بیماری سرطان علی رغم ده ها سال تحقیق مستمر هنوز یک معضل بزرگ برای بشر به شمار می رود. هر ساله بیش از یک میلیون نفر به سرطان مبتلا شده و نیم میلیون نفر در اثر ابتلا به سرطان می میرند. سرطان مانند بسیاری از بیماریها موجب بروز اضطراب می شود. تأثیر فیزیولوژیک و روانی سرطان روی بیماران و خانواده آنها منجر به تغییرات عمیقی در شیوه زندگی آنها می گردد. (1)
سرطان سینه شایع ترین سرطان زنان در اکثر کشورهای دنیاست و در کشورهای توسعه یافته حدود کل سرطانهای زنان را تشکیل می دهد. این سرطان علت مهم مرگ و میر زنان 45-40 ساله محسوب می شود. ( 2 )
طبق آمار بدست آمده از انیستیتو سرطان، سرطان سینه در ردیف دومین سرطان شایع در ایران است.
در سال 1367 از میان 1876 مورد بیمار مبتلا به سرطان 1339 مورد سرطان سینه تشخیص داده شده است. یعنی 7% از مجموع کل سرطانهای موجود در ایران را سرطان سینه تشکیل می داده است. ( 3 )
از آنجایی که 95% سرطانهای سینه و 65% سرطانهای ابتدایی سینه توسط خود زنان کشف می شود، اقدام سریع برای معاینة سینه و تشخیص زودرس این بیماری از اهمیت زیادی برخوردار است. خودآزمایی سینه یک روش بدون هزینه است که زنان باید برای تشخیص سرطان سینه انجام دهند و در واقع مهمترین فواید آن ارزان بودن و اجرای ساده آن در فواصل معین در منزل می باشد. ( 4 )
از آنجا که قدم اول در هر آموزشی، بررسی وضع موجود در برآورد سطح آگاهی جامعة مورد نظر می باشد و در هر برنامه ریزی آموزشی ارائه آمار جدید و مستند، اساس و لازمة کار می باشد، امید است با به کاری گیری نتایج این پژوهش در برنامه ریزی ها و طرح کشوری گامی در جهت ارتقاء سطح سلامت و افزایش کارایی زنان برداشته شود.
اهداف پژوهش:
1 – تعین میزان آگاهی دبیران در زمینة خودآزمایی سینه و ارتباط بین آگاهی و خصوصیات فردی نمونه های پژوهش.
2 - تعیین میزان عملکرد دبیران در زمینة خودآزمایی سینه و ارتباط بین آگاهی و خصوصیات فردی نمونه های پژوهش.
3 – تعیین ارتباط بین میزان آگاهی و میزان عملکرد دبیران در زمینة خودآزمایی سینه.
مواد و روش ها:
این مطالعه از نوع توصیفی – تحلیلی مقطعی می باشد که ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه ای مشتمل بر 3 بخش بود. ( برخی مشخصه های فردی، سؤالات سنجش آگاهی و سؤالات سنجش عملکرد ) جامعة مورد پژوهش در این مطالعه دبیران زن منطقة 2 شهر زنجان بود که تعداد 70 نفر از آنها به روش نمونه گیری تصادفی آسان انتخاب شدند. داده های بدست آمده پس از کد بندی در جدول مادر، با استفاده از نرم افزار Spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافته ها:
نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که 9/42% از نمونه های مورد پژوهش که بیشترین درصد می باشند، آگاهی ضعیف از خودآزمایی سینه داشتند. 2/17% از آنها بخش مسطح 3 انگشت میانی دست مخالف هر سینه را برای انجام خودآزمایی مناسب می دانستند. 8/42% از آنها فاصلة زمانی صحیح یک ماهة انجام خودآزمایی سینه را می شناختند.
بین میزان آگاهی و برخی مشخصه های فردی مانند سن، رشته تحصیلی و میزان تحصیلات رابطة معنی داری بدست نیامد. ولی بین میزان آگاهی و وضعیت تأهل (005/0 P<) و میزان آگاهی و سابقه ابتلاء بیماریهای سینه (001/0P<) و میزان عملکرد و سابقة ابتلا به بیماریهای سینه ( 001/0 p< ) رابطه معنی داری بدست آمد. بین میزان عملکرد و سایر خصوصیات فردی رابطة معنی داری بدست نیامد.
