پایان نامه کارشناسی ارشد الهیات
گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی
139 صفحه
چکیده:
ولایت در واقع مسؤولیتی است که بر دوش پدر و جدّ پدری است. در حقوق ایران ولایت قهری جد همطراز و هم عرض با ولایت قهری پدر است، اما در عرف پدر بر جد مقدم است. در فقه امامیه هم بعضی پدر را برجدّ پدری مقدم دانسته اند.
یکی از آثار نسب شرعی، ولایت قهری است. در فقه امامیه و قانون مدنی فقط پدر و جدّ پدری حق اعمال ولایت را بر محجورین دارند و برای مادر هیچ نوع ولایتی پیش بینی نشده است. در خصوص ولایت پدر و جدّ پدری نیز ولایت آنها درعرض هم بوده و تقدمی بین اعمال آنها نیست مگر اینکه از جهت زمانی یکی بر دیگری مقدم باشد و یا یکی از اعمال بیشتر به مصلحت محجور باشد.
محجورین تحت ولایت قهری شامل صغیر و سفیه و مجنون که سفه یا جنون آثار متصل به زمان صغر بوده می باشند.
از آنجا که مقررات مربوط به ولایت قهری درقانون مدنی دارای نارسائی هایی می باشد. در رساله سعی شده است که پیشنهادات اصلاحی جهت رفع این نقایص ارائه شود. بدین جهت نظرات حقوقدانان و قضات در این خصوص لحاظ شده است و در هر مبحث ضمن بررسی مقررات راجع به ولایت اشکالات طرح و راه حل های مناسب بیان شده است.
در راستای اهداف فوق، ایراداتی به هم زمانی ولایت پدر و جدّ پدری وارد شده است. و با توجه به عرف خانواده ها و نظرات بعضی از حقوقدانان و فقها به نظر می رسد که ولایت پدر مقدم بر جدّ پدری قرار بگیرد به مصلحت مولی علیه باشد. همچنین درباره حدود اختیارات ولی قهری درامور مالی به لحاظ اینکه در قانون مدنی اختیارات او به صورت عملی بیان شده است پیشنهاد شده است که باید قانونگذار حدود این اختیارات و وظایف را معین نماید تا هرچه بیشتر بتوان از محجور حمایت نمود.
درخصوص ضمانت اجرای وظایف و اختیارات نیز قانون مدنی دارای نارسائی های آشکاری است. از طرفی ضم یا تعیین امین در صورت خیانت ولی قهری در امور مالی مولی علیه می توانست کارساز باشد. اما با عدم تعیین حدود اختیارات امین منضم عملاً کارآیی لازم را ندارد و از طرف دیگر با وجود پیش بینی عزل ولی درصورت خیانت در فقه امامیه قانونگذار قانون مدنی به جهت مسائلی از جمله سنت پدر سالاری و اهمیت زیاد پدر در خانواده چنین ضمانت اجرایی را مدّ نظر قرار نداده است و امروزه با تغییراتی که در خانواده ها ایجاد شده است و نقش مادر بیش از گذشته خود را نشان می دهد و همچنین خطرات بیشتری که محجورین را ازطرف بعضی از اولیای قهری تهدید می کند.
لازم است قانونگذار عزل ولی قهری را درصورت خیانت او درامور مالی طفل و یا مسائلی مانند اعتیاد و فساد اخلاقی پیش بینی نماید.
واژگان کلیدی: ولایت قهری، ولی قهری، محجورین، پدر، جد پدری، نکاح، حضانت
بررسی فقهی و حقوقی ولایت قهری پدر و جدّ پدری با تأکید بر مسأله هم طرازی آنها
