نوع فایل: word
قابل ویرایش 160 صفحه
چکیده:
درباره تئوری صدق در میان فیلسوفان و منطق دانان جهان شش نظریه وجود دارد رایج ترین و قدیمی ترین آنها نظریه مطابقت است که سابقة آن به یونان و ارسطو می‌رسد هر چند در آثار ارسطو به طور مستقل به این بحث پرداخته نشده است. فلاسفه اسلامی به طور قطع و بدون تردید به این نظریه معتقدند و همچنین بسیاری از فیلسوفان مغرب زمین در تعریف صدق قضایا به نظریه مطابقت قائلند.
اساس نظریه مطابقت این است صدق قضیه عبارت از مطابقت آن با واقع و نفس الامر و این مسأله مبتنی بر دو اصل است اول اینکه واقعیتی هست و دوم اینکه ذهن ما قادر به کشف واقعیت می‌باشد.
فیلسوفان غربی در مورد صدق به تئورهای دیگر معتقدند که این تئوری‌ها عبارتند : 1- تئوری هماهنگی : این نظریه به فلاسفه عقل گرا نسبت داده شده و آنها معتقدند که صدق یک گزاره تنها به معنای سازگاری آن با نظامی از قضایای دیگر عقلی است. و برخی از پوزیتویست‌ها از این تئوری دفاع کرده‌اند و برخی از اینها معتقد بودند که قضایای حسی و تجربی صدقشان از راه مطابقت معلوم می‌شود و قضایای که تجربی و حسی نیستند صدقشان بوسیله سازگاری آنها با گزاره‌های آزموده شده بدست می‌آید و بعضی از پوزیتویست‌ها معتقدند تنها راه آزمون صدق قضایا ارتباط درونی میان خود باورها است.
2- تئوری عمل گرایانه : پیرس و جیمز و دیوئی از طرفداران این تئوری هستند و آنها در معناداری معتقدند که معنای یک لفظ عبارت از پیامد عملی یا تجربی آن.
3- تئوری زیادتی صدق : طرفداران این نظریه معتقدند که محمول صادق و کاذب زاید است و می‌توان آنها را حذف کرد و هیچ تأثیری در جمله ندارند.
4- نظریه غیر توصیفی صدق : معتقدان به این تئوری می‌گویند که صدق و کذب کلمات توصیفی نیستند بلکه کلمات انجازی و تأییدی و انشایی هستند.
5- نظریه سمانتیکی صدق تارسکی : تارسکی ضمن قبول نظریه صدق ارسطویی با ارائه نظریه زبان و فرا زبان به بازسازی این تئوری پرداخته تا از شبهات و پارادوکس‌های که در زبان پیش می‌آیند جلوگیری کند و از نظر وی صدق و کذب عناصر فرا زبانی هستند در حالیکه راست و دروغ عناصر زبانی هستند.
مقدمه:
فلسفه شناخت واقعیت است که به وسیله فاعل شناسایی (ذهن) صورت می‌گیرد و در قالب عناصر زبانی (الفاظ) بیان می شود. بنابراین در پدیده شناخت سه عامل هستی، فاعل شناسایی و زبان نقش اساسی دارند.
اما در فلسفه معاصر بیشتر به رابطه این سه عامل مهم پرداخته اند و از مباحثی که مربوط به رابطه هستی و فاعل شناسایی هستند به معرفت شناسیتعبیر کرده اند و از مباحث مربوط به رابطه فاعل شناسایی و زبان به معناداریو بالاخره از مباحث مربوط به رابطه هستی و زبان به صدق تعبیر می کنند.
مباحث معرفت شناختی و معناداری و صدق هر کدام حوزه خاصی در فلسفه معاصر را به خود اختصاص می دهند اما مباحث معناداری و به تبع آن بحث اعتبار و استدلال و صدق از مهمترین مسائل فلسفه منطق به شمار می‌آیند.
1-2 تعریف مسأله
ما در این رساله به بحث اخیر یعنی مسأله صدق و بیان ماهیت و ملاک آن از دیدگاه منطق دانان مسلمان و حتی منطق دانان غربی می پردازیم و هر کدام را مورد نقد و بررسی قرار می دهیم.
