مقدمه:
نیاز به صنعت در جوامع گوناگون، ایجاد کارخانه ها و صنایع تولیدی مختلف را به دنبال داشته است. صنعتی شدن نیز سبب گردیده تا نیروی انسانی شاغل در تماس همیشگی با وسایل ماشینی و تجهیزات قرار گیرد. اثرات ناشی از استفاده گسترده از وسایل ماشینی و تجهیزات صنعتی به صورت مواجهه انسان‌ها با مخاطرات گوناگون در محیط کار خودنمایی می‌کند. یکی از انواع مخاطرات در محیط کار، انتشار صدای آزار دهنده و ارتعاشات ناشی از کار کردن خط تولید صنعتی است. علاوه بر این رشد سریع تکنولوژی در تمام زمینه ها و همچنین افزایش جمعیت سبب گردیده تا انسان‌ها نه تنها در زندگی شغلی و اجتماعی خود که حتی در خارج از محیط کار نیز در معرض صداهای ناهنجار ناخواسته با شدت‌های گوناگون قرار گیرند. ازجمله می‌توان به مواجهه انسان با صدای ناشی از کار کردن وسایل الکتریکی خانگی، وسایل ارتباط جمعی مانند رادیو و تلویزیون، صدای ناشی از حرکت وسایل حمل و نقل در شهرها و حتی خارج از شهرها، صدای ناشی از ماشین آلات مختلف ساختمان سازی و حتی در محیط‌های کار اداری صدای ناشی از ماشین‌های تایپ و غیره اشاره داشت.
هر چند امواج صوتی به عنوان عاملی ضروری در زندگی انسان به حساب می‌آیند، زیرا به وسیله آن امکان ارتباط با دیگران فراهم شده یا از خبر وقوع حادثه ای آگاه می‌شویم، اما در پاره ای از موارد و در شرایط خاص شنیدن این امواج صوتی و با عوامل ضروری، چندان خوش آیند نیست. آن دسته از امواج صوتی که به صورت ناخواسته منتشر می‌شوند و می‌توانند برای شنوایی آزاردهنده باشند، سروصدا (Noise) یا آلودگی صوتی (Noise pollution) نامیده می‌شوند.
بهترین و ساده ترین عاملی که تفاوت بین صدا و آلودگی صوتی را تشخیص می‌دهد، تفاوت بین احساس و ذهنیت آن است که به ما می‌گوید اوّلی صدای خواسته و دوّمی صدای ناخواسته و آزاردهنده است. این تعریف در برگیرنده نوع صوت نمی‌شود. برای مثال، گفتار (Speech) که در اکثر موارد صدای خواسته است. هنگامی که از منزل یا آپارتمان همسایه و یا در محل کار از اتاق مجاور شنیده می‌شود می‌تواند مانند سروصدا آزار دهنده، احساس شود و آلودگی صوتی ارزیابی گردد. از طرف دیگر صدای برخاسته از دستگاه تهویه که
مُخل آسایش به حساب می‌آید با غلبه بر گفتار ناخواسته و نابجا می‌تواند صدای خواسته محسوب شود.
موضوع آلودگی صوتی و اثرات بهداشتی ناشی از آن تنها به صداهای صنعتی و محیط کار محدود نمی‌شود. هر چند که اثرات سوء ناشی از کارکنان با صدای صنعتی قابل بررسی جدی بوده و حتی محیط اطراف را تحت تاثیر قرار می‌دهد، لذا موضوع آلودگی صوتی را می‌توان شامل دو بخش عمده دانست، صنعت و محیط زیست.
آلودگی صوتی در ترازهای بالای فشار صوت (بیش از 85 دسی بل) باعث اثرات مستقیم بر روی اندام شنوایی شامل تغییر موقت آستانه شنوایی (Temporary Threshold Shift : TTS) و درصورت تماس طولانی ایجاد افت دائم شنوایی (Permanent Threshold Shift : PTS) می‌گردد. اما در محدوده ای از ترازهای پایین‌تر (بین 50 تا 80 دسی بل) اثرات عمده آن تحت عناوین آزاردهندگی (Annoyance) ، مزاحمت (Disturbance) ، اخلال در آسایش (Bother) و ناخواسته بودن (Intrusion) قلمداد می‌شود، به عبارت دیگر قسمتی از اثرات صدا مربوط به تاثیر آن بر روی دستگاه عصبی نباتی و وضع روانی و رفتاری افراد است.
