از فرمایشات أمیرالمؤمنین علیه السّلام است در باب ارواح که:
فَإنَّ الْغَایَةَ أَمَامَکُمْ، وَ إنَّ وَرَآءَکُمُ السَّاعَة اروحَ تَحْدُوکُمْ. تَخَفَّفُوا تَلْحَقُوا، فَإنَّمَا یُنْتَظَرُ بِأَوَّلِکُمْ ءَاخِرُکُمْ [114].
«ای مردم! لقاء خدا، نتیجة اعمال، بهشت و دوزخ، در جلوی شماست و مرتّباً روح شما بسوی آن حرکت میکند و بدان نزدیک میشود. و آن ساعت مرگ و اجل پشت سر شماست و با آواز حُدِی شما را میراند و به آن غایتی که در پیش دارید میرساند.»
(همانطور که برای شتر در راههای طولانی و بیابانهای گرم، برای آنکه طول راه را حسّ نکند و این مسافت را طیّ کند ساربانان آواز حُدِی میخوانند تا بالاخره شتر را به مقصد رسانیده، بارش را برزمین گذارند؛ أمیرالمؤمنین علیه السّلام اجل را به آواز حُدی تشبیه میفرماید که از پشت سر دائماً در گوش انسان مینوازد تا بالاخره او را وارد در این منزل بگرداند.)
تَخَفَّفُوا تَلْحَقُوا. «بار خود را سبک کنید تا برسید.»
میفرماید: ارواح انبیاء و ائمّه و اولیاء و پاکان همه رفتند و در منازل خود در بهشتها مسکن گزیدند، ارواح مخلَصین و مقرَّبین همه در مقصود آرمیدند و قافله به منزل رسید؛ ای بندگان خدا! شما چرا معطّلید ؟ بار گناه، علاقههای مادّی و شهوی فراوان شما را خسته و معطّل نموده و منضجر و کسل کرده است.
آنها را بریزید، ریشة علائق را ببرید، خود را سبک کنید تا بدین قافلة رحمت و لقاءِ الهی خود را برسانید و عقب نیفتید.
فَإنّما یُنْتَظَرُ بِأَوَّلِکُمْ ءَاخِرُکُمْ. «پیشینیان که رفتهاند در انتظار شما هستند.»
میفرماید: قیامت بر پا نمیشود و بعث و حشر و نشر انجام نمیگیرد مگر آنکه بازماندگان به گذشتگان ملحق شوند. پس بواسطة اعمال سیّئه و زشتیهائی که نمودهاید نتوانستید خود را به ارواح پاکان برسانید و آنها را در ترقّب و انتظار نگاهداشتهاید؛ با اعمال نیکو و اخلاق پسندیده و ملکات فاضله و عقائد حسنه خود را به قافلة طیّبین و طاهرین برسانید، و آنها را از انتظار بیرون آورید. و اگر فرضاً در دنیا عمر طولانی کنید، اگر این عمر توأم با پاکی دل و نیّت و اخلاق و کردار شما باشد، در حال حیات ارواح شما به عالم بالا و ملا اعلی متعلّق شده، و به مقام طهارت و قرب رسیده، و به ارواح پاکان پیوستهاید.
سیّد رضیّ رحمةُ اللَه علیه، جامع «نهج البلاغة» در ذیل این خطبه میگوید:
ý این جملات، از کلام خدا و رسول خدا صلّی الله علیه و آله وسلّم گذشته، با هر کلامی اگر قیاس شود و میزان گردد هر آینه برتر و عالیتر خواهد بود و گوی سبقت را در میدان مسابقه خواهد ربود.
و امّا خصوص جملة أخیر آنحضرت که میفرماید: تَخَفَّفُوا تَلْحَقُوا، پس کلامی از این مختصرتر و پر معنیتر و عمیقتر در میان کلمات، به گوش أحدی نرسیده است، و از این جمله زلالتر و دلنشینتر و سیراب کنندهتر در میان کلمات حکمتآمیز، کسی به خاطر نیاورده است[115].
چقدر أمیرالمؤمنین علیه السّلام یاد مرگ میکرده، و اصحاب خود را بدین موضوع توجّه میداده، و در ملا عامّ خطبهها میخوانده است.
