گزارش تخصصی معلمان بررسی مشکلات و راهکار های مربوط به درس فیزیک

اختصاصی از زد فایل گزارش تخصصی معلمان بررسی مشکلات و راهکار های مربوط به درس فیزیک دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

دانلود گزارش تخصصی معلمان بررسی مشکلات و راهکار های مربوط به درس فیزیک بافرمت ورد وقابل ویرایش تعداد صفحات 120

دانلود گزارش تخصصی معلمان,راهکارها,پیشنهادات,گزارش تخصصی فرهنگیان,

این گزارش تخصصی جهت ارائه برای ارزشیابی و کسب امتیاز کامل و همچنین جهت ارائه به عنوان تحقیق ارتقاء شغلی بسیار کامل میباشد

مقدمه

فیزیک به عنوان علم یافتن قوانین حاکم بر طبیعتی است که انسان از بدو خلقت در  تعامل با آن بوده و در خصوص آن تفکر می کرده است و بی شک برای تمام رخدادها و مسائل موجود در طبیعت در ذهن خودش راه حل هایی ارائه کرده است که اکثر آنها نادرست است .
هرگاه حل درست یک مسله علمی از ذهن عامه مردم دور باشد , جواب غلط ولی نزدیک به ذهن بیشترمورد پذیرش قرار می گیرد .
اینکه آیا خورشید به دور زمین می گردد یا زمین به دور خورشید ، مسأله ای نیست که در زمان خودش حتی در زمان فعلی راه حل درستش قابل فهم تراز جواب غلط آن باشد، تدریس فیزیک از آنجا با دشواری روبروست که بشربه دلیل ذات جستجو گر خویش  برای تمام واقعیت ها ، درست یا غلط راه حل هایی ارائه کرده است . گاهی ستاره ها را ارابه های آتشین خدایان می داند که روزها در استراحت وشب ها در حل جنگ و ستیزند و زمین را بر شاخ گاو ، گاو را بر پشت ماهی تصور  ,و کوچکترین قسمت اجسام را مولکول فرض می کند علت سقوط اجسام و بالارفتن دود را اینگونه فرض می کند که اجسام از زمین منشأ گرفته و آتش از آسمان .اگر چه امروزه این تفکرات برای ما نابخردانه است  ، ولی واقعیت اینست که وجود داشته و امروز هم به نوبه خود ذهن دانش آموزان پر از جوابهای غیر منطقی است به خصوص در محدوده فیزیک کلاسیک . شما اگر 10 بار تکرار کنید که پرتاب در راستای قائم یک حرکت با شتاب ثابت است ، باز هم بیش از 70 درصد دانش آموزان در مورد اینکه شتاب اجسام هنگام بالارفتن بیشتر است یا پائین آمدن جواب غلط می دهند .
اگر بارها بیان کنید که در شلیک گلوله به مقوا اندازه نیروی گلوله به مقوا بیشتر است یا  مقوا به گلوله ، باز جوابشان غلط است . در مبحث الکتریسیته, فشارو.... نیزکم وبیش همین مشکلات وجود دارد .
پس دبیران فیزیک ب دو کاررا باید  انجام دهند . اول اینکه ذهن دانش آموزان را از آموخته های غلط خالی کنند و سپس واقعیتهای موجود را جانشین سازند. این کار در واقع به منزله ی تغییر جهت رودخانه است از سراریزی به سر بالایی . در فیزیک جدید به دلیل اینکه ذهن دانش آموزان تقریباً خالی  از اطلاعات است کار راحت تر به نظر می رسد ولی مشکل این است که در این خصوص ما معلمان نیز به اندازه کافی اطلاعات نداریم وهنوز به درک کاملی از مطلب نرسیدیم تا بتوانیم آن را به خوبی بیان کنیم هرگز با حوصله در آزمایشگاه پدیده فوتوالکتریک ، تابش جسم سیاه ، و کار با نیم رسانا را تمرین نکردیم به همین دلیل به سرعت از آنها می گذریم .
مشکل بعدی عدم استفاده از آزمایشگاه به هر دلیلی است ,که یادگیری را مشکل می کند گاهی مطلبی که در ساعت های متمادی تدریس برای دانش آموزان قابل فهم نیست ، با یک جلسه آزمایش کاملاً درک می شود .
ولی کمتربه این موضوع توجه میشود.
مشکل بعدی عدم برنامه ریزی درست در رعایت ارتباط منطقی بین دروس فیزیک در پایه های مختلف است به تمام این موارد عدم برگزاری دوره های ضمن خدمت بطور مرتب ، عدم آموزش نیروهای تازه استخدام ، استفاده از نیروهای شرکتی ، استفاده از دبیران رشته های غیر مرتبط با فیزیک و از همه مهمتر کاهش ساعت تدریس در طول هفته از جمله مشکلاتی است که به موارد قبل اضافه می شود .