نظریه هایی که در این رساله به بررسی آنها می پردازیم: عبارتند از:
1- نظریه مطابقت The correspondence theory of truth
2- نظریه هماهنگی یا (سازگاری) The coherence theory of truth
3- نظریه عمل گرایانه The pragmatic theory of truth
4- نظریه زیادتی The redundancy theory of truth
- نظریه غیر توصیفی The Non-Descriptive theory of truth
6- نظریه سمانتیکی صدق Semantic theory of truth
فهرست مطالب:
فصل اول : مقدمه و پیشینه تاریخی
بخش اول : مقدمه و کلیات و معانی حق و صدق نزد حکمای اسلامی
1-1- مقدمه
1-2- تعریف مسأله
1-3- سوالهای اصلی تحقیق
1-4- فرضیه‌های تحقیق
1-5- هدف‌های تحقیق
1-6- روش تحقیق
1-7-سابقه تحقیق
1-8- معانی حق و صدق نزد حکمای اسلامی
1-9- تمایز حق و صدق
1-9-1- رای مشهور حکمای اسلامی
1-9-2- نظریه برخی از فیلسوفان غربی
1-9-3- نظریه شهید مطهری
بخش دوم : پیشینة تاریخی نظریه مطابقت صدق
2-1- سابقه نظریه مطابقت در یونان
2-1-1- مطابقت از نظر افلاطون
2-1-2- نظریه مطابقت از دیدگاه ارسطو
2-1-3- نظریه مطابقت از نظر فارابی
2-1-4- نظریه مطابقت از دیدگاه ابن سینا
2-1-5- نظریه مطابقت از دیدگاه سهروردی
بخش سوم : آیا نظریه مطابقت تعریف صدق است یا ملاک آن
3-1- تمایز تعریف صدق و ملاک صدق
3-2- دیدگاه برخی از فلاسفه اسلامی
3-3- دیدگاه برخی از فلاسفه غربی
3-4- نقد و بررسی
فصل دوم : تئوری صدق از نظر منطق دانان غربی
بخش اول : نظریه مطابقت
1-1- توضیح نظریه مطابقت
1-1-1- نظریه مطابقت در نظر منطق دانان جدید غرب
1-1-2- مطابقت و اتمیسم منطقی
1-1-3- اشکالات نظریه مطابقت
بخش دوم : تئوری هماهنگی
2-1- تئوری هماهنگی یا سازگاری
2-2- اصل ارتباط درونی
2-3- درجات صدق
2-4- ایرادات نظریه هماهنگی
بخش سوم : تئوری عمل گرایانه
3-1- تئوری عمل گرایانه
3-2- نظریه شیلر
3-3- نقد و بررسی این نظریه
بخش چهارم : تئوری زیادتی صدق
4-1- تئوری زیادتی صدق
4-2- اشکالات نظریه زیادتی صدق
بخش پنجم : نظریه غیر توصیفی صدق
5-1- نظریه غیر توصیفی صدق
5-2- اشکالات نظریه غیر توصیفی صدق
بخش ششم : نظریه سمانتیکی صدق تارسکی
6-1- تبیین نظریه سمانتیکی تارسکی
6-1-1- مفهوم صدق به عنوان موضوع نظریه معنا شناختی تارسکی
6-1-2- تعریف صدق در نظریه معناشناسی تارسکی
فصل سوم : نظریه مطابقت صدق از نظر فیلسوفان و منطق دانان مسلمان
بخش اول : آیا مطابقت مربوط به علوم حضوری است یا حصولی
1-1- تعریف علم حضوری وحصولی
1-2- رابطه مطابقت با علم حضوری و حصولی
1-3- راهیابی خطا در علم حضوری
بخش دوم : نظریه مطابقت به عنوان روش صدق در تصورات یا تصدیقات
بخش سوم : رابطه خبر با صدق و کذب
3-1- تحلیلی که صدق و کذب پذیری را تعریف قضیه می‌داند
3-2- تحلیلی که صدق و کذب پذیری را ملاک تمایز قضیه می‌داند
3-3- اشکال پارادکس دروغگو بر هر دو تحلیل
بخش چهارم : مناط صدق و کذب قضایا
4-1- بررسی اجمالی اختلاف حکما در تقسیم قضایا
4-2- صدق و کذب در انواع قضایا
4-2-1- قضایای خارجیه
4-2-2- قضایای ذهنیه
4-2-3- قضایای حقیقیه
بخش پنجم : معانی نفس الامر
5-1- نفس الامر به معنای عالم امر و عقول مجرده
5-2- نفس الامر به معنی فی نفسه
5-3- نفس الامر به معنای عالم ثبوت اشیاء
5-4- نقد و بررسی معانی ذکر شده از نفس الامر
بخش ششم : مطابقت در مباحث وجود ذهنی
6-1- مطابقت در مباحث وجود ذهنی
6-1-1- اهمیت بحث وجود ذهنی
6-1-2- تاریخچه وجود ذهنی
6-1-3- تبیین نظریه وجود ذهنی
6-1-4- آیا انحفاظ ماهیت از لوازم نظریه مطابقت است یا از مبنای آن
بخش هفتم : نظریه مطابقت از دیدگاه برخی از فیلسوفان مسلمان
7-1- نظریه ملاصدرا درباره مطابقت
7-2- حکیم سبزواری
7-3- علامه طباطبایی
7-4- شهید مطهری
