چکیده :
رساله حاضر که تحت عنوان اثرات مخاطرات ژئومورفولوژی در توسعه شهری (مطالعه موردی : حوضه بجنورد) به اتمام رسیده است، براساس تحلیل منابع موجود ، بازدیدهای مکرر از منطقه و برخی از نتایج آزمایشگاهی صورت گرفته و در هشت فصل به شرح زیر تنظیم شده است :
در فصل اول ، کلیات طرح شامل چگونگی انتخاب موضوع تحقیق در منطقه بجنورد ، بیان مسئله و ضرورت تحقیق با پرسشهای آغازینی که در حوضه بجنورد قابل طرح بوده ، جهت رسیدن به اهداف مورد نظر مطالعات مشابه یا نزدیک به موضوع مورد نظر که قبلاً انجام گرفته ابزارها ، مواد و داده های موجود و قابل دسترس ؛ نقشه ها (زمین شناسی – توپوگرافی) در مقیاس های مختلف ؛ تصاویر ماهواره ای از دوره های متفاوت ، عکس های هوایی از دوره های مختلف مطرح شده است . در فصل دوم این پژوهش به زمین شناسی و مورفوتکتونیک منطقه مورد مطالعه پرداخته شده است . از آنجائیکه این واحد از فلات ایران در شمال شرق ، به صورت یک واحد مستقل شکل گرفته است ، تحول ساختمانی و چینه شناسی آن طی دوره های زمین شناسی بررسی و تشریح گردیده ؛ در ادامه مطالبی پیرامون فعالیت تکتونیکی در کپه داغ و قابلیت های لرزه خیزی منطقه و گسلهای موجود در حوضه مورد مطالعه قرار گرفته است .
در فصل سوم داده های اقلیمی و تأثیر آن در مورفولوژی منطقه مورد مطالعه ، با استفاده از داده ها آماری ایستگاههای مجاور ، تعیین نوع اقلیم با استفاده از روش آمبرژه و دومارتن انجام گردیده ، تبخیر و تعرق ، رگبارهای کوتاه مدت (شدت – مدت) و تأثیر آن در مخاطرات ژئومورفولوژیکی (مثلاً سیل) مورد بحث شده است در بخش آخر این فصل پالئوکلیما و تأثیر آن در شکل گیری پوشش سطحی زمین، لس ها و برخی از اشکال مورفولوژیکی بررسی شده است .
در فصل چهارم به منظور برآورد مخاطرات ژئومورفولوژیکی آبراهه ها ،که در توسعه شهری این حوضه مؤثرین عامل محسوب می شوند. ویژگیهای آبراهه ای از نظر سیل خیزی ، مورفومتری ، شیب عمومی ، ارتفاع ، فرسایش رسوب ، شیب و پروفیل مورد بررسی بوده است ، منطقه به زیر حوضه های هیدرولوژیک و مناطق غیر هیدرولوژیک (حوضه های شهری)، تقسیم شده است آبراهه های مخاطره آمیز(سیل خیزی) آنها در توسعه شهری بجنورد جداگانه بررسی گردیده است.
در فصل پنجم خصوصیات سنگ شناسی و رسوبی منطقه مورد مطالعه از نظر ژئومورفولوژی به عنوان دیگر عامل مهم مخاطرات ژئومورفولوژیکی و اثرات آنها در توسعه شهری ،مورد بررسی گرفته است ؛ ضمن تشریح واحدهای سنگی رسوبی و واحدهای رسوبی غیر سنگی اثرات آنها را در پایداری و ناپایداری جهت توسعه شهری ، خواص هر یک از سازندها در توسعه آبهای زیر زمینی ، مخاطرات مکانیکی خاک و قابلیت روان گرایی خاکهای جوان و رسوبات آبرفتی دوران چهارم در حوضه مورد بررسی و تحلیل واقع شده است .
در فصل ششم ،به قابلیت های مورفوتکتونیکی و مخاطره شناسی شهر بجنورد پرداخته است . ضمن تشریح تکامل تکتونکی ایران ، تحولات ساختاری و ساختمانی کپه داغ و ویژگیهای هندسی چین ها در پیرامون حوضه و سر انجام به حوضه مورد مطالعه توجه شده است ، گسلها و انواع آن در حوضه مورد بررسی؛و با توجه به تأثیر تکتونیک در شکل زایی حوضه و شهر ، نتایجی بدست آمده است زلزله های احتمالی در دوره بازگشتها و ضرایب آن محاسبه ، پتانسیل لرزه زایی برخی گسلهای فعال پیرامون حوضه تعیین گردید .