مشکلات تدریس درس فیزیک ودانستنیها
فیزیک به عنوان علم یافتن قوانین حاکم بر طبیعتی است که انسان از بدو خلقت در  تعامل با آن بوده و در خصوص آن تفکر می کرده است و بی شک برای تمام رخدادها و مسائل موجود در طبیعت در ذهن خودش راه حل هایی ارائه کرده است که اکثر آنها نادرست است . هرگاه حل درست یک مسأله علمی از ذهن عامه مردم دور باشد ، جواب غلط ولی نزدیک به ذهن بیشتر مورد پذیرش قرار می گیرد . اینکه آیا خورشید به دور زمین می گردد یا زمین به دور خورشید ، مسأله ای نیست که در زمان خودش حتی در زمان فعلی راه حل درستش قابل فهم تر از جواب غلط آن باشد؛ تدریس فیزیک از آنجا با دشواری روبروست که بشر به دلیل ذات جستجوگر خویش  برای تمام واقعیت ها ، درست یا غلط راه حل هایی ارائه کرده است. گاهی ستاره ها را ارابه های آتشین خدایان می داند که روزها در استراحت و شب ها در حل جنگ و ستیزند و زمین را بر شاخ گاو ، گاو را بر پشت ماهی تصور و کوچکترین قسمت اجسام را مولکول فرض می کند علت سقوط اجسام و بالا رفتن دود را اینگونه فرض می کند که اجسام از زمین منشأ گرفته و آتش از آسمان؛ گرچه امروزه این تفکرات برای ما نابخردانه است، ولی واقعیت اینست که وجود داشته و امروز هم به نوبه ی خود، ذهن دانش آموزان پر از جوابهای غیر منطقی است به خصوص در محدوده ی فیزیک کلاسیک . شما اگر 10 بار تکرار کنید که پرتاب در راستای قائم، یک حرکت با شتاب ثابت است، باز هم بیش از 70 درصد دانش آموزان در مورد اینکه شتاب اجسام هنگام بالا رفتن بیشتر است یا پائین آمدن، جواب غلط می دهند . اگر بارها بیان کنید که در شلیک گلوله به مقوا اندازه ی نیروی گلوله به مقوا بیشتر است یا  مقوا به گلوله، باز جوابشان غلط است. در مبحث الکتریسیته؛ فشار و .... نیز کم و بیش همین مشکلات وجود دارد . پس دبیران فیزیک دو کار را باید  انجام دهند . اول اینکه ذهن دانش آموزان را از آموخته های غلط خالی کنند و سپس واقعیتهای موجود را جانشین سازند. این کار در واقع به منزله ی تغییر جهت رودخانه است از سرازیزی به سر بالایی . در فیزیک جدید به دلیل اینکه ذهن دانش آموزان تقریباً خالی  از اطلاعات است کار، راحت تر به نظر می رسد ولی مشکل این است که در این خصوص ما معلمان نیز به اندازه کافی اطلاعات نداریم و هنوز به درک کاملی از مطلب نرسیدیم تا بتوانیم آن را به خوبی بیان کنیم، هرگز با حوصله در آزمایشگاه، پدیده فوتوالکتریک ، تابش جسم سیاه، و کار با نیم رسانا را تمرین نکردیم به همین دلیل به سرعت از آنها می گذریم .مشکل  بعدی، عدم  استفاده  از  آزمایشگاه به  هر دلیلی است که یادگیری را مشکل می کند؛ گاهی مطلبی که در ساعت های متمادی تدریس برای دانش آموزان قابل فهم نیست ، با یک جلسه آزمایش کاملاً درک می شود ولی کمتر به این موضوع توجه می شود . مشکل بعدی عدم برنامه ریزی درست در رعایت ارتباط منطقی بین دروس فیزیک در پایه های مختلف است به تمام این موارد، عدم برگزاری دوره های ضمن خدمت بطور مرتب، عدم آموزش نیروهای تازه استخدام، استفاده از دبیران رشته های غیر مرتبط با فیزیک و از همه مهم تر کاهش ساعت تدریس فیزیک در طول هفته از جمله مشکلاتی است که به موارد قبل اضافه می شود شاید بهتر باشد تغییراتی اساسی در زمینه تدریس فیزیک ایجاد شود .
آیا می دانید که:
می دانیم اجسامی که سطح تیره ای دارند وقتی در مقابل نور خورشید قرار می گیرند بیشتر از اجسامی که سطح روشنی دارند گرم می شوند این موضوع در مورد بالا پوشی که بادیه نشینان درصحرا می پوشند صدق می کند، یعنی بالاپوش سیاه بیشتر از بالاپوش سفید گرم می شود .     پس چرا بادیه نشین ردایی سیاه برتن می کند؟ آیا واقعاً این پوشش موجب کاهش شانس زنده ماندن در محیط بیابانهای سوزان نمی شود؟ جواب: بله؛ این قابل قبول است که در بیابانهای سوزان ردای سیاه تقریبا 6درجه نسبت به ردای سفید مشابه خود گرمتر است؛ اما با اینحال بادیه نشینان صحرای سیناهمچنان  ردای  سیاه می پوشند چرا که خودش دمای بیشتری نسبت به ردای سفید دارد و می تواند هوای درون ردا را گرم  کنددر نتیجه هوای گرمتر سریعتر  بالا  می رود و از منافذ پارچه خارج می شود؛ و در همین زمان هوای بیرونی از پایین ردا که باز است به داخل ردا کشیده می شود بنابراین درزیر ردای سیاه گردش هوا افزایش می یابد واین موضوع، بادیه نشین را نسبت به کسی که ردای سفید پوشیده خنک تر می کند.در واقع نسیم پیوسته ای که به بدن بادیه نشین می وزد  می تواند برای او احساس آرامش ایجادمی نماید.این موضوع توسط چهار فیزیکدان بررسی شده ونتیجه ی فوق در مجله ی علمی وپژوهشی نیچر(معتبرترین مجله علمی دنیا) به چاپ رسیده است.
دلایل افت تحصیلی در درس فیزیک 1 و آزمایشگاه  
علم فیزیک یکی از علوم پایه مهم در دنیای علم امرو ز می با شد که نقش مهمی در زندگی انسانها دارد و دائما در حال تغییر و تحول می با شد تا جای که د ر نشست های بین المللی از کشو رهای جهان خو ا سته شده تا آمو زش فیزیک را   بعنوان امر حیاتی در زندگی شهروندان به حساب آورند و با توجه به تاثیر این علم در پیشرفت صنعت ،علوم وتکنولوژی لازم است فعالیتهای زیادی برای ایجاد انگیزه وعلاقه جهت یادگیری فیزیک در دنیای امرو ز انجام پذیرد در کشو ر ما نیزآمو زش درس فیزیک به صورت رسمی ازسا ل ا ول دبیرستا ن شروع می شود و  رفته رفته تخصصی تر میگردد
.با توجه به اینکه دانش آموزان تا سال اول دبیرستان تقریباً هیچ گونه پیشینه ای از درس فیزیک ندارند و با واژه فیزیک بیگانه ا ند معمولا ًمشکلات زیادی در امر یادگیری برای دانش آمو زان سال اول دبیرستان پیش می آید  و تقریباً قریب به اتفاق معلمانی که در پایه اول دبیرستان درس فیزیک را تدریس می کنند با این مسئله مواجه هستند.