7-5- استاد مصباح یزدی
7-6- جمع بندی و نتیجه گیری
منابع ومأخذ:
1- آشتیانی، سید جلال الدین، شرح حال و آرای فلسفی ملاصدرا – مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، حوزه علمیه قم، تهران، بهار 1378
2- آیر، زبان حقیقت و منطق، ترجمه منوچهر بزرگمهر، انتشارات علمی دانشگاه صنعتی
3- ابراهیمی دینانی، غلامحسین، شعاع اندیشه و شهود، انتشارات حکمت چاپ پنجم 1379
4- ابراهیمی دینانی، قواعد کلی فلسفه در فلسفه اسلامی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران 1372
5- ابن سینا، حسین ابن عبدا...، الاشارات و التنبیهات مع شرح للمحقق نصیرالدین طوسی و شرح الشرح قطب رازی، نشرالبلاغه، قم
6- ابن سینا، حسین ابن عبدا...، الالهیات من کتاب الشفاء، منشورات مکتبه آیه اله المرعشی النجفی، قم المقدسه، ایران 1404 ق
7- ابن سینا، حسین ابن عبدا...، المبدأ و المعاد، باهتمام عبدالله نورانی، موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل با همکاری دانشگاه تهران، 1363
8- ارسطو، متافیزیک، ترجمه از یونانی توسط دکتر شرف الدین خراسانی، نشر گفتار تهران 1367
9- اسکفلر، اسرائیل، چهار پراگماتسیت، ترجمه محسن حکیمی، نشر مرکز
10- افلاطون، دوره آثار، ترجمه محمد حسین لطفی، چاپ سوم، انتشارات خوارزمی، تهران، 1367
11- پوپر، کارل ریموند، حدسها و ابطالها، ترجمه احمد آرام، مجله تحقیقات اسلامی
12- پوپر، کارل ریموند، جامعه باز و دشمنانش، ترجمه عزت الله فولادوند، چ چهارم
13- پوپر، کارل ریموند، جستجوی ناتمام، ترجمه دکتر ایرج علی آبادی، انتشارات آموزش انقلاب اسلامی، چاپ اول 1369
تفتازانی، سعدالدین، شرح المقاصد، تحقیق دکتر عبدالرحمن عمیر (قم انتشارات الرضی، ج 1، 1371 ه ش
1- تفتازانی، سعد الدین، االمطول، فی شرح تلخیص المفتاح (مصححی عثمان افندی زاده، احمد رفعت) ترکیه 1330
2- جوادی آملی، عبدالله،رحیق مختوم شرح حکمت متعالیه بخش چهارم از ج اول و بخش دوم از ج اول مرکز نشر اسراء، 1375 ه ش. قم، بهمن 1370،چاپ اول
3- جوادی آملی، عبدالله، شناخت شناسی در قران، ناشر : مرکز مدیریت حوزه علمیه.
4- جوادی، محسن، باید و هست، مرکز انتشارات تبلیغات اسلامی، حوزه علمیه قم، تهران1375.
5- دشتکی، صدرالدین، رساله فی شبهه جذر الاصم، تصحیح احد فرامرز قراملکی، خردنامه صدرا، شماره پنجم و ششم پائیز و زمستان 1375.
6- دکارت، رنه تأملات در فلسفه اولی، ترجمه احمد احمدی، مرکز نشر دانشگاهی تهران 1369.
7- دورانی، جلال الدین، نهایه الکلام فی حل شبهه کل کلامی کاذب تصحیح و مقدمه احد فرامرز قراملکی، نامه مفید، شماره پنجم بهار 1375.
8- راسل، برتراند، مسائل فلسفه، ترجمه منوچهر بزرگمهر، موسسه انتشارات علمی دانشگاه صنعتی.
9- سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومه، موسسه انتشارات دارالعلم قم، چاپ پنجم، زمستان 1366 ق بخش منطق و حکمت.
10- سهروردی، شهاب الدین یحیی، حکمه الشراق مجموعه مصنفات شیخ اشراق ج 2 به تصحیح و مقدمه هنری کربن، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
11- سهروردی، شهاب الدین یحیی المشارع و المطارحات، مجموعه مصنفات شیخ اشراق ج 1 به تصحیح و مقدمه هنری کربن، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی .
12- شعرانی، ابوالحسن، ترجمه و شرح فارسی کشف المراد شرح تجرید الاعتقاد، چاپ اسلامیه.
شیرازی، صدرالدین محمد، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، داراحیاء التراث العربی، بیروت، ج 1 و 2 و 3 و 7 و 8 و 9
1- شیرازی، صدرالدین محمد، رساله التصور و التصدیق، چاپ شده همراه با کتاب الجوهر النضید، قم انتشارات بیدار، 1368.
2- شیرازی، صدرالدین محمد، شرح حکمه الاشراق، چاپ سنگی.
