مشخصات این فایل
عنوان: مفهوم دیه (قصاص) در اسلام
فرمت فایل :word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات: 135
این مقاله در مورد مفهوم دیه (قصاص) در اسلام می باشد.
بخشی از تیترها به همراه مختصری از توضیحات هر تیتر از مقاله مفهوم دیه (قصاص) در اسلام
مقدمه
الف) بیان موضوع و انگیزه انتخاب آن
حقوق علم زندگی اجتماعی انسانی است. در قرون اخیر افراد در تلاش بوده‌اند تا با ایجاد ضوابط و مقررات در زندگی اجتماعی و گروهی خود در قالب قرارداد اجتماعی به این رویه نظم و سامان بخشند. در این میان عناصری از گذشته‌های دور و ورود آنها به زندگی مدرن امروزی باعث ایجاد تحولات و نگاه‌های جدیدی در عرصه مسائل حقوقی و اجتماعی شده است. دیه (خونبها) نیز یکی از همین موضوعات است. بررسی و دقت در سابقه‌ی اقوام و تمدن‌های بشری گوناگون نشاندهنده‌ی این مطلب است که پرداخت غرامت از سوی جانی به عنوان مجازات یا جبران خسارت دارای سابقه‌ای طولانی و دراز به قدمت عمر بشر است. این روند کم‌کم با گذشت زمان و ورود عناصر و اجزای تازه وارد مرحله‌ای جدید شد. در دین اسلام که دین رسمی حکومت جمهوری اسلامی ایران است این نهاد با صراحت و تأکید مورد قبول قرار گرفت و این نشان می‌دهد که دیه از احکام امضایی اسلام است که در واقع در راستای ایجاد صلح و صفا در میان خانواده‌ها و قبایل عرب که از نظر مسائل اجتماعی در سطح بسیار پایین قرار داشتند به وجود آمد .....(ادامه دارد)
فصل اول: تعریف دیه
برای درک و شناخت دقیق مفهوم دیه ابتدا آن را از نظر لغوی و سپس از نظر اصطلاحی مورد مطالعه و تعریف قرار می دهیم .
مبحث اول: معنای لغوی
در ابتدا معنای لغوی دیه را مورد بررسی قرار می دهیم.
دیه از ریشه «ودی» به معنی راندن و ردکردن است که حرف «واو» از اول کلمه حذف شده است و حرف «ها» در آخر کلمه جای گرفته است. دیه را عقل هم معنی کرده‌اند زیرا از معانی عقل، منع است و نهی و دیه مانع جرأت بر ارتکاب جنایت می‌گردد. مراد از دیه شرعاً «ودی» می‌باشد. ودی معانی گوناگون دارد مانند جاری شدن چیزی و نابودی و هلاکت ولی هرگاه به صورت دیه استعمال شود معنای خونبها را می‌دهد. در فارسی هم همین کلمه اخیر بجای کلمه‌ی دیه استفاده می‌شود. در این باره عده‌ای عقیده دارند که دیه به کسر، حق کشته شده‌ها به جای داد. جمع دیه هم دیات است. محققی در این زمینه می‌گوید:
«دیه کسر دال به معنای حق قتل است و جمع آن دیات است که در اصل ودی مثل وعده بوده .....(ادامه دارد)
گفتار دوم: مفهوم حقوقی
بعد از تصویب ق.م.ا. که از فقه امامیه گرفته شده است حقوقدانان هم با توجه به تعاریف و نظرات فقها به تعریف و تبیین مفهوم دیه پرداختند و کوشش کردند تا یک مفهوم حقوقی و کاربردی به جامعه عرضه کنند. در ابتداء لازم است نظرات حقوقدانان عرب را که مبنای کار خود را بر مفهوم فقهی (فقه عامه) قرار داده‌اند بررسی کرده و سپس به نظرات و عقاید حقوقدانان ایران در این حیطه بپردازیم.
- حقوقدانان عرب
از جمله این حقوقدانان عرب علی صادق ابوهیف است که در تعریف دیه می‌گوید:
«دیه مالی است که جارح یا قاتل به مجروح یا وارث مقتول می‌پردازد به عوض خونی که ریخته شده است.»
در این تعریف فرقی نیست بین مالی که در برابر جراحت داده می‌شود که آن را فقهای حنفی ارش جراحت نامند و دیه مالی که در برابر نفس مقتول داده می‌شود زیرا به هر دو نام دیه اطلاق شده است.
عبدالقادر عوده در تعریف دیه اینگونه بیان کرده است:
«دیه کیفر جانشین نخست است برای کیفر قصاص. پس هرگاه قصاص که کیفر اصلی است به هرسببی ممتنع گردد یا ساقط شود دیه که کیفر بدلی است ثابت می‌شود و این در صورتی است که جانی مورد بخشودگی قرار نگیرد. دیه مانند کیفر است برای جنایت بر عضو و اگر جای.....(ادامه دارد)
فصل اول: قبل از انقلاب اسلامی
مبحث اول: از آغاز تا انقلاب مشروطه
در این مقطع حقوق جزای ایران را در دو مرحله مورد مطالعه قرار می‌دهیم:
1ـ دورة پیش از اسلام که تا حملة اعراب به ایران و رواج قوانین اسلام ادامه پیدا می‌کند.