       مشکلاتی نظیر اضطراب ،نگرانی ، دلهره و ضعف در حل مسا ئل فیزیکی و د رک مفاهیم آن د ر ا بتدا با عث کا هش نمرات درسی ، د ر ادا مه با عث بی علا قگی و د ر نهایت مو جب گرا یش ا ندک آنها به  فیزیک د ر پایه ها ی با لا تر و مخصوصا مدارج دانشگاهی  می گردد .
حال آنکه فیزیک یکی از علوم پایه و بنیادی می باشد و بایدتوجه قابل ملاحظه ای برای رفع مشکلات در این مورد مبذول داشت.
      برای مرتفع کردن  این  معضلات باید از دو جنبه کلان  و خرد موضوع را مورد بررسی قرار داد.
یکی از جنبه های کلان ،  مسائل مربوط به سیاستهای دفتر تا لیفات و برنامه ریزی کتب درسی کشور می باشد.
در نظام آموزشی کشور ما سال اول دبیرستان عمومی تلقی میگردد بطوریکه بایددروس ارائه شده دراین مقطع تحصیلی جنبه عمومی داشته و اطلاعات دانش آموزان  را در زمینه های موردنظر ارتقاء ببخشد و از پرداختن به مسائل تخصصی و جز ئیات پرهیز نماید. چرا که تمامی دانش آموزان با علایق و استعدادهای متفا وت به طو ر یکسان د ر ا ین پایه تحصیل می کنندو گرایش تخصصی آنها وتحصیل در رشته های مختلف ا عم از ریاضی و فیزیک ، تجربی ، ا نسا نی ، هنر ، فنی و حرفه ای و کارودانش  از سال دوم آغاز می گردد. در صورتیکه در تالیف کتب درسی برای سال اول دبیرستان خصوصا دردرس فیزیک به این موضوع توجه کمتری شده ودروس ارائه شده به صورت تخصصی و فراتر از فهم واستعداد دانش آموزانی است که گرایشی به رشته های تخصصی فیزیک(ریاضی و فیزیک،تجربی ) ندارند.بنابراین مشکلات و معضلات عدیده ای را برای یادگیری دانش آموزان وآموزش دبیران فراهم آورده است.  با توجه به اینکه دانش آمو زان سال اول دبیرستان غربا لگری نشده اند و علائق و استعدا دهای آنها مو رد بر ر سی قرا ر نگرفته است یادگیری دروس پایه مانند فیزیک بطور اختصاصی مشکلات زیادی را درپایه اول دبیرستان فراهم می آورد. البته آشنایی  با این دروس برای دانش آموزان بصورت عمومی لازم وضروری می باشد.ولی ا رائه آنها بصورت تخصصی دریادگیری دانش آموزان خدشه ایجادکرده وبا عث افت تحصیلی شدیدآنان می گردد که در نهایت باعث بی علاقگی آنان به تحصیل در مقاطع بالاتر می شود . در صورتیکه اگر محتوی کتب  سال اول بخصوص فیزیک به صو رت عمومی باشد  و به طور مثال  از کاربردهای فیزیک در زندگی و تکنولوزی و جنبه های عمومی آن در تالیف کتاب فیزیک ۱ و آزمایشگاه استفاده شود تاثیر آن در یادگیری دانش آموزان به مراتب بالاتر از اکنون می باشد که دانش آموزان مطالب اختصاصی دور از ذهن را به صورت طوطی وار حفظ می کنند و چون در سالهای بعد دیگر ازدرس فیزیک خبری نیست تمام مطالب آن را به ورطه فراموشی می سپارند.بنابراین می توان گفت اگر مطا لب ا را ئه شده د ر د رو س سا ل او ل د بیر ستا ن بخصوص در درس فیزیک به صورت عمومی باشد:
  اولا-  دیگر از افت تحصیلی بالا در سال اول دبیرستان خبری نخواهد بود.       
 ثانیا -  با توجه به اینکه مشکل افت تحصیلی در سال اول دبیرستان مرتفع می گردد مشکل افت تحصیلی در سا لهای بعد نیز به مقدار قابل ملاحظه ای کاهش می یابد زیرا با عمومی  شدن مطا لب دروس پایه ا ز جمله فیزیک دانش آموزان به راحتی این دروس را پاس می کنند و بنابراین از سرخوردگی و احساس اضطراب و نگرانی آنها برای ادامه تحصیل کم می شود و با شناخت بهتری از خود و استعدادهای  خود به تحصیل در سالهای بعد ادامه می دهند.      

  از دیگر جنبه های کلان افت تحصیلی در درس فیزیک سال اول دبیرستان ، سیا ستهای نظام
آمو زشی کشو ر جهت  بالا بردن کمیت آموزش  می باشد. موضوعی که باعث مهجور ماندن کیفیت آموزشی می گردد . بطوریکه مطابق با این سیاست ، بیشتر دانش آموزانی که به سال اول دبیرستان راه می یابند ازبندتبصره دریک یا چند درس در دوره راهنمایی  استفاده می کنند و معمولا دروسی را که تبصره می نمایند ریاضی و علوم سوم راهنمایی می باشد که از مهمترین دروس پیش نیازبرای یادگیری درس فیزیک است.بنابراین واضح و مبرهن است بیشتردانش آموزانی که به سال اول دبیرستان راه می یابندتقریبا هیچ گونه پیش زمینه ای برای یادگیری د رس فیزیک  ندا رند ، د ر نتیجه لازم است که مسئولین امر با دقت بیشتری  برای آموزش کشو ر برنامه ریزی کنندو عواقب بعدی  بعضی  قوانین و مصوبات را در نظر داشته باشند . شایدیک قانون بتواند مشکلی را دریک مقطع  زمانی و یا مکانی حل نمایداما  اگر بدو ن در نظرگرفتن جوانب امر با شد باعث برو ز مشکلات عدیده ای د ر مقا طع بعدی      خوا هد شد که این مسئله معمولا ضعف بیشتر قوانین و  مقررات مصوب می باشد.