3- شیرازی، صدرالدین محمد، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه با حواشی حاج ملاهادی سبزواری، تعلیق و تصحیح و مقدمه سید جلال الدین آشتیانی مرکز نشر دانشگاهی 1360 ش.
4- شیرازی، قطب الدین محمود ابن ضیاء الدین مسعود، درة التاج، بکوشش و تصحیح سید محمود مشکوه، انتشارات حکمت، بهار 1369.
5- شیرازی، قطب الدین، شرح حکمت الاشراق سهروردی، باهتمام عبدالله نورانی، تهران 1380.
6- طباطبایی، محمد حسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج اول و دوم و سوم پاورقی به قلم استاد مطهری، چاپ سوم ایران، انتشارات صدرا.
7- طباطبائی، محمد حسین، بدایه الحکمه، مکتبه الطباطبائی، ایران قم شارع ارم.
8- طباطبائی، محمد حسین، نهایه الحکمه، ایران، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
9- طباطبایی، محمد حسین، نهایه الحکمه، با تعلیقیه محمد تقی مصباح یزدی، ج اول، انتشارات الزهراء، آبان 1363.
10- طوسی، خواجه نصیرالدین محمد، کشف المراد فی تجرید الاعتقاد،شرح حسن ابن یوسف حلی، منشورات شکوری، قم، تیر 71.
11- طوسی، خواجه نصیرالدین محمد، الاساس الاقتباس، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران 1367.
12- طوسی خواجه نصیرالدین محمد، تلخیص المحصل معروف به نقد المحصل بانضمام رسائل و فوائد کلامی باهتمام عبدالله نورانی، تهران 1359، انتشارات موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل شعبه تهران با همکاری دانشگاه تهران.
14- فارابی ابونصر، الجمع بین رای الحکیمین، بی تا. فروغی، محمد علی، سیر حکمت در اروپا، ج اول، انتشارات زوار تهران 1342 ه ش.
15- فولکیه، پل، فلسفه عمومی، ترجمه دکتر یحیی مهدوی، انتشارات دانشگاه تهران دی ماه 1370.
16- کاپلستون، فردریک، تاریخ فلسفه، ترجمه جلال الدین مجتبوی، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی 1362 ش ج 1.
17- کاشف الغطاء، شیخ علی، نقد الآراء المنطقیه، مطبعه لقمان، النجف 1382 ه ق.
18- مشکوه الدینی، عبدالحسن، ترجمه و شرح منطق نوین صدرالدین محمد شیرازی، موسسه انتشارات آگاه، تهران 1362.
19- مصباح یزدی، محمد تقی، آموزش فلسفه، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، ج 1 بهار 77.
20- مصباح یزدی، محمد تقی، دروس فلسفه، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تهران 1375 .
21- مصباح یزدی، محمد تقی، مقاله ارزش شناخت، دومین یادنامه، علامه طباطبائی موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول 1363 ه ش.
22- مطهری، مرتضی، شرح مبسوط جلد اول و دوم و سوم، تهران انتشارات حکمت 1406 ه ق.
23- مطهری، مرتضی، شرح منظومه، تهران انتشارات صدرا، 1377.
24- میرداماد، تعلیقات منطقیه و مباحث الفاظ، مجموعه متون و مقالات تحقیقی انتشارات دانشگاه تهران، باهتمام مهدی محقق و توشی هیکوایزوتسو،1370 ش
25- ناگل، ارنست، ج نیومن و آلفرد، تارسکی، برهان گودلی و حقیقت برهان، ترجمه اردشیر، انتشارات موسی، چاپ اول، تهران 1264
26- نصری، عبدالله، نظریه شناخت حائری یزدی، موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول زمستان 79
27- هرمن رندل، جال، درآمدی به فلسفه، ترجمه امیر جلال الدین اعلم، انتشارات سروش، تهران، 1363 ه ش
28- یزدی، مولی عبدالله بن شهاب الدین الحسین،الحاشیه علی تهذیب المنطق (للتفتازانی)، موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم المشرفه 1412 ه ق ص 58
29- Edward, pual, Encyelopedia of philosophy Macmillan Publishing. 1967. Vo/2,pi30
30- Haack, susan, philosophy of logics, Cambridge university press, 1978
31- Kripke, S.outtlin of truth , the Journal of philosophy, 1975
32- Kneale, William, the development of logic, oxford, 1962
33- Tarski, A,The Semantic Conception of truth , in philosophy and phenomenological versearch, Vol 5, 1944
34- White, A.R, truth, Macmillan, 1971
35- Wittgenstein, Tractatus logigic philosophicus, London, Routledge, 1974
An Intreduction to philosophical logic
پروژه نظریه صدق منطق دانان مسلمان. doc