مشخصات این فایل
عنوان: اثر متقابل فقه و اخلاق در یکدیگر
فرمت فایل : word( قابل ویرایش)
تعداد صفحات: 18
این مقاله درمورد اثر متقابل فقه و اخلاق در یکدیگر می باشد.
خلاصه آنچه در مقاله اثر متقابل فقه و اخلاق در یکدیگر می خوانید :
قصاص و گذشت
قران مجید آنجا که از شدیدترین کیفرها سخن بـه میان آورده که طبـع حـساس و دل نازک بـعضیها ممکن است از آن آزرده و متـإثـر گردد, به دنبـال آن بـه توصیه اخلاقى پرداخته تا جلو خشکى و شدت قانون را بگیرد و تا حدودى آن را ملایم نماید.
مثلا قتل عمد از بزرگترین گناهان و خطرناکترین جنایاتى است که امنیت اجتماع را دستخوش اختـلال مى سازد و بـه همین جهت کیفر این گناه در کلیه شرایع و قوانین از شدیدترین کیفرها و غالبـا قتـل است و این گناه از قدیمى تـرین گناهان در اجـتـماع بـشرى است که تمام شرایع و ادیان باستانى درباره آن بحث کرده اند.
تورات در قانونگذارى خود جانب مقتول را رعایت کرده و بـر ولى دم مقرر داشتـه است که قاتـل را بـکشد و هیچـگونه رحم و شفقتـى درباره قاتل روا نداشته است ولى در انجیل بـیشتر عنایت و رعایت معطوف و متوجه قاتل شده است 15.
ولى شریعت اسلام در این بـاره حد وسط میان یهودیت و مسیحیت را اختیار نموده است به این معنى که قاتـل را محکوم بـه قتـل کرده ولى به ولى مقتول اختیار داده است که از ریختن خون قاتل درگذرد و به گرفتن دیه اکتفإ کند.
قرآن مجید در این بـاره مى فرماید:(یا ایها الذین آمنوا کتـب علیکم القصاص فى القتـلى الحر بـالحر و العبـد بـالعبـد والانثى بـالانثى فمن عفى له من اخیه شیى فاتبـاع بـالمعروف و ادإ الیه باحسان ذلک تخفیف من ربـکم و رحمه فمن اعتدى بـعد ذلک فله عذاب الیم)16.
((اى مومنان درباره کشتگان حکم قصاص بر شما نوشته شده است به این ترتیب که آزاد در برابر آزاد, و برده در برابر بـرده, و زن در بـرابـر زن, پـس اگر کسى از ناحیه بـرادر(دینى)خود مورد عفو قرار گیرد(و حـکم قصاص تـبـدیل بـه خونبـها گردد) بـاید از راه پسندیده پیروى کند(و صاحب خون, حال پرداخت کننده دیه را در نظر بـگیرد)و او(قاتل)نیز بـه نیکى دیه را(بـه ولى مقتول)بـپردازد, این, تخفیف و رحمتى است از ناحیه پـروردگار شما! و کسى که بـعد از آن, تجاوز کند, عذاب دردناکى خواهد داشت)) .
قرآن کریم چـنانکه ملاحـظه مى شـود, در این آیه, ولى مقتـول را برادر قاتل خوانده تا به وسیله آن عاطفه او را بـرانگیزد و دلش را به جانب عفو و رحم متمایل سازد.
و از سوى دیگر بـا جمله(و إدإ الیه بـاحسان)بـه قاتل توصیه شده که در پـرداخت خونبـها بـا نیکوئى و بـدون سهل انگارى رفتار نماید و بدهى خود را به طور کامل و به موقع ادا کند.
چـنانکه مى بـینیم, قرآن مجـید در عـین حـال که حـکم اصـلى را ((قصاص)) قرار داده و بـراى پـیشگیرى از اثـرات سوء آن در کنار این حکم, حکم اخلاقى ((عفو)) را عنوان نموده است و در آیه دیگر, پـس از آن که کیفر هر بـدى و آسیب و خـسارت را که بـر کسى وارد شود, سیئه و خسـارت و آسـیبـى همانند آن تـعیین کرده اسـت, عفو کنندگان و اصلاح کنندگان را بـه اجـر الهى نوید داده, آنگاه جـهت رفع تعدى و تجاوز در کیفر, محبـت خود را از ستمکاران و متعدیان سلب فرموده است:
(...فمن عفى و اصلح فاجـره على الله انه لا یحـب الظالمین)17.