جنبه سوم از مبحث کلان افت تحصیلی  در درس فیزیک ۱ و آزمایشگاه ، هم خوا نی ندا شتن  ساعت تدریس درس فیزیک ۱ و آزمایشگاه با محتوی حجم مطالب آن می باشد .محتوی مطالب کتاب فیزیک ۱ و آزمایشگاه هر سال در حال افزایش است ، حال آنکه ساعات تدریس آن از گذشته تا بحال    رو ند نزولی  را طی کرده است بطو ریکه در حال حاضر  ساعات تدریس این کتاب ۳ ساعت در هفته می باشد ، یعنی  یک دبیر درطی۳ ساعت درهفته باید قادر باشد تمام مطالب کتاب را همراه با فرمولها ، شکلها و آزمایشها تدریس نماید ، حال آنکه از طرفی، بسیاری ازمطالب ارائه شده دراین کتاب به صورت کلی است و دبیر برای فهما ندن آنها به دانش آمو زان باید ا ز یک سری مطا لب جزئی استفاده نمایدکه خود مستلزم زمان زیادی می باشد ازطرف دیگرانجام آزمایشات کتاب به صورت فعال درسرکلاس درس توسط دانش آموزان  بسیار وقت گیر است. همچنین نمی توان بعض مطالب کتاب را به صورت ساده بیان نمود ، زیرا مباحثی در کتاب فیزیک ۱ و آزمایشگاه مانند نور ، آینه ها و عدسی ها گنجاده شده که در هیچ یک از مقاطع تحصیلی دبیرستان تکرار نمی گردد و جالب آنکه همین مطالب حدود 15% الی 20%  سوالات فیزیک کنکور هر سال را تشکیل می دهند، بنابراین با توجه به مطالب فوق ، نتیجه می گیریم  که  برای تدریس کتاب فیزیک ۱ و آزمایشگاه ، به صورت جامع و کامل ۳ ساعت در هفته اصلا کافی نمی باشد و لازم است یا  از حجم مطالب آن کاسته شود  و همانطور که قبلا  گفته شد جنبه عمومی پیدا کند و یا حداقل ساعات تدریس آن افزایش یابد.                       
  اگر از جنبه های کلان ا فت تحصیلی د ر د رس فیزیک سا ل او ل دبیرستا ن گذ ر کنیم به بحث خرد آن می رسیم که گریبانگیر دبیران محترم می باشد . البته لازم به ذکر است که تا چشمه گل آلود باشد کاری از فرودستان  پایین چشمه بر نمی آید، اما با توجه به اینکه کار معلم سوختن و ساختن است به امیداینکه روزی ، روزگاری بزرگدستان  به فکر تصحیح   قوانین ومقررات باشند، شاید بتوان  گفت تنها کاری که در این شرایط بغرنج از عهده دبیران محترم بر می آید آن است که مراحل زیر را در برنامه تدریس خود در نظر داشته باشند:                                                                 
  1- در ابتدای سال تحصیلی پیش زمینه ای فکری در ذهن دانش آموزان از وا ژه فیزیک ،کاربرد آن در زندگی روزمره  و اهمیت آن در پیشرفت علوم ، تکنولوژی و فنآوری  ایجاد نمود.                    
 2- همچنین درابتدای سال تحصیلی  روابط ریاضی دوره  راهنمایی مرتبط با درس فیزیک سال اول دبیرستان یادآوری گردد و نحوه تبدیل واحدها در موارد لازم ذکر شود.
 3-  مراحل حل مسئله شامل ( معلوم و مجهول کردن ، تبدیل واحدها ، نو شتن فرمو لهای مربوطه ، جا گذا ری صحیح ، حل مسئله بصورت ریاضی  و نتیجه گیری ) به دانش آموزان آموزش داده شود    
  4-  آزمایشهای کتاب به صورت کاملا ساه در حد وقت کلاس انجام گیرد .                               
   5-  تدریس در حد امکانات و وقت بصورت فعال و دانش آموز محور انجام گیرد و از تدریس بصورت سخنرانی و معلم محوری که باعث خستگی دانش آموزان می شود پرهیز گردد.

البته شایان ذکر است که با توجه به وقت اندک تدریس درس فیزیک ۱ و آزمایشگاه ، حجم زیاد مطالب و تخصصی بودن آنها ، انجام تمام مراحل بالا کمی دور از ذهن و غیر قابل تصور باشد ، اما امید است با تغییر در سیاستهای کلان آمو زش وپرو رش بتوان مشکلات آمو زشی و پرو رشی کشو ر را حل نمود و روزی برسد که معلم بدون دلهره از کمبود وقت و امکانات و .... بتواند تدریسی در خور شان خود ودانش آموزان انجام دهد .
بررسی مشکلات یادگیری دانش‌آموزان در درس فیزیک  
      فرآیند یاددهی ـ یادگیری از دیرباز مورد توجه پیشگامان تعلیم و تربیت بوده است تا آنجا که کتاب‌ها و مقالات بسیار زیادی ( اکثراً توسط روان‌شناسان ) در این باره نوشته شده است اما موضوع بسیار مهم این است که تا فرد یاد دهنده بطور عملی و مستمر با گروه‌های مختلف یادگیرنده در ارتباط نباشد ، بسیاری از مطالب کلیدی این فرآیند را درک نخواهد کرد که شاید بسیار ساده تر از مطالب ارائه شده از دیدگاه روانشناختی و تربیتی باشد تحقیقی که نتیجة آن به‌دنبال خواهد آمد به‌دنبال مشکلات اصلی یادگیری دانش‌آموزان البته از دید معلمان آنان بود . عناوین موضوعات هر چند کلی بیان شده بود اما دورنمای خوبی از مشکلات اصلی آنان به‌دست آورده می‌شد چرا که دبیران محترم به 9 مورد آن از مجموع 17 مورد پاسخ بالای 50 درصد داده بودند البته چند مورد دیگر آن نیز جای بحث دارد ! که در جای خود مورد بررسی قرار خواهد گرفت در قسمت بحث و ارائه پیشنهاد جزئیات این درونمای کلی تا حدی مطرح می‌شود در پایان سوالات از همکاران خواسته شده بود که نظرات خود را به جز این 17 مورد بیان فرمایند که فقط 5 نفر آن را تکمیل فرموده بودند که موارد مطرح شده توسط آنان نیز در قالب همین 17 مورد بود البته با تأکید بیشتر و مورد جدیدی یافت نشد .



