اثر حبس کوانتومی یکی از پدیده هایی است که در سیستمهای نیمرسانا و کوانتومی رخ میده و در بسیاری از رخدادهای علمی به این مفاهیم استناد میشه. در اینجا یک فایل pdf یک صفحه ای که شامل توضیحات مختصر و مفیدی درباره مفهوم این پدیده هست را قرار داده ام.
حبس به عنوان کیفر در تاریخ تحولات حقوق کیفری یعنی نیمه دوم قرن هیجدهم همواره به عنوان یک واقعیت گریزناپذیر وجود داشته است. هر چند در طی ادوار مختلف تحولاتی در رویکرد به فلسفه مجازات حبس پدیده آمده است. حق آزادی که پس از حق حیات اساسی ترین حق بشر محسوب می شود جایگاه خود را پیدا کرد و بر همین مبنا چهارچوب روابط قوای حاکم بر شهروندان بارها تعریف شد و حقوق شهروندی افزایش یافت و این مساله موجب قرونی تکالیف حکمرانان شد.
مردم به دنبال دولتهای پاسخگو بودند و انتظار داشتند حاکمان حقوق اولیه شهروندان را به صورت تمام و کمال حفظ و حراست کنند.
محور قرار گرفتن حقوق اساسی شهروندان بویژه آزادی، سلب آزادی از افراد را به عنوان یک استثناء کاملاً محدود مطرح کرد و گستردگی استفاده از حبس و بازداشت موقت را زیر سوال برد و سلب آزادی تنها برای موارد مهم و خطرناک مجاز شمرده شده و از این حیث به لحاظ نظری مشروعیت کاربرد حبس در شکل جاری آن دچار تردید شد و کمتر کسی می پذیرفت که از تمام مجرمان باید سلب آزادی شود.
آمارها نشان داد که حبس کیفری چه با فلسفه ارعاب بازدارندگی چه با فلسفه ا صلاح و درمان با شکست عملی مواجه شده است. در کشورهای با نظام کیفری حبس محور، نه تنها ارتکاب جرم کاهش نیافت، بلکه آمار تکرار جرم توسط محکومین سابقه دار رقم بالایی است.1
ضمن این شکست عملی انتقادهای گسترده ای به آثار منفی زندان هم از لحاظ اقتصادی هم از لحاظ اجتماعی صورت گرفت.
هزینه های اقتصادی بالای زندان، حرفه ای تر شدن مجرمان زندانی شده، از هم پاشیدن خانواده های زندانیان و... تنها بخشی از اشکالات زندان بشمار می رفت.2
همه این اشکالات باعث شد حقوقدانان و متفکران علوم کیفری به دنبال یافتن جایگزین هایی برای مجازات حبس باشند در جهت تعدیل این کیفر. منظور همان اشکالات نامبرده شده در کنار شکست عملی مجازات حبس و تردیدهایی که در مشروعیت نظری مجازات زندان پدید آمده بود میباشد.
موج این تحولات به کشور ما هم رسیده است- تدوین لایحه مجازات های اجتماعی- نشان می دهد که دستگاه قضایی درصدد بر طرف کردن مشکل حبس محوری نظام کیفری می باشد نتایج یک تحقیق صورت گرفته شده نشان می دهد اکنون در قوانین کیفری ما بالغ بر هفتصد عنوان مجرمانه با مجازات حبس وجود دارد که 6/15 درصد این حبس ها شش تا نه ماه و 30 درصد آنها بیش از شش ماه تا 2 سال و بقیه بیش از 2 سال است.1
علاوه بر تردیدهایی که در مشروعیت نظری این مجازاتها به لحاظ حقوق بشری پیش آمده است و اشکالات عدیده ای که برای مجازات زندان برخواهیم شمرد در رویکرد اخیر دستگاه قضایی نسبت به کیفر سالب آزادی و تحدید موارد آن دو دلیل دیگر هم وجود دارد: 1- شکست عمل برنامه اصلاح و درمان در زندان ایران 2- نوع نگاه ریاست قوه قضائیه_ آیه الله شاهرودی_ به مساله زندان در فقه اسلام است.2
ایشان در سخنرانی های مختلفی از جمله در همایش مجازاتهای جایگزین حبس اشاره کردند که حبس در اسلام فقط در مواردی استثنایی استفاده می شود، بنابراین رویکرد نظام جمهوری اسلام هم باید به استفاده محدود از این مجازات باشد. با این همه، چه در ایران و چه در کشورهای دیگر، محور حرکت به سوی محدود کردن حبس است نه حذف کامل آن از نظام عدالت کیفری، زیرا با توجه به خطرناکی برخی مجرمان برای آسایش و امنیت عمومی امکان حذف کیفر حبس از زراد خانه کیفری وجود ندارد.
ساماندهی تحقیق :
مجازات حبس به عنوان یکی از مجازتهای اصلی در قوانین جزایی اکثر کشورها از جمله ایران در گذشته و حال بوده است. ولی در قرن بیستم علی الخصوص سالیان پس از جنگ جهانی دوم تحت تاثیر اقدامات جنبش دفاع اجتماعی با تاکید بر رعایت حقوق بشر و سازمان های بین المللی با صدور اسنادی مانند: میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی (1966) و قواعد توکیو (1990) و نیز تحت تاثیر مطالعات سنجش، گستردگی استفاده از مجازات حبس زیر سوال رفته و سلب آزادی برای موارد مهم و خطرناک مجاز شمرده شده است.
موج این تحولات اخیراً به ایران هم رسیده که تدوین لایحه قانونی مجازات اجتماعی بیانگر این امر می باشد. با توجه به نو بودن موضوع جایگزین های حبس در ایران، در حال تصویب بودن لایحه مذکور و توجه ناچیز و اندک قانونگذار کیفری ایران به این موضوع، در این تحقیق به بحران عملی و نظری مجازات حبس (عوامل عملی و نظری موثر بر طرح جایگزین های حبس)، مبانی قانونی و مفهوم و اهداف ویژگی ها و شرایط کلی جایگزینهای حبس و نیز جایگاه برنامه ها و راهکارهای اتخاذ شده در قبال این بحران ها و قواعد و مقررات مربوط به جایگزین های حبس در حقوق کیفری ایران جایگزین های سنتی و جدید (از باب تسامح ) نسبی و مطلق در حقوق کیفری ایران پرداخته شده است.
