و فلّاح" یا رستگاری می دانند. این تعریف بیشتر مردم شناختی بوده و برگرفته از نظریه های فریزر است. در تعریفی دیگر از دین؛ "دین مجموعه ای از باورها و اعمال مبتنی بر باور به فوق طبیعت تعریف شده است. افراد متدین به هر نسبت که ایمان قوی و محکم داشته باشد از بیماری روانی مصون تر هستند. از جمله آثار ایمان دینی آرامش خاطر است . ایمان دینی به حکم اینکه به انسان که یک طرف معامله است، نسبت هیجان که طرف دیگر معامله است، نسبت به هیجان که طرف دیگر معامله است، اعتماد و اطمینان می بخشد . دلهره و نگرانی نسبت به رفتار جهان را در برابر انسان از میان می برد و بجای آن به او آرامش خاطر می دهد.(مطهری، 1368)
چکیده
این تحقیق در پی بررسی نقش دین در کاهش پرخاشگری از دید دانشجویان دانشگاه پیام نور شهرستان فراشبند پرداخته است. برای رسیدن به هدف فوق، 95 نفر بهصورت نمونهگیری برای پاسخگویی به پرسشنامه دینداری و پرخاشگری انتخاب شدند. یافتهها نشان داد که در بین نظرات پاسخگویان اعتقادات مذهبی، انجام کارهای خلاف، انجام مراسم مذهبی، جنس بالاتر از حد میزان تأیید شده بود و در دیگر موارد مانند باورهای مذهبی حد پایین و کمتر از 95 درصد بودند. بنابراین یافتههای مربوط به آزمون همبستگی گروههای مستقل نشان داد که دینداری درکاهش پرخاشگری دارای تفاوت های زیادی در سطح معناداری می باشند.