4/64% از نمونه های مورد پژوهش عملکرد ضعیف در مورد خودآزمایی سینه داشتند و در بین نمونه های مورد پژوهشی که خودآزمایی را گهگاه و بدون رعایت نظم خاصی انجام می دادند و تنها 26% از نمونه ها در فاصلة صحیح یک ماهه خودآزمایی را انجام می دادند. 2/22% از نمونه های مورد پژوهش خودآزمایی را 10-7 روز پس از قاعدگی انجام می دادند. ضمناً 8/45% از نمونه های مورد پژوهش منبع کسب اطلاعات خود را رادیو و تلویزیون و 7/25% مراکز بهداشتی درمانی عنوان کردند. اکثریت نمونه ها (9/82%) آگاهی ضعیف از عوامل خطرساز سرطان سینه داشتند.
نتیجه نهایی اینکه بین میزان آگاهی و میزان عملکرد رابطة معنی داری از طریق آزمون ضریب همبستگی بدست آمد (01/0 P< ) ( Corrolation )
بحث:
همانطور که مشاهده شد اکثریت نمونه های مورد پژوهش این مطالعه ( 9/42% ) آگاهی ضعیف از خودآزمایی سینه داشتند، در مطالعة دیگری که بر روی دبیران شهر کرمان نیز انجام شده، 60% از دبیران آگاهی ضعیف از خودآزمایی سینه داشتند. ( 5 )
89% آگاهی ضعیف از عوامل خطر ساز سرطان سینه داشتند که در مطالعه مشابهی نیز نتایج نشان داده 5/61% دانش متوسط از عوامل خطر ساز سرطان سینه داشند. (6)
منبع کسب اطلاعات اکثریت زنان در جامعة مورد پژوهش، رادیو و تلویزیون می باشد. مطالعات دیگر نیز مؤید همین مطلب است، مثلاً در یک مطالعه که روی زنان اردبیل انجام شد، مهمترین منبع کسب اطلاعات وسایل ارتباط جمعی بود.
نتایج بدست آمده از این پژوهش حاکی از ضعیف بودن میزان عملکرد دبیران می‌باشد، از طرفی مطالعات دیگر نیز این مطلب را متذکر می شوند به عنوان مثال در پژوهش انجام شده بر روی زنان اردبیل نتایج نشان داد که 7/46% از نمونه ها عملکرد ضعیف داشتند. زمان انجام خودآزمایی سینه در اکثریت نمونه های پژوهش حاضر صحیح نمی‌باشد و معمولاً هر زمان که فرصت داشتند ( 7/66% ) خودآزمایی سینه را انجام می دادند. ندانستن روش انجام خودآزمایی مهمترین علت عدم انجام خودآزمایی در این مطالعه بوده است، لذا باید تدابیری جهت افزایش سطح آگاهی این قشر از جامعه که نقش کلیدی در آموزش دختران به عنوان مادران آینده به عهده دارند، اتخاذ گردد.
سرطان سینه دومین رتبه مرگ و میر را در میان زنان در سنین باروری دارد. سرطان سینه یک بیماری وخیم و کشنده است که در صورت عدم درمان مناسب مبتلایان را به کام مرگ خواهد کشید. با توجه به اینکه تنها راه حفاظت این نوع سرطان تشخیص سریع آن می باشد، خودآزمایی سینه به عنوان اولین و آسان ترین و کم هزینه ترین روش تشخیص زودرس سرطان سینه خصوصاً در کشور ما است. لذا آگاهی زنان خصوصاً در سنین شیوع سرطان سینه ضروری به نظر می رسد.
2 – تحقیق در زمینه میزان آگاهی و عملکرد دبیران زن در زمینه خودآزمایی سینه در حد محدودی انجام گرفته است. امید است این مطالعه سرآغازی باشد برای مطالعات بعدی که توسط همکاران انجام می گیرد.
3 – جامعه مورد پژوهش در اولویت و نیز در دسترس هستند.
4 – موضوع تحقیق مشکلی را طرح می کند که قابل حل می باشد.
5 – میزان هزینه این تحقیق در مقابل هزینه ها و مشکلات جسمانی، روانی و مرگ و میر ناشی از عدم تشخیص به موقع اندک است.
6 – با انجام این بررسی در پی آن هستیم که با دستیابی به میزان آگاهی زنان در زمینة خودآزمایی سینه خلأهای آموزشی را پیدا کرده با طرح راهکارهای مناسب جهت بالا بردن سطح آگاهی زنان چراغی پیش روی آنان روشن کنیم.
