دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
مقدمه
قارچ چیست؟ قارچ جانداری است که جزء گیاهان و حیوانات نیست بلکه جزء دیسه داران است. قدمتش از گیاهان و جانوران بیشتر است. چون کلروفیل ندارد نمی تواند مانند گیاهان سبز عمل فتوسنتز را انجام دهد و از کربن هوا استفاده می نماید. به همین دلیل قارچ ها مجبورند برای رشد و حیات از کربن آماده شده توسط گیاهان سبز اسفتاده کنند.
منابع کربن مورد اسفتاده قارچ کاه و کلش و کود حیوانی است چون فتوسنتز انجام نمی دهد پس به نور نیازی ندارد و در تاریکی رشد می کند.
مرفولوژی یا شکل قارچ
1- ریسه 2- پایه 3 - لامل 4- کلاهک
قارچ بجای ریشه ریسه دارد که به آن ها هیف می گویند. که بعد از اینکه ریسه ها از بستر قارچ بیرون بیایند به آنها میسلیوم می گویند.
لامل به تیغه های زیر کلاهک که معمولا تیره رنگ هستند گفته می شود که به مجموعه لاملها گیل می گویند.
کلاهک قارچها هم بسته به نوع و گونه قارچ اشکال مختلف دارند.
مشخصه معروف قارچ ها
دارای کمپوست یا بستر
بو و مزه ی خوب
دارای مواد معدنی و آنزیم (لیستین کاهنده قند و کلسترل)
آهن و سدیم (فشار خون را پائین می آورد)
بیش از سبزیجات پروتئین دارند بجز کلم بروکلی
قارچ به دلیل طعم و بوی خاص غذای ثروتمندان مصر بوده و در آفریقا به علت کمبود گوشت قارچ می خورند و در کشورهایی مثل آلمان ، فرانسه و سوئیس هم تولید کننده و هم مصرف کننده های خوبی هستند و در کشور ما نیز جایگاه خود را در سبد غذایی پیدا کرده است.
تقسیم بندی قارچ
قارچ به سه گروه تقسیم می شود.
قارچ های خوراکی
قارچ های سمی
قارچ های داروئی
که این طبقه بندی بدون در نظر گرفتن رابطه علمی و گونه های مختلف قارچ ها دسته بندی شده است وتنها بر اساس ارزش مصرفی آن است.
قارچ خوراکی : از مهمترین قارچهای خوراکی می توان قارچ دکمه ای و انواع صدفی - والواریا (چینی) ، مورالها، قارچ مرغوب چوب یا رقص پروانه ای، کوپرینوس یا مرد پشمالو، گوش چوب و قارچ خوراکی شی تاکه یا قارچ جنگل و .......... می توان اشاره کرد که این قارچ ها را می توان در محیط مصنوعی پرورش داد و جزء قارچهای زراعی باشند. تعدادی از قارچها نیز غیر زراعی بوده که به صورت وحشی در مراتع و مزارع دیده می شوند.
قارچ های دارویی: استفاده از قارچ ها بعنوان دارو از زمانهای دور مرسوم بوده بطوری که آزتکها از قارچ بعنوان مواد توهم زا در فالگیری استفاده می کردند. یکی از مهمترین آنتی بیوتیکها که در مبارزه با بیماری های عفونی کاربرد دارد پنی سیلین می باشد. رتین یکی از ترکیبات ضد سرطانی است که وجود آن در قارچ خوراکی A.campestris گزارش شده است و دیگر نیتروفرون که از عصاره آن استفاده می کنند.
قارچ سمی : از گذشته های دور قارچ ها به خصوص انواع وحشی سمی آن موجب ترس و وحشت مردم می شوند و راجع به سمی بودن قارچ ها افسانه و داستانهای زیادی نقل شده است.
قارچ های سمی به دو شاخه مرکب ( comrinus) و مورالها (Morchella) تقسیم می شوند که برخی از قارچ ها اگر همراه با الکل مصرف شوند سمی و کشنده اند ولی مصرف آنها به تنهایی هیچ اثر سوئی ندارند.
مسمومیت های ناشی از قارچ های سمی
قارچ هایی که بر روی سیستم عصبی اثر می گذارند: قارچهایی هستند که حساسیت به الکل ایجاد می کنند که سیستم عصبی را به هم می زنند، توهم زا و روان گردان هستند و کار مواد مخدر را انجام می دهند. به طوریکه قارچهای مخدر از جمله قارچ هایی هستند که شخص با مصرف آن صداها و مناظری که وجود ندارد حس می کند و دچار اوهام می گردد که آمانیت قرمز یا زرد یکی از قارچهای مخدر است که باعث مرگ نمی شود ولی مسمومیت شدید دارد. آمانیت ها، فالاتوکسین و آماتوکسین (زرد و قرمز) را تولید می کنند که از مهمترین آنها آمانیتاموسکاریکا است.
قارچهایی که بر روی دستگاه گوارش اثر دارند که این نوع قارچ ها گوارش را به هم زده و باعث اسهال و مسمومیت می شود.
قارچهایی که مصرف آنها موجب از بین رفتن سلول ها می شوند. آنها سلول های بدن را از بین می برند و این قارچ ها توسط آمانیتهای فالوئید با ترشح هورمون و سم همولتیک باعث نابودی گلبول قرمز خون شده و شخص را دچار بیماری شدید می کنند.
قارچ های صدفی
تاریخچه قارچ صدفی
کشت و پرورش قارچ صدفی در ایران برای اولین بار در سال 1365 توسط دکتر مصطفوی کارشناس دفع آفات و زراعت کشاورزی در سازمان تحقیقات کشاورزی در اوین شروع شد. قارچ صدفی پلوروتوس استراتوس در سال 1900 میلادی برای اولین بار در چهان مورد کشت و پرورش قرار گرفت.
آشنایی با قارچ صدفی
قارچ صدفی تجزیه کننده اولیه است یعنی قادر است که سلولز و لیگنین گیاهان را تجزیه کرده و برای رشد خود مورد اسفاده قرار می دهد. این قارچ احتیاج به واسطه ندارد و خودش مواد غذایی خود را تهیه ورشد می کند. همچنین مستقیما روی کاه و کلش رشد کرده و قدرت میسلیومی بسیار بالایی دارد و قادر است از همین مواد ساده ، پروتئین مورد نیاز ما را تامین کنند. پرورش این قارچ در محیط های ساده ، بدون نیاز به دستگاههای پیشرفته امکان پذیر است . کشت و پرورش این قارچ در مقایسه با قارچ های دیگر بسیار ارزان و کم هزینه است و می توان در مقیاس کوچک و کارگاهی به کشت آن پرداخت. قارچ ارزش غذایی بالا دارد ولی قارچ صدفی از مهمترین نوع قارچ خوراکی است که املاح (سدیم و پتاسیم و آهن) و ویتامین C و B و پروتئین و 2% چربی که 4/1 املاحم معدنی بدن برای یک هفته تامین می کند. از مشخصه های این قارچ این است که
تجزیه کننده اولیه است
حرارت بالا را تحمل می کند. به این قارچ اصطلاح پوست کلفت داده می شود چون تحمل شرایط شرایط سخت را می تواند داشته باشد. یعنی رنج دمای آن 30-20 درجه سانتی گراد است. حتی این قارچ در دمای 19 درجه هم می تواند رشد کند.
