تاریخچه والیبال
والیبال در سال ۱۸۹۵ میلادی مطابق با سال ۱۲۷۴ شمسی توسط ویلیام .ج . مورگان مدیر Y.M.C.A در هولیک ایالت ماساچوست آمریکا ابداع شد.
درابتدا این ورزش مینتونت نام گذاری شده بود ودلیل انتخاب این نام برای همگام نامعلوم بود. تحت تأثیر محبوبیت فراوان بسکتبال در بین عامه، مورگان تصمیم گرفت برای دانشجویان خود ورزشی را به وجود آورد که بازی ازروی تور انجام گیرد و لذت بخش باشد. مورگان با استفاده ازتوئی توپ بسکتبال که به دلیل سبکی وزن به دست ها آسیب نمی رساند بازی را شروع کرد. با وجود اینکه به طور آهسته و کند از Y.M.C.A آغاز شد ولی طولی نکشید که در کلیه شهرهای ماساچوست و نیوانگلاند عمومیت یافت.دراسپرینگ فیلد، دکتر ت-آهالستیگ با مشاهده بازی، مینتونت را به والیبا ل تغییر نام داد، زیرا قصد اساسی از بازی کردن، فرستادن و برگشت دادن ردو بدل کردن توپ از روی تور است که کلمه والیبال در معنا این نیت را مشخص می سازد. با اینکه والیبال در آغاز ورزش سالنی بود و در محل های سرپوشیده بازی آن انجام می شد و اساساً برای فعالیت های سرگرم کننده پیشه وران و تجّار اختصاص یافته بود ولی کم کم به زمین های روباز کشیده شد و به عنوان یکی از فعالیت های جالب توجه تابستانی درآمد و به شدّت تعقیب می شد. در آغاز برای بازی والیبال قوانین خاصی تدوین نشده بود، هر فرد و در هر کشوری به میل خود و به طریق مختلف با توپ بای می کردند. رفته رفته والیبال در مناطق و نواحی مختلف جهان گسترش می یافت. همچنان که هر ابداع یا اختراعی در آغاز با نواقص همراه بوده و به مرور زمان تکمیل و رفع نواقص می شود، والیبال نیز ازاین قاعده مستثنی نبود و کم کم قوانین برای این بازی وضع شد و روش ها و حرکات تکنیکی جایگزین حرکات قبلی گردید. درسال ۱۹۰۰ پذیرفته شد که امتیازات هر ست بازی ۲۱ پوئن امتیاز باشد. درسال ۱۹۱۲ سیستم چرخش به تصویب رسید.درسال ۱۹۱۷ پذیرفته شد که هر ست بازی ۱۵ پوئن امتیاز باشد.درسال ۱۹۱۸ تعداد بازیکنان هر طرف زمین ۶ نقر پیشنهاد شد که مورد قبول عامه قرار گرفت.درسال ۱۹۲۱ موافقت شد که هرتیم با سه ضرب توپ را به طرف دیگر بفرستد.درسال ۱۹۲۳ اندازه زمین بازی ۹×۱۸ متر تعیین شد.به مرور در سال های بعد، قوانین فراوانی برای این بازی وضع شد و در بسیاری از قوانین قبلی نیز تغییراتی حاصل گشت که هنوزهم این تغییرات سال۲۰۰۰ ادامه دارد و هر چهار سال یک بار در کنگره بین المللی والیبال تغییراتی در قوانین بازی به تصویب می رسد و در آخرین کنگره جهانی که درسال ۱۹۹۸ میلادی ۱۳۷۷ شمسی هم زمان با برگزاری چهاردهمین دوره مسابقات والیبال جهانی مردان و سیزدهمین دروه زنان در ژاپن برگزار شد با تصویب و تغییر قوانین مانند روش امتیاز گیری با برد رالی، امتیازات ۲۵ برای ست های اول، دوم، سوم و چهارم و امتیازات ۱۵ برای ست پنجم و همچنین تصویب بازیکن دفاعی لیبرو، به کار بردن روش جدید دگرگونی و هیجان فراوانی دربازی والیبال به وجود آورده است. اولین کشور خارجی که والیبال را پذیرفت، کشور کانادا و به سال ۱۹۰۰ بود. اساساً نهضت Y.M.C.A سازمان جوانان مسیحی در معرفی این ورزش به دیگر کشورهای جهان و تعمیم آن سهم فراوانی دارد. بازی والیبال در پایان سال۱۹۰۰ به هندوستان و در سال های ۱۹۰۵ به کوبا، ۱۹۰۹ به پورتریکو، ۱۹۱۰ به فیلیپین، ۱۹۱۲ به اوروگوئه، ۱۹۱۳ به چین و ۱۹۱۷ به ژاپن و به تدریج ازسال ۱۹۱۴ به بعد توسط سربازان قوای آمریکا و مستشاران و اشخاص دیگر به کشورهای اروپائی از قبیل فرانسه، چکسلواکی، لهستان، شوروی و بلغارستان و سایر کشورهای اروپائی معرفی شد و تعمیم یافت. ولی بسبب بیگانه بودن این ورزش برای اروپائیان درابتدا امر قبول آن به کندی صورت می پذیرفت. فرانسه، چکسلواکی و لهستان سه کشوری بودند که قبل ازدیگران اقدام به تشکیل فدراسیون ملّی والیبال در کشور خود نمودند. کشور شوروی که در سال۱۹۲۳ اقدام به تأسیس انجمن ملّی والیبال نمود برای پیشرفت و دگرگونی آن فعالیت زیادی به عمل آورد. اصولاً شوروی از