2ـ دورة اسلامی که با ورود مسلمانان و طلوع اسلام در ایران آغاز و با وقوع انقلاب مشروطیت تغییر مسیر پیدا می‌کند.
این رشته (حقوق جزا) از حقوق در قرن 18 به اوج تکامل و پیشرفت خود رسید و با عبور از اعصار و اندیشه‌های گوناگون توانست به عنوان ابزاری هم برای کنترل جامعه و رفتارهای افراد و هم برای کنترل و مهار عملکرد دولتمردان در سوءاستفاده از قدرت و حق مؤثر و مفید باشد و اهداف و وظایف خود را در سه قالب و رکن عرضه دارد.
الف) سرکوبی
1- سه عامل هم در حقوق جزا در تشکیل جرم دخیل است:
1ـ عنصر قانونی
2ـ عنصر مادی یعنی جرم زاییدة عمل است. تا وقتی مظهر خارجی اراده به صورت فعل یا ترک فعل نمود پیدا نکند جرم واقع نمی‌شود.
3ـ عنصر روانی یعنی داشتن ادراک و شعور در ارتکاب جرم
.....(ادامه دارد)
بخش سوم:
پرداخت دیه در حقوق جزای (جمهوری اسلامی) ایران
در حقوق اسلامی مقدار دیه از طرف قانونگذار معین شده است به طوری که این امر از کمترین جراحات تا قتل را شامل می‌شود. مقدار دیه نفس که از آن به دیه کامله یاد می‌شود در همه انواع جنایات عمدی و غیرعمدی یکسان است. در ق.ا.م.ا. نویسندگان آن قانون میزان و مقدار دیه را در شش مورد بیان کرده‌اند. به موجب مادة 297 :«دیة قتل مرد مسلمان یکی از امور ششگانة ذیل است که قاتل در انتخاب هر یک از آنها مخیر می‌باشد و تلفیق آنها جایز نیست:
1ـ یکصد شتر سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشند.
2ـ دویست گاو سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشند.
3ـ یکهزار گوسفند سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشند.
4ـ دویست دست لباس سالم از حله‌های یمن.
5ـ یکهزار دینار مسکوک سالم و غیرمغشوش که هر دینار یک مثقال شرعی طلا به وزن 18 نخود است.
.....(ادامه دارد)
گفتار سوم : دولت (بیت‌المال)
اگر چه در مورد مهلت پرداخت دیه از بیت‌المال توسط دولت هیچ گونه نص و تصریحی در قانون مجازات اسلامی و یا قوانین دیگری وجود ندارد ولی می‌توان طبق مادة 302 ق.م.ا عمل کرده و ضوابط آن را در پرداخت دیه از بیت‌المال اجرا و اعمال کرد.
اگر در جنایات عمدی و شبه‌عمدی که دیه ثابت است قاتل فرار کند و به او دسترسی نباشد دیه از اموال او گرفته می‌شود و اگر مالی نداشته باشد از خویشان وی به ترتیب قرابت (الاقرب فالاقرب) گرفته می‌شود و اگر نزدیکان یا خویشان نداشته باشند دولت از طریق بیت‌المال (خزانة عمومی دولت) با پرداخت دیه مانع بی‌حرمتی و هدر روی خون مجنی‌علیه می‌شود. منظور از نزدیکان جانی در اینجا منحصراً عاقله نیست بلکه منظور خویشاوندانی هستند که دیه وی را در صورت کشته شدن به ارث می‌برند. این پرداخت از سوی دولت با رعایت مهلت‌های مقرر باید صورت گیرد.
بخشی از فهرست مطالب مقاله مفهوم دیه (قصاص) در اسلام در پایین آمده است.
فصل اول: تعریف دیه
مبحث اول: معنای لغوی دیه
مبحث دوم: معنای اصطلاحی دیه
گفتار اول: مفهوم فقهی دیه
گفتار دوم: مفهوم حقوقی دیه
گفتار سوم: مفهوم قانونی دیه
فصل دوم: سابقة پیدایش دیه
مبحث اول: سابقة پیدایش دیه درجهان
مبحث دوم: سابقة پیدایش دیه در اسلام
بخش دوم: حقوق جزای ایران
فصل اول: قبل از انقلاب اسلامی
مبحث اول: از آغاز تا انقلاب مشروطه
مبحث دوم: از انقلاب مشروطه تا پیروزی انقلاب اسلامی
فصل دوم: بعد از انقلاب اسلامی
مبحث اول: حاکمیت قانون راجع به مجازات اسلامی 1361
مبحث دوم: حاکمیت قانون مجازات اسلامی 370
بخش سوم: پرداخت دیه در حقوق جزایی (جمهوری اسلامی) ایران
.....(ادامه دارد)
دانلود مقاله مفهوم دیه (قصاص) در اسلام