مطالعات انجام شده در ایران
پس از شکل گرفتن گروه بهداشت حرفه ای در دانشکده بهداشت در سال 1351 برای اوّلین بار مسئله سروصدای محیط کار از نظر علمی در یک کارخانه نساجی، مورد بررسی قرار گرفت، نتایج حاصله از این بررسی نشان داد که شدت صوت در این صنایع به حدی است که احتمالا به قدرت شنوایی لطمه می‌زند. مطالعه دیگری که در همین زمینه در سال 1351 بر روی کارگران بافنده انجام گرفته گویای همان نتیجه فوق است. ضمنا پژوهش دیگری در سال 1356 برای مطالعه تاثیر عواملی چون شدت صدا، سابقه کار و استراحت ضمن کار روزانه بر روی افت شنوایی حاصله در کارگران هم زمان با اندازه گیری و تجزیه و تحلیل صدای محیط کار در سه محیط مختلف انجام شده که با در نظر گرفتن ضوابطی 844 نفر از کل کارگران شاغل در این صنایع انتخاب و آزمایش سنجش شنوایی گردیدند. بررسی نتایج حاصل از آزمایش سنجش شنوایی و شدت صوت نشان داد که میزان افت شنوایی حاصله در کارگران رابطه مستقیم با شدت صدای موجود در محیط کار و سابقه خدمت داشته و در
مقابل استراحت ضمن کار روزانه تاثیر معکوس دراین زمینه دارد. در تحقیق دیگری که در سال 1362-1361 در زمینه افت دائم و موقت آستانه شنوایی در اثر سروصدای محیط کار نساجی بر روی 157 نفر کارگر نساج صورت گرفته مشخص شده است که:
1ـ کارگران جوان حساسیت بیشتری به سروصدای محیط کار داشته و در نتیجه درکلیه فرکانس‌ها بخصوص در فرکانس 4000 هرتز افت دیده می‌شود، در صورتی که در کارگران مسن تر افت کمتر می‌باشد
2 ـ افت دائم در کارگران مسن تر و با سابقه بیشتر مشاهده شده و بطور کلی نتیجه تحقیق گویای ارتباط مستقیم صدای بالاتر از حد مجاز برروی آستانه شنوایی و ایجاد کری شغلی می‌باشد.
پژوهش دیگری در زمینه تاثیر مستقیم شدت صدا بر کاهش آستانه شنوایی در محیط کار آهنگری‌ها درسال 1360 بر روی 707 نفر کارگر شاغل به عمل آمده که نتایج بررسی به شرح زیر می‌باشد:
1 ـ صدای زیاد در کارگاه های آهنگری مونتاژ بویژه اطراف فرکانس 4000 سیکل درثانیه تولید افت در آستانه شنوایی کرده است. میزان افت شنوایی با افزایش شدت صدا و زیاد شدن زمان مواجهه بیشترشده است
2 ـ در کارگرانی که مدت زیادی در معرض صدا بوده اند از نظر شنوایی عقب افتادگی اجتماعی ایجاد شده است
3 ـ شدت صدای 85 دسی بل A و به بالا افت شنوایی قابل اندازه گیری بوجود آورده است
مطالعه دیگری که در سال 1363 تحت عنوان اختلالات شنوایی و گفتاری ناشی از کار در کارگران مشاغل مختلف (بخار، آهنگر، پرس کار) انجام پذیرفته نمایانگر آنست که:
1 ـ کارگرانی که در تماس با صداهای ضربه ای هستند دچار ضربه های صوتی (Acoustics Trauma) می‌شوند. به این مفهوم که منحنی شنواییشان در فرکانس 4000 هرتز افت دارد
2 ـ کارگرانی که در تماس با صداهای ممتد هستند، کم شنواییشان ابتدا در فرکانس 4000 هرتز آغاز شده و به سایرفرکانس‌ها (6000ـ3000 هرتز) گسترش می‌یابد
3 ـ نتایج حاصله از بررسی وضعیت گفتاری ـ صوتی کارگران فوق الذکر نشان می‌دهدکه اکثر آنها دچار گرفتگی صدا (Dysphonia) با درجات مختلف می‌باشند.
شامل 25 صفحه Word
دانلود تحقیق آلودگی صوتی