زد فایل

مرجع دانلود فایل ,تحقیق , پروژه , پایان نامه , فایل فلش گوشی

زد فایل

مرجع دانلود فایل ,تحقیق , پروژه , پایان نامه , فایل فلش گوشی

دانلود مقاله مسائل حقوقی، سیاسی، تاریخچه جزایر سه گانه

اختصاصی از زد فایل دانلود مقاله مسائل حقوقی، سیاسی، تاریخچه جزایر سه گانه دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

 

 

مسائل حقوقی جزایر سه گانه
ادعاهای مجدد مقامات امارات درباره جزایر سه گانه را چگونه باید تفسیر کرد؟
نائب رئیس پارلمان امارات عربی متحده مدعی شد ایران اقداماتی را در مسیر کاهش حاکمیت خود بر جزایر سه گانه انجام می‌دهد. این ادعا البته با تکرار عنوان«جزایر اماراتی» همراه بود اما این مقام اماراتی هیچ اشاره‌ای به نوع و نحوه این اقدامات نکرد.
این نکته بسیار بدیهی و شفاف است که اظهار نظر، برنامه ریزی و اقدام در مورد مسائل مرزی و ارضی کشورها بویژه در مناطق حساس و استراتژیک بدان حد دارای اهمیت و زمان بر است که مقام‌های مسئول کشورها هرگز به صراحت در مورد این موضوع سخن نمی‌گویند.
ادعای این مقام اماراتی هرچند در مقطع کنونی که روابط ایران و اعراب به سردی طی می‌شود و تلاش ایران، تقویت مناسبات و گرم نشان دادن این روابط است چندان بعید نیست اما بسیار دور از منطق دیپلماتیک و چارچوب‌های تعریف شده حقوق بین الملل و مناسبات دوجانبه کشورها حتی فرایندهای حل و فصل اختلافات مرزی و ارضی است.
امارات سال‌های سال است که عنوان جزایر اماراتی را در مورد جزایر سه گانه به کار می‌برد و به همین ترتیب سالیان سال است که مقوله مالکیت این جزایر در قالب یکی از سرفصل‌های عمده اختلاف میان ایران و اعراب در کنفرانس‌ها و اجلاس‌های منطقه‌ای و گردهمایی‌های شورای همکاری خلیج فارس در مورد ایران مطرح می‌شود اما واکنش ایران تنها محدود به تکذیب این ادعا و تکرار مالکیت قطعی ایران بر این جزایر با استناد به اسناد تاریخی و حقوقی است.
حالا احمد بن شبیب الظاهری، نائب رئیس پارلمان امارات در گفت وگو با روزنامه الشرق الاوسط چاپ لندن نه تنها مدعی است که ایران در حال انجام تحرکات مثبت با هدف پایان اشغال جزایر سه گانه است بلکه میان حرف و عمل مقام‌های ایرانی در مورد اعراب نیز تفاوت زیادی قائل است.
در سخنان این مقام ارشد امارات چند نکته بسیار مهم دیده می‌شود که جا دارد دستگاه دیپلماسی کشور بدان‌ها توجه کند: اول، تاکید بر اشغال جزایر از سوی ایران، دوم تاکید بر مالکیت امارات بر جزایر، سوم، متناقض دانستن حرف و عمل مقام‌های ایرانی در مورد روابط با اعراب، چهارم، بهره‌گیری از اقدامات ایران در مشخص ساختن مسائل مرزی دریایی خود با بحرین و قطر در القای ضرورت ادامه این روند برای تعیین تکلیف جزایر سه گانه و در نهایت تاکید بر بی اعتمادی میان اعراب و ایران.
این گفته‌های هر بار از سوی یک مقام عربی در مورد ایران بیان می‌شود اما جالب آن است که ایران هیچ نوع سردی و بی اعتمادی را میان خود و اعراب مورد تاکید قرار نمی‌دهد و بر عکس شاهدیم که گام‌هایی سریع برای حفظ یا ارتقای روابط تهران با کشورهایی چون سوریه، عراق، لبنان، بحرین، قطر و به تازگی مصر برداشته می‌شود که بر اساس اصول دیپلماتیک در راستای تقویت روابط و همکاری‌های منطقه‌ای بسیار مهم اما در بعد تقویت رگه‌های به جا مانده از روابط ایران و اعراب و کمرنگ جلوه دادن توسعه بی‌اعتمادی کشورهای عربی منطقه به ایران، قابل تامل است.
برخی تحلیل‌گران در داخل ایران معتقدند که تهران روابط استراتژیک خود با سوریه و عراق را در معرض خطر می‌بیند حتی روابط تهران و ریاض هم دچار تنش شده است و این عوامل بر تقویت جناح عربی در مقابل دیدگاه ایرانی در منطقه موثر خواهد بود؛ همچنین ایران مایل نیست شرایط دشوار منطقه‌ای را برای روابط آتی خود با اعراب متصور باشد.
کاهش سطح بی اعتمادی در روابط ایران و اعراب، احتمال دور شدن سوریه از ایران، بدبینی عربستان به عنوان رهبر جهان عرب به تهران و در حال توسعه بودن روابط برخی کشورهای عربی با اسرائیل، مجموعه‌ای است که چشم انداز روابط تهران و کشورهای عربی را دچار خدشه می‌کند و در این میان کشورهای عربی که ادعاهای ارضی و مرزی یا اهدافی تحدید کننده در مورد ایران دارند، بسترهای مناسبی را برای تحقق اهداف و خواسته‌هایشان خواهند گشود.

 