کشت آن در هر جایی ممکن است
رشد در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری
قارچ صدفی از خانواده پلوره تاسه است. راندمان کاری و عملی بالایی دارد . محصول زیادی می دهد . راندمان بیولوژیکی در مورد قارچ صدفی اغلب 100 درصد است که از نظر تولید قارچ در دنیا حداکثر میزان محصول را به خود اختصاص داده است و مزیت دیگر آن این است که بسته آن را دور نمی اندازیم که برای خوراک دام و خاک گلدان مناسب است زیرا سرشار از املاح و مواد معدنی است.
مشکلاتی در زمینه پرورش قارچ صدفی
این قارچ خیلی زود فاسد می شود و باید از تولید بازاریابی را انجام داد و چون فقط چند روز می توان آن را در فروشگاهی نگهداری کرد.
در محیط قارچ صدفی اسپور(هاگ) در هوا پراکنده است و برای سلامت کارگرانی که به اسپور حساسیت دارند خطرناک است که حتما باید ماسک زد.
در محیط این قارچ 100 درصد حشره دارد که این خود آفت است و عامل بروز انواع بیماری های قارچی و باکتریایی می شود که باید در و پنجره های محیط کشت را با توری بپوشانیم. البته این قارچ آفت نماتود که یک نوع حشره است را از بین می برد و احتیاج به سم برای از بین بدرن نماتد که حشره ای خیلی ریز و سفید رنگ است نمی باشد.
PH محیط باید بین 5/6 تا 5/5 باشد
قارچ های صدفی به رنگ های سفید ، خاکستری، آبی، طلایی، صورتی ، کرم ، زرد و... دیده می شود.
انواع قارچ های صدفی
پلوروتوس فلوریدا
اولین بار در مناطق گرمسیری فلوریدای آمریکا کشت داده شد که به این نام معروف شده شبیه بلوروتوس استراتوس است ولی انداز آن کوچکتر است و تفاوت دیگه اینکه نیاز حرارتی آن برای اندام زایی است. نوع مقاومی است ، حرارت بالا را تحمل می کند، پر محصول است فلوریدا حرارت بین 24-18 درجه سانتی گراد و حتی 26-25 درجه را هم تحمل می کند. زمان ندارد و در همه جا رشد می کند.
پلوروتوس استراتوس
بیشتر قارچ صدفی را به این گونه می شناسند. در منابع علمی به نام صدف درخت ثبت شده است ولی نام های دیگر آن قارچ صدفی و یا تپه صدفی و قارچ حصیری است. بیشتر نواحی دشتی و مسطح رشد می کند. کلاهک این قارچ 20-5 سانتی متر است. شکل کلاهک محدب است ولی به مرور از تحدب آن کم می شود بطوریکه قارچ بالغ کلاهک پهن دارد. رنگ آن سفید است ولی به مرور تغییر رنگ می دهد.
رنگ : سفید -> زرد کمرنگ -> زرد پررنگ -> قهوه ای سوخته (بالغ)
این قارچ مقداری هورمون لواستاتین تولید کرده که از سوی FDA به عنوان داروی کنترل کلسترول خون معرفی گردید. این قارچ دمای 25 تا 18 درجه رشد کرده ولی در دمای 16 درجه بار می دهد. خیلی پر محصول و پربازده است. در محیط این قارچ اسپور در هوا زیاد پراکنده است که باعث تنگی نفس و آلرژی می شود که این حالت در مردان بیشتر از زنان است.
قارچ صدفی خرمایی
شبیه دو قارچ قبلیاست تنها عیب آن محصول دهی کم و پایین است. به قارچ هندی هم معروف است کلاهک آن در ابتدا محدب بعد از رشد پهن و گسترده می شود. اندازه قطر کلاهک 20-5 سانتی متر است. رنگ آن سفید مایل به خاکستری است. پروتئین خام 27-14 در صده چربی 2 درصد و کربوهیدرات 51 درصد وزن خشک.
قارچ صدفی صورتی
این گونه شامل مخلوطی از قارچهای صدفی صورتی رنگ است که به نام های سالمون - توت فرنگی - فلامنیگو و ژاپنی نیز نامیده می شود.
بازدهی کم دارد و طعم و مزه خوبی هم ندارد که از معایب آن است. فقط به خاطر رنگش بازار پسند است. در دمای 25-18 درجه رشد می کند.
قارچ صدفی طلایی
این قارچ به رنگ زرد و درخشان لیمویی است . بسیار ترد و شکننده است و زود تغییر رنگ می دهد بنابر این حمل و نقل آن مشکل است. خام آن طعم تلخ و تند دارد که بعد از پخت طعم گردویی دارد. این قارچ برعکس قارچ های دیگر همیشه محدب است و روی کلاهک فرورفته است. شبیه گل نیلوفراندازه کلاهک 5-2 سانت است. این قارچ گرمادوست است . دمای حدود 29-24 درجه را تحمل می کندولی اگر دما به 18-16 درجه برسد اندام باردهی ظاهر نشده و فقط یک بار می توان از آن کرد.
پلوروتوس ارینجی یا شاه صدف
بهترین نوع قارچ صدفی است چون بوی دلپذیر و خوش طعم و پخت است . اندازه کلاهک ابتدا 12-2 سانت است که به تدریج قیفی و در نهایت مسطح می شود . دمای 20-15 درجه رشد می کند که بهتر است 15 درجه باشد تا بارور شود.
پلوروتوس ساجر کاجو
اولین کشت آن در هندوستان بوده بین 28-22 درجه بارور می شود. شکل ظاهری آن زیباست . در هوای گرم سفید و در هوای سرد خاکستری است. رو دست قارچ دکمه ای است . مزه خوب و باردهی عالی و رشد و پرورش آسان دارد که مزیت آن است. ابتدا کلاهک محدب سپس مسطح می شود.
سالن کشت و پرورش
برای پرورش قارچ صدفی به محیط های سرپوشیده ای که امکان هوادهی خوب در آن وجود داشته باشد و همچنین رطوبت را درخود نگه دارد نیاز است. درمناطق گرمسیر بهتر است سقف و دیوارهای سالن بوسیله نایلون بپوشانیم تا از تبخیر رطوبت جلوگیری نمائیم. این قارچ را در هر محلی اعم از زیرزمین ، گلخانه ، آغل و یا ساختمان های مخصوص پرورش قارچ می توان کشت نمود.