روش تحقیق :
      ابتدا پرسشنامه‌ای مطابق آن‌چه ضمیمه می‌شود تهیه گردیده و به دبیران منطقه در تمامی دبیرستان‌های دخترانه و پسرانه در سطح شهرستان اسلام‌شهر ارسال گردید سپس پرسشنامه‌های تکمیل شده جمع‌آوری و تک‌تک سوالات مورد بررسی قرار‌گرفته شد و درصد پاسخ مثبت به آنها محاسبه گردید .
نتایج پاسخ مثبت به‌هر سوال بر حسب درصد :
سوال 1) %35/82       سوال2 ) %7/11         سوال3 ) %58/70      سوال4 ) %88/5
سوال5 ) %47/76       سوال6 ) %11/94       سوال7 ) %82/58      سوال8 ) %70/14
سوال9 ) %70/14       سوال10 ) %82/8        سوال11 ) %05/47      سوال12 ) %94/52
سوال13 ) %100        سوال14 ) %50                   سوال15 ) %11/44      سوال16 ) %35/32
سوال17 ) %94/52
بحث و نتیجه گیری در مورد یافته‌های عددی و پیشنهاد راه کار عملی :
      سوال 1 ـ کافی نبود ساعات درس فیزیک به‌عنوان مشکل مطرح شده بود که %35/82 به‌آن پاسخ مثبت داده بودند اما بهتر بود فیزیک 1 و 2 و 3 پیش‌دانشگاهی هر کدام به‌طور جداگانه مورد بررسی قرار می‌گرفت چرا که فیزیک1 با توجه به اینکه فیزیک عمومی است و مطالب و مسائل آن نباید خیلی بالاتر از سطح کتاب مطرح شود زمان 3 ساعت برای تمام کردن و یاد دادن مفاهیم کتاب کافی به‌نظر می‌رسد که شاید دلیل همکارانی که این مورد را مشکل ندانسته‌اند این موضوع باشد .
اما درصد بالای پاسخ مثبت به این سوال نشان می‌دهد که از کنار این مشکل ساده نمی‌توان گذشت از طرفی امکان تغییر ساعت در برنامة درسی نیز وجود ندارد و یا از ما ساخته نیست بنابراین تشکیل کلاس‌های فوق برنامه فوق برنامه برای رفع این مشکل ضروری به ‌نظر می‌رسد و مسائل مالی آن نیز یا باید از طریق اولیا و یا در صورت مشکلات مالی دانش‌آموزان ( بسیاری از همکاران به‌آن اشاره کرده‌اند ) از طریق مدیر مدرسه تأمین شود .
      سوال 2 ـ عدم انگیزة کافی دبیر در ایجاد ارتباط با دانش‌آموزان به‌عنوان مشکل مطرح شده بود چرا که یاد‌دهی یادگیری مناسب بدون ارتباط مؤثر با دانش‌آموزان بسیار مشکل و یا غیر ممکن است چه بسا دبیرانی که از نظر علمی در سطح بالایی باشند اما در ایجاد ارتباط با دانش‌آموزان موفق نباشند و یا انگیزه‌ای برای این‌کار نداشته باشند از طرفی دبیرانی هستند که هر آنچه می‌دانند با ارتباط برقرار کردن قوی و مثبت با دانش‌آموزان در اختیار آنان قرار می‌دهند و در امر آموزش بسیار موفق هستند . در پاسخ به این سوال %7/11 دبیران پاسخ مثبت داده بودند که به این معناست که این مشکل به‌عنوان مشکل اساسی در سطح منطقه مطرح نیست چرا که %88 دبیران با پاسخ منفی به این سوال انگیزة کافی خود را در ایجاد ارتباط با دانش‌آموزان مطرح کرده بودند که این مورد کلی از یافته‌های ارزشمند و خلاف فرضیه قبلی این تحقیق بود
      سوال3 ـ استاندارد نبودن کتب آموزشی به‌عنوان مشکل مطرح شده‌بود که %58/70 دبیران به‌آن پاسخ مثبت داده بودند چرا که طبق نظریان خود همکاران بعضی مطالب در کتاب خیلی ناقص و سطحی بیان شده که تفهیم آن به‌دانش‌آموزان مشکل است . از طرفی کاربرد بعضی از مفاهیم فیزیک در کتاب نیامده است یا مطالب مطرح شده همخوانی کافی یا سطح ریاضی دانش‌آموزان ندارد مثلاً مبحث شکست نور فیزیک1 که روابط Sin را مطرح کرده ، چرا که تازه در سال اول دانش‌آموز در ریاضی با Sin آشنا می‌شود و تقریباً همزمان دو دبیر ریاضی و فیزیک شروع به‌تدریس این موضوع می‌کنند وضعیت بدتر آنکه بسیاری از دبیران ریاضی این موضوع را به پایان کتاب موکول می‌کنند . در مجموع هر چند این مشکل وجود دارد اما کار زیادی از ما ساخته نیست شاید درحد نوشتن انتقادی و ارسال آن به مؤلفین کتاب که خوانده شود و یا خیر .