از دیپلماسی پارلمانی تا برخوردهای پارلمانی
اشاره نایب رئیس پارلمان امارات به گفته‌های علی لاریجانی، رئیس مجلس ایران در مورد اعراب نکته دیگری است که وی با استفاده از آن قصد تشدید فضای بی‌اعتمادی میان ایران و کشورهای عربی را دارد.
این مقام اماراتی معتقد است رئیس مجلس ایران شدیدترین اظهارنظرها را در مورد اعراب داشته و در مقابل در قالب دیپلماسی پارلمانی سعی دارد روابط پارلمانی ایران و کشورهای عربی را تقویت کند و بر روابط مثبت و حسنه ایران و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس تاکید دارد اما از دید وی این تاکیدها و آن اظهارنظرها با هم در تناقض است و به گفته وی «می‌بایست اظهارات و عملکرد مقامات ایرانی یکی شود.»
در این جا می‌توان دو فرایند موازی و احتمالا متناقض را شاهد بود، از یک سو تلاش برای بهره گیری از ظرفیت‌های موجود در روابط پارلمانی ایران و کشورهای عربی بویژه کشورهای حوزه خلیج فارس، و از سوی دیگر برخوردهایی که در سطح سران پارلمانی طرفین در تقبیه برخی اظهارات و سیاست‌های طرف مقابل صورت می گیرد. در واقع توان بالقوه پارلمان‌های کشورهای عربی و ایران برای بهبود روابط و تقویت اعتماد متقابل جای خود را به تقویت زمینه‌های اختلاف داده است و این نکته‌ای است که طرف ایرانی باید در سیاست خارجی خود مورد توجه قرار دهد.
شرایط داخلی ایران و سودجویی‌های منطقه‌ای
به نظر می‌رسد که ایران علاوه بر بعد منطقه‌ای و بین المللی در داخل نیز با فشارهایی مواجه است که مجموعه این شرایط داخلی و خارجی به سودجویی برخی کشورهای منطقه کمک می‌کند و زمان را برای طرح ادعاهایی واهی و قدیمی مساعد می‌سازد.
در این شرایط که طرف اماراتی علی رغم تاکید مکرر ایران بر مالکیت دائمی و تاریخی جزایر سه گانه همچنان جزایر مذکور را متعلق به خود و ایران را اشغال‌گر توصیف می‌کند، به روشنی می‌توان رد پای سوجویی امارت از شرایط ناآرام داخل کشور و روابط بی ثبات منطقه‌ای ایران و کشورهای عربی را مشاهده کرد. به این مسائل باید فشارهای روزافزون جامعه جهانی برای تغییر سیاست‌های هسته‌ای ایران را نیز افزود.
تهران هرچند در شرایط سختی به سر می‌برد اما باید خطوط و محورهای سیاست خارجی خود را بویژه در قبال اعراب بیش از همیشه دقیق و واقع بینانه ترسیم کند. این الزامی است که نادیده گرفتن آن به سود کشورهای منطقه و به زیان قدرت و اعتبار ایران در خاورمیانه خواهد بود.

 


حقوق سیاسی تجاری جزایر سه گانه

سه جزیره ایرانی ابوموسی, تنب کوچک و تنب بزرگ از مجموعه جزایری ایران در آبهای جنوبی هستند که تقریبا فاقد سکنه هستند و موقعیت آنها به لحاظ استراتژیک برای منطقه مهم است.
اما جریان درگیری ایران در رابطه با مالکیت این جزایر با کشور امارات متحده عربی چیست؟
ایران در خلیج فارس دارای هفده 17 جزیره است. یازده 11 جزیره مسکونی و شش 6 جزیره غیر مسکونی اند که از جنوب به شمال به ترتیب هفت جزیره هرمز, لارک , لاوان, قشم, هنگام, تنب بزرگ, تنب کوچک, ابوموسی , فارور, بنی فارور, سیری, کیش, شهداد, هندورابی, خارک, خارکو و فارسی هستند.
لازم به ذکر است که همه این جزایر طی مصوبه 1955 ایران داری فلات قاره مخصوص خود هستند. طبق کنوانسیون فقط جزایر مسکونی و فعال از نظر اقتصادی واجد شرایط لازم برای فلات قاره هستند. اگر مقررات بند 2 ماده 121 کنوانسیون 1982 حقوق دریاها به طور اکید به جزایر ایران در خلیج فارس اعمال گردد بسیاری از جزایر مهم ایران از داشتن فلات قاره مخصوص به خود محروم خواهند شد. به علت این که بسیاری از جزایر استراتژیک ایران مسکونی نبوده و فاقد حیات اقتصادی است و شاید هم این جزایر در محدوده فلات قاره دولت های همسایه واقع شود.
واقعیت این است که برخی از این جزایر از نقطه نظر حاکمیت برای ایران اهمیت بیشتری از ملاحظات اقتصادی مانند فلات قاره دارند. لذا به نظر می رسد موضع قانون ایران بیشتر انگیزه سیاسی دارد تا صرف مسائل حقوقی و قانون 1955 ایران بیشتر برای تامین نظرات امنیتی ایران در رابطه با جزایر تنب بزرگ و کوچک غیر مسکونی واقع در مدخل تنگه هرمز می باشد.
سابقه سه هزار ساله مالکیت این جزایر را کسی نمی تواند منکر شود. اما اختلاف مطرح شده در این جریان به زمانی باز می گردد که امارات به عنوان یکی از مستعمرات نفت خیز و در آمد زای انگلستان در منطقه مطرح بود. از سوی دیگر کشور بحرین جزء خاک ایران محسوب می شد و مالکیت ایران بر ان احراز شده بود. اما خوب به واسطه گفتگو ها و دیپلماسی دولت وقت دولت انگستان و ایران تصمیم گرفتند سه جزیره اختلافی حتی در آن زمان که باز هم متعلق به دولت امارات نبود را در مقابل بحرین معاوضه کنند.
در اصل ریشه این جریان به تحریکات آمریکایی ها و انگیسی ها در منطقه باز می گردد. چرا که بعد از استقلال امارات و تقسیم این کشور به هفت شیخ نشین در واقع مالکیت ایران در منطقه تثبیت شده مطرح بود.
اما خوب در این میان باید دید عنوان نمودن این مسئله که شاید نتوان گفت سوء تفاهم که تجاوز به حریم مالکیت ایران است در بیانیه پایانی بیست و هشتمین نشست سران اعراب, آن هم در حضور مهمان ویژه این اجلاس , منوچهر متکی , وزیر امور خارجه ایران چه سودی دارد و با تامین منافع چه کسانی است؟
پر واضح است که باز ما مسلمانان از خودی ها ضربه می خوریم. سخنان تحریک آمیز عمرو موسی در دمشق که خواستار گفتگو در خصوص این جزایر و ارجاع پرونده این جزایر به دادگاه لاهه در هلند اسفبار است. و خوب ماهیگیری شیخ نشین شارجه از این آب گل آلود هیچ عجیب نیست. چرا که پشت بند آن حمایت های دول غربی نهفته است که منتظر ند خطائی در دیپلماسی ایران پدید بیاید و وضعیت ایران در منطقه متزلزل شود.