و در آیه دیگر فرموده:(و ان عاقبتم فعاقبوا بـمثل ما عوقبـتم به و لئن صبرتم فهو خیر للصابرین)18.
((اگر در مقام عقوبت و کیفر باشید همانند عقوبـت و لطمه اى که بر شما وارد شده است, عقوبت کنید و اگر صبر و بـردبـارى ورزید, یعنى از کیفر عقوبـت درگذرید, این صبـر و گذشت بـراى شما بـهتر است)) . دلیل مزیت عفو و صبـر در مقابـل عقوبـت همانا اجر الهى است که بـه هیچ وجه بـا گرفتن خونبـها یا تشفى, حس انتقام قابـل مقایسه نمى باشد.
و در آیه دیگر مى خوانیم:(و کتبنا علیهم فیها ان النفس بالنفس و العین بـالعـین و الانف بـالانف و الاذن بـالاذن و السـن بـالسـن والجروح قصاص فمن تصدق به فهو کفاره له و من لم یحکم بما إنزل الله فاولئک هم الظالمون)19.
این آیه قسمت دیگرى از احکام جنائى و حدود الهى تورات را شرح مى دهد و مى فرماید: ((ما در تورات قانون قصاص را مقرر داشتیم که اگر کسى عمدا بى گناهى را به قتل برساند, اولیاى مقتول مى توانند قاتل را در مقابل اعدام نمایند و...)) .
و اگر کسى آسیب به چشم دیگرى برساند و آن را از بین ببـرد او نیز مى تواند چشم او را از بین ببـرد و همچنین در مقابـل بـریدن بینى, جایز است بینى جانى بریده شود و نیز در مقابل بـریدن گوش بـریدن گوش طرف مجاز است و. ... و بـه طور کلى هر کسى جراحتى و زخمى به دیگرى بزند, در مقابل مى توان قصاص کرد)) .
بنابراین, این حکم قصاص بـه طور عادلانه و بـدون هیچ گونه تفاوت از نظر نژاد و طبـقه اجـتـماعى و طائفه و شخصیت اجـرا مى گردد و هیچ گونه تبعیضى در آن از این جهات راه ندارد 20.
ولى بـراى آن که این توهم پـیش نیاید که خداوند قصاص کردن را الزامى شمرده و دعوت به مقابله به مثل نموده است به دنبـال این حکم یک توصیه اخلاقى نموده, و فرموده است:
((اگر کسى از حق خود بگذرد و عفو و بـخشش کند, کفار اى بـراى گناهان او محـسوب مى شود و بـه همان نسبـت که گذشت بـه خرج داده خداوند از او گذشت مى کند)) .
در حدیثى از امام صادق(ع)نقل شده است که فرمود: ((کسى که عفو کند, خـداوند بـه همـان اندازه از گـناهان او مـى بـخـشـد)) 21.
این جـمله در حـقیقت پـاسخ دندان شکنى است بـه کسانى که قانون قصاص را قانون وحـشـتـناک و غیر عادلانه شـمرده اند که مشـوق روح آدمکشى و مثله کردن اسـت زیرا از مجـموع آیه اسـتـفاده مى شود که اجازه قصاص براى ایجاد ترس و وحشت در جانیان و در نتیجه تإمین امنیت جانى بـراى مردم بـى گناه اسـت و در عـین حـال راه عـفو و بازگشت نیز در آن گشوده شده است.
و این نشان مى دهد که اسلام حتى در بیان شدیدترین قوانین کیفرى نیز رسالت اخلاقى خود را فراموش نکرده است
بخشی از فهرست مطالب مقاله اثر متقابل فقه و اخلاق در یکدیگر
نیروى اخلاقى; ضامن اجراى احکام فقهى
زمینه سازى براى پذیرش احکام
قصاص و گذشت
پی نوشت :
دانلود تحقیق اثر متقابل فقه و اخلاق در یکدیگر