در فصل هفتم ، پیش بینی روند توسعه شهری و تأثیر آن برفرایندها ، مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است . در این فصل ضمن توجه به توسعه شهری ازادوار گذشته ، رشد جمعیت (به عنوان عامل مهم انسانی توسعه شهری بجنورد) ، در طی دوره آماری 1385 – 1335 مورد مطالعه ، نرخ رشد ، زاد ولد و مرگ و میر و تأثیر آن در افزایش و کاهش جمعیت ، برآورد و پیش بینی جمعیت تا افق 1485 (یکصد سال) و نیازهای اساسی ؛آب (مصرف سرانه روزانه و سالانه) فضای مورد نیاز ، جهت توسعه شهری در طی یکصد سال آینده از مواردی است که در این فصل به آن پرداخته شده است .
در فصل هشتم این رساله ،با اثبات فرضیه ها و پاسخ به سئوالات پژوهش نتایج بدست آمده و پیشنهادات با توجه به نتایج حاصله ارائه شده است .
.
.
پیشگفتار:
از آنجائیکه شهر نشینی و توسعه شهری، یکی از عمده ترین تحولات زمانهای قدیمی وعصر جدید ، در عصر حاضر است و استان خراسان شمالی یکی از استانهای جدا شده از استان خراسان بزرگ در شمال شرق کشور ،کوهستانی بودن و واقع شدن در مرکز این استان، در دشت تکتونیکی ، سیلابی ،در طی سالهای گذشته مخاطرات ژئومورفولوژیکی بسیاری این استان ، خصوصاً شهر بجنورد را به دفعات متعدد دچار خسارت کرده است . وقوع حوادث ناگوار زیادی از جمله سیل ،زمین لغزه ، زمین لرزه ، خشکسالی ،ریزش سنگ و فرونشینی ژئومورفولوژیکی ، طوفان و پیشروی بیابان ، آن را تهدید کرده و می کند . به منظور شناخت و شناسایی مخاطرات فوق در حوضه بجنورد که اثرات شگرفی در توسعه شهری و محیط انسانی داشته و آن را تهدید می کند ، اقدام به انتخاب موضوع گردید ، تا بتوان از این طریق در راستای خدمت به بخشی از کشور اقدامی شده باشد . با توجه به نوپا بودن استان و کافی نبودن بسیاری از اطلاعات و داده های محیطی و آزمایشگاهی جهت مطالعه ،کوشش شده است، از مدارک موجود ،تحلیل های دقیق و علمی همزمان یا بازدیدهای مکرر از حوضه انجام گیرد . که حاصل آن به صورت مجموعه حاضر ارائه می گردد این مجموعه شامل هشت فصل مختلف است و در تقسیم بندی فصلهای این پژوهش کوشش به عمل آمده ، ضمن طرح و تحلیل موضوع هر فصل ، رابطه منطقی بین فصلهای مختلف ایجاد شود که در نهایت به نتیجه گیری کلی انجامیده است .
این پژوهش با 118 جدول ، 14 نمودار و 175 شکل ( تصویر ، نقشه و تصاویر ماهواره‌ای ) که توسط نگارنده تهیه و تنظیم شده است ارائه گردیده است
امید است این مجموعه پژوهشی، در رابطه با شناخت مخاطرات محیطی موجود در این حوضه و مناطق پر مخاطره از استان ، توسعه شهری پایدار را در این حوضه داشته باشیم وبتواند بخشی از نیازهای برنامه ریزان و مدیران محیط طبیعی را فراهم نماید . مید است ظمن استفاده چنانچه نواقصی درکار دیده شد اینجانب یادآور شده تا رفع گردد .