قدرت ایران در منطقه هرچند نباید در این مسئله تاثیر بگذارد اما نباید فراموش کنیم در مسائل اختلافی بین المللی غالبا عرف است که موضوع را حل می کند. سابقه تاریخی, اکنون عامل اصلی اختلاف در استفاده و تقسیم دریاچه خزر, بزرگتری دریاچه دنیا, بین پنج کشور است, چرا, چون سالهاست برخی کشور ها از جمله خود ایران از حق خود گذشته اند و سایر همسایه ها از جمله شوروی سابق, از آن نفع برده اند. در اینم مسئله علاوه بر مالکیت سه هزار ساله ایران بر این جزایر حتی در برهه ای که اختلاف در مالکیتشان مطرح بود تا تبادل ان با بحرین در حقیقت این مسئله را به خودی خود حل می کند. اشغالگر عنوان کردن ایران در خصوص این جزایر و تاکید بر مالکیت امارات بر این جزایر و ثبت آن در بیانیه نشست و عنوان نمودن نام ایران در کنار اسرائیل به عنوان متجاوز واقع ای بس دردناک است و سخنان شیخ شارجه که ایران را به طور ضمنی تهدید کرده که یا گفتگوی منطقی برای حل اختلاف و یا ارجاع به دادگاه لاهه. واقع جالب است. در حالیکه کمتر از دو هفته به نشست آژانس انرژی اتمی نمانده چقدر راحت کشور ما را دچار تلاطم می کنند.
معلوم نیست دولت امارات در پی چیست؟ طبق قراردادهای منعقده بین دو دولت ایران تا زمانی که نتواند از یکی از این جزیره ها ( و باز اگر اشتباه نکنم جزیره ابوموسی) مبلغ سه میلیون دلار نتواند در امد زایی داشته باشد باید همین مبلغ را به دولت امارات بدهد. دولت امارات در پی چیست را نمی دانم اما همان طور که گفتم برای دولت ایران موقعیت استرتژیک این جزایر خیلی بیشتر از در آمدزاییشان است. برای همین حاضر است این مبلغ نسبتا هنگفت را سالانه متحمل می شود تا راه را بر هرگونه حرف و سخنی ببندد اما به نظر می رسد باز هم همسایگان ایران همانند جریان عراق در مسئله قرارداد 1945 الجزایر در خصوص اروند رود پا را از گلیمشان دراتر کنندو در خصوص حق مسلم ایران یاوه گویی کنند.
بیانیه نشست سران عرب, در حقیقت بیانیه است که به جای پرداختن به غزه , جولان و... در فلسطین به ابوموسی , تنب کوچک و بزرگ و اشغالگری ایران پرداخته و خواستار ارجاع سریع پرونده ایران به دادگاه لاهه گشته است. انحراف از مباحث اصلی مثل عرقا و فلسطین و سوق دادن نگاه ها به جزایر ایرانی از سوی شخصیت معروفی چون عمرو موسی واقعا تاسف بار است.