شرایط استاندارد سوله های کشت قارچ
دیواره ها: دیواره ها باید عایق گرما و سرما و رطوبت باشد. می توان مابین دیوارها پشم شیشه قرار داد. می تواند بتونی، پلاستیکی و یا آجری باشد در هر صورت باید قابلیت شستشو داشته باشد.
کف سالن: شیب کف سالن باید به نحوی باشد که اولا آب اضافی از سالن خارج شود ثانیا حرکت هوا داخل سان بخوبی انجام گیرد به نحوی که شیب آن 1 متر به 60 متر در نظر می گیرند تا هوای گرم از یک طرف به بالا حرکت کند. در سالنی که هوا بصورت ساکن می باشد با نصب پنکه هوا را به جریان اندازیم بخصوص اینکه کف سالن شیب نداشته باشد.
سقف : می بایست دو جداره و عایق بندی شده باشد و ارتفاع سقف بیش از 3 متر نباشد تا تبادل حرارتی و رطوبتی با محیط بیرون به حداقل برسد.
روشنایی: سیستم روشنایی باید عایق بندی و با کابل های مخصوص سیم کشی شده باشد تا در مواقع سم پاشی و استفاده از دستگاه رطوبت ساز اتصالی بوجود نیاید.
آب مصرفی در کارگاه های بزرگ لوله کشی داخل سالن به جهت انژکتورهایی که متصل است می توان آب را بصورت گرد در سالن پخش نماید . به نسبت وسعت سالن تعداد شیرهای آب متغیر است.
ضدعفونی سالن کشت
ایجاد یک حوضچه کوچک آب آهک در مدخل ورودی سالن بسیار مهم می باشد تا کلیه افرادی که از خارج وارد سالن می شوند کف کفش های خود را درون آب آهک ضد عفونی نمایند. بهتر است همراه آب آهک از قارچ کش های رایج مثل بنومیل ، کاپتان، سولفات مس و ... نیز استفاده نمود. برای سمپاشی محیط داخلی سالن از چند روش استفاده می شود:
سم پاشی با مواد ضد عفونی کننده
بخار ضد عفونی کننده
سموم قارچ کش
فرمالدئید ( به نام تجاری فرمالین)
خاصیت ضد باکتری ، حشره کشی و ضد قارچ دارد. فرمالین مایع را بصورت 10 تا 15 درصد با آب ترکیب و در محیط به صورت یکنواخت بپاشید و یا 40 سی سی فرمالین + 20 گرم پرمنگنات را بصورت محلول در آورده و از تولید گاز حاصل برای ضد عفونی 3 متر مکعب فضا استفاده می کنیم و به مدت 24 ساعت در های سالن را بسته نگاه می دارند تا گاز اثر نماید. باید از ماسک استفاده شود و سریع خارج شویم چون عوارض عقیم کننده دارد. دمای سالن هم باید 20 درجه باشد تا بهتر اثر کند.
فرمالین جامد یا پیرافرم
بصورت بلوک های آجری قرمز رنگ است و با آتش روشن می شود و تولید گاز می کند. هر قالب برای 500 متر مکعب فضا کافی است.
سولفات مس
یک قارچ کش قوی است. خاصیت حشره کشی و میکروب کشی ندارد. برای ضدعفونی لوازم و کف محوطه 5 کیلو سولفات مس را در 1000 لیتر آب حل می نمایند و در سالن استفاده می نمایند. همچنین از سموم قارچ کش مثل بنومیل، زینب، اکسید کلرور مس هم می توان استفاده کرد.
نکته: برای رسیدن به نتیجه بهتر باید قارچ کش را با حشره کش هایی مثل مالاتیون و دیازینون و یا موسپیلان مخلوط نمایید. در کنار این موارد می توان از سفید کننده 30 درصد استفاده کنیم. بالای 30 درصد باعث سوختگی بستر و قارچها می شود.
مراحل کشت قارچ صدفی
مقدمه ی کلی: آب مصرفی در سالن باید بدون کلر باشد که می توان از آب چاه استفاده کرد و یا در ظرفهای بزرگ آب را نگهداری کرد وقتی آنرا خالی می کنیم ته ظف را دور بریزیم تا رسوبات دور ریخته شود. چون اگر آب ، کلر داشته باشد بیماری زنگ باکتریا تولید می شود.
لباس کار و دستکش و ماسک و میز کار را با الکل 50 درصد ضد عفونی کنیم برای ضد عفونی محیط هم از سفید کننده 30 درصد (واتیکس) استفاده می کنیم محیط را کاملاً سم پاشی کرده و ضد عفونی می کنیم کوچکترین میکروب محصول را از بین می برد. ضد عفونی را باید در تمام مراحل تهیه بسته و بذر انجام داد
1-وسیله تهویه مناسب 2- وسایل گرمایش و سرمایش 3- نور (که در سه روز اول احتیاج نیست) 4- مواد ضد عفونی کننده 5- آب بدون کلر
6- بستر: کاه و کلش منبع کربن این بستر است که از گندم – برنج- جو- ذرت- چاودار- ارزن و در کشورهای اروپایی از خاک اره استفاده می کنند که بهتر است گندم استفاده کنیم چون مرغوب تر است و ارزش غذایی بیشتری دارد. می توان از چوب – کاغذ- تفاله ی چای و قهوه- پوشال هم می شود استفاده کرد.
کاه و کلش باید تمیز و باران ندیده باشد چون باران حالت اسیدی دارد و دوره ی رشد را طولانی می کند.
الف) کاه و کلش را حدود 7-5 سانتی متر خرد می کنیم که این کار را در توناژ بالا با چاپر و در توناژ کم با کاتر انجام می دهیم. درشت نباشد چون محصول دهی عقب می افتد و خیلی هم ریز باشد چون به هم می چسبد و عامل بیماری و خفگی ریسه ها می شود.
ب) خیساندن به دو روش است می شود کاه و کلش را در گونی کنفی سوراخ سوراخ شده ریخت و 12 ساعت خیس کرده که این کار 70 درصد رشد را افزایش می دهد . و یا بطور آزاد در ظرف ریخته و 12 ساعت خیس کنیم و بعد در سبد بگذاریم تا آبش برود. و اگر گونی بود آویزان کنیم تا آبش برود. اگر بیش از 12 ساعت شود باعث لزجی و گندیدگی می شود.
ج) کاه و کلشها را با گونی می جوشانیم حدود یک تا دو ساعت بعد می گذاریم آبش برود (آویزان یا آبکش ضد عفونی شده) به طوری که وقتی فشار دهیم بیش از 3 قطره نباید آب بچکد.
یک کیلو کاه و کلش باید 3 کیلو شود یعنی 3 برابر می گذاریم خنک شود که دست گرم نشود و نسوزد بعد از هر بار جوشاندن باید آب ظرف را خالی کنیم تا آلودگی PH باید 5/6 تا 5/5 باشد.