سیّد رضیّ رحمةُ اللَه علیه میگوید: در بسیاری از اوقات آنحضرت اصحاب خود را بدین جملات مخاطب قرار داده میفرمود:
تَجَهَّزُوا رَحِمَکُمُ اللَهُ؛ فَقَدْ نُودِیَ فِیکُمْ بِالرَّحِیلِ. وَ أَقِلُّوا الْعُرْجَةَ عَلَی الدُّنْیَا، وَ انْقَلِبُوا بِصَالِحِ مَا بِحَضْرَتِکُمْ مِنَ الزَّادِ؛ فَإنَّ أَمَامَکُمْ عَقَبَةً کَـُودًا، وَ مَنَازِلَ مَخُوفَةً مَهُولَةً، لاَبُدَّ مِنَ الْوُرُودِ عَلَیْهَا وَالْوُقُوفِ عِنْدَهَا.
وَ اعْلَمُوا أَنَّ مَلاَحِظَ الْمَنِیَّةِ نَحْوَکُمْ دَانِیَةٌ، وَ کَأَنَّکُمْ بِمَخَالِبِهَا وَ قَدْ نَشِبَتْ فِیکُمْ، وَ قَدْ دَهَمَتْکُمْ فِیهَا مُفْظِعَاتُ الاْمُورِ، وَ مُعْضِلاَتُ الْمَحْذُورِ.
فَقَطِّعُوا عَلاَ´ئِقَ الدُّنْیَا، وَ اسْتَظْهِرُوا بِزَادِ التَّقْوَی. [116]
«آمادة مرگ شوید و مستعدّ و مجهّز گردید، خدای شما را رحمت کند؛ بانگ رحیل در میان شما سرداده شده است.
و اعتماد و دلبستگی خود را به دنیا کم کنید، و بسوی خدا با آنچه در نزد شماست از اعمال صالحه و توشههای پسندیده منقلب گردید؛ چون در روبروی شما گردنهای است سخت، و منازلی است مخوف و هولناک که ناچار باید بر آنها وارد شد و در آنجا اقامت جسته و درنگ نمود.
و بدانید که مرگ به شما نظر انداخته و دائماً این نظر بسوی شما نزدیک میشود، و مثل آنکه شما در چنگالهای مرگ گرفتارید و آن چنگالها در شما فرو رفته است و در این باره، امور بسیار سخت و از پا درآورندهای شما را پوشانیده و در بر گرفته و مشکلات طاقت فرسائی به شما احاطه نموده است.
پس علاقه و محبّت دنیا را ببرید و ریشه آنرا در وجود خویش نابود کنید، و به توشة تقوَی اعتماد کرده و از آن کمک بجوئید.»
ابن حجر هیثمی مکّی در «الصّواعق المحرقة» میگوید:
وَ سُئِلَ عَلِیٌّ وَ هُوَ عَلَی الْمِنْبَرِ بِالْکُوفَةِ عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَی:
رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَـ'هَدُوا اللَهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُم مَّن قَضَی' نَحْبَهُ و وَ مِنْهُم مَّن یَنتَظِرُ وَ مَا بَدَّلُوا تَبْدِیلاً [117].
فَقَالَ: اللَهُمَّ غَفْرًا، هَذِهِ ا لاْ یَةُ نَزَلَتْ فِیَّ وَ فِی عَمِّی حَمْزَةَ وَ فِی ابْنِ عَمِّی عُبَیْدَةَ بْنِ الْحَرِثِ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ؛ فَأَمَّا عُبَیْدَةُ فَقَضَی نَحْبَهُ شَهِیدًا یَوْمَ بَدْرٍ، وَ حَمْزَةُ قَضَی نَحْبَهُ شَهِیدًا یَوْمَ أُحُدٍ، وَ أَمَّا أَنَا فَأَنْتَظِرُ أَشْقَاهَا یَخْضِبُ هَذِهِ مِنْ هَذِهِ ـ وَ أَشَارَ بِیَدِهِ إلَی لِحْیَتِهِ وَ رَأْسِهِ ـ عَهْدٌ عَهِدَهُ إلَیَّ حَبِیبِی أَبُوالْقَاسِمِ صَلَّی اللَهُ عَلَیْهِ ] وَءَالِهِ [ وَ سَلَّمَ. [118]
«از علیّ بن أبیطالب در حالیکه در فراز منبر مسجد کوفه بود سؤال کردند از آیة شریفة: رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَـ'هَدُوا اللَهَ عَلَیْهِ، فرمود:
خداوندا بیامرز آمرزیدنی، این آیه نازل شده است دربارة من و دربارة عمویم حمزه و دربارة پسر عمویم عُبَیدة بن حارث بن عبدالمطّلب؛ امّا عبیدة پس در جنگ بدر شهید شد و به رحمت ایزدی پیوست، و حمزه در جنگ اُحد شربت شهادت نوشید، و امّا من پس در انتظار شقیترین امّت بسر میبرم که این را از این خضاب کند ـ و اشاره فرمود به محاسنش و به سرش ـ و فرمود: این عهدی است که حبیب من رسول خدا صلّی الله علیه وآله وسلّم با من استوار نموده است.»
