چکیده
سرمایه گذاری درسهام شرکت های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار از جنبه اقتصادی دارای اهمیت فراونی است چراکه این گونه سرمایه گذاری باعث جذب وجوه سرگردان بخش خصوصی وهدایت آن درجهت فعالیت های مولد وتولیدی می شود.ازطرفی به علت اینکه بازده این گونه سرمایه گذاری قطعی نمی باشد، لذا سرمایه گذاران در ارزیابی این نوع طرحهای سرمایه گذاری علاوه بر بازده به ریسک آنها نیز توجه می کنند.براساس تحقیقات انجام شده سرمایه گذاران با تشکیل پرتفوهای متنوع ریسک غیرسیستماتیک راحذف می کنند لذا معیار قضاوت راجع به ریسک اوراق بهادار ریسک سیستماتیک(غیرقابل کاهش) آنهاست که با شاخص نمایش داده می شود، که منشاء پیدایش این نوع ریسک عواملی هستند که بازده کل اوراق بهادار را بصورت همزمان تحت تاثیر قرار می دهند. هدف اصلی تحقیق حاضر،ارزیابی ثبات ریسک سیستماتیک سهام عادی شرکت های بورس اوراق بهادار تهران است
فرضیه های تحقیق عبارت است از:
الف) مقدار بتای سهام منفرد شرکتهای بورس اوراق بهادار باثبات است.
ب) مقدار بتای پرتفوی شرکتهای بورس اوراق بهادار درسالهای موردمطالعه باثبات است.
. جامعه آماری: جامعه آماری تحقیق شرکت های سازمان بورس اوراق بهادار درصنایع خودروسازی وساخت قطعات،محصولات فلزی، قندوشکر،دارو وتولید سیمان بوده که.ازبین این شرکت ها تعداد 80 شرکت به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شده است.
متغیرهای تحقیق:متغیرهای تحقیق ما بازده سهام شرکت های بورس بعنوان متغیر وابسته وبازده پرتفوی بازار بعنوان متغیر مستقل می باشد.
روش تحقیق:تحقیق حاضر یک نوع تحقیق از نوع توصیفی وهمبستگی است که برای آزمون فرضیه های آن از آزمونهای t تک متغیره ؛ tمستقل ،tزوجی نرم افزار spss و وآزمون چاو نرم افزارEviews استفاده شده است.
نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل اطلاعات با آزمون چاو ونیز آزمون tدرمورد فرضیه اول نشان داد که بتاهای شرکت های جامعه آماری اگر به صورت تک تک ویا اگر به صورت میانگین های دودوره زمانی متوالی با هم مقایسه شوند دارای ثبات هستند.
در خصوص فرضیه دوم نیز با انجام آزمون tزوجی بین ریسک سیستماتیک دو دوره زمانی برای پرتفوهای تشکیل شده مشخص شد که ضریب بتا برای پرتفوهای کوچکتر بی ثبات وبرای پرتفوهای بزرگتر باثبات است.
واژگان کلیدی : ریسک سهام، پرتفوی ،بورس اوراق بهادار
مقدمه:
بورس اوراق بهادار از نهادهای اقتصادی ومالی در اقتصاد مبتنی بربازار است.امروزه عملکرد بازار سهام دراکثر کشورها بعنوان شاخص ارزیابی سیاستها وتغییرات اقتصادی وبازرگانی کشورها مورد استفاده قرار می گیرد.برخی بورس را لازمه مرحله بازسازی وتوسعه مشوقهای سرمایه گذاری می دانند وبر این عقیده اند که جریان تخصیص منابع وحجم سرمایه گذاریها از طریق بازار بورس تسریع می شود.از لحاظ تعریف،بورس به معنی یک بازار متشکل ورسمی سرمایه است که درآن خرید وفروش سهام شرکتها و اوراق قرضه موسسات دولتی و یا خصوصی تحت ضوابط وقوانین ومقررات خاصی انجام می¬شود. مشخصه مهم بورس حمایت قانون از صاحبان پس اندازها وسرمایه های راکد و الزامات قانونی برای متقاضیان است. بورس اوراق بهادار ازسویی مرکز جمع آوری پس اندازها ونقدینگی بخش خصوصی به منظور تامین مالی پروژه های سرمایه گذاری بلندمدت وازسوی دیگر مرجع رسمی ومطمئنی است که دارندگان پس اندازهای راکد می توانند محل نسبتا"مناسب وایمنی برای سرمایه گذاری بیابند.