برای رشد سریع از سویای آسیاب شده – سبوس گندم یا برنج – پودر یونجه – تفاله چای می توان به عنوان مکمل استفاده کرد تا 30 درصد راندمان کار را بالا برد.
اگر کاه و کلش در گونی بود این مکملها را باید قبل از خیساندن اضافه شود و اگر در روش غیر گونی بود موقع جوشاندن مخلوط می کنیم.
در ازای هر یک کیلو 100 گرم مکمل اضافه می کنیم.
7- بذر یا اسپاون
روش اول: به هر بار برداشت محصول فلش می گویند که بهتر است از Flash دوم جهت تهیه بذر استفاده کنیم.
وقتی قطر کلاهک 7-5 سانت رسید ساقه را میبریم کلاهک را روی دستمال تمیز و تیره گذاشته و درپوش شیشه ای روی آن گذاشته بطوریکه یک دستمال چهار گوش زیر شیشه می گذاریم تا هوا رد و بدل شود اگر درپوش پلاستیکی بود چند سوراخ ایجاد می کنیم.
7-6 ساعت که ماند درپوش و کلاهک را برداشته و داسپور را می بینیم.
برای تهیه نیم کیلو بذر: 2 تا 3 غلاف لوبیا سبز را در مخلوط کن ریخته آنقدر زده شود تا به دست نچسبد و غلیظ شود. این ماده را در ظرف پتری (Dish petry) می ریزیم تا خودش را ببندد. بعد حدود 3 گرم آگار که یک نوع جلبک است که سر خیس می گیرند اضافه نموده و هاگهایی را هم درست کردیم روی آن ریخته این مواد را 12-10 روز در دستگاه انکوباتور 25-20 درجه کشت می دهیم بعد از این مدت این بذرها را 15-30 روز می توان در یخچال نگهداری کرد. البته این کار در قارچ دکمه ای انجام می شود ولی در قارچ صدفی هم می توان استفاده کرد.
روش دوم بذر گیری:
مقداری گندم را 24 ساعت خیس می کنیم( چون گندم سخت است نشاسته و سلولز بالا دارد.) آب آنرا خالی می کنیم و دوباره آب ریخته و حدود 45 دقیقه تا یکساعت می جوشانیم آنرا آبکش کرده بذر را روی توری یا پارچه ی نرم پهن کرده تا آبش تبخیر شود. حدود 2 درصد پودر سنگ گچ معدن (کربنات کلسیم) که حدود 10 تا 5 گرم است با گندمها مخلوط کرده و در شیشه یا ظرفهای پلاستیکی (پروپیلن) می ریزیم بهتر است شیشه باشد چون اشعه ی U.V از آن عبور نمی کند.
2/3 شیشه را گندم ریخته در ظرف را سوراخ کرده و با پنبه یک لایه نازک پوشانده بعد در دستگاه انکوباتور با دمای 26-24 درجه به مدت 12-10 روز نگهداری می کنیم برای تنظیم PH که باید بین 5/6 تا 5/5 باشد از کربنات کلسیم استفاده می کنیم تا تنظیم شود و بعد در یخچال نگهداری می کنیم . برای 10 کیلوگرم بسته 2 تا 5 درصد بذر لازم است یعنی حدود 200 تا 500 گرم ولی نرمال آن 350 گرم است.
روشهای کشت
1-کشت با استفاده از توری پلاستیکی:
با توجه به این نکته کشت در کیسه پلاستیکی و توری پلاستیکی تفاوت چندانی با هم ندارند برای اختصار مطلب کشت با استفاده از توری پلاستیکی که روش ایده آلی است توضیح می دهیم.
بعد از خنک شدن کاه پاستوریزه شده یک میز کار را در اتاقک کشت قرار می دهیم. با الکل 50 درصد میز کار را ضد عفونی می کنیم.
یک کیسه توری پلاستیکی (کیسه که امروزه برای حمل و نقل پیاز استفاده می شود) را باز کرده و یک لایه کاه و کلش را به ضخامت تقریبی 12 سانتی متر می ریزیم و بعد با دست سطح تازه ریخته شده را صاف می کنیم و بعد مقداری از بذر قارچ را روی سطح کاه و کلش بصورت یکنواخت می ریزیم و بعد دوباره 12 سانتی متر کاه و کلش ریخته و مانند دفعه قبل بذر را اضافه می کنیم این عمل را تا آنجا ادامه می دهیم که کیسه پر شود . مقدار مواد در حدی باید باشد که حرارت درون توده بستر از 30 درجه سانتیگراد تجاوز نکند.
محصول ما تابعی از مقدار کاه و کلش استفاده شده است به ازای هر کیلوگرم کاه و کلش خشک ما در حدود 900-800 گرم قارچ خواهیم داشت.
بعد از اینکه کیسه ها پر شد دهانه آن را با نخ نایلونی که ضد عفونی گردیده می بندیم و آن را از قلابی که در سقف محل کشت کار گذاشتیم آویزان می کنیم و بعد کیسه توری را داخل یک کیسه نایلونی قرار می دهیم و دهانه آن را از بالاترین قسمت محکم می بندیم. بعد از آویزان نمودن کیسه ها در محیط کشت در اطراف کیسه های نایلونی تعدادی سوراخ به صورت پراکنده ایجاد می کنیم. تعداد سوراخها بستگی به اندازه کیسه ها دارد. سوراخهای ایجاد شده را با پنبه ای که محلول مالاتیون و الکل آغشته کردیم می بندیم. عمل این سوراخها از دو نظر حائز اهمیت است: اول اینکه از افزایش دی اکسید کربن که بازدارنده رشد میسیلیوم است جلوگیری می شود دوم اینکه از افزایش درجه حرارت داخل بستر جلوگیری می شود. این روش ارزان ترین و بالاترین کارایی را دارد. بذر باید در حاشیه ها بیشتر باشد.
2- روش استفاده از جعبه پلاستیکی:
می توان از انواع مختلف جعبه های پلاستیکی مانند جعبه های شیر ، میوه و ... استفاده کرد. جعبه را با محلول فرمالین 5% ضد عفونی می کنیم اگر فرمالین در دسترس نبود از آب گرم یا وایتکس جعبه ها را ضد عفونی کرده و بعد دو ورق بزرگ نایلونی بزرگ به اندازه داخل جعبه به صورت ضربدر داخل جعبه قرار می دهیم و بعد به صورت بذر زنی لایه به لایه را ادامه می دهیم تا زمانی که جعبه پر شود. بعد نایلونها را روی یکدیگر می آوریم و روی توده را با نایلون می پوشانیم. چند سوراخ در روی نایلون ایجاد کرده و برای جلوگیری از ورود حشره، سوراخها را با پنبه های آغشته به محلول الکل و مالاتیون می بندیم. این روش خوب و کم هزینه است.