نتایج بدست آمده در این تحقیق با توجه به سوالات آن بیانگر موارد زیر بوده است: طبق آمارها و مطالعات انجام شده مجازات حبس از لحاظ نظری و عملی (ناتوانی در رسالت ها و اهدافش و مشکلات وارده بر زندان مانند مشکلات اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی و روانی) با بحران و ناکارامدی روبرو بوده است.
- منظور از جایگزین های حبس، مفهوم موسع آن است و اجرای مفید و موثر روش های جایگزین حبس نیازمند داشتن قانونی صریح و کامل و نیز فرهنگ سازی لازم می باشد.
- علی رغم پیش بینی جایگزین هایی در حقوق کیفری ایران برای مجازات حبس، همواره این مجازات به عنوان بهترین واکنش در مقابل بزهکار به شمار می رود.
بنابراین در این تحقیق سعی شده که کل موضوعات مورد بحث در دو بخش تنظیم گردد. در بخش اول بحث شکلی قضیه است و بیشتر موضوعات پایه ای و سوابق موضوع است. که این اطلاعات بیشتر کتابخانه است که از کتاب های در دسترس و سایت های اینترنت گرفته شده است. که در این بخش به تعریف لغوی و اصطلاحی زندان پرداخته شده است و متعاقب آن از تاریخچه زندان در دنیا و ایران می گوییم که دارای چه سابقه ای می باشد. و اینکه علل گرایش به سمت انتخاب جایگزین های حبس چیست و زندان دارای چه معایبی است که باعث رویگردانی مسئولین نظام از آن شده است. و در آخر این بخش به بیان مفاهیم و اهداف و فواید جایگزین ها پرداختیم و در بخش دوم به بیان انواع جایگزین ها پرداختیم چه سنتی چه جدید چه نسبی و چه مطلق بیان شده می پردازیم و به فراخور پیشنهاداتی ارائه خواهیم کرد. و در آخر به نتیجه گیری از مطالب بیان شده پرداختیم و به فرا خور پیشنهاداتی بیان شده است.
تبیین موضوع رساله و ضرورت راجع به آن
مجازات به عنوان یکی از انواع واکنش اجتماعی همواره شاهد تحولاتی در جهت مبارزه مناسب تر علیه بزهکاری و بزهکاران و نیز تامین امنیت اجتماعی بوده است حال با توجه به نقشی که آزادی در زندگی افراد ایفا می کند ایجاد محدودیت یا سلب آن به عنوان ضمانت اجرای هنجارها و ارزش های مورد احترام جوامع از دیرباز به عنوان رایج ترین ابزار مقابله با بزهکاران مورد توجه بوده است زیرا سرافکندگی و رنج حاصل از آن می تواند موجب ارعاب و بازدارندگی و جبران خطای ارتکابی را فراهم نماید.
روش ها و کیفیت اجرای این ضمانت اجرا به تدریج در ادوار مختلف تحول یافته و از حالت تنبیهیِ صدف به جنبه اصلاحی و در نهایت به عنوان وسیله بازپروری اجتماعی بکار گرفته شد.
هر چند زندان مجازاتی شایع و معمول است و به کرات اجرای آن از طرف علمای حقوق جزا و جرم شناسی و سازمانهای بین المللی توصیه شده است اما نباید از نظر دور داشت که زندان به شرطی می تواند موجبات تنبه و اصلاح و تربیت بزهکار را فراهم آورد و او را برای زندگی اجتماعی آماده سازد که با روش های صحیح علمی و قضایی به موقع اجرا گذاشته شود وگرنه جز به گمراهی کشاندن محکومان و ایجاد فساد و آلودگی غیرقابل اصلاح برخی از آنان و ازدیاد تکرار جرم ثمره دیگری نخواهد داشت. سلب آزادی افراد ممکن است به علل و اشکال مختلفی انجام شود گاه به لحاظ تسهیل در امر تحقیق و بازپرسی تا تعیین تکلیف فرد بازداشت شده و گاه نیز به عنوان مجازات و کیفر عمل مجرمانه به کار می رود.
سلب آزادی موقت برای تسهیل در رسیدگی جنبه احتیاطی و تامینی داشته و معمولاً با هدف جلوگیری از تبانی و فرار متهم یا امطای آثار و دلایل ارتکاب جرم صورت می گیرد. در حالیکه سلب آزادی به عنوان مجازات پس از اثبات بزهکاری به موجب رای دادگاه و با هدف مورد نظر مقنن به منظور جلوگیری از تکرار جرم و تنبیه یا اصلاح و تربیت محکوم صورت می گیرد.
مجازات سالب آزادی ممکن است کوتاه مدت یا بلندمدت باشد در حبس کوتاه مدت به لحاظ کوتاهی زمان اقامت محکوم علیه هیچ گونه برنامه اصلاحی در مورد وی قابل اعمال نیست و معایب آن موجب مناقشات بسیاری گردیده است. در مورد خطری که زندان کوتاه مدت از لحاظ فساد مجرمین اتفاقی و تبدیل آنها به مجرمین به عادت دارند اعتراض دارند. در حبش های کوتاه مدت پس از انجام آزمایش ها بر روی محکوم برای مدت اقامت وی برنامه ریزی های تربیتی- حرفه ای- آموزشی صورت گرفته و با عنایت به فرصت کافی برای اصلاح و بازسازی او مساعی لازم انجام می گیرد.
مجازات سالب آزادی به ویژه حبس های کوتاه مدت در عمل با مشکلات عدیده ای مواجه گردید. جمعیت کیفری زندان و تکرارکنندگان جرم به طور روز افزون افزایش یافت. با توجه به شکست عملی اندیشه اصلاح و درمان امروزه تردیدهای فزاینده ای نسبت به نقش کیفر سالب آزادی اعم از کوتاه مدت و بلندمدت و مشروعیت آن ایجاد گردیده و از رواج اولیه آن بیش از پیش کاسته شد. اندیشمندان حقوق کیفری اکنون برای گریز از مشکلات زندان ها ضمن تحدید قلمرو این مجازات راه حل هایی را ارائه می کنند که فاقد معایب سالب آزادی بوده و در بردارنده کنترل اصلاح، جبران، پیشگیری مناسب برای این مجازات باشد. یکی از مهمترین راه ههای تحدید این مجازات تدابیر جایگزین می باشند که ضمن برآورده کردن هدفهای کیفری هزینه های مادی و معنوی اجرای مجازات زندان را کاهش می دهند. در این اندیشه به زندان به مثابه آخرین حربه نگریسته می شود و تا هنگامی که دیگر شیوه های کیفردهی دسترسی پذیر و سودمند باشد توسل به زندان ناموجه تلقی شده است. این جایگزین ها از نظر تاریخی ابتدا با جایگزین های زندان کوتاه مدت وارد قلمرو نظام کیفری شد و به تدریج توسعه یافت و در قوانین جزایی کشورهای مختلف وارد شد برخی از آنها به شکل جایگزین حبس دست قاضی را بازگذاشت تا به جای کیفر حبس به آنها توسل جوید و برخی دیگر به شکل مستقل یک نوع مجازات تلقی شده و بر سیاهه ی کیفرها افزوده شدند.
