تا کنون بارها کلمهی «اقتصاد» را در گفته ها و نوشته هایمان به کار بردهایم و ده ها بار نیز این کلمه را در نوشته ها و کتابهای مختلف خواندهایم و یا در صحبت ها و سخنرانیها شنیدهایم و یا شاید کمتر کسی را بتوان یافت که به نوعی با «اقتصاد» و عوارض و آثار مستقیم و یا غیر مستقیم درگیر نباشند. در کوچه و یا خیابان، در مدرسه و یا مسجد و یا در اتوبوس و تاکسی و ... از طرف مردمان عادی و یا افراد وارد به این مسائل مطرح می شود و بالاخره نظرهای متفاوتی دربارهی اوضاع اقتصادی، خرابی، آبادی و آینده آن به فراخور فهم و تجربه و دانش افرادی که بحث می کنند، ارائه می شود. روی هم رفته دنیای افراد ما مملؤ از مباحث و پدیده های اقتصادی است و همه کم یا زیاد با آنها در تماس هستند.
نظام اقتصادی اسلام:
در نظام اقتصادی اسلام، انگیزه و هدف انسانها از تولید صرفاً مادی نیست بلکه آنان به مصالح و منافع اجتماع دارند و با توجه به آن به تولید می پردازند و یا به ارائه خدمات اقدام می کنند. اما این مطلب به معنای آن نیست که انسانها هدف مادی ندارند. در این نظام اقتصادی انسانها می توانند بر عوامل تولید مالکیت خصوصی داشته باشند. البته دولت همواره چون ناظر هوشیاری، اوضاع اقتصادی را مورد مطالعه قرار می دهد. با این که بخش خصوصی آزادی فعالیت اقتصادی دارند لیکن هر موقع دولت احساس کند مصالح جامعه ایجاب می نماید در امور اقتصادی مداخله شود این کار را انجام می دهد. بدیعی است دخالت دولت به معنای آن نیست که همواره این مداخله ادامه دارد بلکه پس از رفع و برطرف شدن شرایطی که ایجاب کرده است دولت وارد فعالیت اقتصادی شود، مجدداً میدان را برای سایر بخشها آزاد می گذارد. بنابراین در نظام اسلام هم مالکیت خصوصی و هم مالکیت دولتی به رسمیت شناخته شدهاست.
تعاریف اقتصاد:
اقتصاد در لغت به معنی «میانه روی و اعتدال» و در اصطلاح علمی است که چگونه امکانات و منابع تولید کمیاب و محدود را به تولید کالا و خدماتی اختصاص دهیم که بتواند بیشترین نیاز و خواسته نامحدود بشر را تأمین کند. به بیانی دقیقتر علم اقتصاد عبارت از مطالعه روشهای تخمین منابع فیزیکی و انسانی کمیاب برای تأمین نیازها و خواسته های نامحدود بشر.
به عبارت کلی، اقتصاد یعنی صرفه جویی و رعایت اعتدال، به معنای حد وسط بودن یعنی نه افراط و نه تفریط، علم ثروت و چگونگی کسب ثروت، بهداشت مادی افراد، یعنی انتخاب بهترین پروژه و مسیر برای زندگی و انتخاب بهترین رفتارهای عقلایی.
اقتصاد یعنی چگونگی استفاده از حداقل منابع برای کسب حداکثر منافع (سود).
حسابداری از لحاظ اقتصاد:
تبدیل فعالیت اقتصادی به اعداد و ارقام قابل سنجش به پول رایج کشور.
رابطه علم اقتصاد با سایر علوم
« رابطهی اقتصاد با جغرافیا »
هر منطقه یک ویژگی دارد و با توجه به آن ویژگی اقتصاد آن منطقه نیز متفاوت است مانند نیروی کار، آب و هوا، انواع محصولات، منابع، نزدیکی به مرز و یا به دریا و یا نزدیکی به کویر.
« تاریخ عقاید اقتصادی »
1) اقتصاد آزاد. 2) اقتصاد سوسیالیستی (سرمایه داری). 3) تاریخچه مکتب. 4) مرکانتیلیسم ها[1]. 5) اقتصاد کلاسیک ها. 6) اقتصاد نئوکلاسیک ها. 7) اقتصاد کنزین ها. 8) اقتصاد ارشادی. 9)اقتصاد اسلامی (اندیشه های امام).
« رابطهی اقتصاد با حقوق »
آشنایی با قوانین و مقررات، حقوق بین الملل و حقوق جزائی. (قوانین و حقوق با اقتصاد ارتباط تنگاتنگی دارند.)
« رابطهی اقتصاد با بودجهی دولت »
منابع درآمدی دولت ها. مثال اینکه یک دولت درآمد مالیاتش بسیار خوب است ولی درعوض منابع طبیعی ندارد یعنی درآمد از مالیات است.
« رابطهی اقتصاد با ریاضیات »
مانند حسابداری و هندسی.
نظام قیمت ها:
اصولاً هر نظام اقتصادی وظیفه دارد به چندین سؤال مشخص به شرح زیر پاسخ دهد:
1- چه کالاها و خدماتی تولید شود؟ «تولیدی» ( What چه کالایی؟ )
2- کالاها و خدمات چگونه تولید می شوند؟ «توزیع» ( How چگونه؟ )
3- کالاها و خدمات برای چه کسانی تولید می شود؟ «مصرف» ( For Whom برای چه کسانی؟ )
برای واضح شدن منظور توضیحاتی دربارهی هر سؤال مطرح می شود:
1- چه کالاها و خدماتی تولید می شود؟
از آنجا که مصرف کنندگان آزادی دارند نوع کالاها و خدمات مورد تقاضای خود را تعیین کنند، لذا تولید کنندگان برای اینکه ضرر نکنند و حتی سود لازم را ببرند، تولیدات خود را با تقاضای مصرف کنندگان منطبق می کنند.