پرونده جزایر سه گانه ایرانی و ادعاهای گاه و بی گاه کشور امارات مبنی بر مالکیت آنها مدتی است که وارد مرحله جدیدی شده است. هر چند واکنش ها نسبت به تلا ش برای تغییر نام خلیج همیشگی فارس با عناوین مجعولی چون خلیج عربی، خلیج اسلا می، خلیج دوستی یا حتی خلیج حساسیت ایرانیان به این مساله را تا حدود بیشتری افزایش داده است، اما فارغ از جنجال های رسانه ای و تبلیغاتی نیز به وضوح مشهود است که اقدامات کشور امارات رنگ و بوی دیگری به خود گرفته اند. چندی پیش و در جریان اجلا س اتحادیه کشورهای عرب، بار دیگر این ادعاها مطرح شد، اما کشورهای عربی این بار تنها به محکومیت ایران و تاکید بر مالکیت امارات بر جزایر سه گانه اکتفا نکردند، بلکه پا را فراتر گذارده و پیشنهاد ارجاع پرونده به شورای امنیت را مطرح ساختند و تمامی این اتفاقات در شرایطی صورت گرفت که منوچهر متکی، وزیر امور خارجه کشورمان به عنوان عضو ناظر در این جلسه حاضر بود. به دلیل اهمیت موضوع و شرایط فعلی منطقه پای صحبت دکتر داوود هرمیداس باوند نشستیم تا پیشینه تاریخی این پرونده را به تفصیل بازگشاییم. توضیح این که دکتر باوند در سال 1971 م و در زمان طرح مساله استقلال بحرین و جزایر سه گانه، یکی از نمایندگان حقوقی ایران در سازمان ملل بود و پس از انقلا ب نیز به دلیل تخصص و اطلا ع کافی از موضوع بارها در این زمینه به کمک طلبیده شد. جناب دکتر، همان طور که اطلاع دارید مدتی است که مجددا مساله ادعاهای امارات برای مالکیت جزایر سه گانه ایرانی شدت گرفته و حمایتهای کشورهای عربی نیز از این ادعاها وارد مرحله جدیدی شده است. از شما می خواهیم پیش از پرداختن به مساله ادعاهای اخیر که در اجلاس اتحادیه کشورهای عربی مطرح شده است، مقداری راجع به پیشینه تاریخی جزایر سه گانه ایرانی و حتی بحرین صحبت کنید.البته من باید یادآوری کنم که تاریخچه اختلافات بر سر جزایر سه گانه با بحرین اندکی تفاوت دارد. بحرین همواره جزیی از ایران بوده است و تنها در یک دوره پرتغالیها که اولین استعمار غربی پس از کشف راههای دریایی بودند آن را اشغال کردند. این مساله به اوایل سلطنت شاه اسماعیل در 1507.م باز می گردد تا اینکه سرانجام شاه عباس بار دیگر حاکمیت ایران بر این جزایر را اعاده کرد. پیش از آن و در طول تاریخ بحرین همواره جزیی از ایران بوده است. یعنی در زمان هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان و حتی پس از ورود اعراب به ایران نیز هر کسی که بر ولایت فارس حکومت می کرد بحرین را نیز جزیی از ارباب جمعی خود داشت.
پس دقیقا از چه زمانی مساله جدایی این جزیره از خاک ایران پیش کشیده شد؟
پس از فوت کریم خان که کشور تا مدتی بی نظم می شود، یک شاخه از اعراب اتوبی به نام آل خلیفه که از مجد آمده بودند آنجا مستقر می شوند. در 1820میلادی حکومت بمبئی به عنوان مبارزه با راهزنی دریایی با همکاری ایران و امام مسقط عمان وارد خلیج فارس می شوند. فرماندهی این نیروها را ژنرال ویلیام کایر برعهده داشت که شیوخ عرب و در راس آنها قبایل قاسمی و جاسمی را سرکوب کردند.پس از این سرکوب انگلیسیها قراردادهایی با این شیوخ عرب منعقد می کنند تا از راهزنی دریایی دست بردارند. در این بین قراردادی نیز با شیخ بحرین منعقد می شود، هرچند که او اصلا در این درگیریها و راهزنیها دخیل نبوده است.به دنبال این قرارداد دولت ایران به حکومت بمبئی اعتراض می کند که بحرین یکی از استانهای ایران است و به موجب عهدنامه 1810.م شما متعهد بودید که دخالتی در ایالات ایران نکنید.به دنبال این اعتراض کارگزار سیاسی انگلستان، کاپیتان ویلیام بروس، در 1822م. در قراردادی در شیراز با حسن علی میرزا فرمان فرما والی ایالت فارس منعقد می کند و طی آن حاکمیت ایران بر بحرین را به رسمیت می شناسد و متعهد می شود که دولت انگلستان و حکومت بمبئی از آن پس هر اقدامی در رابطه با بحرین را تنها با هماهنگی دولت ایران انجام دهد.اما حکومت بمبئی پس از انعقاد این قرارداد مدعی می شود که کارگزار سیاسی از حدود اختیارات خود خارج شده است و این حکومت حاضر نیست قرارداد را به رسمیت بشناسد که از این تاریخ اختلاف ایران و انگلستان شروع می شود و پس از آن همواره در طول قرن 19میلادی هر اقدامی که در بحرین انجام می شده است ایران به آن اعتراض می کرده است.
این اقدامات چه بوده که اعتراض دولت ایران را به همراه داشته است؟
برای مثال در 1860.م شیخ محمد در بحرین پرچم ایران را به اهتزاز در می آورد و اعلام وابستگی به ایران می کند، دولت انگلستان او را برکنار می کند و برادرش شیخ علی را به عنوان شیخ بحرین منصوب می کند.در 1867.م و به دنبال اعتراضات ایران، لرد کلراندو نامه ای می نویسد و در آن مدعی می شود که اگر انگلستان اقدامی در منطقه انجام می دهد تنها به دلیل برقراری امنیت است و اگر دولت ایران بتواند امنیت منطقه خلیج فارس منجمله بحرین را تامین و تضمین کند ما هیچ گونه ادعایی بر روی بحرین نداریم.
آیا پس از این نامه دولت ایران نمی توانست امنیت منطقه را تامین کند تا بهانه حضور انگلیسها از میان برداشته شود؟
مساله تنها این نبود، این اختلافات کماکان پابرجا می ماند تا آغاز قرن 20 میلادی که انگلستان همچنان قدرت بلامنازع منطقه است. در اوایل این قرن انگلستان دلیل دیگری غیر از مبارزه با راهزنی دریایی برای حضور در منطقه پیدا می کند و آن مبارزه با تجارت برده است که آن را دستمایه دیگری برای ورود و حضور دایمی در منطقه قرار می دهد.
گام بعدی انگلیسیها ایجاد یک نوع تفاهم نامه امنیتی بین شیوخ عرب بود. این شیوخ حوزه خلیج فارس همواره در یک نوع تضاد و زد و خورد با یکدیگر به سر می بردند، به خصوص موقع صید مروارید که یکی از اصلی ترین منابع درآمد آنها بوده است.
به موجب این تفاهم نامه امنیتی دولت انگلیس شیوخ عرب را وادار می سازد برای مدت 10 سال از زد و خورد و درگیری دست بردارند که در 1953.م این تبدیل می شود به یک قرارداد دایمی. طی این قرارداد در صورت وقوع اختلاف شیوخ باید به کارگزار انگلستان مراجعه کنند تا وی به عنوان داور به میانجی بپردازد. از این تاریخ عنوان سواحل جنوبی خلیج فارس که ابتدا به سواحل عمان شهرت داشت و بعد سواحل راهزنان دریایی شد، به سواحل متصالحه تغییر نام پیدا می کند.مساله دیگر مورد دخالت و نظارت انگلیسها، کنترل تجارت اسلحه بود. برای اینکه دیگر رقبای اروپایی راهی به خلیج فارس پیدا نکنند انگلیسها تنها اجازه دادند که کمپانیهای انگلیسی به تجارت اسلحه در منطقه بپردازند.
جالب اینجا است که این تجارت در ظاهر غیرقانونی بود. یعنی اسلحهها به صورت غیرقانونی وارد کشور می شد و در اختیار ایلات قرار می گرفت و دولت انگلستان که خود این تجارت را به صورت کنترل شده به انحصار کمپانیهای انگلیسی درآورده بود به دولت مرکزی ایران انتقاد می کرد که باید جلوی این تجارت قاچاق گرفته شود. این اقدام را تنها می توان به عنوان یک بهانه تراشی برای اعمال فشار به دولت ایران به حساب آورد.
این همه تلاش برای حضور در خلیج فارس به چه دلیل بود؟ آیا انگلیسها در این دوره از وجود ذخایر نفت در خلیج فارس باخبر بودند؟
خیر، اما عوامل دیگری بودند که اهمیت مشابهی برای خلیج فارس ایجاد کنند. مثلا در این دوران مساله جدیدی باعث افزایش اهمیت منطقه خلیج فارس شد و آن استقرار کابلهای تلگراف بود. این خطوط برای برقراری ارتباط میان انگلستان و بمبئی از طریق دریا و خشکی ایجاد شده بودند که تامین امنیت آنها نیز حائز اهمیت بود.
مساله ادعای مالکیت اعراب بر جزایر سه گانه از چه زمانی آغاز شد؟در آغاز قرن بیستم دولت انگلستان با دو چالش اساسی در منطقه مواجه شد. یکی قدرت نوخاسته آلمان بود که قدرتی دریایی در حد انگلستان در اختیار داشت و امتیاز راه آهن برلین-بغداد-خلیج فارس را نیز در اختیار گرفته بودند و دیگری روسیه تزاری.برای جلوگیری از مخدوش شدن سلطه بلامنازع انگلستان بر خلیج فارس، دولت انگلیس در دهه نود قرن 19.م قراردادهای تحت الحمایگی با شیوخ عرب به امضا در می آورد و طی آن شیوخ عرب متعهد می شوند که هیچ گونه رابطه سیاسی بدون هماهنگی با دولت انگلستان برقرار نکنند و تحت هیچ شرایطی پایگاهی را چه به عنوان اجاره و چه به عنوان فروش در اختیار دولتهای دیگر قرار ندهند.