در نظام کیفری ایران ضمن شناسایی مجازات سالب آزادی، تحت تاثیر اندیشه های کیفرشناسان از بدو قانون گذاری تدابیری نیز برای تحدید یا اجتناب از آن در نظر گرفته شد و در دوره های مختلف قانونگذاری تحولاتی را پشت سر نهاده است.
اهمیت تحقیق
تحقیق حاضر به طور کلی به این خاطر حائز اهمیت است که روش های جایگزین احتمال اصلاح و بازپروری کردن بزهکاران و امکان پیشگیری از تکرار جرم را افزایش می دهند و مجازاتها را با شدت جرم و میزان خطرناکی مجرم متناسب می کنند (فردی کردن مجازاتها) موجب کاهش ایرادات و معایب وارده بر مجازات حبس می شوند (هزینه اقتصادی بالا- جرم زا بودن زندان)
اهمیت این تحقیق در بررسی جایگزین های حبس جهت تعدیل ان به علت نو این مساله خصوصاً در ایران در حال تصویب لایحه مجازتهای اجتماعی و توجه ناچیز و اندک قانون گذاری کشور ایران به برنامه جایگزین های حبس است.
اهداف تحقیق:
بررسی بحران عملی و نظری مجازات حبس، جایگاه برنامه ها و راهکارهای اتخاذ شده در قبال این مشکلات و بحران ها در حقوق کیفری ایران، بررسی مفاهیم، اهداف و قواعد و مقررات مربوط به جایگزین های حبس و در مجموع پیش بینی و بکارگیری برنامه و شیوه های مناسب تر برای برخورد با آثار نامطلوب مجازات حبس از یکسو و متنوع کردن ضمانت اجراها از سوی دیگر در حقوق کیفری ایران از اهداف عمده این تحقیق است.
سوالات تحقیق:
1-ایا حبس از لحاظ عملی و از لحاظ نظری با بحران و عدم مشروعیت مواجه است ؟
2- ایا منظور از جایگزین های حبس مفهوم موسع است؟
3- اجرای برنامه های جایگزین حبس مستلزم رعایت چه شرایطی است ؟
4-ایا تدابیری به عنوان جایگزین حبس در حقوق کیفری ایران پیش بینی شده است؟
5- چه تدابیری به جای حبس می توان پیش بینی کرد که فاقد معایب آن بوده و از طریق آنها ضمن تأمین حقوق جامعه به اهداف اصلاح و پیشگیری از تکرار جرم دست یافت؟
6-مجازات جایگزین چیست ؟ چه انواعی دارند؟ چگونه اعمال و اجرا میشود؟
7- آیا زندان همچنان بهترین وسیله برای دفاع از اجتماع در مقابل بزهکاران است؟
8- علل گرایش سیاست جنایی کشورهای مختلف از جمله ایران به جایگزین های حبس در قلمرو کیفر سالب آزادی چه می باشد؟
مشکلات تحقیق :
عمده ترین مشکلاتی که در راه تکمیل این تحقیق وجود دارد یکی در مورد وجود آمار رسمی و عینی مورد نیاز برای عینیت بخشیدن و مستندتر کردن ادعاهای آمده در این تحقیق در قسمت مربوط به عوامل ناکارامدی کیفر حبس بود. یکی دیگر از مشکلات کار تحقیقاتی فاصله زیاد با مراکز علمی و کتابخانه ای مختلف بوده بخصوص برای ما شهرستانی ها.و در اخر عدم همکاری سایر دانشگاهها با ما جهت انجام تحقیقات کتابخانه ای تنها به این علت که دانجوی انجا نبودیم.
روش تحقیق :
روشی که برای تحقیق بکار گرفته شده نوعاً به روش نظری بوده و بر مبنای مطالعات کتابخانه ای، فیش برداری و استفاده از نظرات اساتید رشته حقوق و مراجعه به مراجع قضایی انجام شده، ولی متاسفانه با کمبود منابع مواجه هستیم.