      سوال 4 ـ عدم توانایی کافی دبیر در تدریس برخی موضوعات به‌عنوان مشکل مطرح بود که فقط %88/5 به آن پاسخ مثبت داده بودند یعنی از 34 دبیر فیزیک فقط 2 نفر در تدریس برخی موضوعات ضعیف هستند که شاید مهمترین یافته حاصل از این سوال اعتماد به نفس بالای دبیران منطقه باشند چرا که با وجود کلمة برخی موضوعات در سوال درصد پاسخ مثبت بالاتری پیش‌بینی می‌شد به‌هرحال به روز شدن اطلاعات دبیر ، بیان مثال‌های کاربردی در تدریس ، استفاده از روش تدریس مناسب با هر مبحث مفید به‌نظر می‌رسد .
      سوال5 ـ بی‌انگیزگی دانش‌آموزان به‌طور کلی نسبت به یادگیری مطرح شد بود که همة درس‌ها از جمله فیزیک را شامل می‌شود که %47/76 دبیران فیزیک به‌آن پاسخ مثبت داده بودند . این بی‌انگیزگی ممکن است ناشی از عدم امکان قبولی در رشته و شهر مناسب در کنکور ، بازارکار ، مشکلات اقتصادی و فرهنگی خانواده‌ها و ... باشد . در مجموع هدفمند کردن فعالیت‌های آنان و توجه به علایق آنان و بیان مسائل جذاب و جالب علمی در حین تدریس تا حدودی از این مشکل می‌کاهد .
      سوال6 ـ تلاش نکردن و درس نخواندن خود دانش‌آموزان بیان شده بود که %11/94 دبیران به آن پاسخ مثبت داده بودند که بعد از سوال 13 ( ضعف اساسی دانش‌آموزان در ریاضیات ) بالاترین پاسخ مثبت بین همة سوالات را دارا می‌باشد این مشکل و همچنین مهمترین مشکل دانش‌آموزان در‌تمامی دروس می‌باشد . صرف‌نظر از عدة کمی در کلاس که دارای مشکلات جدی از جمله مواردی که در سوال قبل ( بی انگیزگی ) مطرح شده به‌طور کلی حتی بسیاری از دانش‌آموزان قوی نیز بیشتر تلاش را وظیفة معلم می‌دانند تا خودشان و اساساً نقش‌ها در تدریس جابه‌جا شده است چرا که طبق نظریان بسیاری از اساتید تعلیم و تربیت وظیفة معلم تنها ایجاد سوال و بیان موضوع به‌طور کلی است و تا خود دانش‌آموزان به‌دنبال سوال نروند ( خواه پاسخ را بیابند یا خیر ) یادگیری حقیقی حاصل نخواهد شد . اما وضعیت فعلی از دید دانش‌آموزان نه‌تنها تفهیم مطالب به‌طور کامل را وظیفة معلم دانسته بلکه حل تک‌تک تمرین‌ها و فعالیت‌ها را نیز از وظایف مهم او می‌شمارد تازه پس از یاد نگرفتن نیز مقصر اصلی معلم است سوال این است که آیا خود معلمان و سیستم آموزشی در پدید آمدن و گسترش روز به روز این مشکل نقش دارند یا خیر که یک بازنگری و تغییر کلی در اینجا ضروری به‌نظر می‌رسد .
      سوال7 ـ عدم استفاده مناسب از وسایل کمک آموزشی در تدریس به‌عنوان مشکل مطرح شده بود که %82/58 دبیران به‌آن پاسخ مثبت داده بودند که با فرضیة اولیه نیز تا حدودی سازگار می‌باشد چرا که ثابت شده است که استفاده از وسیلة کمک آموزشی در درک و لمس بهتر مفهوم توسط دانش‌آموزان تأثیر انکار ناپذیری دارد ، از سویی دیگر در استفاده از این وسایل نیز محدودیت‌هایی وجود دارد که از جمله امکانات مدرسه و زمان کلاس می‌باشد .
      اما نکته قابل اجرا در حل این مشکل آن است که اولاً دبیر سعی در استفادة بهینه از امکانات موجود داشته  باشد ثانیاً وسایل کمک آموزشی صرفاً وسایل پیشرفته آزمایشگاهی اطلاق نمی‌شود . کما اینکه یک لولة خودکار بیک نیز کنار پنجرة کلاس در تدریس تجزیة نور توسط منشور بسیار چاره‌ساز خواهد بود .
      در سوال 8 ـ مشکل عدم همکاری متصدیان آزمایشگاه مطرح گردیده بود که %7/14 دبیران به‌آن پاسخ مثبت داده‌ بودند در هر صورت به‌دلیل کمبود وقت آزاد دبیر در مدرسه همکاری متصدیان ضروری است اما پاسخ مثبت کم به این سوال نشان دهندة همکاری خوب بین متصدیان و دبیران در سطح منطقه می‌باشد .
      سوال9 ـ مشغولیت دبیر به کارهای دست و پاگیر بخشنامه‌ای را به‌عنوان مشکل بیان کرده است که %7/14 دبیران به‌آن پاسخ مثبت داده‌اند که در این مورد نیز مشکل جدی به‌نظر نمی‌رسد . اما واضح است که هر چه دبیر فراغت ذهنی بیشترداشته باشد کارآیی او در تدریس نیز بسیار بالاتر می‌رود . مثلاً اجرای بند به بند مفاد ارزشیابی ممکن است قدری از انرژی و وقت دبیر را به خود اختصاص دهد که البته ارزشمند است اما هنوز ارزشیابی که وظیفة اصلی معلم را در تعلیم و تربیت بسنجد اجرا نشده است چرا که مجریان این ارزشیابی فقط دانش‌آموزان هستند و بس و آنهم با ملاک‌های دقیق خودشان البته امتیاز این ارزشیابی پس از سال‌ها به دبیر داده می‌شود .
      در سوال 10 ـ استفادة نامناسب از تنبیه و تشویق مطرح شده بود که فقط %82/8 همکاران به‌آن به دید مشکل نگریسته‌اند در هر صورت درصد پایین این مورد نشان دهندة آن است که وجود این مشکل حاشیه‌ای است اما تنبیه و تشویق مناسب ابزار بسیار قوی در فرآیند یاددهی ـ یادگیری همواره مطرح بوده و هست و بر همة دبیران لازم است تا انواع آن‌را با رجوع دیگر به کتاب‌های روانشناسی تربیتی بار دیگر مرور کنند .