کشورهائی است که در پیشرفت تکنیک و تاکتیک والیبال و تنظیم قوانین درجهان سهم به سزائی دارد و برای قهرمانی در مسابقات است که قدرت بزرگ جهانی به حساب می آید. کشورهای فرانسه، چکسلواکی و لهستان پس از تشکیل فدراسیون ملّی مصمم شدند که با کمک کشورهای دیگر فدراسیون بین المللی را تأسیس نمایند و در سال ۱۹۳۶ بینگام بازی های المپیک در برلین آلمان در این زمینه فعالیت زیادی نمودند ولی با آغاز جنگ بین المللی دوّم و طغیان آن در اروپا اقدامات آنان متوقف شد. به طور کلّی تغییرات و پیشرفت والیبال را میتوان به سه دوره تقسیم نمود، دوره اوّل ازسال آغاز تا سال ۱۹۱۸، دوره دوّم ازسال ۱۹۱۹ تا سال ۱۹۴۶ و دوره سوّم از سال ۱۹۴۷ به بعد که تغییرات و پیشرفت اساسی والیبال در دوره سوم صورت پذیرفته است. پس از جنگ بین المللی دوّم، فعالیت های فراوان برای حرکت جدید به والیبا ل مجدداً آغاز شد و اولین مسابقه بین المللی درقاره اروپا بین دو کشور فرانسه و چکسلواکی در شهر پاریس برگزار گردید. پیگیری برای تأسیس فدراسیون بین المللی والیبال ادامه یافت. مذاکرات بین سه کشور فرانسه، چک و لهستان منتج به موافقت در جهت تشکیل کنگره ویژه برای تأسیس اتحادیه بین المللی والیبال گردید.سرانجام در تاریخ آوریل ۱۹۴۷ کنگره ای با شرکت نمایندگان چهارده کشور از سراسر جهان در پاریس برگزار و موافقت شد فدراسیون بین المللی والیبال (F.I.V.B ) تأسیس گردد که این فدراسیون در پاریس تشکیل شد و آقای پل لیبود از کشور فرانسه به عنوان اولین رئیس فدراسیون بین المللی والیبال انتخاب شد. به زودی کشورهای زیادی درخواست عضویت خود را برای پیوستن به فدراسیون بین المللی اعلام نمودند که امروز این فدراسیون حدود ۲۱۷ کشور عضو دارد سال ۲۰۰۰ و بیش از ۲۰۰ میلیون نفر از مردم جهان والیبال بازی می کنند. اولین رئیس انتخابی فدراسیون بین المللی والیبال آقای پل لیبود از کشور فرانسه تا سال ۱۹۸۴ یعنی ۳۷ سال تمام ریاست فدراسیون بین المللی را با قدرت برعهده داشت و توانست با کمک سایر اعضاء این فدراسیون را در ردیف فعال ترین فدراسیون ها، و والیبال را در زمره بزرگ ترین ورزش های جهانی درآورد. پس از تأسیس فدراسیون بین المللی، کمیته های مختلفی در داخل آن به وجود آمد و برنامه مسابقات رسمی بین المللی تنظیم و آغاز شد. درسال ۱۹۴۹ اولین دوره مسابقات جهانی والیبال برای مردان درپراگ و درسال ۱۹۵۲ دومین دوره مسابقات جهانی مردان و اولین دوره مسابقات جهانی زنان در مسکو برگزار شد. برنامه این مسابقات بطور منظم هرچهار سال یکبار تاکنون درکشورهای مختلف انجام شده است. در سال ۱۹۹۸ دوره چهاردهم مسابقات جهانی مردان با شرکت ۲۴ تیم و دوره سیزدهم مسابقات جهانی زنان با شرکت ۱۶ تیم در کشور ژاپن انجام یافت. تیم ملی والیبال بزرگسالان ایران در این مسابقات شرکت نمود و به سبب اهمیتی که والیبال در بین ورزش ها به دست آورد، در سال ۱۹۶۴ مسابقات والیبال مردان و زنان به برنامه بازی های المپیک توکیو اضافه شد که تاکنون سال ۲۰۰۰ درنه دوره از بازی های المپیک برنامه های آن اهمیت خاصی انجام شده است. علاوه بر مسابقات قهرمانی جهان و المپیک، مسابقات والیبال مردان و زنان در سراسر جهان با عنوان های: جام جهانی، لیگ جهانی، قهرمانی اروپا، پان آمریکن، قهرمانی آسیا، بازی های آسیائی، والیبال ساحلی، جهانی دانشجویان یونیور سیاد، قهرمانی آفریقا، ارتش های جهان، گراندپری زنان، راه آهن های جهان، قهرمانی ناشنوایان، قهرمانی معلولین، پارالمپیک معلولین، قهرمانی کشورهای عربی، چهارتیم برتر، جایزه بزرگ، ستاره ها و تورنمنت های بین المللی و دوستانه و غیره درگروه های سنی نوجوانان، جوانان و بزرگسالان بطور منظم انجام می شود.درتاریخچه والیبال جهان باید کشور ژاپن را به عنوان دگرگون کننده تکنیک ها، تاکتیک ها و آمادگی جسمانی در والیبال معرفی نمود دگرگون کننده در سرویس، ساعد، انواع تاس ها، توپ گیری و انواع آبشارهای سرعت با پاس های کوتاه الف و ب و ترکیبی و به ویژه بدنسازی.