سابقه تحقیق:
پیش بینی جایگزین هایی برای کیفر سالب آزادی در چند دهه اخیر تحت تاثیر مطالعات جرم شناختی مورد توجه قانون گذاران مختلف قرار گرفته است. در ایران موضوع این جایگزینی بطور مستقل و جامع مورد مطالعه قرار نگرفته است هر چند لایحه مجازاتهای اجتماعی در این خصوص تدوین شده و در موادی از پیش نویس قانون آئین دادرسی کیفری به این موضوع اشاره شده است ولی عملاً مقالاتی مختصر در ارتباط با آن در نشریات حقوقی درج شده است همچنین در این خصوص کتابی توسط دکتر محمد آشوری تدوین شده که گامی نوین در جهت شناساندن مجازاتهای جایگزین به شمار می رود. با عنایت بر تاکیدی که برای حمایت از آزادی های اساسی و همچنین دفاع موثر از جامعه در مقابل تظاهرات مجرمانه می گردد و اهمیتی که موضوع اصلاح و پیشگیری بزهکاران و پیشگیری از تکرار جرم دارد بررسی تدابیری که فاقد معایب مجازات سالب آزادی بوده و متضمن اهداف مزبور نیز باشند به عنوان جایگزین مجازات سالب آزادی ضرورت تحقیق مستقل و جامعی را در این زمینه ایجاب می کند
فهرست مطالب:
چکیده
مقدمه................................................................................................................................................1
الف: ساماندهی تحقیق......................................................................................................................3
ب: تبیین موضوع رساله و ضرورت تحقیق راجع بر آن...................................................................4
ج: اهمیت تحقیق..............................................................................................................................7
د: اهداف تحقیق...............................................................................................................................7
ه: سوالات تحقیق..............................................................................................................................7
و: مشکلات تحقیق...........................................................................................................................8
ز: روش تحقیق.................................................................................................................................8
ی:سابقه تحقیق.................................................................................................................................8
بخش اول: مفاهیم و تاریخچه و مبانی زندان و جایگزین های ان ................................................10
فصل اول: مفاهیم و تاریخچه زندان در دنیا...................................................................................10
مبحث اول : تعریف لغوی و اصطلاحی زندان...............................................................................10
مبحث دوم: تاریخچه زندان در دنیا................................................................................................13
فصل دوم: تاریخچه و انواع زندان در ایران....................................................................................18
مبحث اول: تاریخچه زندان در ایران .............................................................................................18
مبحث دوم : انواع زندان در ایران...................................................................................................23
گفتار اول: زندان بسته....................................................................................................................24
گفتار دوم: مجتمع حرفه آموزی و کار درمانی................................................................................24
گفتار سوم: موسسات صنفی، کشاورزی یا خدماتی.......................................................................25
فصل سوم : زندان در اسلام...........................................................................................................26
مبحث اول : موارد جواز حبس در فقه...........................................................................................29
فصل چهارم : عوامل عملی و نظری گرایش به جایگزین های حبس و مبانی آن..........................33
مبحث اول: عوامل عملی ناکارآمدی کیفر حبس............................................................................34
گفتار اول: شکست مجازات حبس در دستیابی به اهداف..............................................................35
بند اول: ناتوانی در پیشگیری از جرم.............................................................................................35
بند دوم: شکست برنامه های اصلاح و درمان.................................................................................38
گفتار دوم: جرم زا بودن محیط زندان ............................................................................................40
گفتار سوم: تعارض با اصل شخصی بودن مجازاتها.......................................................................43
گفتار چهارم: هزینه اقتصادی زندان................................................................................................47
گفتار پنجم: تراکم جمعیت زندان و کمبود فضای مناسب..............................................................50
گفتار ششم: مشکلات بهداشتی موجود در زندان...........................................................................50
گفتار هفتم: اثر روانی و نامطلوب زندان بر زندانی.........................................................................51
گفتار هشتم: از بین رفتن حس مسئولیت........................................................................................53
مبحث دوم: مبانی نظری ناکارامدی کیفر حبس و طرح جایگزین های آن.....................................54
گفتار اول: تحولات کیفری و گسترش زندان ................................................................................54
1- دیدگاه مکتب کلاسیک.............................................................................................................54
2- دیدگاه مکتب نئوکلاسیک.........................................................................................................55
3- دیدگاه مکتب تحققی................................................................................................................55
4- دیدگاه مکتب دفاع اجتماعی ...................................................................................................55
گفتار دوم: نظریات جرم شناختی...................................................................................................56
بند اول: جرم شناسی کلاسیک.......................................................................................................57
بند دوم: جرم شناسی واکنش اجتماعی...........................................................................................58
الف: جرم شناسی تعامل گرا (نظریه برچسب زنی) ......................................................................59
ب: جرم شناسی سازمانی...............................................................................................................59
ج: جرم شناسی انتقادی و شاخه های آن.......................................................................................60
گفتار سوم: مسئول پرداخت ضرر و زیان افرادی که بیگناه بازداشت شده اند. .............................62
الف: در شرایطی که قاضی مرتکب قصور شده باشد.....................................................................64
ب: در صورت عدم تقصیر قاضی..................................................................................................65
ج: جبران ضرر معنوی............................................................................. .....................................66
فصل پنجم : مفهوم- مبانی- تاریخچه- اهداف و فواید جایگزین حبس.......................................67
مبحث اول: تاریخچه و مفهوم جایگزین های حبس......................................................................67
گفتار اول: تاریخچه........................................................................................................................67
گفتار دوم: مفهوم............................................................................................ ..............................68
بند اول: جایگزینی تقنینی...............................................................................................................70
بند دوم: جایگزینی قضایی.............................................................................................................71
مبحث دوم: مبانی قانونی برنامه های جایگزین حبس در سیاست جنایی.......................................72
گفتار اول: سیاست جنایی بین المللی و منطقه ای در زمینه تحدید کیفر حبس و جایگزین آن......72
گفتار دوم: سیاست جنایی ملی ایران در زمینه تحدید کیفر حبس و جایگزین آن..........................76
مبحث سوم: اهداف و فواید و ویژگی های و شرایط (کلی) جایگزین حبس................................76
گفتار اول: اهداف و فواید جایگزین حبس....................................................................................76
بند اول: اهداف...............................................................................................................................76
بند دوم: فواید............................................................................. .................................................77
گفتار دوم: ویژگی ها و شرایط جایگزین.......................................................................................78
بند اول: ویژگی ها............................................................................. ...........................................78
بند دوم: شرایط......................................................................................................... ....................81
الف: فرهنگ سازی لازم.................................................................................................... ...........81
ب: داشتن قانونی مدون و صریح...................................................................................................83
ج: جرم موضوع جایگزین..............................................................................................................84
د: مجرمان موضوع جایگزین..........................................................................................................85
مبحث چهارم: ماهیت کیفرهای جایگزین حبس و مزایای بکارگیری آنها......................................85
گفتار اول: ماهیت کیفرهای جایگزین.............................................................................................85
گفتار دوم: مزایای بکارگیری کیفرهای جایگزین ..........................................................................86
بخش دوم: انواع جایگزین ها و مقررات مربوط به آنها..................................................................89
فصل اول: جایگزین های سنتی......................................................................................................95
مبحث اول: آزادی مشروط ............................................................................................................95