      سوال 11ـ مشکل بودن بعضی مباحث فیزیک بیان شده است که %05/47 همکاران به‌آن پاسخ مثبت داده‌اند که همانطور که در مورد سوال 3 ( استاندارد نبودن کتب آموزشی ) نیز بیان شد . حتی اگر این مشکل نیز وجود داشته باشد کار چندانی در تغییر مباحث از دبیر ساخته نیست پس فقط باید به‌دنبال راه حلی بهتر در تفهیم این مباحث به دانش‌آموزان بود .
      سوال12ـ نامناسب بودن کلاس‌های ضمن خدمت برای دبیران را به‌عنوان مشکل مطرح ساخته است که %94/52 دبیران به‌آن پاسخ مثبت داده‌اند که هر چند این مشکل آمار بالای %50 را دارد و نسبتاً مهم تلقی می‌شود اما حل آن تنها توسط مسئولین آموزش نیروی انسانی امکان‌پذیر است . استفاده از اساتید مجرّب و متعهّد ، زمان مناسب کلاس‌ها ، منسجم بودن مطالب ارائه شده در این کلاس‌ها ، مرتبط بودن با مطالب کتاب‌های درسی به مفیدتر شدن این کلاس‌ها کنک خواهد کرد .
      در سوال13ـ ضعف اساسی دانش‌آموزان در ریاضیات به‌عنوان مشکل بیان شده است که %100 همکاران به آن پاسخ مثبت داده‌اند که این سوال بالاترین درصد را در بین همة سوالات به خود اختصاص داده است درهرصورت وجود این مشکل انکار ناپذیر است . از طرفی کمبود زمان کلاس فیزیک اجازة لازم را به دبیر برای توضیح زیاد ریاضی مسأله‌ها نمی‌دهد پس یا باید از دبیران ریاضی کمک گرفت که در مثال‌های خود از فرمول‌ها و مسأله‌های فیزیک استفاده کنند و یا اینکه جزوات ریاضی مناسب با هر کتاب فیزیک توسطه معلم تهیه و به ‌دانش‌آموزان ارائه شود .        سوال14 ـ پندارة منفی دانش‌آموزان نسبت به درس فیزیک به ‌عنوان مشکل مطرح شده که %50 همکاران به‌آن پاسخ مثبت داده‌اند از آنجا که تصور قبلی فرد از هر موضوع در عملکرد او نقش دارد دانش‌آموزان نیز وقتی درسی را سخت شنیده‌ باشند در یادگیری آن نیز تلاش جدی نخواهند کرد چه بسا که درس مشکلتری را با تصور ساده بودن آن بسیار بهتر یاد خوهند گرفت . پس بر دبیران لازم است تا در جلسات اول بخصوص در پایة اول نسبت به نقش‌گیری این موضوع در ذهن دانش‌آموزان حساس بوده و با بیان مثال‌های کاربردی و جذاب و بیان مسایل ساده در ابتدا او را به فیزیک علاقمند ساخته و درس فیزیک را برای او سخت جلوه ندهد .
      در سوال 15ـ اضطراب نمره از سوی دانش‌آموزان و درصد قبولی از سوی دبیران مشکل مطرح شده است که %11/44 همکاران به‌آن پاسخ مثبت داده‌اند . اگر بتوانیم موضوع یادگیری را از نمره و درصد قبولی جدا کنیم کار بسیار شایسته و مهمی انجام داده‌ایم اما این موضوع در عمل تقریباً غیرممکن است چرا که ما به‌هرحال برای تعیین سطح یادگیری آنان به یک ابزار نیازمندیم . اما تهدیدهای مکرر از سوی دبیر و ایجاد اضطراب در دانش‌آموزان نیز از عوامل مخل یادگیری است اما درصد قبولی نیز برای دبیران تنها زمانی قابل مقایسه و استفاده است که آزمون با سوالات استاندارد هماهنگ در مدارسی که از نظر فرهنگی و اقتصادی ( منطقة قرار گرفتنشان ) کاملاً همخوانی داشته باشند برگزار گردد و تعداد دانش‌آموزان در هر کلاس نیز تقریباً برابر باشد یعنی خیلی زیاد یا خیلی کم نباشند . در ضمن با وجود این شرایط ابزار درصد قبولی باید برای سنجش پیشرفته دانش‌آموزان ( نسبت به سال قبلشان یا نسبت به دانش‌آموزان ......... ) مورد بررسی قرار گیرد نه کارآیی معلم .
      در سوال 16ـ ضعف نحوة ارزشیابی دبیران به‌عنوان مشکل بیان شده است که %35/32 دبیران به آن پاسخ مثبت داده‌اند . از آنجا که ارزشیابی یکی از ارکان مهم تدریس تلقی می‌شود . همة دبیران باید همچنان‌که در نحوة تدریس خود تغییراتی مستمر می‌دهند در نحوة ارزشیابی نیز از شیوه‌های جدیدتر و یا سوالات جدیدتری بهره جویند . بارم‌بندی نامناسب سوالات تأثیر بسیار مهمی در عدم سنجش مناسب میزان یادگیری دانش‌آموزان دارد چه بسا که بارم‌هایی که عادلانه توزیع نشده باشد و مناسب سوال نباشد حتی موجب کم شدن نمرة دانش‌آموزان قوی شود . از طرفی بیان سولات کلیشه‌ای و فقط در سطح دانش‌ از مشکلات مهم نحوة ارزشیابی می‌باشد .

      بیان روشن سوالات ، استفاده از شکل ، رسم ، جدول ، نمودار ، استفاده از سوالات جای‌خالی ، دور کلمة صحیح خط کشیدنی ، وصل کردنی ، غلط‌یابی ، طراحی آزمایش و ... در بالا بردن کیفیت ارزشیابی بسیار مؤثر است .