3- روش استفاده از قفسه:
با استفاده از چوب و توری مرغی قفسه را درست می کنیم به این ترتیب که در هر قفسه 5- 3 طبقه درست کرده بطوریکه طبقه اول در 25 سانتی متری زمین قرار دارد. طبقه دوم در 70 سانتیمتری طبقه اول و تا آخر به این ترتیب قفسه را تهیه می کنیم. سپس در طبقات یک لایه کاه ضدعفونی شده ریخته و یک لایه اسپاون روی آن می ریزیم این کار را تا چند لایه ادامه می دهیم و روی آن نایلون می کشیم بطوریکه ارتفاع آن از 45 سانتیمتر بیشتر نشود.
در موقع آبیاری باید دقت کرد که ابتدا قفسه اول را آبیاری کرده و سپس قفسه دوم و به همین ترتیب آبیاری را انجام می دهیم. برای اینکه مگس و حشرات دیگر به بستر کشت دسترسی نداشته باشند دور تا دور قفسه را توری می کشیم . برای تامین رطوبت محیط کشت می توان گونی های خیس شده از دیوار و سقف محل کشت آویزان نمود یا با استفاده از آب پاشی به کف و دیوارها رطوبت را تامین کرد. این روش پرهزینه ولی متداول تر و بهتر است.
4- روش استفاده از تنه درخت برای کشت:
در این روش می توان از تنه انواع درختان به استثنای در استثنای درختانی که دارای صمغ هستند، برای پرورش قارچ استفاده کرد. از درختان صمغ دار می توان به کاج ، گردو، سرو و فندق اشاره کرد. همچنین از درختان مرکبات برای پرورش قارچ نمی توان استفاده کرد. چون درختان مرکبات دارای ماده ای به نام Lemon هستند که باعث آلودگی سریع تنه درختان به آسپرژیلوس می گردد.
تنه درختی را که برای پرورش قارچ انتخاب می کنیم باید کاملاً خشک باشد. بعد از تهیه تنه درخت ، در روی آن سوراخ هایی را به قطر 3 سانتیمتر با زاویه 45 درجه ایجاد می کنیم و به مدت 2 روز تنها درخت را داخل آب قرار می دهیم تا خیس شود. بعد از 2 روز مثل کاه و کلش پاستوریزه می کنیم. (جوشانیدن 45 الی 60 دقیقه) . سپس درون حفره ها را اسپاون می ریزیم . بعد از این که حفره ها را از اسپاون پر کردیم، دهانه حفره ها را با کاه ضد عفونی شده ، می پوشانیم و تنه درخت را داخل کیسه نایلونی قرار داده و اطراف درخت را با کاه و کلش می پوشانیم. به این ترتیب که در اطراف تنه درخت یک لایه کاه و کلش ریخته و یک لایه از اسپاون می ریزیم. این عمل را آنقدر ادامه می دهیم تا نایلون پر گردد. اگر منطقه کشت ما گرم باشد این کسیه ها را بر روی هم انباشته می کنیم و می گذاریم تا میسلیوم رشد کند. ولی در مناطق خشک آنها را درون طشت آب قرار می دهیم. وقتی که تنه درخت در اثر رشد میسلیوم پنبه ای شد، پوشش نایلونی را برداشته و شروع به آب پاشی می کنیم.
5- روش گسترده در زمین:
این روش در محل هایی که از امکانات لازم برخوردارند صورت می گیرد . بدین نحو که در گوشه ای کاه و کلش ضد عفونی شده را بر روی زمین ریخته و بر روی آن یک لایه اسپاوهن می ریزیم و بعد روی آن لایه دیگری از کاه و کلش می ریزیم و همینطور ادامه می دهیم. در این روش ارتفاع بستر را تا یک متر می توانیم بالا ببریم و سپس بر روی آن نایلون بکشیم و چند سوراخ در نایلون ایجاد کرده و سوراخ را با پنبه آغشته به الکل و مالاتیون می بندیم.
مرحله کاشت:
نکته: به مخلوط کردن بذر و بستر مایه زنی می گویند و به کسی که این کار را انجام می دهد مایه زن می گویند.
بستر را به سه طریق می توان استرلیزه کرد:
جوشاندن که کامل توضیح داده شد
مواد شیمیایی (فرمالین) که زیاد مناسب نیست زیرا بذرها را از بین می برد
ضد عفونی با بخار آب داغ
برای تامین رطوبت: در روش سنتی که کم هزینه است در و دیوار را خیس کرده و گونی آویزان کرده و کف سالن را هم آبپاشی می کنیم
و روش مکانیزه: از بخار آب که با یک لوله از دیگ خارج سالن به فضای سالن منتقل می شود و یا از رطوبت ساز استفاده می کنیم که هزینه بالا دارد ولی کارایی عالی. می توان از دستگاه بخور هم استفاده کرد.
در حالت سم پاشی و یا افشانه از آب بدون کلر استفاده کنیم.
در زمان پنجه زنی یا ریسه زنی و وقتی مسیلیوم ها رشد می کنند (حدود 14 روز اول) در منابع علمی آمده که رطوبت 80 تا 70 درصد باشد دما 30 – 20 درجه و غلظت دی اکسید کربن 38 درصد گردد ولی تجربه ثابت کرده دی اکسید کربن بین 28-2 درصد باید باشد بالای 5/37 درصد رشد میسلیوم متوقف می گردد. و دمای 24 درجه مناسبات . اگر در سالن نم و رطوبت را نتوان تحمل کرد و تنفس سخت شد حتماً غلظت دی اکسید بالا رفته است. تا 14 روز احتیاج به نور نیست.
مرحله ی داشت
1-تاسه روز اول: به هیچ وجه نور نبیند حتی نور مهتابی. دما 24 درجه سانتیگراد باشد رطوبت نزدیک 80 درصد ، کمتر از 70 درصد نباشد. اگر به بستر دست زدیم خشک بود کف سالن را آبپاشی می کنیم با اسپری بستر را خیس کرده اگر در کیسه ها آب جمع شده بود با تیغ ضد عفونی شده سوراخ کرده تا آب اضافی خارج شود.
برای خیس کردن محیط دمای آب 30 تا 25 درجه باشد تا زمانی که پین زده آبپاشی مستقیم می کنیم وقتی کلاهک رشد کرد آبپاشی غیر مستقیم و محیط مرطوب داشته باشیم. از سوراخهایی که پنبه گذاشتیم آب پاشی می کنیم . تهویه لازم نیست.
2- 3 تا 8 روز بعد از مایه زنی
رطوبت 80 درصد کمتر از 80 درصد نشود. نور لازم نیست تهویه حدود ساعت 3 یا 2 بعد از ظهر که هوا گرمتر است 1 ساعت روشن می کنیم.
3-14 تا 8 روز یا 10 تا 8 روز
70 درصد میسلویم بستر رشد کرده در این مرحله غلظت دی اکسید کربن 5/37 درصد شود رشد میسلیوم متوقف می گردد باید 28-2 درصد باشد.