تولد والیبال
والیبال ورزش مورد علاقه سربازها در جنگ جهانی دوم ورزش والیبال (Volleyball) که در ابتدا مینتونت (Mintonette) نامیده می شد در سال ۱۸۹۵ - یعنی چهار سال پس از تولد بسکتبال - توسط فردی بنام ویلیام جی مرگان (William G. Morgan) ابداع شد. مرگان متولد سال ۱۸۷۰ در شهر نیویورک بود که پس از تحصیل در کالج جوانان مسیحی مسئولیت تهیه برنامه های ورزشی برای سلامت و تندرستی مردان به او واگذار شد.
این بازی از ترکیب بازی های بسکتبال، تنیس و هندبال بدست آمد و هدف اولیه آن بود که برای افرادی که تمایل به تحرک کمتری دارند ابداع شود. قوانین ابتدایی بسیار ساده بود چرا که بیشر از آنکه شبیه ورزش باشد یک تفریح محسوب می شد اما بتدریج پس از آنکه این ورزش در کشورهای دیگر - بخصصو فیلیپین - نیز بصورت جدی مورد استفاده قرار گرفت لزوم تدوین قوانین رسمی برای آن احساس شد.
تور اولیه ای که برای این بازی در نظر گرفته شده بود با ایده از تنیس دو متر انتخاب شد و با توپ بسکتبال شبیه به بازی هند بال انجام می شد. این ورزش تا سال ۱۹۰۰ توپ مخصوصی برای خود نداشت و با هر توپی - از جمله توپ بسکتبال - آنرا بازی می کردند. هدف هر تیم آن بود که توپ را در زمین حریف به زمین بیندازند و در این راه ممکن بود هر چند بار توپ را در دست یاران خودی بچرخانند. در سال ۱۹۱۲ امتیازهای هر گیم به ۲۱ ثابت شد و رتفاع تور بالاتر رفت. شاید تعجب کنید اما فیلیپینی ها اولین قوانین مدون برای این بازی را در سال ۱۹۱۶ تهیه کرند و به دنبال آن در سال ۱۹۲۸ اتحادیه والیبال ایالات متحده تشکیل شد و به وضع قوانین این ورزش اقدام کرد. از جمله وقایع مهمی که در ارتباط با این ورزش به مرور زمان رخ داد می توان به این موارد اشاره کرد :
● ۱۹۱۷ : امتیازهای هر گیم از ۲۱ به ۱۵ تغییر کرد.
● ۱۹۲۰ : تعداد ضربات برای هر طرف به ۳ محدود شد.
● ۱۹۲۲ : اولین دوره رسمی مسابقات در بروکلین با حضور ۲۷ تیم از ۱۱ ایالت آمریکا برگزار شد.
● ۱۹۳۰ : اولین بازی والیبال ساحلی دو نفره انجام شد.
● ۱۹۴۷ : فدراسیون بین المللی والیبال بنام Federation Internationale De Volley-Ball با اختصار FIVB تشکیل شد.
● ۱۹۴۸ : اولین دوره مسابقات رسمی والیبال ساحلی انجام شد.
● ۱۹۴۹ : اولین دوره مسابقات جهانی والیبال در شهر پراگ چک اسلواکی برگزار شد.
● ۱۹۶۴ : والیبال برای اولین بار به جمع بازی های المپیک در ژاپن پیوست.
● ۱۹۸۷ : FIVB والیبال ساحلی را نیز به مجموعه مسابقات جهانی ورزشهای مختلف اضافه کرد.
● ۱۹۹۶ : والیبال ساحلی دو نفره نیز بعنوان ورزش رسمی المپیک شناخته شد.
تکنیک توپگیرى
فن توپگیرى یکى از فنون مهم در والیبال پیشرفته محسوب مىشود. اجراء این مهارت طبعاً به آمادگى بدنى قابل توجهى نیاز دارد.
- وضعیت ایستاده:
در این حالت پاها از مفصل زانو کمتر خمیدگى دارد. از اینرو فراگیر در حالت تقریباً ایستاده به اجراء این مهارت اقدام مىکند تصویر زیر
- وضعیت خمیده:
در این حالت خمیدگى پاها از ناحیهٔ مفصل زانو بیشتر مىشود، بهطورى که بدن فراگیر مرکز ثقل به زمین نزدیکتر مىشود تصویر زیر
- وضعیت نشسته:
فراگیر در این حالت با خم کردن زانوها، کاملاً به سطح زمین نزدیک مىشود. نکتهٔ مهم و قابل توجهاى که در هر سه وضعیت ایستاده، خمیده، نشسته کاملاً به چشم مىخورد. صاف بودن پشت فراگیران در هنگام اجراء این مهارت است تصویر زیر
انواع تکنیکهاى مقدماتى توپگیرى
- توپگیرى با یک دست (غلت)
