اسلام نقش مؤثری در تکامل و توسعه اغلب هنرها در ادوار مختلف به ویژه در عهد صفویه داشته است. در دوران صفویه هنرهای معماری، نقاشی، خط، تذهیب، قالی‌بافی، پارچه‌بافی، کاشی سازی و... به اوج تکامل خود رسیدند که نظیر آن در ادوار گذشته و بعد کمتر دیده می‌شود.
فعالیت وسیع معماری دوره صفوی از زمان شاه عباس آغاز شد. در این دوره نه تنها در اصفهان، بلکه در شیراز، اردبیل، مشهد، تبریز و دیگر شهرهای ایران بناهای مختلف احداث شدند. دست راست شاه عباس در عملی ساختن این طرح معماری بلندپروازانه، مردی بود به راستی برجسته: شیخ بهاء‌الدین محمد عاملی (شیخ بهایی)؛ او به عنوان عالم الهی عالی‌قدر، فیلسوف، مفسر قرآن، فقیه، منجم، معلم، شاعر، مهندس چکیده جامعه ی صفوی عصر شاه عباس کبیر بود.
در عهد صفوی سبک معماری قدیم ایران تجدید شد و در طرح بناها، شکل و مصالح بناها جای خود را باز کرد. اغلب بناهای دوره صفوی مانند مساجد، مدارس و کاروان‌سراها به شکل چهار ایوانی بنا شد. استفاده از کاشی معرق و هفت رنگ برای تزیینات، رونق فراوان یافت. به طوری که ساختمان‌های مذهبی این دوره از گنبد، ایوان، طاق نما، سر در ورودی و حتی مناره ها، با کاشی آراسته شد. خطاطی و خوشنویسی روی کاشی نیز در آرایش بناهای مذهبی عمومیت یافت و بناهای متعددی با خطوط ثلث، نسخ، نستعلیق و خطوط دیگر تزیین شدند.(4)
در ضمن از آن‌جایی که مساجد مهم ترین بناهای اسلامی هستند، می‌توان گفت هنر اسلامی در حقیقت در مساجد پدید آمد و این اماکن را می‌توان مهم‌ترین جایگاه تجلی معماری و هنر اسلامی به صورت توأمان دانست.
شامل 17 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله معماری مساجد دوره صفویه