 

 

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   34 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید


دانلود با لینک مستقیم


دانلود مقاله مسائل حقوقی، سیاسی، تاریخچه جزایر سه گانه

دانلود مقاله پروژه کارآموزی بررسی مسائل بهداشت حرفه ای در کارخانه داروپخش

اختصاصی از زد فایل دانلود مقاله پروژه کارآموزی بررسی مسائل بهداشت حرفه ای در کارخانه داروپخش دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

 

انسان از آغاز آفرینش به منظور استمرار حیات، به کار و کوشش مجبور بوده و در این راه سختی های بسیاری را متحمل شده است. امروزه به علت رشد روز افزون جمعیت و مصرف بیش از اندازه و بر پایی صنایع بزرگ، استفاده از انواع ماشین آلات، تجهیزات ، فرایندها و مواد شیمیایی و … امری گریزناپذیر شده است.
صنعتی شدن و تولید فزاینده مخاطراتی گوناگون را برای نیروی کار به ارمغان آورده و موجب شود نیروی کار در معرض عوامل زیان آور بسیار قرار گیرد، عواملی که جزء جدایی ناپذیر صنعت و تولید به شمار می آیند و همواره تندرستی نیروی کار را تهدید می کنند. از این رو حفاظت از تندرستی نیروی کار و بهسازی محیط کار از اهمیت شایان توجه برخوردار است.
این گزارش جهت بررسی مسائل بهداشت حرفه ای در کارخانه داروپخش طی یک دوره کارآموزی تهیه شده و سعی شده در آن پس از بررسی ها و ارزیابی ها و اندازه گیریهای انجام شده و ارائه اطلاعات لازم در زمینه مسائل مختلف و عوامل زیان آور کار پیشنهادات مفید و موثری جهت بهتر سازی محیط کار ارائه شود.
امید روزیکه نیروی کار در تمام صنایع ایران از سلامت و ایمنی کامل برخوردار شود.

بهداشت حرفه ای در صنایع داروسازی :
بهداشت حرفه ای در صنایع داروسازی از اهمیت بسزایی برخوردار است. زیرا محصول نهایی تولید شده در کارخانه های داروسازی دارویی بوده و مصرف کنندگان آن بیماران می باشند. بنابراین حفظ شرایط صد درصد بهداشتی مطابق استانداردهای بین المللی در محیط کارخانه امری است ضروری که کنترل آن بر عهده مسئولین متخصص واگذار شده و آنها موظیف به نظارت مستقیم بهداشت محیط کار می باشند.
برای درک صحیح از مفهوم بهداشت حرفه ای در کارخانجات داروسازی بهتر است به تعریف بهداشت حرفه ای توجه کافی داشته باشیم در واقع بهداشت حرفه ای عبارتست از علم و هنر پیشگیری از اثرات سوئی که در طرز کار، محیط کار و خصلت کار وجود دارد و سلامت شاغل را به خطر انداخته وباعث ایجاد بیماری های حرفه ای، مسمومیت های شغلی و حوادث ناشی از کار می شود ( براساس تعریف ALHA (انجمن متخصصین مهندسی بهداشت حرفه ای آمریکا) همانطور که می دانیم مواد اولیه مصرفی در کارخانجات دارویی بیشتر از مواد شیمیایی تشکیل می یابد. بنابراین در صورت عدم استفاده صحیح از موارد مزبور عوامل شیمیایی مورد مصرف ممکن است در اثر تماس با اعضای بدن کارگران و با ورود به دستگاه تنفسی و گوارشی و همینطور از طریق پوست موجبات ناراحتی آنان را فراهم بسازد و با مواد شیمیایی ممکن است باعث تحریک و سایر عوارض دیگر گردد.
از جمله عوراض زیان آور فیزیکی که در کارخانجات داروسازی ممکن است روی سلامتی کارگران اثر منفی داشته باشد می توان سروصدا، روشنایی، حرارت و امثال آنها را ذکر کردکه در بخشهای مختلف به نحوی موجبات ناراحتی کارگران را سبب می شوند و می بایست راههای کنترل صحیح آنها را شناسایی نمود و در صورتیکه راه کنترل به نحوی وجود داشته باشد با وسایل حفاظت فردی مناسب اقدام به جلوگیری از عوارض نامطلوب آنها نمود.
سازمانها و تشکیلات بهداشت حرفه ای در ایران
این سازمانها عبارتند از سازمانهای دولتی مسئول در امر بهداشت حرفه ای و حفاظت صنعتی وسازمانهای اختصاصی که از طرف صنایع ایجاد می گردند.
سازمانهای دولتی یا مستقیماً مجری برنامه های بهداشت حرفه ای و حفاظت صنعتی بوده و یا موظف در نظارت بر انجام امور و یا اینکه مسئول آموزش کادر فنی مورد لزوم می باشند. وزارت کار و امور اجتماعی مسئولیت مستقیم در مقابل مسائل کار و کارگری داشته و فعالیت گسترده ای در این زمینه دارد.
سازمان تامین اجتماعی و وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی در سطح کشور فعالیت های جنبی در زمینه بهداشت حرفه ای دارند. اینک به ذکر قانون کار وزارت کار و سازمان تامین اجتماعی و آیین نامه های کمیته حفاظت و بهداشت حرفه ای می پردازیم.