2- کالاها و خدمات چگونه تولید می شوند؟
مقصود آن است که پس از آنکه مصرف کنندگان نوع کالاها و خدمات مورد تقاضای خود را اعلام کردند، تولید کنندگان با چه شیوه هایی این کالاها را تولید می کنند. آیا آنان با استفاده از نیروی کار تولید خواهند کرد و یا اینکه با استفاده از ماشین آلات پیشرفته که نیاز کمی به نیروی کار دارد تولید را سروسامان خواهند داد، یا شیوه ای بینابین بر می گزینند؟ در اقتصاد گفته می شود که تولید کننده آن روشی را برای تولید انتخاب می کند که دارای هزینهی پایین تری باشد و نظام قیمتها است که می تواند این اطلاعات را در اختیار او بگذارد.
3- کالاها و خدمات برای چه کسانی تولید می شود؟
نکته ای که در این سؤل باید مورد ملاحظه واقع شود آن است که کالاها و خدمات تولیدی بین چه کسانی توزیع می شود و اصولاً مردم چگونه به چه کالاها و خدمات دسترسی پیدا می کنند برای پاسخ دادن به این سؤال باید در نظر داشت که هر یک از مصرف کنندگان معمولاً صاحب یک یا بیشتر از عوامل تولید هستند که آنها را برای تولید کالا و خدمت در اختیار بنگاه ها می گذارند و به ازاء آن وجوهی را دریافت می نمایند. مثلاض نیروی کار در ازاء خدماتی که ارائه می کند حقوق و دستمزد می گیرد و صاحب زمین و یا منابعی که در زمینی است بر اساس میزان تقاضایی که برای زمین و یا منابع وجود دارد، اجاره دریافت می کند.
کسانی که سرمایه دارند، آن را به کار تولید انداخته اند، و در ازاء آن سود به دست میآورند. ملاحظه می شود که صاحبان عوامل تولید دارای درآمد هایی هستند. از سوی دیگر بنگاه هایی که کالا تولید می کنند، این کالا ها را به مصرف کنندگان عرضه می نمایند و مصرف کنندگان هم تقاضا کنندهی آن کالاها هستند و چون قبلاً دارای درآمد بودهاند، در صورتی که نیاز و یا تمکایل به آن کالاها و یا خدمات داشته باشند می توانند با پرداخت قیمت آن ها که در یک اقتصاد مبتنی بر بازار از طریق منحنی های عرضه و تقاضا تعیین می شود آن کالاها را بدست آورند.
تقاضا چیست:
تقاضا عبارت است از مقادیر مختلفی از کالا که مصرف کنندگان در قیمت های مختلف حاضر و قادر به خرید آن طی یک دور زمانی معین هستند یا به عبارتی دیگر مواردی یا کالایی که برای رفع نیاز های مردم است که باعث خرید مردم از آن موارد می شود.
وقتی کسی به کالا و یا به خدمتی نیاز دارد و یا تمایل دارد کالایی را بخرد ممکن است به شیوه ای تمایل خودش را به خریدن آن کالا یا خدمت مطرح نماید. هیچکدام از دو عنصر نیاز یا تمایل و همچنین توانایی برای خریدن کالا یا خدمت موردنظر را نمی توان تقاضا نامید. به عبارت دیگر آنچه در اقتصاد تقاضا نامیده می شود با نیاز و یا میل و همچنین با توانایی خریدن تفاوت دارد.
تقاضا برای یک کالا موقعی وجود دارد که فرد هم تمایل به خرید آن داشته باشد و هم بتواند با پرداخت کردن پول، آن را خریداری کند. وقتی دو عنصر تمایل و توانایی با هم جمع شدند و کالا یا خدمتی تهیه شد می گوییم تقاضا برای آن کالا صورت گرفته است. اگر دقت کرده باشید متوجه شدهاید که برای بسیاری از کالا ها، معمولاً قائده چنین است که وقتی قیمت آنها بالا می رود مردم تقاضای کمتری دارند و برعکس تقاضای مردم برای کالاهایی که قیمت آنها پایین میآید بیشتر است. این مطلب به معنای آن است که بین قیمت یک کالا یا خدمت و مقدار تقاضا شده از آن معمولاً رابطه معکوسی وجود دارد. نکته قابل توجه آن است که در زمان مورد بررسی نباید از شرکت تقاضای متقاضی کاسته شود و یا به شدت آن افزوده شود.
جدول تقاضا:
جدولی است که مقادیر تقاضای یک کالا را در قیمت های مختلف طی یک دوره زمانی معین با فرض ثابت بودن سایر شرایط نشان می دهد.
برای اینکه مطالب مطرح شده درباره تقاضا را بهتر بیان کنیم جدولی را درنظر می گیریم که در آن قیمت های مختلف کالایی در طی یک زمان مشخص آمده است و در مقابل آن نوشته شده است. همان طوری که قبلاً گفته شد وقتی قیمت بالا می رود مقدار تقاضا کم می شود و برعکس مقدار تقاضا با کاهش قیمت افزایش می یابد.
در جدول زیر همان طور که مشاهده می کنید با افزایش قیمت مقدار تقاضا کمتر می شود و این نشان دهنده رابطه معکوس بین قیمت و مقدار تقاضا است.
دانلود مقاله تعریف اقتصاد