هنگامى که براى دریافت توپ فرصت کافى نباشد و توپ در فاصلهٔ بیشترى نسبت به فراگیر قرار داشته باشد، دریافت آن با یک دست صورت مىگیرد، زیرا همواره در اجراء چنین مهارتى طول یک دست بیشتر از طول دو دست کارآئى پیدا مىکند. از آن گذشته بهدلیل داشتن سرعت اولیه دریافتکننده، ممکن است اُفت به زمین با غلت زدن همراه شود. بنابراین لازم است براى اجراء صحیح این مهارت، مرکز ثقل بدن تا سر حد امکان به زمین نزدیک شود و سپس زانو روى محور انگشتان پا طورى چرخش کند که کاملاً وزن بدن را تحمل نماید. در این حالت است که توپ با ساعد دریافتکننده تماس پیدا مىکند و او پس از زدن ضربه به توپ، بلافاصله به پهلو چرخیده، روى تهیگاه خم مىشود تا افت کامل صورت گیرد و با غلت خوردن روى شانهٔ مخالف سریعاً به حالت اولیه برمىگردد. نکتهٔ مهم در اجراء صحیح این فن، قوسى کامل است که باید هنگام افت به زمین در قسمت پشت فراگیر بهوجود آید. همچنین گفتنى است که تمرین این فن در دو سمت راست و چپ اجراء مىشود تصویر زیر
تمرینات توپگیرى با یک دست )غلت(
از فراگیران خواسته مىشود که در انتهاى تشک در یک صف بایستند. آنگاه به فرمان مربى یکى پس از دیگرى تکنیک غلت زدن را انجام دهند. اصلاح حرکات در این مقطع از تمرینات، داراى اهمیت بیشترى است )تصویر زیر(
۲. با توپ:
مربى همراه فرد کمککننده، نزدیک تور در مقابل فراگیران قرار مىگیرد. سپس از آنان مىخواهد که یکى پس از دیگرى به روى تشک آمده، توپهائى را که پرتاب مىشود بهصورت غلت زدن دریافت نمایند. این تمرین را مىتوان پس از اجراء صحیح آن، بر روى زمین نیز انجام داد )تصویر زیر(
حرکت به اطراف
۱. حرکت به سمت جلو (گام به جلو)
۲. حرکت به سمت عقب )گام به عقب(
در این حالت توپ در بالاى سر یا در پشت سر فراگیر در حال فرود آمدن است. چنانچه فراگیر بخواهد توپ را با ساعد دریافت نماید، لازم است چند قدم به سمت عقب رفته تا توپ را با ساعد دریافت و ارسال کند (تصویر زیر)
۳. حرکت به سمت راست(گام به راست)
فراگیر هنگامى براى دریافت توپ به سمت راست حرکت مىکند که توپ در چند قدمى سمت راست او در حال فرود آمدن باشد. در این وضعیت ابتدا پاى راست و سپس پاى چپ فراگیر بهصورت گام پهلو در مسیر توپ برداشته مىشود. گاهى اوقات به لحاظ نزدیک بودن توپ، تنها با انجام یک گام بلند نسبت به دریافت توپ اقدام مىشود )تصویر زیر(
۴. حرکت به سمت چپ )گام به چپ(
هنگامى که توپ در سمت چپ فراگیر فرود مىآید با برداشتن چند گام پهلو در جهت مسیر توپ، نسبت به دریافت آن اقدام مىشود
شیرجه
مسلم است که لازمهٔ یادگیرى صحیح و کوتاه مدت مهارتها، در وهلهٔ اول به آمادگى بدنى مطلوب و قابل قبول بستگى دارد. داشتن فیزیک بدنى خوب نیز از جمله موارد مهم یادگیرى محسوب مىشود. بازیکن والیبال باید بتواند سریع بدود، تغییر مسیر ایجاد کند، پرش مناسب داشته باشد، براى کسب چابکى به یادگیرى مهارتهاى ژیمناستیک بپردازد و... . آمادگى عضلانى خصوصاً در اهرمهاى دست نیز یکى دیگر از موارد قابل توجه است که براى فراگیرى مهارت شیرجه الزامى بهنظر مىرسد. بهعلاوه تمرینات تخصصى و متنوعى وجود دارد که به بازیکن کمک مىکند تا بتواند فن شیرجه را بهتر بیاموزد. اجراء موفقیتآمیز این مهارت از سوى فراگیران، رفته رفته موجب ایجاد انگیزه قوىتر براى فراگیران بیشتر مىشود. آنان از اجراء این فن لذت مىبرند و بیشتر کوشش مىکنند تا مهارت را به نحو بهترى بیاموزند. تمرینات شیرجه، این امکان را براى فراگیران فراهم مىکند تا آنان بتوانند ویژگىهاى مشخصى را به نمایش بگذارند. نکتهٔ مهم دیگر اینکه در حد امکان لازم است از سایر ورزشهائى که بیشتر با مهارتهاى این ورزش همخوانى دارد استفاده شود. اجراء این تکنیک در قدیم از وسعت و زیبائى خاصى برخودار بود و تماشاگر از دیدن چنین صحنههائى بهوجد مىآمد. ولى به همان نسبت، انجام این فن بهدلیل نداشتن آمادگى لازم با خطر همراه بود. امروزه تکنیک پیشرفته آن ضمن داشتن زیبائى خاص خود تا حد قابل قبولى موجب شده تا صدمات احتمالى این فن به حداقل برسد، زیرا اجراء آن در ارتفاع پائین و تقریباً همسطح زمین انجام مىشود.