دراقتصاد امروز اهمیت بورس درجمع آوری سرمایه ها وپس اندازهای کوچک برای تامین وجوه مالی پروژه های کلان اقتصادی شناخته شده واز طرف دیگر بورس با سمت وسودادن به سرمایه های کم، موجب افزایش اشتغال ودرآمد افراد جامعه می شود.
بورس اوراق بهادار تهران در سال 1346 با هدف تجهیز پس اندازهای بخش خصوصی برای تولید وجلب مشارکت عمومی وسرمایه گذاری در شرکت های تولیدی وصنعتی تاسیس شد.این سازمان فعالیت خود را با انجام چند معامله روی سهام بانک صنعت ومعدن آغاز نمود ودرپی آن چند شرکت دیگر به بورس راه یافتند.پس از انقلاب وپس ازسالها رکود وتعطیلی نسبی در فعالیت ومعاملات بورس وبا تعقیب استراتژی تعدیل اقتصادی توسط دولت وتوجه به گرایش های آزادسازی وخصوصی سازی ،بورس فعالیت خودرا از سرگرفت وحیات دوباره ای یافت. در حال حاضر به عنوان یکی از ارکان اصلی بازار سرمایه درایران ایفای نقش می کند.
بیان مساله :
بورس اوراق بهاداردر شرایط کنونی بهترین مکانیزم جذب سرمایه های کوچک و انتقال آن به بخشهای تولیدی می باشد.از طرف دیگر هر بورس برای موفقیت در ایفای این نقش باید امکان تصمیم گیری های صحیح و علمی را برای سرمایه گذاران فراهم کند اصولا" سرمایه گذاران باید بررسیهای وسیعی در زمان خرید یا فروش سهام عادی انجام دهند و باید عوامل زیادی را برای سرمایه گذاری در نظر قرار دهند زیرا آنها نقدترین دارایی خود را به سهام تبدیل می کنند .
این تحقیق به بررسی میزان ثبات ریسک سیستماتیک در بورس اوراق بهادار تهران اختصاص دارد.ریسک از مهم ترین مفاهیم در تصمیم گیری سرمایه گذاری می باشد.عدم اطمینان نسبت به بازده دوره های آتی سهام ،سرمایه گذاری را با ریسک همراه می نماید. ریسک عبارت است از احتمال اختلاف بین بازده واقعی وبازده مورد انتظار . محاسبه ریاضی ریسک کل سهام باتعیین انحراف معیار بازده انجام می شود .یعنی هرچه واریانس(پراکندگی ) بازده سهام بیشتر باشد ریسک سهام بیشتر خواهد شد.
ریسک کل=انحراف معیار تمام جریانهای نقدی ازارزش موردانتظار.
.ضریب بتا معیار ریسک سیستماتیک ومقیاسی از ریسک است که از ارتباط بین بازدهی سهام وبازدهی بازار ناشی می شود.به عبارت دیگر بتا ،مقدار ریسکی است که هر سهم بر پرتفوی بازار تحمیل می کند. ریسک سیستماتیک هرسهم تعیین کننده نرخ بازدهی است که صاحبان سهام باید انتظار کسب آن را داشته باشند.برای محاسبه بتا ازشاخص قیمت بورس سهام که نشان دهنده واریانس بازده بازار می باشد استفاده می شود.ضریب بتا برای یک سهم بخصوص به این صورت تعیین می شود که درجه ریسک سیستماتیک آن را باریسک سیستماتیک متعلق به شاخص قیمت بورس سهام مقایسه می کنند.