      در سوال آخر عدم همکاری کلیه اولیا به‌عنوان مشکل مطرح شده است که %94/52 همکاران به آن پاسخ مثبت داده‌اند که با توجه به آمار آن این مشکل نسبتاً با اهمیت می‌باشد . اما کار چندانی در حل آن ساخته نیست شاید برگزاری جلسات دیدار با اولیا و توجیه آنان قدری مفید باشد .
روش های مطالعه صحیح و درس خواندن برای رسیدن به موفقیت
همه ما از معلم و پدر و مادر و ... دائما میشنویم که "درس بخوان!" ولی هیچکس به ما نمیگوید که چکونه درس بخوانیم و مطالعه کنیم تا ضمن آنکه از درس خواندن لذت بیشتری ببریم بازدهی بیشتری نیز داشته باشیم . براستی چگونه بایستی درس خواند؟ بسیاری از دانش آموزان و یا حتی دانشجویان میگویند که دیگر حوصله خواندن را ندارند.
واقعیت این است که اکثر افراد ، روش صحیح مطالعه را نمیدانند و متاسفانه در مدرسه و دانشگاه هم هرگز چگونه درس خواندن را یاد نمیدهند.
در زیر به مهمترین روشهای مطالعه صحیح و موثر می پردازیم . آنها را با دقت به خاطر بسپارید و برای یکبار هم که شده اجرا کنید.
شیوه صحیح مطالعه ، چهار مزیت عمده زیر را به دنبال دارد:
1- زمان مطالعه را کاهش میدهد.
2- میزان یادگیری را افزایش میدهد.
3- مدت نگهداری مطالب در حافظه را طولانی تر میکند.
4- به خاطر سپاری اطلاعات را آسان تر می سازد.
برای داشتن مطالعه ای فعال و پویا ، نوشتن نکات مهم در حین خواندن ضروری است تا برای مرور مطالب ، دوباره کتاب را نخوانده و در زمانی کوتاه از روی یادداشت های خود ، مطالب را مرور کرد.
یادداشت برداری ، بخش مهم و حساس از مطالعه است که باید یه آن توجهی خاص داشت ؛ چون موفقیت شما را تا حدود زیادی تضمین خواهد کرد و مدت زمان لازم برای یادگیری را کاهش خواهد داد . خواندن بدون یادداشت برداری یک علت مهم فراموشی است.
شش روش مطالعه:
1- خواندن بدون نوشتن: همانطور که اشاره شد روش نادرست مطالعه است . مطالعه فرآیندی فعال و پویا است و برای نیل به این هدف باید از تمام حواس خود برای درک صحیح مطالب استفاده کرد . باید با چشمان خود مطالب را خواند ، باید در زمان مورد نیاز مطالب را بلند بلند ادا کرد و نکات مهم را یادداشت کرد تا هم با مطلب مورد مطالعه درگیر شده و حضوری فعال و همه جانبه در یادگیری داشت و هم در هنگام مورد نیاز ، خصوصا قبل از امتحان ، بتوان از روی نوشته ها مرور کرد و خیلی سریع مطالب مهم را مجددا به خاطر سپرد.
2- خط کشیدن زیر نکات مهم: این روش شاید نسبت به روش قبلی بهتر باشد ولی روش کاملی برای مطالعه نیست چرا که در این روش ، بعضی افراد به جای آنکه تمرکز و توجه بر روی یادگیری و درک مطالب داشته باشند ذهنشان معطوف به خط کشیدن روی نکات مهم میگردد . حداقل ، روش صحیح خط کشیدن زیر نکات مهم به این صورت است که ابتدا مطالب را بخوانند و مفهوم را کاملا درک کنند و سپس زیر نکات مهم خط بکشند نه آنکه در کتاب دنبال نکات مهم بگردند تا زیر آن خط بکشند.
3- حاشیه نویسی: این روش نسبت به دو روش قبلی بهتر است ولی باز هم روشی مناسب برای درک عمیق مطالب و خواندن کتب درسی نیست ولی میتواند برای یادگیری مطالبی که از اهمیت چندانی برخوردار نیستند مورد استفاده قرار گیرد.
4- خلاصه نویسی: در این روش ، شما مطالب را میخوانید و آنچه را درک کرده اید بصورت خلاصه بر روی دفتری یادداشت میکنید که این روش برای مطالعه مناسب است و از روشهای قبلی بهتر می باشد چرا که در این روش ، ابتدا مطالب را درک کرده ، سپس آنها را یادداشت میکنید اما باز هم بهترین روش برای خواندن نیست.
5- کلیدبرداری: کلیدبرداری روشی بسیار مناسب برای خواندن و نوشتن نکات مهم است . در این روش ، شما پس از درک مطلب ، بصورت کلیدی نکات مهم را یادداشت میکنید و در واقع ، کلمه کلیدی ، کوتاهترین و راحت ترین و بهترین و پرمعنی ترین کلمه ای است که با دیدن آن ، مفهوم جمله تداعی شده و به خاطر آورده میشود.
6- خلاقیت و طرح شبکه ای مغز: این روش بهترین شیوه برای یادگیری ، خصوصا فراگیری مطالب درسی است . در این روش ، شما مطالب را میخوانید ؛ پس از درک حقیقی آنها نکات مهم را به زبان خودتان (و نه بصورت جملات کتابی) و بصورت کلیدی یادداشت میکنید و سپس کلمات کلیدی را بر روی طرح شبکه ای مغز می نویسید (در واقع نوشته های خود را به بهترین شکل ممکن سازماندهی میکنید و نکات اصلی و فرعی را مشخص میکنید) تا در دفعات بعد به جای دوباره خوانی کتاب ، فقط به طرح شبکه ای تولید شده مراجعه کرده و با دیدن کلمات کلیدی نوشته شده بر روی طرح شبکه ای مغز ، آنها را خیلی سریع مرور کنید . این روش ، درصد موفقیت تحصیلی شما را تا حدود بسیار زیادی افزایش میدهد و درس خواندن را بسیار آسان میکند و بازده مطالب را افزایش میدهد.