گفتار اول: تعریف و تاریخچه آزادی مشروط................................................................................96
بند اول: تعریف آزادی مشروط......................................................................................................96
بند دوم: تاریخچه آزادی مشروط...................................................................................................97
گفتار دوم: مبانی و قلمرو آزادی مشروط.......................................................................................98
بند اول: مبانی آزادی مشروط.........................................................................................................98
بند دوم: قلمرو آزادی مشروط........................................................................................................98
گفتار سوم: شرایط و فواید آزادی مشروط و آثار آن......................................................................99
بند اول: شرایط آزادی مشروط.......................................................................................................99
بند دوم: فواید آزادی مشروط......................................................................................................101
بند سوم: آثار آزادی مشروط........................................................................... ............................101
گفتار چهارم: انتقادات وارد بر آزادی مشروط در حقوق کیفری ایران..........................................102
مبحث دوم: تعلیق اجرای مجازات...............................................................................................103
گفتار اول: تعریف و تاریخچه تعلیق اجزای مجازات .................................................................105
بند اول: تعریف تعلیق اجرای مجازات.........................................................................................105
بند دوم: تاریخچه تعلیق اجرای مجازات......................................................................................106
گفتار دوم: اهداف و فواید تعلیق اجرای مجازات........................................................................107
بند اول: اهداف تعلیق .................................................................................................................107
بند دوم: فواید تعلیق............................................................................ .......................................108
گفتار سوم: شرایط اعطای تعلیق اجرای مجازات و آثار لغوی آن................................................108
بند اول: شرایط اعطای تعلیق ......................................................................................................108
بند دوم: آثار اعطای تعلیق............................................................................................................109
بند سوم: لغو تعلیق.......................................................................................................................109
گفتار چهارم: انتقادات وارد بر تعلیق اجرای مجازات در حقوق کیفری ایران..............................110
مبحث سوم: جزای نقدی.............................................................................................................111
گفتار اول: تاریخچه و مفهوم جزای نقدی...................................................................................112
بند اول: مفهوم.............................................................................................................................112
بند دوم: تاریخچه.........................................................................................................................113
گفتار دوم: ماهیت بازداشت بدل از جزای نقدی..........................................................................114
مبحث چهارم: محرومیت از حقوق اجتماعی...............................................................................115
گفتار اول: محرومیت از حقوق اجتماعی و خدمات عمومی و انواع آن......................................116
بند اول: مفهوم محرومیت از حقوق اجتماعی..............................................................................116
بند دوم: انواع محرومیت از حقوق اجتماعی................................................................................117
بند سوم: خدمات عمومی و انواع آن............................................................................................117
گفتار دوم: جایگاه قانونی محرومیت از حقوق اجتماعی به عنوان ضمانت اجرای کیفری...........118
بند اول: محرومیت از حقوق اجتماعی به عنوان کیفر اصلی........................................................118
بند دوم: محرومیت از حقوق اجتماعی به عنوان کیفر فرعی........................................................123
فصل دوم: جایگزین های جدید..................................................................................................125
مبحث اول: دوره مراقبتی.............................................................................................................125
گفتار اول: مفهوم و تاریخچه دوره مراقبتی..................................................................................128
بند اول: مفهوم.............................................................................................................................128
بند دوم: تاریخچه.........................................................................................................................129
گفتار دوم: اهداف و قلمرو دوره مراقبتی.....................................................................................130
بند اول: اهداف دوره مراقبتی.......................................................................................................130
بنده دوم قلمرو دوره مراقبتی........................................................................................................130
گفتار سوم: جایگاه دوره مراقبتی در حقوق کیفری ایران..............................................................130
مبحث دوم: جریمه روزانه...........................................................................................................136
گفتار اول: مفهوم جریمه روزانه و تاریخچه.................................................................................137
بند اول: مفهوم.............................................................................................................................137
بند دوم:تاریخچه..........................................................................................................................138
گفتار دوم: اهداف و فواید جریمه روزانه.....................................................................................138
بند اول: اهداف............................................................................................................................138
بند دوم: فواید..............................................................................................................................139
گفتار سوم: شرایط اعطا و نحوه اجرای جریمه روزانه.................................................................139
گفتار چهارم: جایگاه جریمه روزانه در حقوق کیفری..................................................................141
مبحث سوم: خدمات عمومی.......................................................................................................141
گفتار اول: تعریف و تاریخچه......................................................................................................142
بند اول: تعریف............................................................................................................................142
بند دوم: تاریخچه.........................................................................................................................144
گفتار دوم: اهداف و فواید خدمات عمومی..................................................................................145
بند اول: اهداف............................................................................................................................145
بند دوم: فواید..............................................................................................................................145
گفتار سوم: شرایط انجام خدمات عمومی....................................................................................146
گفتار چهارم: جایگاه خدمات عمومی در حقوق کیفری ایران......................................................146
مبحث چهارم: حبس در منزل......................................................................................................148
گفتار اول: مفهوم حبس در منزل..................................................................................................149
گفتار دوم: فواید حبس در منزل...................................................................................................149
مبحث پنجم: نظارت الکترونیکی و مراکز گزارش روزانه............................................................150
گفتار اول: مفهوم نظارت الکترونیکی و جایگاه آن در حقوق کیفری ایران..................................150
بند اول: مفهوم نظارت الکترونیکی...............................................................................................150
بند دوم: جایگاه نظارت الکترونیکی در حقوق کیفری ایران.........................................................151
گفتار دوم: گزارش روزانه و شرایط مشمولان و جایگاهش در حقوق ایران................................151
بند اول: مفهوم مراکز گزارش روزانه............................................................................................151
بند دوم: شرایط مشمولان.............................................................................................................152
بند سوم: جایگاه این مراکز گزارش روزانه در ایران.....................................................................152
نتیجه گیری..................................................................................................................................154
پیشنهادها......................................................................................................................................160
منابع.............................................................................................................................................164
شامل 167 صفحه فایل word قابل ویرایش
لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه10
فصل دوم: سقوط حق حبس درقاعده اقدام
الف) آیا تمکین زن قبل از گرفتن مهر سقوط حق حبس است؟
آنچه که در مورد پیروی نویسندگان قانون مدنی قرار گرفته این است که چنانچه زن به اختیار خود قیام به ایفاء وظایف نماید دیگر نمی تواند از حق حبس استفده کند ولی در هر حال حق مطالبه مهر را همچنان دارد. این مسئله در ماده 1086 قانون مدنی به صراحت بیان شده است.
«اگر زن قبل از اخذ مهر با اختیار خود به ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دهرد قیام نمود یگر نمی تواند از حکم ماده قبل استفاده کند معذالک حقی که برای مطالعه مهدر دارد ساقط نخواهدشد.»