بتا معیاری برای تعییین درجه تغییر پذیری ونوسان آن نسبت به تغییرات شاخص بازار بورس یا میزان ریسک سیستماتیک یک سهم نسبت به میزان ریسک سیستماتیک کل سهام موجود دربازار بورس است (.ریموند پی.نوو،علی جهانخانی،350:1379)
بلوم نشان داد که بتای شرکتهای کم ریسک وپرریسک در طول دوره زمانی به سمت یک میل می کند،یعنی شرکتهایی که بتای آنها بالاتر از یک است با انجام اقداماتی آن را کاهش می دهند وشرکتهایی که بتای آنها کمتر از یک است نیز به گونه ای فعالیت می کنند تا به یک نزدیک شود.
اهمیت وضرورت تحقیق:
با توجه به نقش حیاتی بورس درشکوفایی اقتصاد وتولید کشور لازمست که اقدامات اساسی درجهت فعال شدن آن صورت پذیرد.
بررسیها بیانگر این است که سرمایه گذاران در بورس تهران برای تعیین ارزش سهام از روشهای کمی استفاده نمی کنند وتنها براساس اطلاعات غیرتخصصی در جهت سرمایه گذاری عمل می کنند،غافل از اینکه سرمایه گذاری یک امر مهم در جهت رشد وتوسعه اقتصادی هرکشوراست.درنتیجه نتایج حاصل ازتحقیقات علمی در زمینه سرمایه گذاری وبورس بایستی جایگزین این قضاوتهای شخصی گردند.
در جهت تخصیص موثر منابع و شفافیت اطلاعات بورس، بازار باید بتواند قیمت سهام یک شرکت را از روی عوامل اساسی مانند بازده و ریسک که در تعیین ارزش حال دخیل هستند، تعیین کند. در این صورت وجوه موجود برای شرکت هایی که بهترین استفاده را از منابع می کنند به راحتی در دسترس خواهد بودریسک گریزی مدیران شرکتها بازتابی از ریسک گریزی سرمایه گذاران (صاحبان سهام) است.تصمیم مدیر به سرمایه گذاری در طرحهای دارای ریسک باعث می شود که در نهایت امر ریسک به سهامداران تحمیل شود وبررسیها نشان می دهند که نوسانات بازده سرمایه گذاری سهام شرکتها در کاهش علاقه سرمایه گذاران نسبت به سرمایه گذاری موثر است..نرخ بازده مورد انتظار یک پرتفوی با منظور کردن ضریب احتمال مربوط به هر یک از سهام موجود در آن ومحاسبه ارزش موردانتظار آنها تعیین می شود وریسک آن نیز از راه محاسبه انحراف معیار بازده کل پرتفوی به دست می آید..یک پرتفوی که متشکل از تعداد زیادی سهام است فقط دارای ریسک سیستماتیک است چون ریسکهای غیرسیستماتیک یکدیگررا حذف وخنثی می کنند و انحراف معیار (ریسک)یک پرتفوی سهام با ریسک سیستماتیک هریک ازسهام موجود در آن مرتبط است. تعیین روند تغییرات زمانی ریسک سیستماتیک می تواند در تخمین دقیق بتا ودر نتیجه تصمیم گیری صحیح تر سرمایه گذاران رهگشا باشد. به همین دلیل در کلیه مطالعات تجربی فاکتور بتا برای یک سهم بخصوص ثابت فرض گردیده است.البته ثبات بتا به طول دوره پیش بینی یعنی دوره ای که بتا در آن دوره تخمین زده می شود بستگی دارد .
اهداف تحقیق:
یکی از فرضیه های زیربنایی برای استفاده ازتئوریهای مالی فرضیه ثبات شاخص ریسک سیستماتیک سهام یا بتا است . با توجه به اهمیت ریسک مذکور در تصمیم گیری سرمایه گذاران واهمیت انتشار اطلاعات درست درخصوص بتا در شرکتهای بورس تهران در جهت جلب اعتماد سرمایه گذاران، محقق در این تحقیق به دنبال آن است که درابتدا روند ومیزان ثبات ریسک سیستماتیک سهام شرکتهای بورس تهران ونیز پرتفوهای انتخاب شده را در طول دوره زمانی مورد نظر را بررسی کرده واین فرضیه را که بیان می کند مقداربتای سهام شرکتهای پرریسک وکم ریسک درطول دوره زمانی به سمت یک میل می کند را در شرکتهای بورس تهران بررسی کند.در ضمن در آخر ازبین صنایع انتخاب شده صنایعی که ریسک بیشتری دارند معرفی می شوند.