7 – نتایج بدست آمده از این تحقیق در جامعة مورد نظر کاربردی است و می تواند به عنوان مسائل بهداشتی در برنامه ریزیهای بهداشتی در اولویت قرار گیرد.
بیان مسأله
بیماری سرطان علی رغم دهها سال تحقیق مستمر هنوز یک معضل بزرگ برای بشر به شمار می شود هر ساله بیش از یک میلیون نفر به سرطان مبتلا شده و نیم میلیون نفر در اثر ابتلا به سرطان می میرند. سرطان مانند بسیاری از بیماریها موجب بروز اضطراب می شود. تأثیر فیزیولوژیک و روانی سرطان روی بیماران و خانوادة آنها منجر به تغییرات عمیقی در شیوه زندگی آنها می گردد. سرطان ممکن است برای برخی معنای مرگ و برای برخی دیگر مفهوم فلج شدن را داشته باشد. افسانه های بیان کننده بیماریهای بدخیم، اغلب باروری علاج ناپذیری بیماری متمرکز بوده، ایجاد نومیدی و یأس می کنند. علی رغم پیشرفتهای مهمی که در خصوص پیشگیری و درمان سرطان صورت گرفته و سبب شده میزان بقاء 5 مساله تا تقریباً 50% افزایش یابد هنوز سرطان به عنوان دومین علت مرگ و میر در دنیا مطرح است. ( عزیزی صفحه 169 )
سرطان سینه شایعترین سرطان زنان در اکثر کشورهای دنیاست و در کشورهای توسعه یافته حدود کل سرطانهای زنان را تشکیل می دهد.
ویکسون امریکایی در تأیید این مطلب می نویسد با وجود 000/570 مورد جدید سرطان سینه در سال در دنیا این سرطان به عنوان شایعترین سرطان در زنان مطرح است و از علل مهم مرگ و میر زنان 45-40 ساله محصوب می شود. (اکبری صفحة 5-3)
طی 50 سال گذشته میزان بروز سرطان سینه به حد چشمگیری افزایش یافته است. بر اساس تحقیقات مؤسسه سرطان شناسی نیویورک امریکا میزان بروز سرطان سینه در گروههای مختلف سنی از اواسط دهة 1940 روبه افزایش است. در دهة 1970 احتمال بروز سرطان سینه در آمریکا به میزان 1 نفر در هر 13 خانم بود.
در سال 1980 این میزان به 1 نفر از هر 11 خانم و در سال 1992 به 1 نفر از هر 9 خانم افزایش یافت. و در حال حاضر ابتلا به سرطان سینه به 1 نفر از هر 8 خانم رسیده است. ( شوارتز صفحه 197 )
در ایران بدلیل فراگیر نبودن مراکز ثبت وقایع حیاتی به خصوص سرطان در مورد میزان بروز و شیوع سرطان سینه و میزان مرگ و میر حاصل از آن اظهار نظر قطعی نمی توان کرد. در اکثر فعالیتهای محدود و غیرمحدودی که در مورد بررسی انواع ثبت شده سرطان طی چند دهة اخیر در کشور به عمل آمده، سرطان سینه شایعترین سرطان در بین زنان ایرانی می باشد. بر طبق تحقیقات به عمل آمده ایران از نظر شیوع سرطان سینه حداقل جزء مناطق کم شیوع نبوده و دارای شیوع متوسط است. میزان بروز این بیماری در ایران در حال افزایش است. طبق آمار بدست آمده از انیستیتو سرطان، سرطان سینه در ردیف دومین سرطان شایع در ایران است. در سال 1367 از میان 1876 مورد بیمار مبتلا به سرطان 1339 مورد سرطان سینه تشخیص داده شده است یعنی 7% از مجموع کل سرطانهای موجود در ایران را سرطان سینه تشکیل می داده است. (عابدزاده صفحه 15)
اثرات روحی، روانی و فیزیولوژیک ناشی از سرطان اهمیت پیشگیری، تشخیص زودرس و درمان آن را هر چه بیشتر مشخص می سازد. سرطان بالاترین استرس را نه تنها در بیماران بلکه در همسران آنها و دیگر اعضاء خانواده ایجاد می کند. در مورد بیماران مبتلا به سرطان سینه بعد از برداشتن سینه، زنان بمدت یکسال فشار روانی و احساس شکست و نومیدی وافری را در زندگی خود تجربه می کند.