رطوبت 85 درصد و تهویه در مدت 8 تا 14 روز که مرحله ی پنجه زنی است حدود یک ساعت و نیم روشن شود.
4-14 تا 21 روز (17 تا 21 روز یا 14 تا 26،27 روز متغیر است) رطوبت 90 درصد باشد ولی اگر بیشتر شد.
قارچ پنی سیلسیوم قارچها را از بین می برد. در این مرحله اندامهای گره مانندی در بستر ایجاد می شود که به آن Pin head می گویند که همان حالت ته سنجاقی است یا مرحله جوانه زنی هم می گویند.
در این مرحله احیتاج به شوک نورانی داریم . که ورود مرحله ی رویش به زایشی است . از یک نوار یا دستگاهی به نام لوکس متر استفاده می کنیم. که باید حدود 2500 لوکس باشد نور باید در حد دیدن باشد مثل نور اتاق مطالعه 160 ساعت در 24 ساعت نور می دهیم که از لامپهای مهتابی یا فلوئورسنت باشد بخصوص نور آبی نور ماوراء بنفش هم خوب است. دما حدود 26 تا 22 درجه باشد. اگر تا 30 روز قارچ ظاهر نشد. شوک سرما می دهیم دما را 20 درجه کرده و نگه می داریم نایلونهایی را که کشیده ایم باز کرده ولی نوارهایی را که بسته ایم باز نمی کنیم اگر آب روی پین بریزید لکه های قهوه ای بوجود می آید. که صد در صد بیماری قارچی می زند به همین خاطر از آبپاشی دیوار و کف از رطوبت ساز استفاده می کنیم. بعد از 21 روز قارچ رشد کرده اندازه ی کلاهک 5-7 سانت می شود ولی اگر 8 تا 12 سانتی متر گردد زیباتر است اگر لبه های قارچ را برداشت نمی کنیم بهتر است 3 فلش برداشت کنیم.
فلش اول 21 روز بعد از مایه زنی
فلش دوم 10-7 روز بعد از فلش یک با حدوداً 31-28 روز بعد از مایه زنی
فلش سوم 10 روز بعد از فلش 2 یا 41 روز بعد از مایه زنی.
چند توصیه:
در هنگام رشد زایشی قارچ ممکن است مواردی را مشاهده نمایید که به برخی از آنها اشاره می کنیم:
1-پژمردگی پین ها
پس از تشکیل پین ممکن است تعدادی از آنها پژمرده شوند و از بین بروند که این امر مربوط به کمی رطوبت محیط ، ضعیف بودن بستر کشت و یا ضعیف بودن بذر انتخابی است.
2- عدم ورود قارچ از فاز رویشی به فاز زایشی
در سالن های تولید برای وادار نمودن قارچ به تشکیل پین گاهی نیاز به شوک می باشد. روشن نمودن لامپ های فلورسنت به صورت 24 ساعته در سالن و یا شوک سرمایی به صورتی که برای مدت 24 الی 48 ساعت کاهش دما به حدود 8 تا 10 درجه این شوک تامین می گردد. البته این شوک را زمانی انجام می دهیم که مدت فاز رویشی طولانی شود (حدود 25 تا 30 روز).
3-بلند شدن پایه ها و فنجانی شدن کلاهک
عدم تهویه مناسب در سالن و کمبود اکسیژن منجر به تشکیل گازهای سمی به خصوص دی اکسید کربن در دور کلاهک شده و کلاهک قارچ را به شکل فنجانی با پایه های بلند در می آورد که بازارپسندی محصول می کاهد.
4-زردی لبه ها و پراکندگی گرد سفید بر روی بستر کشت
به دلیل کمبود رطوبت لبه های کلاهک قارچ زرد و رو به خشک شدن می گذارد. در این هنگام باید رطوبت سالن را به سرعت افزایش داد و قارچ های زرد شده را چید در غیر اینصورت قارچ های زرد شده به پلاسیدگی می گراید. توجه داشته باشید که قارچ هایی که لبه های آنها زرد شده را نمی توان به حالت عادی و سفید برگرداند و باید قارچ را برداشت کنیم. کمی رطوبت و وجود اسپور در محیط باعث ایجاد سفیده هایی در بستر می شود.
5-خشکی بستر
سردی بیش از اندازه آب ممکن است رشد قارچ را متوقف کند. اسپری آب به صورت پودری مناسب تر از آبیاری مستقیم است. و یا گونی خیس دور بستر می گذاریم البته نباید با بستر تماس داشته باشد.
6-بلند شدن پایه ها
بر اثر سرما و یا تابش مستقیم نور خورشید بر روی قارچ ها ممکن است پایه های قارچ به شدت بلند شود. البته در اینصورت کلاهک قارچ هیچ گونه تغییر شکلی نمی کند و نباید آن را با فنجانی شدن اشتباه گرفت.
برداشت
برای چیدن با دست کمی به چپ و راست می چرخانیم و ساقه را می گیریم از بستر نمی کشیم چون فلش بعدی نمی دهد. اگر ساقه به بستر ماند آنرا با قیچی ضدعفونی شده با الکل می بریم اگر با چاقو قارچها را ببریم در قارچ صدفی ماده ای است که وقتی با استیل تماس داشته باشد قهوه ای می شود (لبه ساقه) و بازارپسندی را کم می کند بنابراین قارچ را باید چسبید.
از هر یک کیلو ماده خشک 3 کیلو بسته تهیه می شود که 800 تا 900 گرم و گاه یک کیلو قارچ می دهد. اگر خوشه ای چیدیم به همان صورت انبار می کنیم ولی برای بسته بندی جدا کرده و کنار هم می گذاریم. 24 ساعت قبل از برداشت قارچ نباید آبیاری کنیم (کپک می زند) تا یک هفته قابل نگهداری است تا 48 ساعت آبیاری قطع شود تا 15 روز بعد از چیدن قابل نگهداری است البته رطوبت باید 90 درصد ثابت بماند.
بسته بندی و انبار داری
چون قارچها ترد و شکننده هستند باید مواظب بود که نشکنند و در جایی که رطوبت هست نگذاریم . در ظرفهای یک بار مصرف 250- 500- 1000 گرمی بسته بندی کرده و روی آن سلفون کشیده و چند سوراخ ریز ایجاد می کنیم تا رطوبت خارج و سیاه نشود.
برای بازارپسندی روی آن دستور پخت غذا – مربا- ترشی با شور می چسبانیم بعد از بسته بندی 48 ساعت می شود در یخچال نگهداری کرد ولی بهتر است فوراً به بازار مصرف برسانیم. قارچها بیشتر بمانند مقداری آب نمک غلیظ درست کرده قارچها را درون آن ریخته بعد روی پارچه تمیز پهن می کنیم تا آب آن تبخیر شود. سپس تا یک هفته قابل نگهداری است.