۱. نحوهٔ اجراء مهارت شیرجه:
براى اجراء این فن، ابتدا بدن در حالت کاملاً خمیده قرار دارد. پاها ضمن اینکه از هم فاصله دارند، یک پا جلوتر از پاى دیگر قرار مىگیرد. در حالتى که بدن خمیده است با برداشتن یک گام بلند به سمت توپ و نزدیک کردن بدن به سطح زمین، مقدمات شیرجه فراهم مىشود. هر قدر که در این حالت بدن به زمین نزدیکتر باشد، امکان اجراء صحیح و سادهتر این مهارت بیشتر است. علاوه بر آن احتمال آسیبدیدگى کمتر مىشود. در هنگام اجراء این تکنیک، وزن بدن با فشار پاى عقب به جلو منتقل مىشود و سپس قسمت سینه، عضلات ران و دستها با زمین تماس پیدا مىکند. براى خنثى شدن فشار وارده، بدن در جهت مسیر توپ روى زمین کشیده مىشود. در هنگام افت به زمین، پاى جلوئى از زانو خم شده، به سمت بیرون متمایل مىگردد. در این حالت قسمت داخلى پا با زمین تماس دارد و با راست شدن کشیده شدن آن، بدن به سمت جلو هدایت مىشود. این عمل باعث مىشود که فراگیر با دست کاملاً کشیده بتواند در فاصلهٔ بیشتر، توپى را که در حال نزدیک شدن به زمین است با پشت دست دریافت کند. بعضى مواقع فاصلهٔ توپ تا زمین به قدرى ناچیز است که اغلب، داوران در هنگام قضاوت با مشکل مواجه مىشوند تصویر زیر
۲. تمرینات شیرجه:
- شنا با توپ:
از فراگیران خواسته مىشود هر یک توپى را در مقابل خود به زمین گذاشته، با قرار دادن دستها بر روى آن و قرار گرفتن پاها در امتداد بدن، به حرکت شنا بپردازند. چنانچه شنا رفتن با انگشتان دست صورت گیرد، ضمن تقویت عضلات دستها، موجب افزایش قدرت پنجهها نیز مىشود تصویر زیر
- ایستادن در مقابل دیوار و انجام حرکت افت:
از فراگیران خواسته مىشود که به فاصلهٔ یک دست در مقابل دیوار قرار بگیرند در صورت عدم دسترسى به دیوار مىتوان از سکوهاى اطراف زمین و... استفاده کرد آنگاه در حالى که پاها در یک نقطه ثابت است به سمت دیوار حرکت افت را انجام دهند و سپس با وارد کردن فشار به دیوار به حالت اولیه برگشت نمایند. همین تمرین را مىتوان رفته رفته بر روى یک سکو و یا نیمکت که ارتفاع کمترى نسبت به دیوار دارد انجام داد و سپس با کسب آمادگى لازم در حالت افت کامل بر روى زمین، براى انجام آن اقدام نمود تصویر زیر
- اجراء فن شیرجه با خم شدن کامل روى زمین:
از فراگیران خواسته مىشود ابتدا بر روى تشک ژیمناسیک و سپس بر روى زمین، فنّ شیرجه را با خم کردن کامل خود به سمت زمین انجام دهند. فراگیران در این تمرین ابتدا یکى از پاها را جلوتر قرار داده، با گذاشتن دستها به زمین، بدن را به سمت جلو مىکشند، آنگاه توپ فرضى را با پشت دست دریافت و ارسال مىکنند تصویر زیر
- دریافت توپهاى آویزان در زیر توپ:
پس از آموزش شیرجه بهصورت بدون توپ و تصحیح حرکات فراگیران، از آنها خواسته مىشود که با اجراء صحیح این فن، توپهاى آویزان در زیر تور را دریافت نمایند. چنانچه بخواهیم تمام فراگیران بهطور فعالتر به این تمرین بپردازند، با آویزان کردن حداقل سه توپ در زیر تور والیبال و تشکیل سه گروه مجزا به این تمرین اقدام مىکنیم توضیح اینکه توپها در داخل تورى خود، از زیر تور به حالت آویز نصب مىگردد
فراگیران در یک صف در داخل زمین به سمت تور و در تشک قرار مىگیرند. سپس آموزگار در حالى که توپآویزى در دست دارد، از آنان مىخواهد تا با اجراء صحیح این مهارت، توپ را دریافت کنند. این تمرین پس از کسب آمادگىهاى لازم بر روى زمین نیز انجام مىشود
تکنیکهاى مقدماتى توپگیرى (۲)
تمرینات تکنیکهاى مقدماتى توپگیرى
تمرینات حرکت به اطراف یکى از اصولىترین مهارتها در والیبال محسوب مىشود. گرچه روشهاى اجرائى این حرکات، در مبحث اول به تفصیل مورد اشاره قرار گرفته با این همه، بهدلیل اهمیت موضوع و ارتباط نزدیکى که بین آن و فنون شیرجه و غلت وجود دارد، در اینجا به نمونهاى از تمرینات آن اشاره مىشود.
از فراگیران خواسته مىشود که با رعایت یک فاصلهٔ مناسب در داخل زمین مستقر شوند. ابتدا مربى حرکات فراگیران را به سمتِ راست، چپ، جلو و عقب، زیر نظر قرار مىدهد و به اصلاح آن مىپردازد. آنگاه هر یک از فراگیران با رعایت نکات ایمنی، حرکات مورد نظر را تمرین مىکنند.
فراگیران در پشت خط انتهائى زمین، یک صف تشکیل داده، روبهروى تور مىایستند سپس مربى به همراه فرد کمک کننده، نزدیک تور مستقر مىشود. آنگاه با فراخواندن هر یک از فراگیران به داخل زمین، با پرتاب توپ در مسیرهاى مختلف، به مرورِ تمرین حرکات پا مىپردازد. اصلاح حرکات مورد نظر از موارد اصلى این مهارت به حساب مىآید تصویرصفحه بعد :
نکات ایمنى
- در هنگام غلت زدن، باید همیشه قسمت پشت فراگیران کاملاً قوس داشته باشد و تا سرحدِّ امکان سر در داخل بدن سینه قرار بگیرد. در صورت توجّه نکردن به این موضوع، امکان اصابت سرِ فراگیر با زمین وجود دارد.
- اهرمهاى درگیر، خصوصاً در فنّ شیرجه باید کاملاً توانائى اجراء این فن را داشته باشند و یا تقویت گردند تا در هنگام اجراء مهارت آسیبى متوجّه عضلات، مفاصل و رباطهاى کتف و دست نشود.