روش مقابله با سرطان سینه همانا در بخش اول، مجموعه اقداماتی است که منجر به کاهش عوارض خطر می گردد و همچنین از برنامه های غربالگری و تشخیص زودرس است. ( Nevid صفحه 491 )
روشهای غربالگری جهت تشخیص زودرس سرطان سینه شامل خودآزمایی سینه BSE، معاینه بالینی توسط پزشک، CBE و ماموگرافی می باشد. انجمن امریکا به منظور تشخیص زودرس سرطان معایناتی بدین شرح پیشنهاد می کند:
1 – خودآزمایی ماهیانه سینه‌ها بوسیلة همة زنان بعد از 20 سالگی.
2 – انجام ماموگرافی در زنان در معرض خطر از 50 سالگی بطور سالانه و 2 بار معاینه بالینی توسط پزشک.
3 – در سنین 40-20 سالگی معاینه توسط پزشک هر 3 سال یکبار و انجام ماموگرافی پایه بین 40-30 سالگی.
4 - در سنین 49-40 سالگی ماموگرافی و معاینه توسط پزشک 3-1 سال یکبار. (ایلخانی صفحة 9-3 )
تشخیص زودرس و درمان بیماریها عمده ترین مداخلات در مبارزه با بیماریها هستند هرچه زودتر بیماری شناسایی و درمان شود، از نظر پیش آگهی و پیشگیری از بروز موارد بیماری یا بروز ناتوانی دراز مدت بهتر است. اگر چه تشخیص زودرس به اندازه پیشگیری اولیه مؤثر و اقتصادی نیست ولی می تواند در کاهش میزان ابتلا و مرگ و میر بعضی از بیماریها مانند سرطان سینه، فشار خون و سرطان گردن رحم نقش مهمی داشته باشد. زنانی که در زمان تشخیص سرطان سینه در مرحلة موضعی بوده اند، حداقل بقاء 50 ساله بعد از تشخیص داشته اند. (شجاعی صفحة 157)
از آنجایی که 95% سرطانهای سینه و 65% سرطانهای ابتدایی سینه توسط خود زنان کشف می شود، اقدام سریع برای معاینه سینه و تشخیص زودرس این بیماری از اهمیت زیادی برخوردار است. باید همة زنان تشویق شوند تا سینه های خود را معاینه کنند. در بسیاری از کشورها به احتمال زیاد خود آزمایی سینه ها تنها روشی است که می توانند تا مدتها شمار زیادی از مردم را تحت پوشش قرار داد. خودآزمایی سینه یک روش بدون هزینه است که زنان باید برای تشخیص سرطان سینه انجام دهند. و در واقع مهمترین فواید آن، ارزان بودن و اجرای ساده آن در فواصل معین در منزل می‌باشد. (غضنفری صفحة 79 – 76)
...
فهرست مطالب
عنوان
چکیده ...............................
فصل اول : معرفی پژوهش
دلایل انتخاب موضوع ...................
بیان مسأله ..........................
مروری بر مطالعات انجام شده در جهان ...
مروری بر مطالعات انجام شده در ایران ..
اهداف پژوهش .........................
هدف کلی .............................
اهداف اختصاصی .......................
سؤالات و پیش فرضها ...................
متغیرهای بررسی و جدول متغیرها .........
تعریف واژه ها .......................
فصل دوم : متدولوژی پژوهش
نوع پژوهش ...........................
تکنیک جمع آوری اطلاعات ................
ابزار گردآوری اطلاعات ................
محیط پژوهش ...........................
زمان پژوهش ..........................
جامعة پژوهش .........................
روش نمونه گیری پژوهش ..................
نحوه اجرای پژوهش .....................
روشهای آماری ........................
برنامة جمع آوری اطلاعات ...............
ملاحظات اخلاقی ........................
پیش آزمایی تحقیق .....................
مشکلات و محدودیت ها ...................
فصل سوم : یافته های پژوهش و تجزیه و تحلیل داده ها
یافته های پژوهش .....................
جداول و نمودارها .....................
بحث و نتیجه گیری ......................
پیشنهادات ...........................
منابع مورد استفاده ..................
پیوست ها و ضمائم ....................
مجموعاّ 76 صفحه در 3 فایل Word
دانلود مقاله بررسی میزان آگاهی و عملکرد دبیران زن دبیرستانهای منطقة 2 شهر زنجان در زمینة خود آزمایی سینه