فرضیه های تحقیق:
با توجه به اهداف مذکور فرضیه های زیر ذکر می شوند:
الف) مقدار بتای سهام شرکتهای مورد مطالعه باثبات است.
ب) مقدار بتای پرتفوی سهام شرکتها درسالهای موردمطالعه باثبات است.
پرسشهای تحقیق:
الف) آیا مقدار بتای سهام شرکتها درطول دوره زمانی باثبات است؟
ب) آیا مقدار بتای پرتفوی سهام شرکتها درطول دوره زمانی باثبات است؟
متغیر های تحقیق:
بازده سهام شرکتهای مورد مطالعه بعنوان متغیر وابسته وبازده پرتفوی بازاربه عنوان متغیر مستقل در نظر گرفته شده است.
پیشینه تحقیق :
تحقیقات متعددی توسط صاحبنظران مالی در خصوص ثبات ویا عدم ثبات ضریب بتا در بورسهای مختلف از جمله بورس نیویورک صورت گرفته است.محققینی مثل بلوم،لوی،فرانسیس پورتر،ازل،شارپ وکوپر در خارج از کشور وعلی جهانخانی ورضاتهرانی درداخل کشور هریک ازجنبه های مختلف به بررسی ضریب بتا پرداخته اند.
بلوم ثبات بتارا برای سهام منفرد وهم پرتفوی برای 6 دوره متوالی7ساله مورد مطالعه قرار داد.وی درمطالعات خود به این نتیجه رسید که ضریب همبستگی بین بتاهای سهام منفرد به مراتب کمتر از ضریب همبستگی پرتفوهای n تایی است.او همچنین نشان داد که بتای شرکتهای کم ریسک وپرریسک در طول دوره زمانی به سمت یک میل می کند،یعنی شرکتهایی که بتای آنها بالاتر از یک است با انجام اقداماتی آن را کاهش می دهند وشرکتهایی که بتای آنها کمتر از یک است نیز به گونه ای فعالیت می کنند تا به یک نزدیک شود.
لوی نیز ثبات بتا را برای دوره های کوتاه تر وکمتر از یکسال مورد مطالعه قرار داد ومتوجه شدکه ضریب بتای پرتفوهای بزرگتر دارای ثبات بیشتری در طول زمان است.
شارپ وکوپردرمطالعات خود متوجه شدند که بعضی از سهام دارای بتاهای بسیار متغیر هستند اما در کل یک ثبات اساسی در طول زمان وجود دارد.مایر نیز در مطالعات خود متوجه تخلف فرض ثبات ضریب بتا شده است
روش اجرای تحقیق:
الف:جامعه آماری :
جامه آماری اصلی دراین تحقیق شرکتهای بورس اوراق بهادار تهران وچهار جامعه فرعی تحقیق شامل صنایع قندوشکر ،خودرو وساخت قطعات، ساخت محصولات فلزی،سیمان ودارو بوده ودوره زمانی تحقیق از اول فروردین ماه سال 1382تا پایان اسفندماه 1386 می باشد.
ب:گروه نمونه وروش محاسبه حجم:
دراین تحقیق با توجه به روش جدول مورگان ،جامعه آماری تحقیق شامل 80 شرکت از صنایع مورد اشاره فوق می باشد.
پ:روش وطرح نمونه برداری:
در این تحقیق از روش نمونه گیری تصادفی استفاده شده است .
ت:ابزار گرد آوری داده ها :
ابزار جمع آوری داده ها اسناد ومدارک مربوط به موضوع خواهد بود.
طرح تحقیق وروشهای تجزیه وتحلیل داده ها:
الف:نوع مطالعه همراه با طرح تحقیق : توصیفی،میدانی،همبستگی وکاربردی می باشد.