- استفاده از تشک، براى یادگیرى مقدماتى فنّ شیرجه یکى از اقدامات لازم براى جلوگیرى از صدمات احتمالى بهشمار مىرود.
- در هنگام شیرجه رفتن، باید کاملاً مراقبت بهعمل آید که چانه با زمین برخورد نکند صدمات قسمت چانه از آسیبهاى شایع والیبال محسوب مىشود
- در هنگام اجراء شیرجه و غلت، لازم است حرکات بلافاصله زمانى مناسب انجام شود. اتخاذ چنین روشى از برخورد فراگیران با یکدیگر جلوگیرى مىکند. همچنین باید سعى شود که انجام تمرینات در یک مسیر و یک جهت صورت گیرد.
- قبل از انجام تمرین، باید از نبودِ وسایل اضافى در داخلِ زمین مطمئن باشیم، غفلت در این مورد درصد آسیبهاى احتمالى را افزایش مىدهد.
قوانین و مقررات (۲)
تعویض بازیکنان
تعویض عملى است که یک بازیکن پس از کنترل و ثبت شمارهاش در برگ امتیازات مسابقه، وارد زمین بازى شده و جاى بازیکنى که زمین را ترک نموده است اشغال مىنماید. براى تعویض دریافت اجازه از داور ضرورى است.
محدودیتهاى تعویض
- در هر ست حداکثر شش تعویض شش جانشین براى هر تیم مجاز است. در یک نوبت درخواست تعویض، مىتوان یک یا چند بازیکن را تعویض نمود.
- یک بازیکن از ارنج شروع ست مىتواند زمین بازى را ترک نموده و دوباره به زمین باز گردد، اما فقط یکبار در هر ست و فقط به همان جاى قبلىاش که در برگ ارنج ست بوده است.
- یک بازیکن ذخیره مىتواند در هر ست فقط یکبار داخل بازى شود و به جاى یک بازیکن شروع کننده ست بازى کند، و فقط مىتواند با همان بازیکن که قبلاً در همان ست به جایش وارد زمین شده است تعویض و جایگزین شود.
تعویض استثنائى
- یک بازیکن مصدوم باستثناء لیبرو که قادر به ادامه بازى نیست باید به طور قانونى تعویض شود. اگر تعویض وى به طور قانونى امکانپذیر نباشد، تیم حق دارد از یک تعویض استثنائى استفاده کند.
- معنى یک تعویض استثنائى آنست که هر بازیکنى که در زمان مصدومیّت بازیکن صدمه دیده در زمین بازى نیست باستثناء لیبرو یا بازیکنى که بعنوان لیبرو جایگزن وى شده است مىتواند بجاى بازیکن مصدوم وارد زمین شود و بازى کند. بازیکن مصدوم مجاز نیست که در دنباله آن مسابقه مجدداً وارد زمین شده و در بازى شرکت نماید.
- یک تعویض استثنائى در هر شرایطى نمىتواند بعنوان یک تعویض قانونى حساب شود.
تعویض بواسطه اخراج یا محرومیت
یک بازیکن اخراجى از ست یا محروم از مسابقه باید با تعویض قانونى جایگزن شود. چنانچه تعویض قانونى امکانپذیر نباشد، تیم ناقص اعلام مىشود.
تعویض غیرقانونى
- یک تعویض وقتى غیرقانونى تلقى مىشود، که از محدودیتهاى اشاره شده در قانون محدودیتهاى تعویض تجاوز کند باستثناء حالت در قانون تعویض استثنائی
- وقتى که تیمى تعویض غیرقانونى انجام داده و بازى دوباره آغاز شده باشد، رویه زیر باید به اجرا درآید:
۱. تیم با از دست دادن رالى جریمه مىشود.
۲. تعویض اصلاح مىگردد.
۳. امتیازاتى که توسط تیم خطا کننده از هنگام ارتکاب به خطا کسب شده است باطل اعلام مىشود و امتیازات کسب شده توسط حریف خطا کننده با اعتبار باقى مىماند.
خطاهاى ضربهٔ حمله
- بازیکن توپ را در داخل فضای بازی حریف بزند توپ بهطور کامل از روی تور به زمین حریف عبور کرده باشد
- بازیکن توپ را به خارج از زمین بازی اوت بفرستد
- بازیکن ردیفِ عقب از داخل منطقه جلوِ ضربه حمله را به انجام برساند در شرایطی که در لحظه زدن توپ ارتفاع آن کاملاً بالاتر از لبه بالائی تور بوده است
- بازیکن ، ضربهٔ آبشار را روی سرو تیم مقابل انجام دهد در وضعیتی که توپ سرو در فضای منطقهٔ جلو و در ارتفاع بالاتر از لبهٔ فوقانی تور باشد
- اینکه دست یا هر قسمت از بدن آبشار زننده به تور برخورد کند.
خطاهاى ضربهٔ سرو
خطاهاى زیر منجر به عوض شدن سرو مىگردد، حتى اگر تیم حریف در وضعیت جاگیرى نادرستى باشد. اگر زنندهٔ سرو:
- ترتیب زدن سرو را نقص کند.
- سرو را بهطور صحیح اجراء نکند.
- توپ را به خارج اوت بزند.
- پاى زنندهٔ سرو یا خط انتهائى تماس بگیرد.
- بازیکنان تیم زنندهٔ سرو با ایجاد استتار مانعى براى دید بازیکنان حریف ایجاد کنند.
- بعد از زدن سوت داور، زدنِ سرو بیش از هشت ثانیه به طول انجامد.
- قصد به سرورا انجام دهد.