ابوالفضل جنتی سراب
فصل اول :
کلیات و روش پژوهش
- کلیات طرح تحقیق
- محدوده مورد مطالعه
- فرضیه های تحقیق
- اهداف تحقیق
- پیشینه تحقیق
- روش تحقیق
- داده های مورد استفاده ، ابزار و مواد تحقیق
- روش پژوهش و تلفیق داده ها
1- کلیات طرح تحقیق
1-1چگونگی انتخاب موضوع تحقیق
شهر نشینی و توسعه شهری یکی از تحولات عمده عصر جدید ، حتی تاریخ بشر است . این تحول با رشد جمعیت در همه کشورها همراه بوده است . این رشد در طی دو قرون اخیر در کشورهای توسعه یافته که در روند روبه بالایی برخوردار است . زندگی انسان در محیط طبیعی که تحت تاثیر عوامل زمین ساخت و عوامل بیرونی شکل گرفته است . یافتن مکان مناسب جهت سکونت انسان که از حداقل خطرات محیطی برخوردار باشد یکی از آرزوهای دیرین انسانهاست . زیرا زیستن در محیطی آرام و بدور از مخاطره همیشه آرزوی اوست . خراسان شمالی و واقع شده آن در زمان ساختاری کپه داغ و بینالود در شمال شرق ایران شهر بجنورد به عنوان یکی از شهرهای در حال توسعه در طی دهه های آینده و افزایش جمعیت این استان ، خصوصاً بجنورد به عنوان مرکز این استان از رشد بیشتر برخوردار خواهد بود . واقع شدن این شهر در چاله تکتونیکی و آبرفتی بجنورد که در طی سیصد سال گذشته و از اوائل شکل گیری آن به لحاظ وجود زیر ساخت های چون اقلیم مناسب ، آب فراوان ، چشمه های جوشان ، مراتع وسیع و سرسبز ، هموار بودن و واقع شدن در مسیر گذر شرق – غرب استانهای شمالی و مشهد مورد توجه خاص بوده است . اما با وجود امکانات مناسب متاسفانه درارای مخاطرات محیطی فراوان نیز می باشد . قرار گرفتن در نزدیکی شکستگی های زمین ( گسل ها ) و آبراهه های منتهی به شهر و دشت فرو نشین آبرفتی بجنورد هر از چند گاه و حتی در طی سالهای قبل چندین بار این شهر مورد سیل گرفتگی و تجدید سیل در حاشیه و مرکز شهر بوده است . نیاز به فضا در طی دهه های آینده ، تخریب باغات و زمینهای کشاورزی حتی در بعضی از مواقع مسیر آبراهه ها نیز از ساخت و سازها دور نمانده است .
لذا شناخت و مخاطرات عمده تمدید کننده توسعه شهر ، مکانیابی جهت توسعه یکصد سال آینده که:
اولاً ، آثار تخریب و نابودی زمین های مناسب جهت تولید کاهش یابد .
دوماً : مکان جهت توسعه از حداقل مخاطرات برخوردار باشد .
سوماً : آثار زیست محیطی کمتر و توسعه پایدار شهری را به دنبال داشته باشد از علل انتخاب حوضه بجنورد مطالعه و پژوهش در این رابطه می باشد .
1-2 معرفی محدوده مورد مطالعه
این حوزه با مختصات (37.35.25-37.14.32) شمالی (57.30.23-57.02.51) قی در مرکز استان خراسان شمالی درشمال غرب خراسان بزرگ و از نظر بعد فاصله، 240 کیلومتری غرب مشهد و 160 کیلومتری جنگل گلستان واقع شده است. مساحت حوضه34 892 کیلومتر مربع و محیط آن 74/180کیلومتر می باشد.(سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح نقشه‌های روقومی 1:25000 از نظر ورفولوژی حوضه ای کوهستانی در ارتفاعات جنوبی کپه داغ قرار دارد، حداکثر و حداقل ارتفاع حوضه به ترتیب 3010 در 109 متر است. جمعیتی حدود 180 هزار نفر در سال 1385 در قالب یک منطقه شهری که مرکز استان خراسان شمالی است ( مرکز بهداشت اورژانس آمار اجتماعی روستاهای حوزه ی نفوذ بدراندلو و چناران 1383)، در این حوضه سکونت دارند. جاده مهم ارتباطی گرگان – مشهد از میان این حوضه می گذرد. (شکل1-1)
(ممکن است هنگام انتقال از فایل ورد به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
متن کامل را می توانید دانلود نمائید چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)
ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه
همراه با تمام ضمائم (پیوست ها) با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند
موجود است
مخاطرات ژئومورفولوژی در توسعه شهری (مطالعه موردی حوضه بجنورد)-- 271 ص