البته نظر مخالف هم در این مسئله مطرح شده که به دنبال این بحث خواهد آمد ولی قولی که مورد پیروی نویسندگان قانونی مدنی قرار گرفته نظر اکثریت فقها می باشد. این نظر در ماده 378 ق.م هم مورد عقد بیع پذیرفته شده است یعنی اگربایع قبل از اخذ ثمن مبیع را به میل خود در اختیار مشتری بگذارد نمی تواند دوباره آنرا بگیرد و تسلیم مجدد مبیع را موکول به اخذ ثمن کند. چون بایع نیز بامیل خود افدام به چنین امری نموده است.( همانگونه که استاد گرامی جناب آقای دکتر قاسمی در صفحه 28 مقاله خویش به این ماده از موارد قاعده اقدام در حقوق موضوعه ایران اشاهره کرده اند.) در هر حال این در عقد نکاح هم جاری است هر چند که نظریات مخالف و موافقی از جانب فقها و حقوقدانان در مسئله وجود دارد.
مصاحب شرایح از آن دسته فقهایی است که اعتقاد دارند بعد از دخول دیگر زن حق حبس ندارد و معتقدند که بعد از دخول دلیلی نیست که اعمال حق حبس کند . از دیگر فقها شهید ثانی، علامه حلی، صاحب جواهر، صاحب مکاسب، ابن ادریس و ابن همزه همین نظر را پذیرفته اند.
یعنی در صورت تمکین زن، دیگر حق امتناع را برای او قائل نمی شود هر چند که در این مسئله قائل به تفکیک شده اند بین موردی که زن به اجبار تمکین کند یا به رضا و میل خویش که البته این مسئله در تطبیق حکم قانونگذار با قاعده اقدام از اهمیت بسزایی بر خوردار بوده و در خای خود مورد بحث قرار خواهد گرفت.
از حقوقدانان دکتر امامی این نظر را با قواعد عمدی سازگارتر دانسته اند و آن را قول مشهور که دعوی اجماع بر آن شده می دانند. دکتر کاتوزیان هم ضمن نقل نظریه مخالف و موافق ظاهراّ نظر مشهور قانون مدند را پذیرفته اند. دکتر لنگرودی از آن دسته حقوقدانانی است که نظری مخالف نظر مشهور در مسئله دارند که البته استدلال ایشان به طور مختصر بعد از ذکر نظرات فقها خواهد آمد.
همانطور که گفته شد بعضی از فقها مسئله را در دو فرض مورد توجه فرار داده اند و بین موردی که زن به اختیار خود تمکین نموده وموردی که به اجبار و اکراه وادار به تمکین شده فرق گذاشته اند، یعنی چنانچه زن با میل و رضای خود تن به تمکین داده باشد حق حبس او ساقط می گردد و چنانچه به اجبار تمکین کرده باشد بعد از دخول می تواند حق خود را اعمالکند تا مهر را بگیرد.
مفهوم فوق در کتاب شرایح به نقل از ابوحمزه چنین است:
لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه: 10
سقوط حق حبس درقاعده اقدام
الف) آیا تمکین زن قبل از گرفتن مهر سقوط حق حبس است؟
آنچه که در مورد پیروی نویسندگان قانون مدنی قرار گرفته این است که چنانچه زن به اختیار خود قیام به ایفاء وظایف نماید دیگر نمی تواند از حق حبس استفاده کند ولی در هر حال حق مطالبه مهر را همچنان دارد. این مسئله در ماده 1086 قانون مدنی به صراحت بیان شده است.
«اگر زن قبل از اخذ مهر با اختیار خود به ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دهرد قیام نمود یگر نمی تواند از حکم ماده قبل استفاده کند معذالک حقی که برای مطالعه مهدر دارد ساقط نخواهدشد.»
البته نظر مخالف هم در این مسئله مطرح شده که به دنبال این بحث خواهد آمد ولی قولی که مورد پیروی نویسندگان قانونی مدنی قرار گرفته نظر اکثریت فقها می باشد. این نظر در ماده 378 ق.م هم مورد عقد بیع پذیرفته شده است یعنی اگربایع قبل از اخذ ثمن مبیع را به میل خود در اختیار مشتری بگذارد نمی تواند دوباره آنرا بگیرد و تسلیم مجدد مبیع را موکول به اخذ ثمن کند. چون بایع نیز بامیل خود افدام به چنین امری نموده است.( همانگونه که استاد گرامی جناب آقای دکتر قاسمی در صفحه 28 مقاله خویش به این ماده از موارد قاعده اقدام در حقوق موضوعه ایران اشاهره کرده اند.) در هر حال این در عقد نکاح هم جاری است هر چند که نظریات مخالف و موافقی از جانب فقها و حقوقدانان در مسئله وجود دارد.
مصاحب شرایح از آن دسته فقهایی است که اعتقاد دارند بعد از دخول دیگر زن حق حبس ندارد و معتقدند که بعد از دخول دلیلی نیست که اعمال حق حبس کند . از دیگر فقها شهید ثانی، علامه حلی، صاحب جواهر، صاحب مکاسب، ابن ادریس و ابن همزه همین نظر را پذیرفته اند.
یعنی در صورت تمکین زن، دیگر حق امتناع را برای او قائل نمی شود هر چند که در این مسئله قائل به تفکیک شده اند بین موردی که زن به اجبار تمکین کند یا به رضا و میل خویش که البته این مسئله در تطبیق حکم قانونگذار با قاعده اقدام از اهمیت بسزایی بر خوردار بوده و در خای خود مورد بحث قرار خواهد گرفت.
از حقوقدانان دکتر امامی این نظر را با قواعد عمدی سازگارتر دانسته اند و آن را قول مشهور که دعوی اجماع بر آن شده می دانند. دکتر کاتوزیان هم ضمن نقل نظریه مخالف و موافق ظاهراّ نظر مشهور قانون مدند را پذیرفته اند. دکتر لنگرودی از آن دسته حقوقدانانی است که نظری مخالف نظر مشهور در مسئله دارند که البته استدلال ایشان به طور مختصر بعد از ذکر نظرات فقها خواهد آمد.
همانطور که گفته شد بعضی از فقها مسئله را در دو فرض مورد توجه فرار داده اند و بین موردی که زن به اختیار خود تمکین نموده وموردی که به اجبار و اکراه وادار به تمکین شده فرق گذاشته اند، یعنی چنانچه زن با میل و رضای خود تن به تمکین داده باشد حق حبس او ساقط می گردد و چنانچه به اجبار تمکین کرده باشد بعد از دخول می تواند حق خود را اعمالکند تا مهر را بگیرد.