قصد به سرو: اگر توپ، پس از رها شدن یا پرتاب شدن از دست زنندهٔ سرو، بدون برخورد با بدن وى به زمین اصابت کند، این عمل را قصد به سرو گویند.
خطاهاى دفاع روى تور
دفاع کننده در فضاى زمینِ حریف، توپ را قبل یا همزمان با اجراء ضربهٔ حمله حریف لمس کند. بازیکن ردیفِ عقب، دفاع کامل را انجام دهد یا در دفاع جمعى و کامل شده شرکت داشته باشد یا مدافع، توپ را در فضاى زمین حریف از خارج آنتن دفاع کند. اگر بازیکن مدافع، سرو تیم مقابل را دفاع کند و یا توپ پس از برخورد به دفاع در خارج از زمین فرود آید.
استراحت در بازى
زمان استراحت
هر تیم در هر ست از دو تایم استراحت ۳۰ ثانیه مىتواند استفاده کند.
- زمان استراحت فنى:
در هر ست در امتیازات ۸ تا ۱۶ تیمها از استراحت فنى به مدت ۳۰/۱ دقیقه استفاده مىکنند. این استراحت فنى علاوه بر دو تایم استراحت ۳۰ ثانیهاى مىباشد.
فاصله استراحت
- زمان فاصلهٔ استراحت:
ضربان قلب در دور برگشت به حال اولیه پس از مرحلهٔ تمرین، بهترین شاخصى است که نشان مىدهد آیا فرد از نظر فیویولوژیکى براى مرحلهٔ بعدى آمادگى دارد یا نه! براى مثال در مورد مردان و زنان کمتر از ۲۰ سال، ورزشکار و غیرورزشکار، ضربان قلب باید حداقل به ۱۴۰ ضربه در دقیقه بین تکرارها و ۱۲۰ ضربه در دقیقه بین دورهها کاهش یابد. این ضربان را باید در طول فاصلهٔ استراحت با گرفتن شمارهها در ۶ یا ۱۰ ثانیه و ضرب آن در ۱۰ یا ۶ براى تبدیل آن به دقیقه بهدست آورد. زمان استراحت به اندازهاى است که ضربان قلب از ۱۴۰ کمتر نشود و بین دورهها نیز از ۱۲۰ پائینتر نباشد.
- نوع فاصلهٔ استراحت:
آنچه شما در طول فواصل استراحت انجام مىدهید از اهمیت خاصى برخوردار است، زیرا این مرحله نیز مربوط به دستگاه انرژى است که ممکن است بخواهید آن را توسعه دهید. نوع فعالیت ممکن است این موارد باشد:
۱. استراحت فعال، تمرینات سبک یا متوسط شامل راه رفتن تند، دویدن نرم و سبک و...
۲. استراحت غیرفعال، به حرکاتى مانند حرکات نرم، راه رفتنِ آهسته، خم و باز کردن دست و پا مىگویند. معمولاً براى تعیین نوع شدت کار، ملاک تشخیص، ضربان قلب ورزشکار یا قیافهٔ ظاهرى او است.
مقدمات مسابقه
- قرعهکشى:
قبل از گرم کردن روى تور، داور اول در حضور کاپیتانهاى هر دو تیم قرعهکشى را انجام مىدهد. برندهٔ قرعه یکى از موارد زیرا را انتخاب مىکند:
۱. حق زدن سرو یا دریافت سرو اگر برندهٔ قرعه زدن سرو را انتخاب کند، دریافت سرو انتخاب زمین بهعهده بازندهٔ قرعه است
۲. انتخاب یک سمت زمین
۳. بازندهٔ قرعه باقیمانده را مىپذیرد.
- دورهٔ گرم کردن:
چنانچه هر دو کاپیتان موافقت کنند، گرم کردن را با هم انجام دهند، تیمها مىتوانند به مدت ۶ دقیقه یا ۱۰ دقیقه متفقاً روى تور تمرین کنند.
قوانین و مقررات )۳(
زمین و خطوط آن
- زمین:
زمین والیبال باید ۹×۱۸ متر بوده، هیچگونه مانعى در آن وجود نداشته باشد. فاصله زمین بازى تا سقف ۷ متر تعیین شده است تصویر زیر
- خطوط زمین:
خطکشى زمین حتماً باید به عرض ۵ سانتىمتر باشد و کاملاً تا ۳ متر اطراف آن هیچگونه مانعى نباشد این فاصله اخیراً به ۵ متر افزایش یافته است
- خط وسط:
خطى است به عرض ۵ سانتىمتر که دو زمین را از یکدیگر جدا مىکند.
- خط یکسوم:
در هر یک از نیمههاى زمین در فاصله سه مترى خط وسط و به موازات آن خطى به طول ۹ متر و عرض ۵ سانتىمتر کشیده مىشود. اخیراً این خط در هر دو سمت زمین بهصورت ۵ خط مقطع به سمت بیرون زمین امتداد دارد.
- منطقه سرویس:
از دو خط ۱۵×۵ سانتىمتر تشکیل شده است. این دو خط ۲۰ سانتىمتر با خط انتهائى زمین فاصله دارد و درست در راستاى خط طولى زمین کشیده مىشود.
توپ
توپ باید کاملاً کروى بوده، از یک لایهٔ چرم نازک و نرم پوشیده شده باشد. رنگ توپ باید یکنواخت باشد. انتخاب رنگ روشن براى توپ، در سالن مناسبتر است. محیط توپ از ۶۵ تا ۶۷ سانتىمتر و وزن آن از ۲۶۰ تا ۲۸۰ گرم تعیین شده است.