عمل فرشتگان قبض ارواح و ملک الموت عین عمل خداست
أعوذُ بِاللَهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیمبِـسْـمِ اللَهِ الـرَّحْمَـنِ الـرَّحـیم
الْحَمْدُ للَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ و الصَّلَوةُ و السَّلامُ عَلَی سَیِّدِنا مُحَمَّدٍ و ءَالِهِ الطّاهِرینَ
و لَعْنَةُ اللَهِ عَلَی أعْدا´ئِهِمْ أجْمَعینَ مِنَ الاْ´نَ إلَی قیامِ یَوْمِ الدّینِ
و لا حَوْلَ و لا قُوَّةَ إلاّ بِاللَهِ الْعَلیِّ الْعَظیم[119]
کیفیّت قبض روح ارواح طیّبه و نفوس ستمگران
:
قُلْ یَتَوَفَّب'کُم مَّلَکُ الْمَوْتِ الَّذِی وُکِّلَ بِکُمْ ثُمَّ إِلَی' رَبِّکُمْ تُرْجَعُونَ.
این آیة کریمه یازدهمین آیه از سورة سجده، سی و دوّمین سوره از قرآن مجید است. میفرماید:
«بگو (ای پیغمبر) که: شما را میمیراند و جان شما را میگیرد آن فرشتة مرگی که بر شما گماشته شده است و مأموریّت قبض روح شما را دارد، و پس از آن بسوی پروردگارتان بازگشت خواهید نمود.»
در این آیة مبارکه خداوند جلّ و عزّ قبض روح مردم را نسبت به ملک الموت که همان عزرائیل است داده است.
در آیة شریفهای که مفصّلاً در مجلس قبل پیرامونش بحث شد خداوند نسبت قبض روح را مستقیماً به خودش میدهد:
اللَهُ یَتَوَفَّی الاْنفُسَ حِینَ مَوْتِهَا. [120]
«خداوند است فقط که همیشه جانها را در هنگام مرگ میگیرد.»
در آیة دیگر نسبت قبض روح را نه به یک فرشتة خاصّ بلکه به فرشتگان داده است:
وَ هُوَ الْقَاهِرُ فَوْقَ عِبَادِهِ وَ یُرْسِلُ عَلَیْکُمْ حَفَظَةً حَتَّی'´ إِذَا جَآءَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ تَوَفَّتْهُ رُسُلُنَا وَ هُمْ لاَ یُفَرِّطُونَ. [121]
«و اوست آن خداوندی که سیطره دارد بر بندگانش، و از مقام عالی خود آنها را در تحت عبودیّت مسخّر داشته و برای حفظ و حراست آنها فرشتگانی را میگمارد و بسوی آنان گسیل میدارد، تا زمانیکه مرگِ یکی از شما مقدّر گردد فرشتگانی که برای انجام این مأموریّت فرستادهایم جان او را میگیرند و در این امر کوتاهی نمینمایند.»
در آیة چهارم نسبت سلام و تحیّت به ملائکهای که قبض روح مردم پاک و پاکیزه را میکنند میدهد:
الَّذِینَ تَتَوَفَّب'هُمُ الملائکة طَیِّبِینَ یَقُولُونَ سَلَـ'مٌ عَلَیْکُمُ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِمَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ[122].
«آن دسته از مردمی که پاک و پاکیزهاند، ملائکة قبض روح از طرف خدا به آنها سلام و تحیّت فرستاده میگویند: سلامٌ علیکم، داخل در بهشت شوید در مقابل أفعال نیک که بجای آوردهاید.»
در آیة دیگر از همین سوره میفرماید: در هنگام قبض روح مردم ظالم و ستم پیشه،
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 11 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله از فرمایشات أمیرالمؤمنین علیه السّلام است در باب ارواح