فرمت فایل : word(قابل ویرایش)تعداد صفحات174+چکیده و عنوان لاتین
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : کلیات
پیشگفتار 6
جغرافیای تاریخی چیست ؟ 9
اهداف و اهمیت پژوهش 12
پیشینه ی پژوهش 14
روش پژوهش 14
محدودیت های پژوهش 14
تحلیل منابع ( مأخذ شناسی ) 14
فصل دوم – جغرافیای طبیعی ، موقعیت و حدود 27
جغرافیای استان زنجان 28
ناهمواری استان 28
نقش ناهمواری ها در زندگی ساکنان استان 29
آب و هوا و انواع آن در استان 31
تقسیمات سیاسی استان 32
منابع آب استان 32
موقعیت تاریخی – جغرافیایی زنجان 34
عنوان صفحه
آب و هوا 38
رودخانه ها : 39
رودخانه ی قزل اوزن 39
رودخانه ی زنجان رود 41
چشمه ها 43
راه ها و اهمیت آن ها – فاصله ها 43
برج و باروی زنجان 45
وجه تسمیه زنجان 49
زبان 51
مذهب 53
خصوصیات مردم زنجان 56
زنجان جزء کدام ناحیه است 58
فصل سوم – جغرافیای تاریخی – سیاسی – اقتصادی – فرهنگی زنجان 61
فتح زنجان و سکونت اعراب در آن 62
چگونگی و علل پذیرش اسلام توسط مردم 63
اهمیت علم و ترجمه در دوران اسلامی 66
مدرسه و مسجد 68
عنوان صفحه
مساجد زنجان 72
دانشمندان و بزرگان زنجان 74
مهاجرت هنرمندان به زنجان 82
معادن ، صنعت و تجارت 83
کشاورزی و محصول در زنجان 86
مالیات در دوره ای اسلامی 91
زنجان دارالضرب، بوده است 97
شهرهای نزدیک به زنجان 98
1-3 – طارم - طارمین 98
2-3- سرجهان 101
3-3- سهرورد 102
4-3- سجاس 104
فصل چهارم – حکومت های مؤثر در زنجان 106
کنگریان طارم و دژ شمیران 107
اسماعیلیه و زنجان 111
آغاز تا فرجام فرقه ی اسماعیلیه در زنجان 116
اتحاد قزوین و ابهر و زنجان 117
عنوان صفحه
فصل پنجم – حکومت ها به ترتیب سلسله در زنجان 119
قبل از اسلام 120
امویان 120
عباسیان 120
علویان طبرستان 121
سامانیان 121
آل زیار 123
کنگریان 124
آل بویه 124
سلجوقیان 128
خوارزمشاهیان 130
فصل ششم – ساسانیان و پیروی از آداب آنان در دوره ی اسلامی 135
ساسانیان و تمدن 136
ساسانیان و مذهب 138
ساسانیان و مالیات 140
ساسانیان ؛ پول و برات – دوره ای اسلامی ؛ پول و برات 142
دوره ی اسلامی و پیروی از آداب ساسانیان 144
عنوان صفحه
فصل هفتم – آتشکده ها – غارها و قلاع سیاسی زنجان 146
آتشکده ها: 147
آتشکده شیز 147
آتشکده تشویر 149
غارها 150
غار خرمنه سر 150
غار گلجیک 150
غار کتله خور 151
قلاع سیاسی زنجان 152
دژ سر جهان 152
دژ شمیران 152
دژ تاج 154
نتیجه گیری 155
خلاصه 156
منابع فارسی 158
منابع عربی 169
چکیده انگلیسی 170
پیشگفتار :
اطلاعاتی که جغرافی دانان ، مورخان ، صاحبان اندیشه و گردشگران از خود به جای گذاشته اند ، در مورد زنجان بسیار اندک و ناچیز است .