توپ در بازى
وقتى توپ داخل محسوب مىشود که با زمین بازى یا خطوط اطراف آن تماس پیدا کند. توپ موقعى خارج اوت است که قسمتى از آنکه به زمین برخورد مىکند کاملاً خارج از خطوط زمین بازى باشد و یا با شیء خارج از زمین بازی، سقف سالن یا شخصى که خارج از زمین بازى است تماس پیدا کند.
- تعداد تماس با توپ:
هر تیم حق دارد حداکثر سه ضربه تماس براى ارسال توپ از بالاى تور به زمین حریف انجام دهد تماسهاى دفاع روى تور جزءِ این سه ضربه محسوب نمىشود یک بازیکن نمىتواند دومرتبه پى در پى به توپ ضربه بزند به استثناى دفاع روى تور وقتى دو یا سه بازیکنِ همتیم بهطور همزمان توپ را لمس کنند، این تماسها دو یا سه ضربه محسوب مىشوند به استثناء دفاع روى تور اگر دو یا سه بازیکن همتیم براى زدن توپ به توپ برسند، اما فقط یکى از آنها توپ را لمس کند، این تماس یک ضربه از سه ضربهٔ تیم محسوب مىشود حتى اگر برخورد بدنى هم صورت گیرد اگر توپ بهطور همزمان توسط دو بازیکن از دو تیم حریف روى تور لمس شود و در جریان بازى قرار گیرد، تیم دریافت کننده حق استفاده از سه تماس دیگر با توپ را دارد. اما اگر چنین توپى در یک طرف به خارج زمین برود، خطاى تیمى به حساب مىآید که در طرف مقابل است.
- مشخصات زدن توپ:
توپ مىتواند با هر قسمتى از بدن و حتى پاها لمس شود. توپ باید بهطور صحیح و واضح زده شود. این کار نباید بهصورت کشیدن، فشار دادن، مکث کردن، حمل یا گرفتن و پرتاب کردن صورت گیرد. توپ مىتواند به قسمتهاى مختلف بدن برخورد نماید، مشروط بر اینکه این تماسها همزمان صورت پذیرند. در دفاع روى تور، برخوردهاى پیاپى توپ به یک یا چند مدافع مجاز است، به شرط اینکه تماسها در حالت دفاع روى تور با انجام یک عمل صورت گیرد. چنانچه بازیکن براى رسیدن به توپ از همتیم خود یا هر شیء یا بنائى کمک بگیرد خطا محسوب مىشود.
- عبور توپ از تور:
توپى که به زمینِ حریف مقابل فرستاده مىشود، باید از روى تور و از داخل فضاى عبور مجاز بگذرد. فضاى عبور مجاز آن قسمت از سطح عمودى تور است که به این ترتیب محدودهٔ آن تعیین مىشود:
۱. در پائین، بهوسیلهٔ لبه بالائى تور
۲. به طرفین، بهوسیلهٔ آنتنها
۳. در بالا، بهوسیلهٔ سقف سالن. وقتى که توپ بهطور کامل از فضاى زیرِ تور عبور کند خارج اوت محسوب مىشود.
برخورد توپ به تور در هنگام گذشتن از آن بلامانع است، حتى هنگام اجراء سرو قانون جدید توپى که به داخل تور زده شود و یا با برخورد به آن، به زمین حریف برود، با در نظر گرفتنِ سه ضربه، مىتوان بازى را ادامه داد.
- تماس با تور:
تماس با تور فقط موقعى خطا است که عمل بازى با توپ در منطقهٔ جلو انجام شود یا توپ در منطقهٔ جلو باشد. بهطور کلى تماس با تور موقعى خطا محسوب مىشود که بازیکن خاطى در محور اصلى مسیر عبور توپ قرار داشته باشد.
- نفوذ از زیر تور:
بازیکن مجاز است از زیر تور به فضاى حریف فضاى حریف: محوطه و حاشیه زمین هر تیم، فضاى آن تیم محسوب مىشود نفوذ نماید، مشروط بر اینکه مزاحمتى براى بازى حریف ایجاد نکند.
نحوهٔ استقرار بازیکنان در زمین
وقتى سرویس زده مىشود بازیکنان هر دو تیم باید در دو ردیف سه نفرى مستقر شوند. سه نفر ردیف جلو که در واقع نزدیک تور مىباشند به بازیکنان خط جلوئى معروف هستند. آنها مناطق ۲، ۳ و ۴ را اشغال مىکنند. همچنین سه نفرى که در عقب قرار مىگیرند به بازیکنان خط عقبى شناخته مىشوند و در مناطق ۱، ۶ و ۵ مستقر مىشوند. در شروع مسابقه نحوهٔ استقرار بازیکنان در مناطق مختلف از سوى مربى در ورقهٔ آرایش ارنج تیم ثبت مىشود. در این آرایش بازیکنى که در منطقهٔ ۳ مىباشد در واقع بین بازیکن سمت راست منطقهٔ ۲ و بازیکن سمت چپ منطقهٔ ۴ قرار مىگیرد. همچنین در خط عقب بازیکن منطقهٔ ۶ نیز در وسط بازیکن منطقهٔ ۱ و ۵ مستقر مىشود. فراگیران مىتوانند آرایش بازیکنان را در تصویر زیر ملاحظه کنند. نکته مهم دیگرى که باید به آن توجه نمود این است که بازیکنان خط جلو و عقب باید در یک وضعیت صحیح در زمین مستقر شوند. نحوهٔ ایستادن این بازیکنان طورى است که الزاماً باید بازیکن عقب در هر شرایطى عقبتر از بازیکن جلوئى خود باشد.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 43 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله آموزش والیبال