مفهوم فوق در کتاب شرایح به نقل از ابوحمزه چنین است:
«ابن حمزه تفضیل داده است میان صورتی که زن خود را اختیاراّ تسلم نموده باشد و میان آنکه به اجبار او را تصرف نموده باشند در صورت اول نتواند امتناع نماید ودر صورت دوم تواند.»
به هر حال این امر که اگر زن به اجبار تن به تمکین بدهد حق حبس او ساقط نمی گردد از مفهوم مخالف ماده 1086 قانون مدنی فهمیدهمی شود چرا که در این ماده با قید کلمه ی (اختیار) حکم مسئله روشن است یعنی حق حبس زن را در صورتی ساقط شده دانسته است که زن به اختیار خود قبل از گرفتن مهر قیام به ایفاء وظایف نماید. همانگون که در مبانی قاعده افدام اراده نقش موثر و مهمی را بر عهده دارد و در توجیه عقلی قاعده اراده به کمک ما می آید. اجبار و اختیار زن در تمکین و اسقاط و عدم اسقاط حق حبس او در نتیجه یکی از این دو امر قوت بیشتری در تطبیق قاعده اقدام با این امر خواهد بخشید.
دگتر لنگرودی به نقل از جواهر و حدائق حکم مسئله را در صورتی که زوجه با تهدید زوج مجبور به تمکین شود چنانچه بیان داشته است :
« هر گاه بعد از نکاح و قبل از دادن مهر زوج با زوجه از روی تهدید دخول کند زوجه می تواند از حق مذکور در ماده 1085 قانون مدنی استفاده کند."
نظر مخالف در مسئله ی عدم سقوط حق حبس:
نظر مخالف این است که زن اگر قبل از گرفتن مهر تمکین کند باز هم حق حبس را دارد این نظر را به شیخ مفید و شیخ طوسی نسبت داده اند. یعنی بنابر آنچه حکایت شدهو از شیخ مفید در کتاب مقنعه و شیخ مفید در کتاب مبسوط این ااس که بلی زن چنین حقی دارد(حق حبس بعد از تمکین) زیرا یکی از دو عرض که منفعت بضع است تدریجی الحصول است و امکان ندارد که یکباره تحصیل شود و کل مهر در برابر کل منفعت بضع قرار گرفته است و با تسلیم شدن یکدفعه اقباض حاصل نمی شود پس جایز است امتناع بکند و نیز اوله ی عسر و جرح و ضرر و ظلم شامل اینجا هم می شود
اکثر حقوقدانان ما نیز در کتب خود این نظر را را منسوب به این دو فقیه عظام دانسته اند و نظر خود را بیان نمو ده اند. دکتر امامی نظر مشور را پذیرفته و آنرا با قواعد عمومی بیشتری سازگار دانسته اند.
دکتر کاتوزیان نیز ظاهراّ نظریه مشهور را پذیرفته به این مفهوم که « اگر تمکین به اختیار زن انجام گیرد، حادثه ای مانند آنچه در سایر معاملات قبض نامیده می شود رخ داده است و پس از آن دیگر اختیاری برای حبس باقی نمی ماند. دکتر حائری بدون اعلام نظر شخصی صرفاّ به نقل نظر مخالف و موافق پرداخته و نظر موافق را به مشخر فقها و نظر مخالف را به شیخ مفید و شیخ طوسی نسبت داده است.
این فقط قسمتی از متن مقاله است . جهت دریافت کل متن مقاله ، لطفا آن را خریداری نمایید
تعداد صفحات : 90 صفحه -
قالب بندی : word
مقدمه همپای تحولاتی که در مفهوم، دامنه، نوع و کیفیت « جرم » و « بزهکاری » در سده‌های اخیر رخ داده و دولتها را با بزهکاری نوین که پیچیده و متفاوت از گذشته است؛ روبرو کرده ، « واکنش اجتماعی علیه جرم » نیز به تناسب شاهد دگرگونی‌های وسیعی بوده است. در این میان، زندان به مثابه‌ی مهم ترین شکل واکنش اجتماعی علیه جرم و فرد اجرای کیفرهای اصلاح کننده ، دستخوش دگرگونی‌هایی شده است. در ادوار بسیار دور ، ضمانت اجراهای کیفری در قالب مجازاتهای شدید بدنی و ترذیلی اعمال می‌شد. در این دوره ، مجازات بر پایه انتقام و سرکوبی مجرم استوار بود و به شکل مجازاتهای بدنی قهرآمیز ـ بویژه اعدام ـ و سایر مجازاتهای غیرانسانی و خشن متظاهر شد. هر چند مجازات زندان از عهد کهن و باستان وجود داشته است، به دلیل استفادة محدود و جزئی از آن نمی‌تواند در ردیف مجازاتهای شایع آن اعصار تلقی شود؛ اما زندان با گذشت زمان به تدریج بعنوان مجازات وارد زرادخانه‌ی کیفری شد. در ابتدا، جانشینی مجازات زندان، با وجود وضعیت نامناسب و رقت بار زندان، بجای مجازاتهای شدید بدنی بسیار امیدوار کننده بود. ولی، به مدور اصلاح طلبان اجتماعی در جهت بهبود شرایط نامطلوب و وضعیت وخیم آن اقدام‌های مهمی انجام دادند. مجازات زندان، به عنوان یکی از مهمترین مجازاتهای کیفری، امروزه پیش از پیش مورد بحث و مناقشه قرار می‌گیرد. امروزه این امر مسلم شده است که مجازات زندان، ناقض حقوق بشر است. چرا که آثار و پیامدهایی دارد که با هدف و غرض اصلی از اعمال مجازات زندان کاملاً متفاوت است. توضیح بیشتر اینکه مجموعة فضا و شرایط زندان نه فقط کمکی به بازپروری شخصیت محکوم و بازگرداندن او به اجتماع نمی‌کند؛ بلکه سبب هتک حرمت شدید و طبعاً آسیبهای روحی و روانی می‌گردد. عواملی از قبیل « سوء رفتار زندانبانان با زندانیان، نحوة نگهداری زندانیان، فساد در زندان، عدم رعایت بهداشت در زندان و شرایط اسفبار ساختمان زندانها و اشباع زندانها» عواملی است که باعث شده مجازات زندان تاثیری بر اصلاح مجرم و جرم زدائی نداشته باشد. حتی اسباب جزم زائی و مجرم پروری را نیز فراهم آورد. از طرف دیگر افزایش آمار زندانیان و مخارج سنگینی که به این دلیل بر دوش دولت گذارده میشود. و نیز افزایش جرائم و مفاسد درون زندانها، چندی است که توجه مسئولان و برنامه ریزان و محققان را به خود جلب کرده است. و باعث شده است؛ که یکی از مباحث مطرح شده امروزی، بحث ضرورت زندانی نشدن مجرمان یا به اصطلاح زندان زدائی از جرائم و مجازاتها باشد. کارگزاران قضا به این نتیجه رسیده‌اند؛ که نباید در هر چیزی مجرم را به حبس و زندان محکوم کرد. چرا که این امر نه تنها، نتیجة مطلوب که همان ممانعت از ارتکاب جرم است؛ را نداده بلکه مضرات فراوانی هم داشته است. و این باعث شده که به شیوه‌های غیر از زندان به عنوان جانشین زندان متوسط شویم که مفصلاً در این باره بحث خواهیم کرد.