قارچ دکمه ایی
آشنایی با تاریخچه ی پرورش قارچ دکمه ایی
کاشت قارچ دکمه ایی آگاریکوس بسپوروس در حومه پاریس به وسیله یک باغبان ناشناس فرانسوی صورت گرفت که پایه سنتی در گذشته و حال کوداسبی می باشد.
محیط کشت در هوای آزاد صورت گرفت و قبل از این که بتوان سالنهای بزرگ پرورش قارچ را با کنترل آب و هوا مجهز ساخت محل پرورش قارچ فقط در فصولی از سال که امکان کنترل آب و هوا وجود داشت صورت می گرفت.
آشنایی با مفهوم سویه یا استرین
گروهی از افراد یک گونه که از لحاظ ژنتیکی همگن باشند و سویه های مختلف یک گونه ممکن است از لحاظ شدت بیماری زایی، دامنه بیماری زایی و سازگاری جنسی یا برخی صفات دیگر با هم متفاوت باشند و در حالت کلی افراد یک سویه بیشترین شباهت را به هم دارند.
در ایران سویه های649، 91، 413، 1-u ، 20L- ، x-L ، 719 ، هیبریدا، 302 ،11s ، L8 ، 15-A ، 611 ، 608 ، 100، 56-F ، 20-W ، 765 ، 655-SB ،856 از کیفیت مناسبی برخوردارند.
مواد مورد نیاز قارچ دکمه ایی:
1-آب 2-منابع کربن که شامل کاه و کلش است که کاه و کلش گندم بهتر است ولی در مناطقی که برنج کاشت می شود مثل شمال کشور می توان از کاه و کلش برنج استفاده کرد. 3-رطوبت 4- منابع نیتروژن که از کود اوره و کود مرغ تهیه می شود. 5- مواد معدنی.
تعریف کمپوست: بستری که قارچ روی آن پرورش داده می شود کمپوست است و آن بستری است که قارچ نیاز دارد تا هم غذای خود را از آن تاُمین کند و هم در آن ریشه بدواند و باید برای قارچ این محیط را فراهم سازیم. در حقیقت کمپوست سازی یعنی تخمیر مواد آلی که زمینه را برای رشد قارچ فراهم شود. فرمول تهیه کمپوست: برای تولید کمپوست صدها فرمول وجود دارد که هر روز نیز بر تعداد فرمولهای ترکیب آن اضافه می شود و هر کس بسته به تجربه فرمول ترکیبی خاص خود را پیدا می کند. نکته طلایی که باید بدانیم این است که فرمول ایرانی به خوبی جواب می دهد.
تهیه بذر و شناسایی اصول تهیه بذر قارچ با استفاده از بذر غلات
برای این کار ابتدا kg5 غله که بهترین آن گندم است + litr8 آب مخلوط کرده حدود 6-4 ساعت خیس می کنیم بعد آب آن را خالی کرده با آب جدید حدود min15 می جوشانیم حدود10% مایع ظرفشویی اضافه کرده که باعث انقباض و مانع انبساط شود. این کار باعث وی شود که حباب روی گندم بوجود نیاید که باعث تجمع باکتریها و اسپورهای عوامل بیماری زا شود. بعد ای 15 دقیقه که جوشید حدود یک ربع به حالت سکون بماند تا گندمها نرم شود تا میسیلیومها بعداً بتوانند رشد کنند و گندم سفت نشود.بعد آبکش کرده و روی سطح تمیز ریخته می گذاریم تا آب آن تبخیر شود. + g15 کربنات کلسیم یا آهک اضافه می کنیم این ساده PH را تنظیم می کند. + g60 سولفات کلسیم هیدراته(گچ) ریخته تا از به هم چسبیدن دانه ها جلوگیری شود. این مواد را در شیشه ریخته درب شیشه را سوراخ کرده پنبه الکلی روی آن گذاشته در اتوت کلاو در حرارت c˚121 به مدت 2 ساعت استریل می کنیم. باید PH محیط 5/6 تا 7/6 باشد. بعد در درجه حرارت c˚22 تا c˚24 در انکوباتور گذاشته و 2 هفته در آن نگهداری می کنیم تا کشت داده شود از غلات دیگری مثل سورگوم که شبیه گندم است، جو، ارزن و غیره نیز می توان استفاده کرد.
تعریف کود کمپوست:
مرحله ایی که میکروارگانیسها مواد آلی را تجزیه و تخمیر می کنند را کمپوست سازی می گویند. چون قارچ دکمه ایی تجزیه کننده ی ثانویه است لذا باید بستر آن را با تمام مواد مصرفی قارچ تهیه کرد.
قارچ
1-ساپروفیت: مواد آلی را تجزیه می کنند
1-دکمه ایی(غیر مستقیم که عمل تخمیر یا کومپوست)
2-صدفی(مستقیم)
2-میکوریز: با درختان همزیستی دارند.
کمپوست یک لایه خارجی دارد که سرد است و لایه ی بعدی لایه ی گرم است که قارچهای گرنا دوست در آن است و میسلیومهای خاکستری تا سطح آن مشخص است. که همان میکروارگانیسمها هستند. لایه بعدی مغز کمپوست که تیره است. لایه بعدی حالت اسیدی دارد که قسمت مرکزی است.
انواع کمپوست: 1- طبیعی 2- مصنوعی
1-کمپوست طبیعی:کمپوستی است که از مخلوط کردن مواد مختلف و کود اسبی تهیه می شود. به این ترتیب که قسمتی از سالن را از کود اسبی انباشته و روی آن آب می ریزند و آن را مرتب با چنگال چهار شاخ هم می زنند و بعد از حدود 21 تا 20 روز با اضافه کردن کود از ته کمپوست تهیه می شد. از مضرات آن آلودگی و غیر بهداشتی بودن آن است. محصول کم هم از معایب آن است.
تهیه کمپوست به روش مصنوعی: چند مرحله را باید طی کرد تا به این کمپوست برسیم. پایه تمام بستر قارچها چه صدفی چه دکمه ایی کاه و کلش است.
1-کاه و کلش
کاه و کلش – منبع کربن است – دارای سلولز لیگنین و همی سلولز است.
اگر کاه و کلش گندم در دسترس نبود می توان از برنج، ذرت، باگاس نیشکر و یا جو استفاده کرد.
2-مکملهای غذایی:
مکملهای غذایی – کمپوست یا غنی می سازند – باعث محصول دهی بالا و کیفیت بهتر است. کود مرغی بهترین مکمل است که منبع نیتروژن می باشد. حدود 5% تا 1% میزان ازت موجود در این کود می باشد.
3- مواد کنسانتره:
مواد کنسانتره – شامل سبوس گندم/جو/برنج/سویا/ کنف
بین 12% تا 3% مقدار ازت موجود در این مواد متغیر است.