1) قوانین کار، وزارت کار مورد استناد فعالیتهای بهداشت حرفه‌ای:
ماده های 2،85،86،87،88،89،90،91،92،93،94،95،96،97،98،99،100،101،102،103،
104،105،106،156،179،193
2) آئین نامه های سازمان تامین اجتماعی :
ماده های 3،4،54،60،61،65،66،88،90
3) آئین نامه های کمیته حفاظت فنی :
ماده های 1،2،3،4،5،6،7
تاریخچه و مشخصات شرکت کارخانجات داروپخش :
شرکت داروپخش در تاریخ 23/10/1334 با سرمایه 000/000/250 ریال با عنوان بنگاه خیریه داروپخش به منظور ارائه خدمت دارویی در زمینی به مساحت 20 هکتار در کیلومتر 18 اتوبان کرج آغاز به کار نمود. محصولات بخش تولیدی این مجتمع در آغاز حدود 20 قلم و شامل انواع آمپول ، قرص و شربت بود، که تا پیروزی انقلاب اسلامی تنوع تولیدات کارخانه به 80 قلم رسید.
مجموعه بزرگ داروپخش در سال 1357 پس از به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی به وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ملحق و با توجه به اجرای نظام نوین دارویی، همگام با سایر کارخانجات تولیدی محصولات خود را با نام ژنریک تولید و به بازار عرضه نمود و از سال 1359 با دگرگونی که در ساختار تشکیلاتی این مجموعه رخ داد با نام شرکت سهامی داروپخش به تلاش خود ادامه داد که از اسفند سال 1371 مالکیت آن از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به سازمان تامین اجتماعی منتقل و با نام شرکت داروپخش (سهامی خاص) به فعالیت خود ادامه می دهد.
در سال 1372 شرکت داروپخش از سهامی خاص به سهامی عام تغییر و در سال 1377 با تبدیل واحدهای خود گردان به شرکتهایی با شخصیت حقوقی مستقل، کارخانه داروپخش نیز از شرکت داروپخش سهامی عام منفک و از همان تاریخ تحت عنوان شرکت کارخانجات داروپخش ( سهامی خاص) وظایف خود را دنبال می کند.در حال حاضر شرکت با بهره گیری از خدمات بیش از 900 نفر در رده های مختلف تحصیلی و تجربی در زمینه تولید حدود 140 قلم اشکال مختلف دارویی فعالیت دارد و در حدود 12% از کل محصولات مختلف دارویی و بهداشتی را تأمین می نماید.
شرکت داروپخش با توجه به توسعه کمی و کیفی و بهره برداری از بیش از 40 سال تجربه در حال حاضر از بخشهای زیر تشکیل شده است:
- بخش قرص و کپسول
- بخش استریل
- بخش شربت وقطره خوراکی
- بخش فرآورده های بهداشتی
- بخش پماد ، کرم وشیاف
- بخش کارتریج
- بخش سرم
در همین راستا و به منظور بهبود بخشیدن به تولیدات و پاسخگویی به نیاز بازارهای جهانی در بهمن ماه سال 1376 ، شرکت موفق به اخذ گواهینامه ISO 9002 گردید.
کارگاهها و صنایعی که شرکت را احاطه کرده اند عبارتند از:
در ضلع شمالی چاپخانه جمهوری اسلامی و کارخانه تولید مواد اولیه ، در ضلع جنوبی رنگ سازی و کارگاههای تولید قطعات، در ضلع شرقی بهزیستی و انبارهای نگهداری کالاهای تولیدی و در ضلع غربی کارگاه نیروی انتظامی واقع شده است.

مقدمه
در عصر حاضر، پیشرفت فن آوری در تمام زمینه های صنعتی، گسترش و کاربرد وسیع وسایل، ماشین آلات و تجهیزات مختلف را به همراه داشته است. این رشد سریع سبب گردیده تا انسان در زندگی روزمره و شغلی خود هر چه بیشتر تحت تاثیر آشفتگی های ناخوشایند اکوستیکی یعنی «صدا» با شدتهای مختلف قرار گیرد. بطوریکه امروزه صدا جزئی از زندگی انسان را تشکیل می دهد.
به همین ترتیب صدا یکی از عوامل زیان آور شغلی به شمار می آید و بسیاری از کارگران در معرض این عامل زیان آور قرار دارند. از این رو به دلیل اهمیت موضوع سر و صدا و تاثیراتی که روی افراد ایجاد می کند سعی شده است به بررسی این عامل در تعدادی از بخشهای کارخانه داروپخش پرداخته شود. در ابتدا برای آشنایی بیشتر با عالم زیان آور سروصدا تعاریفی دراین رابطه ارائه می گردد و تاثیرات زیان آور آن مطرح می شود.
صوت چیست؟
صوت شکلی از انرژی می باشد که توسط حس شنوایی قابل تشخیص است به بیان ساده صورت هر چیزی است که شنیده می شود.
امواج صوتی :
همچنان که نواحی تراکم وانبساط در یک محیط حرکت می کند یک موج صوتی تولید می شود پس یک موج صوتی نمونه ای از تغییر در فشار هوا است. مولکولهای هوا در مسیر موج صوتی حرکت نمی کنند. بلکه آنها در یک محل پیرامون نقطه تعادل خود به نوسان در می آیندو مانند یک منبع ارتعاش عمل می کنند. اصوات از نوع موج طولی بوده و تقسیم بندی آنها عبارتست از:
1- امواج مادون صوت (Infra sound) : اصواتی با بسامد کمتر از 20 هرتز می باشد که گوش انسان حساسیت چندانی به شنیدن آن ندارد.
2- امواج ردیف شنوایی (Audible spectram): اصواتی با بسامد 20 تا 20000 هرتز می باشند که بسامدهای یاد شده حس شنوایی را در انسان تحریک می کنند و بسامدهای 500 تا 3000 هرتز ، بسامدهای مطالعه می باشند.
3- امواج ماوراء صوت (Ultra Sound) : اصواتی با بسامد بیش از 20000 هرتز می باشند و حس شنوایی انسان را تحریک نمی کنند.
سروصدا : (Noise)
عبارتست از یک صوت نامطلوب ، ناخوشایند و ناخواسته که به مجموع امواج صوتی با طول موجهای مختلف و شدتهای متفاوت که ترکیب مشخص و ثابتی نداشته باشند اطلاق می گردد.
انواع سر وصدا :
صدا از نظر توزیع زمانی به انواع زیر تقسیم می گردد:
1- صدای ضربه ای ( کوبه ای) : صدایی است که تکرار صدا کمتر از یک بار در ثانیه و یا صدایی که در زمان کوتاهی ایجاد می شود وس پس میرا می گردد.
2- صدای متغیر: صدایی است که نوسانات صدا با گذشت زمان بین 15-10 دسی بل باشد.
3- صدای منقطع : در صدای منقطع تغییرات و دامنه نوسانات بیش از 15 دسی بل باشد.
4- صدای پیوسته: به صدایی گفته می شود که فاصله تکرار صدا کمتر از نیم ثانیه است.
اثرات زیاد آور سروصدا:
سرو صدا دارای اثرات مختلفی بر روی سیستمهای مختلف بدن می باشد که در نهایت به کمبود بهره وری و بازده کاری می‌انجامد که از تأثیرات شدید تا خفیف آن عبارتند از:
1) اثر بر سیستم شنوایی:
الف ) تغییرات دائمی کاهش قدرت شنوایی غیرقابل برگشت ، طری دائم
Permparery Thershold Shift (PTS)
ب ) تغییرات موقت کاهش قدرت شنوایی قابل برگشت، طری مونت
Temparery Thershold shift (TTS)
ج )‌احتمال پاره شدن پرده و گوش در اثر سروصدای بسیار بالا
د ) وزوز کردن گوش و احساس سوت کشیدن در گوش حتی بعد از ساعات کار