فصل اول : جایگاه زندان در میان سایر مجازاتها1 مجازات بدنی در قرن 18 بعنوان مهمترین مجازات در نظر گرفته می‌شد. مجازات بدنی که در حقیقت ، تنبیه بدنی بود. جسم محکوم را مجازات می‌کردند. و بعداً به این نتیجه رسیدند که این مجازات مثمرثمر واقع نمی‌شود. با انقلاب فرانسه، « آزادی » در کنار « مسادات » به سطح والایی از ارزشهای مورد مطالبه‌ی انقلابیون ارتقاء یافت. و بنابراین، سلب آزادی به عنوان کیفر، بویژه با الفای مجازاتهای بدنی، مد نظر زمامداران قرار گرفت. زندان در طول دو سده به حیات و تکامل خود ادامه داد و به عنوان نهادی جهانی، که مدعی فراهم کردن امنیت جامعه و مصون داشتن آن از دست مجرمان بود، درآمد. حتی ادعا شد که زندان توانایی اصلاح و درمان مجرمان را داراست. و در افکار بسیاری از انسان‌ها در سراسر دنیا، زندان، معادل عدالت کیفری تلقی میشود. در زمانی که مجازات زندان پیش‌بینی شد؛ دو رویکرد بوجود آمد. رویکرد اول : هدف از زندان باید اصلاح باشد و اصلاح را بعنوان مهمترین هدف در اعمال زندان باید قرار داد. رویکرد دوم : حذف و طرد محکوم از جامعه که در حقیقت این بیشتر جنبة مزارعی را در نظر می‌گرفتند. در زمانی که مجازات زندان اعمال می شد؛ این دو رویکرد وجود داشت. از سال 1970 به این طرف این تفکر و اندیشه بوجود آمد که زندانها از آن اهداف خود دور شده است. و ما به جایی که طرف را اصلاح کنیم؛ بدن شخص را تنبیه می‌کنیم که تنبیه بدنی اشکالات فراوانی دارد. بنابراین نگرش جدیدی بعد از مکتب دفاع اجتماعی نوین بوجود آمد. که حبس را به نقد درآورند. و به سوی مجازات جایگزین حبس سوق پیدا کردند. یعنی ایراداتی که به حبس و زندان و نحوة ادارة زندانها بوجود آمد؛ اشکالاتی ایجاد کرد که رویکرد جدید به این سوق پیدا کرد؛ که مجازات جایگزین حبس، بجای حبس بکار گرفته شود.
فصل دوم : معایب و ضرورت مجازاتهای جایگزین دستگاه عدالت جزائی در سراسر جهان دچار بحران و نیازمند اصلاح و دگرگونی است. بالغ بر 8 میلیون زندانی در سراسر جهان وجود دارد. مدت زمان انتظار برای محاکمه طولانی است. و برخی مواقع این انتظار طولانی تر و بیشتر از حداکثر مجازاتی است؛ که امکان دارد؛ بنا به حکم دادگاه به فرد تحمیل شود. خیلی از افراد زندانی از کمترین مساعدتهای حقوقی بی‌بهره‌اند. به علاوه زندان منافع ناچیزی برای جامعه در بر دارد. و زندگی خانوادگی زندانیان را متلاشی می‌کند. و در عین حال سودی به حال متضرر و زیان دیده از جرم ندارد. زندانها در سراسر دنیا موسساتی هستند؛ که از جامعه مجزایند و به راحتی به فراموشی سپرده می‌شوند. در واقع اگر بگوییم که شرایط زنانها اغلب غیرانسانی و از حداقل استانداردهای مورد پذیرش سازمان ملل متحد که اکثر دولتها آنرا قبول کرده‌اند؛ بی‌بهره‌اند؛ حرفی بیهوده گفته نشده است. هدف از محکوم کردن متهم به مجازات زندان، نه اعمال رنج و عذاب بروی، بلکه تضمین آرامش و امنیت جامعه است. ولی در عمل ما شاهد گرفتاریهای زندانی هستیم. در حالی که زندان باید فقط در سلب آزادی از محکوم خلاصه شود. زندان منجر به قطع رابطة زندانی با زندگی عادی، خانواده ، کار و دوستانش میشود. این مجازات علاوه بر محکوم، بر خویشان و نزدیکان و بویژه همسر و فرزندان او نیز تحمیل میشود. و صد البته سرانجام منجر به فروپاشی کانون خانواده خواهد شد. نقض حقوق بشر در زندان بسیار مشاهده میشود. تورم در جمعیت زندانیان یا اشباع زندانها، سوء تغذیه، نبود مراقبتهای پزشکی، شیوع بیماریهای واگیر و عفونی، تجاوزهای جنسی، فساد رفتاری، شیوع بیماریهای ویروسی و مرگبار همچون ایدز، از جمله آثار این نقض حقوق انسانی است. فقدان پرسنل آموزش دیده، مجرب و متخصص و نبود منابع مالی کافی در زندانها و نیز عدم هماهنگی در دستگاه عدالت جزائی، منجر به اطالة دادرسی و تاخیر در رسیدگی های کیفری و اجرای عدالت میشود.