4- کودهای ازته:
برای تامین ازت می توان از سولفات آمونیوم، اوره، نیترات کلسیم، آمونیوم استفاده کرد.
5- املاح معدنی:
کودهای فسفات و مواد آهن دار- موریات پتاسیم و همچنین گچ و آهک که باعث می شوند چربیها خنثی شوند و موجب رسوب کلوئیدهای محلول در محیط می شود.که با این عمل از لزج شدن و به هم چسبیدن کمپوست جلوگیری می شود.
تهیه کمپوست به روش مصنوعی:
علت کیفیت کمپوست مصنوعی موادهی خود در آن است. نسبت کربن به نیتروژن در مرحله ی اولیه و خشک 1:25 = C:N وقتی عمل کمپوست سازی تکمیل شد نسبت آن 1:17 می شود.
هر چقدر کاه و کلش باشد 5/1 درصد آن کربن است.
فرمول دوم ایرانی تهیه کمپوست پیشنهاد جهاد دانشکده ی فنی مشهد:
کاه و کلش 75 کیلوگرم + کود مرغ 33 کیلوگرم + کود اوره 200/1 کیلوگرم + ملاس چغندر یک کیلو گرم + پودر سنگ گچ 4 کیلوگرم
هدف از انجام این کار عمل تخمیر است و تخمیز مواد اغلب به صورت کمپوسته شدن با زیر و رو کردن مکرر و در نهایت پاستوریزاسیون است.
فرمول کمپوست به روش ایرانی
کاه و کلش 75 کیلوگرم + کود مرغی 38-37 کیلوگرم + کود اوره 200/1 کیلوگرم + مکملهای غذایی و ملاس چغندر + سبوس برنج و مواد معدنی و کنساتره + آب
روش طولانی مدت تهیه کمپوست
این مراحل را در سالنی که کف سیمانی دارد انجام میدهیم باید کف سالن شیب داشته باشد که آب اضافی آن خارج شود. بعضی افراد آب خارج شده را دوباره روی مواد می ریزند که اقتصادی باشد و مواد مکمل از بین نرود ولی کار بهداشتی نیست زیرا این آب لزج و کشدار و سیاه است. آب بدون کلر هم نباشد مهم نیست فقط شهری نباشد که هزینه ی آن بالاست در ازای عر یک تن کاه 5000 لیتر آب نیاز است.
1-خرد کردن که حدود cm10-8 کاه و کلش را خرد می کنیم.
2- خیس کردن که کاه و کلش را در گوشه ای از سوله ایی سیمانی را ریخته به صورت لایه لایه و بعد از لایه آب به آن اضافه می کنیم تا جایی که کاه و کلش اشباع شود که رطوبت آن در این مرحله 75 تا 70 درصد می شود حدود سه تا چهار روز طول می کشد. بعد از این تازه روز اول کار محاسبه می شود.
3- مخلوط کردن همه ی مواد غذایی و مکملها به جز ژ یپس (پودر سنگ گچ) Caso4.2H2o آنها را با دو آهن در طرفین با دست یا تراکتور قالب می زنیم که به حالت انباشته و توده ای در بیاید. طول قالب مهم نیست ولی عرض و ارتفاع آن 5/1 و 1 متر باشد. اگر طول کمتر باشد حالت کم پشت می شود و تخمیر کند می شود که برای مناطق سردسیر مناسب نیست. در مناطق گرمسیر ارتفاع 1×1 متر می باشد.
عمل زیر و رو کردن و قالب زنی را هر چار روز یکبار انجام داده و آنرا آّب پاشی می کنیم نه آبیاری. اگر رطوبت زیاد باشد Co2 خوب آزاد نمی گردد در این مرحله تخمیر هوازی است ولی اگر غرقاب شود و آب مستقیم بدهیم تخمیر غیر هوازی می شود و بوی بد میدهد.
در روز دوازدهم کمی آب پاشی کرده ژیپس را اضافه نموده دوباره زیر و رو می کنیم و قالب می زنیم.
در روز بیستم آخرین مرحله ی قالب زنی و زیر و رو کردن است.
از روز 4 تا 14 یعنی دوره ی سوم قالب زنی درجه حرارت 74-70 درجه و رطوبت 75-70 درصد می شود و اگر دما افت کرد با زیر و رو کردن مانع آن می شویم.
بعد از روز بیستم 400 سی سی مالاتیون (یادیازنیون) و 20 لیتر آب را مخلوط کرده روی کمپوست ریخته و مخلوط می کنیم روز 24 کمپوست آماده است.
روش های کوتاه مدت تهیه کمپوست (Short method)
این روش دارای دو مرحله بوده مرحله اول مانند مراحل اولیه روش، بلند مدت است با این تفاوت که اولین مرحله بر گرداندن کمپوست در روز سوم و دومین مرحله برگرداندن در روز ششم و سومین مرحله آن در روز نهم یا دهم (پودر سنگ گچ نیز در همین روز اضافه می شود) صورت می گیرد.
مرحله دوم این روش مرحله پاستوریزاسیون کمپوست می باشد. این مرحله بعنوان فاز میکروبی تهیه کمپوست شناخته می شود، و هدف از این مرحله، یکی تامین شرایط مناسب برای فعال سازی میکرو ارگانیسمهای گرما دوست و هدف دیگر پاستوریزاسیون کمپوست می باشد. در این مرحله کمپوست و هوای اطراف آنرا حرارت می دهند بطوریکه حرارت آن به 60 درجه سانتیگراد برسد در اثر این عمل تمام عوامل بیماری زا از بین می رود.
روش کار بدین طریق است که بعد از طی شدن مرحله اول تهیه کمپوست آنرا داخل جعبه ها پر کرده و در اتاقی بعد فاصله 30 سانتیمتر از یکدیگر روی همدیگر می چینند بطوریکه هوا و بخار آب براحتی از میان آنها جریان یابد، در این موقع بعلت فعالیتهای میکروبی درون توده کمپوست درجه حرارت توده بتدریج افزایش می یابد برای افزایش درجه حرارت باید درهای اتاق را کاملا بسته و از خروج حرارت جلوگیری کرد.
درجه حرارت در تمامی قفسه ها و جعبه های حاوی کمپوست باید بطور یکنواخت ایجاد شود به مدت 2 تا 4 روز در درجه حرارت 52 تا 54 درجه سانتیگراد نگهداری می شود. بعد درجه حرارت آن بطور مصنوعی بوسیله بخار آب گرو به 59 تا 60 درجه سانتیگراد افزایش می یابد. پ از 8 ساعت بتدریج هر 2 ساعت، 2 تا 3 درجه سانتیگراد از جرارت کمپوست کاسته می شود تا حرارت کمپوست به 52 تا 54 درجه سانتیگراد برسد کمپوست بمدت 5 روز در این دما نگهداری می شود. تا آمونیاک موجود در کمپوست که در اثر تخمیر بوجود امده است کاملا از
