لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه24
فهرست مطالب
اصفهان، مجموعه ی ساروتقی
اصفهان، مجموعه ی ملک
بازار بزرگ، بازار مخلص
مجموعه ی ملک در جناح غربی بازار اصفهان واقع است. کتیبه ی نمای داخلی سردر مجموعه از احداث آن در عصر مظفرالدین شاه قاجار، به سال 1322، خبر می دهد.
این مجموعه ترکیبی است از سه قسمت اصلی، تیمچه و سرا و بهاربند، و حجره هایی در پیرامون آنها. این سه قسمت در امتداد محوری شرقی- غربی در پی هم نشسته اند؛ و این محور، که محور تقارن هر سه قسمت نیز هست، بر مسیر راسته بازار عمود است. فضای مرکزی هر قسمت کانون تجمع حجره هاست. با آنکه عبور بازارچه ای از حدّ فاصل سرا و بهاربند اتصال آنها را قدری سست کرده است، ظرافت طرّاحی بازارچه به حدی است که ادراک پیوستگی سه قسمت مجموعه را ممکن می سازد.
تیمچه اولین و مهم ترین قسمت مجموعه است. در مسیر ورود از راسته بازار به تیمچه، جلوخانی با نمای گچ بری شده و سپس راهروی کوتاه و کم ارتفاع و متفاوت با بازار زمینه ی لازم را برای ورود به فضایی جدید فراهم می کند و در پی این راهرو، با گشادگی ناگهانی تیمچه رو به رو می شویم. قاعده ی کشکولی شکل فضا، که محور طولی آن عمود بر محور دالان ورودی است، حوضی که بر سر راه در وسط تیمچه قرار دارد، کیفیت و مصالح دیوارها، شکل و تزیینات و نورگیرهای سقف، کیفیت نورپردازی فضا – همه در خدمت این سخن نهایی، یعنی فضای میانه ی تیمچه، است؛ و کمتر کسی است که بتواند بدون مکث از این فضا بگذرد. پله های پای حجره ها نیز صورت سکو یافته اند و بیننده را به نشستن و تامل می خوانند.
فضای میانی تیمچه ارتفاعی معادل دو طبقه دارد و طاق گنبدین بر این ارتفاع افزوده است. این طاق سه قسمت دارد و هر قسمت رسمی بندی ظریفی دارد که به شمسه و روزن میان آن منتهی می گردد. اندازه روزن طاق میانی اندکی بزرگ تر و رسمی بندی آن مفصل تر است. در زیر این روزن، حوضی واقع شده که شکل آن از شکل قاعده ی فضا تبعیت می کند؛ و بدین ترتیب، فضا واجد مرکز شده است. رسمی بندیها، که از پایه های معدودی نشئت می گیرد و رفته رفته تکثر می یابد، در میانه ی راه در سطح طاق گسترده می شود و سپس به شمسه و روزن ختم می گردد؛ و این گونه، شبکه ای سه بعدی طاق و روزن و دیوار و کف را به هم می پیوندد. در بالای قوس حجره های میانه ی طاقها، با توجه به محل استقرارشان، مدوّر و بدون جهت است؛ و به همین سبب، شکل روزنهای مشبک جوانب طاق جهت دار و جناغی است. با این تدابیر، نور و مجاری آن را نیز به خدمت هندسه ی فضا درآورده اند. تزیینات فضا ترکیبی از آجر و کاشی است؛ ولی آنچه بیش از همه در بدو ورود جلب نظر می کند نمای چوبی پرکار حجره ها و کاربندی سقف است. تیمچه از طریق راهرو کوتاهی در مقابل دالان ورودی به صحن سرا مرتبط می شود.
سرا صحنی کوچک با قاعده ی مستطیل دارد که دیوارهای آن با تعبیه ی رواقی دو طبقه مجوّف شده است. بدین ترتیب، علاوه بر سبک کردن بصری حجم و بزرگ جلوه دادن صحن، راه مناسبی به حجره های فوقانی سرا و تیمچه و سایبانی در پیرامون صحن در هر دو طبقه فراهم کرده اند. مجموع این فضای مرکزی و حجره های پیرامون در مستطیل کاملی محاط می شود. بر خلاف معمول، زمین طرح شکلی منظم دارد و حجره ها تک لایه و کم عمق است. راه بیشتر حجره های طبقه پایین از فضای میانی است؛ و ورود به حجره هایی که در جناح غربی واقع شده اند و یک روی در سرا دارند از دو سو ممکن است. در طبقه فوقانی، رواقی دسترس به حجره های جناحهای شمالی و جنوبی و غربی را میسر ساخته و برای حجره های جناح شرقی، پلکانی مستقل، واقع در دالان ورودی، تعبیه شده است.
تحقیق در مورد اصفهان، مجموعه ی ملک