ب:روشهای توصیفی:
از جمله شاخصهای آماری توصیفی که درتحقیق ما مورد استفاده قرار می گیرد میانگین ،مد،میانه و واریانس وانحراف معیار بوده واز جداول ونمودارهای حاصل از کاربرد نرم افزار SPSSنیز برای تجزیه وتحلیل داده ها استفاده می شود.
ج:روشهای استنباطی:
از تکنیک های رگرسیون خطی، ضریب همبستگی پیرسون،آزمونt مستقل،آنالیز واریانس یکطرفه ،آزمونt تک متغیره وtزوجی استفاده شده است.
روش جمع آوری داده ها و تجزیه و تحلیل آماری:
از نظر نوع تحقیق،تحقیق حاضر یک تحقیق توصیفی از نوع همبستگی است.داده های مربوط به مباحث نظری به شیوه کتابخانه ای و استفاده از نشریات و کتب مربوط به بورس اوراق بهادار و نیز پایگاه اطلاعاتی آن بدست آمده است.پس از گردآوری داده ها ومحاسبه متغیرهای تحقیق ازتکنیکهای آماری مورداشاره فوق برای تجزیه وتحلیل داده ها استفاده شده است.
تجزیه وتحلیل اطلاعات و نتایج :
نتایج آزمون فرضیه اول
فرضیه اول درصدد ارزیابی ثبات یا عدم ثبات ریسک سیستماتیک سهام منفرد شرکت های جامعه آماری درطول دوره بررسی است.با توجه به تجزیه وتحلیل های انجام شده مشخص شد بتاهای سهام شرکت های بورس دارای ثبات است.این یافته نتایج تحقیق محققان خارج ازکشور مانند بلوم ولوی را تایید نمی کند ولی نتایج تحقیق محققانی مانند تهرانی در ایران را تایید می کند.
نتایج آزمون فرضیه دوم
فرضیه دوم تحقیق به دنبال بررسی ثبات یا عدم ثبات مجموعه سبد سهام (پرتفوی) است. با توجه به نتایج بدست آمده مشخص شد که هرچه تعداد سهام موجود درپرتفوی بیشتر باشد ضریب بتاهای سهام پرتفوی ثبات بیشتری خواهدداشت،مثلا"ثبات بتای پرتفوی 10تایی از 5 تایی بیشتر واز 20 تایی کمتراست.
پیشنهادات :
به منظور کارا کردن هر چه بیشتر بورس وبهینه کردن تصمیمات مدیران وسرمایه گذاران پیشنهاداتی بر اساس یافته های تحقیق به شرح زیر ارائه می شود:
1-با توجه به اینکه ثبات بتای سهام عادی شرکت های بورس کمتر از پرتفوهای n تایی است به سرمایه گذاران ومدیران توصیه می شود که بجای سرمایه گذاری در سهام منفرد در یک پرتفوی متنوع از سهام سرمایه گذاری کنند.
2-به سرمایه گذاران توصیه می شود که قبل از اینکه بخواهند سهمی را وارد پرتفوی خود کنند به ضریب بتای آن توجه کنند.بدین معنی که اگر ریسک پذیر هستند سهام با ضریب بتای بالا انتخاب کنند واگر ریسک گریزهستند سهامی را انتخاب کنند که ضریب بتای پایینی داشته باشند.
3-به سرمایه گذاران توصیه می شود که قبل از خریداری سهام هر صنعت به ریسک سهام موجود درآن دقت نموده ودر صورت ریسک پذیر بودن در صنایعی مانند سیمان یا خودرو ودر صورت ریسک گریز بودن در صنایع قند وشکر یا دارو سرمایه گذاری نمایند.
4- به منظور آشنا کردن سرمایه گذاران با کاربرد تئوریهای جدید علمی سرمایه گذاری در بورس ،پیشنهاد می شود تا بورس تهران با برگزاری دوره های آموزشی برای سرمایه گذاران ومدیران، آنها را از ماهیت ریسک اوراق بهادار ونحوهء کاهش آن آگاه کند تا از این طریق گامی در جهت کارا نمودن بورس تهران برداشته شود.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 12 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله بررسی ریسک سهام شرکتهای عضو بورس اوراق بهادار تهران ،مطالعه موردی سالهای 86_82