2) اثر بر روی سیستم قلب و عروق :
افزایش فشار خون، افزایش ضربان قلب ، افزایش میزان تنفس ، افزایش میزان آدرنالین، افزایش ترشح هورمونها
3) اثر بر روی سیستم گوارش و اعصاب:
تغییرات سیستم گوارش ، گونتگه به عضلات و خستگی عضلانی و کاهش ساعات خواب ، افسردگی روحی و روانی
روشهای اندازه گیری سروصدا در محیط کار:
اندازه گیری سر وصدا در محیط کار شامل دو بخش است: 1- اندازه گیری میزان سروصدای عمومی محیط کار 2- اندازه گیری میزان سروصدا به روش موضعی
عملیات اندازه گیری سروصدا شامل 3 مرحله اساسی است.
الف ) بررسی مقدماتی : در این مرحله به جمع آوری اطلاعات مربوط به محیط اندازه گیری نظیر نام کارگاه، کروکی کارگاه ، جنس سقف و کف و دیوار کارگاه، تعداد ماشین آلات و روش اندازه گیری انتخابی، استاندارد انتخابی منابع مهم سروصدا و منابع ثانویه سروصدا می‌پردازیم. در بررسی مقدماتی وسایل ودستگاههای موجود در کارگاه به تناسب ابعادحقیقی رسم می‌گردند.
ب ) اندازه گیری : بعد از کشیدن کروکی انتخاب ایستگاه های اندازه گیری باید صورت بگیرد در بررسی وضعیت عمومی کارگاه از روش ایستگاه بندی استفاده می شود و نقاطی که بعلت وجود ماشین آلات امکان اندازه گیری ندارد حذف می گردد تقسیم کارگاه به مربعهای 2*2 یا 1*1 با توجه به کوچکی و بزرگی کارگاه صورت می گیرد و در مرکز هر مربع اندازه گیری انجام می شود.
در روش موضعی نقاطی که امکان حضور فیزیکی کارگر بیشتر است در نظر گرفته می شود.
برای اندازه گیری صدا در هر نقطه دستگاه هواسنج را در فاصله 5/1 متری از سطح زمین و با زاویه 75 درجه در یک جهت نگهداشته بگونه ای کامیکروفون دستگاه تقریباً در محدوده شنوایی فرد قرار بگیرد.
ج ) مقایسه با استانداردها: پس از اندازه گیری نوبت به ارزیابی و مقایسه با استانداردها می رسد.
در این گزارش برای ارزیابی کارگاهها با استاندارد ACGIH (جدول 1-2) انتخاب شده است.
در نقشه توزیع قسمت صوت به صورت زیر رنگ آمیزی می گردد.
- نقاط دارای شدت کمتر از dB70 (Safe Range) به رنگ سبز
- نقاط دارای شدت dB85-70 (Hygiene Range) به رنگ آبی
- نقاط دارای شدت dB90-85 (Warning Range) به رنگ زرد
- نقاط دارای شدت بالای dB90 (Danger Range) به رنگ قرمز

استانداردهای سروصدا :
استاندارد سروصدا در تمام دنیا یکسان نیست حتی در داخل کشورها واحدهای مختلفی در نظر گرفته می شود. در ایران استاندارد مورد قبول مطابق با استاندارد ACGTH می‌ باشد که به صورت زیر است:
استاندارد 2001 ACGIH (جدول1-2)
1 2 4 8 16 24 ساعات کار
94 91 88 85 82 80 تراز کلی شدت صوت
بررسی سروصدا در کارخانه داروپخش:
برای اندازه گیری سروصدا در این کارخانه از دستگاه ترازسنج صورت DAWE استفاده گردید. این دستگاه از یک نشانگر دیجیتالی و یک میکروفون تشکیل شده است و تراز صوت را در دو شبکه A,C در وضعیت های Impulse , Slow, Fast نشان می دهد رنج عملکرد دستگاه در وضعیت HI بین dB135-65 و در وضعیت LO بین dB 100-300 می‌باشد.
برای اندازه گیری شبکه دستگاه را در AHI قرار داده و در وضعیت Fast گذاشته شد و اندازه گیری ها صورت گرفت.
1- اندازه گیری میزان صدا در سالن بسته بندی کارپول های دندانی:
اندازه گیری در این سال به روش ایستگاه بندی صورت گرفت در ابتدا ایستگاه بندی سالن طبق شکل (1-2) انجام شد سپس در مرکز مربعهای در نظر گرفته شد و اندازه گیری انجام شد. از منابع مهم تولید صدا دستگاه دسته بندی بلیستر کاریول می باشد و از صداهای ثانویه موجود در سالن می توان به صدای دستگاه منگنه کارتون ها و صدای افراد اشاره کرد.
در مواقعی که دستگاه مگنه بکار رفته است صدا در سالن بیشتر از سایر مواقع نشان داده شده است. اطلاعات مربوط به اندازه گیری انجام شده و مشخصات دیگر سالن در جدول (2-2) ذکر شده است. اعداد بدست آمده از اندازه گیریها نیز در جدول (3-2) ارائه شده است.
2- اندازه گیری میزان صدا در سالن بسته بندی آمپول (2 mlit):
اندازه گیری صدا در این سالن به روش ایستگاه بندی صورت گرفت. ایستگاه بندی سالن طبق شکل (2-2) رسم گردید و در مرکز مربعهای تعیین شده اندازه گیری انجام شد.
از منابع مهم تولید صدا سه دستگاه چاپ و بسته بندی موجود در سالن را می توان نام برد که هر سه مشغول فعالیت بودند از صداهای ثانویه می توان به صدای افراد موجود در سالن اشاره کرد.مشخصات مربوط به سالن و سایر اطلاعات مربوط به اندازه گیری های انجام شده در جدول (2-2) ذکر شده است. همچنین اعداد بدست آمده از اندازه گیریها در جدول (4-2) ارائه شده است.