به قول مینورسکی خاور شناس معروف انگلیسی (1877-1966 م ) : « منابع قدیم در مورد زنجان ، هیچ ندارد . »
نویسندگان قرون اولیه ی اسلامی در نوشته های خود ، اشاره ای کلی و زودگذر به شهر زنجان نموده اند ولی درباره ی مسایل اجتماعی ، فرهنگی ، هنری و بزرگان علم و دانش آن ، مطالبی نیاورده اند .
با عنایت به آثار تمدن و زندگی انسانی که از هزاره ی سوم ق.م در منطقه ی زنجان مشهود است ، می توان ادعا کرد که زنجان از نظر قدمت تاریخی ، هم سنگ بسیاری از شهرهای قدیم می باشد و همچون آن شهرها باید گذشته ی مدونی داشته باشد . با وجود بزرگانی همچون سهروردی ها ، شیخ اخی فرج زنجانی ، حافظ ابرو ، عماد الدین زنجانی و ... در محدوده ی جغرافیایی زنجان از طرفی و داشتن موقعیت سوق الجیشی به سبب واقع شدن در مسیر راه ارتباطی شرق به غرب به ویژه در دوران سلجوقیان که با انشعاب شاخه ای از راه ابریشم که ری و زنجان را به تبریز و ارمنستان و سواحل دریای سیاه ، متصل می کرد و زنجان ، خود در مسیر این شاهراه بازرگانی قرار داشت و نیز وجود برخی از قلاع زنجیره ای اسماعیلیه در منطقه از طرف دیگر ، از معدود شهرهایی است که شناسنامه و هویت تاریخی چندان روشنی ندارد .
نتیجه این که در حملات و کشتار و غارت و تخریب ، قبایل وحشی و سلاطین خود کامه شهرها ، روستاها نابود شده و شهرها بارها و بارها از سکنه خالی گشته و ویران شده و در نتیجه زحمات و ابتکارات هنرمندان و صنعتگران به یغما رفته و یا نابود شده است و دوباره بر روی ویرانه های شهر ، شهر دیگری به وجود آمده و زندگی از نو آغاز گشته است .
بنا به دلایل فوق و نیز عدم وجود تواریخ محلی در منطقه و نیز عدم حفاری باستان شناسی کافی ، اسناد و مدارک کافی در مورد زنجان وجود ندارد . نگارنده از ابتدای ترم سوم تا حال که تقریباً یک سال و نیم را در برمی گیرد به دنبال منابع تحقیق و جمع آوری اطلاعات در مورد موضوع تحقیق خود بوده ام و از کتاب خانه های مختلف شهرهای ابهر ، زنجان ، صائین قلعه ، تاکستان و تهران استفاده کرده ام و بیش از یکصد منبع مختلف دیده و مطالب مورد نظر را از آن ها استخراج کرده ام ، ولی در پایان به آن چه که در نظر داشتم ، نتوانستم برسم .
برای پر کردن خلأ فوق مطالب به صورت کلی بیان گردیده و چون زنجان نیز ، جزئی از ایران بوده و هست در اکثر موارد و شاید همه ی موارد از نظر موقعیت اقتصادی ، سیاسی با قوانین و مقررات حکومتی که برای کل کشور وضع شده ، یکسان بوده است . و به همین دلیل ، در بعضی از موارد ، مطالب و اطلاعات ، کلی بیان شده است . به دلیل محدودیت منابع دست اول ، نتوانستم آن چنان که شایسته بود به جزییات بپردازم ، پوزش می طلبم و اظهار عجز خود را اعلام می دارم . به افرادی که در آینده می خواهند در مورد زنجان تحقیق کنند توصیه می کنم مطالب این پایان نامه را مد نظر داشته باشند و سپس خود نیز به کاوش و جستجو بپردازند ، تا انشاء الله نتیجه ی بهتری به دست آید .
تحقیق جغرافیای تاریخی زنجان از آغاز اسلام تا ظهور مغول