3- اندازه گیری در این صدا در سالن پرکنی ؟؟؟ :
اندازه گیری در این سالن به روش ایستگاه بعدی صورت گرفت. نحوه ایستگاه بعدی سالن در شکل (3-2) مشخص شده است و اندازه گیریها در مرکز مربعهای تعیین شده صورت گرفت. از منابع مهم ایجاد صدا وجود دو دستگاه پرکنی (Filling) ؟؟؟ می باشد که عمل بر کردن شیشه های شربت و کیسه زنی را انجام می دهند. در حین اندازه گیری تنها یک خط پرکنی مشغول فعالیت بود. از صداهای ثانویه می توان به صدای برخورد شیشه ها به هم اشاره کرد. مشخصات مربوط به سالن و سایر اطلاعات مربوط به اندازه گیریها انجام شد و در جدول (2-2) و اعداد بدست آمده از اندازه گیریها در جدول (5-2) ذکر شده است.
4- اندازه گیری میزان صدا در سالن بسته بندی قرص و کپسول :
اندازه گیری در این سالن به روش ایستگاه بندی صورت می گیرد نحوه ایستگاه بندی سالن درشکل (4-2) مشخص شده است. و اندازه گیریها در مرکز مربعهای تعیین شده صورت گرفت. از منابع مهم ایجاد صدا می توان به چهار دستگاه بسته بندی قرص اولمن (Uhlmann) چهار دستگاه شمارش قرص کینگ (king)، یک دستگاه بسته بندی کپسول بوش (Bosch) ، پنج دستگاه شرینگ یک و یک دستگاه بسته بندی قرص زیبلر (Sibler) اشاره کرد که در حین اندازه گیری 2 دستگاه شمارش قرص (King) و یک دستگاه بسته بندی شرینک پک فعالیت نداشتند. از صداهای ثانویه می توان به صدای افراد موجود در کارگاه اشاره کرد. مشخصات مربوط به سالن در جدول (2-2) واعداد حاصل از اندازه گیری در جدول (6-2) ذکر شده است.
5- اندازه گیری میزان صدا در نیروگاه مرکزی:
در این قسمت اندازه گیری به روش موضعی می باشد. در نیروگاه مرکزی 6 عدد دیگ بخار قرار گرفته که یکی از آنها هنگام اندازه گیری خاموش بود فاصله این ریگها از هم 5/1 متر می باشد و در 6 نقطه اطراف ریگ ها اندازه گیری صورت گرفت نتایج بدست آمده از اندازه گیری در جدول (7-2) آورده شده است.
6- اندازه گیری میزان صدا در نیروگاه سرم سازی :
در این بخش اندازه گیری به روش موضعی صورت گرفت و تعداد چهار دیگ بخار و دو ژنراتور و دو دستگاه خنک کننده در این قسمت قرار گرفته است که صدای تولید شده توسط دیگهای بخار وژنراتور ها اندازه گیری شد. نتایج بدست آمده در جدول (8-2) ارائه شده است.
در اندازه گیری موضعی نقاط انتخاب شده نقاطی است که کارگر بیشتر حضور فیزیکی دارد واندازه گیری در ساعات مختلف انجام شد.

نتایج بدست آمده:

 

نام محل اندازه گیری روش اندازه گیری وسیله اندازه گیری تعداد ایستگاه ها حداکثر صدای موجود حداقل صدای موجود میانگین صدای موجود انحراف معیار صدای موجود تعداد دستگاه های فعال جنس دیوار جنس سقف جنس کف
بسته بندی کارپول ایستگاه بندی صدا سنج دیجیتالی 94 dB2/92 dB1/80 dB 25/83 88/1 1 دستگاه گچ و آجر گچ کاذب آپوکسی
بسته بندی آمپول 82 ایستگاه بندی صدا سنج دیجیتالی 87 dB3/81 dB 63/75 dB 63/75 82/1 3 دستگاه گچ و آجر گچ کاذب سنگ
سالن پرکنی شربت ایستگاه بندی صدا سنج دیجیتالی 82 dB9/87 dB33/85 dB 33/85 59/1 2 دستگاه گچ و آجر گچ کاذب آپوکسی
بسته بندی قرص و کپسول ایستگاه بندی صدا سنج دیجیتالی 203 dB8/86 dB3/76 dB15/81 99/1 15 دستگاه گچ و آجر گچ کاذب سنگ
(جدول 2-2)‌

کنترل سروصدا
پس از اینکه اقدامات شناسایی و ارزیابی اولیه سروصدا صورت گرفت بایستی تدابیر کنترلی را به منظور کاهش سرو صدا و آثار زیان آور آن بر روی کارگران به کار برد. به طور کلی اقدامات کنترلی بایستی بر روی سه شاخص منبع صوت ، مسیر عبور صوت و دریافت کننده صوت صورت گیرد.
یکی از مهمترین پارامترهایی که در طراحی اقدامات کنترلی باید مدنظر داشت، مسئله اقتصادی و هزینه در برداشتن اقدامات کنترلی است که در وهله اول به چشم می خرود و در دراز مدت اثرات خود را نمایان می سازد.
اولین اقدام کنترلی از منبع صدا (Noise Saurce) آغازمی گردد و در صورت امکان چنین وضعیتی نیاز به کنترل محیطی صورت وجود ندارد و زمان کوتاهتری را نیز صرف می نماید.
این اقدام شامل سرویس دهی و تعمیرات به موقع دستگاههای پرسروصدا و روغن کاری بخشهای گردنده ولغزنده دستگاه ها به منظور کاهش اصطکاک واستفاده از پی ریزی (Fandation) مناسب برای زیردستگاها و کاهش ارتعاشات و تعویض دستگاههای فرسوده و قدیمی با دستگاه های جدید و کم سروصدا، استفاده از حفاظهای جاذب صوت روی دستگاهها و جلوگیری از انتشار صوت و استفاده از وسایلی که سروصدای کمتری ایجاد می نمایند و عدم تجمع چند دستگاه بر سرو صدا در یک محیط می باشد.
در غیر اینصورت اقدام کنترلی بر روی مسیر عبور صوت یعنی فاصله بین منبع ایجاد صوت و دریافت کننده صورت می گیرد تا صدا به حد کمتری به فرد برسد. البته محصور کردن منبع مشکلاتی دارد از قبیل مزاحمت برای تولید، وارد آمدن فشار به ماشین در اثر گرم شدن دستگاه و کاهش بازده کار.
از اقدامات کنترلی دیگر پوشاندن سقف و دیوارها با مواد جاذب صوت می‌باشد که این راه امکان بیشتری دارد.
آخرین اقدام کنترلی بر روی دریافت کننده صورت می گیرد زمانیکه هیچگونه اقدام کنترلی نتوانیم انجام دهیم برای حفاظت شنوایی کارگر و جلوگیری از اثرات زیان آور سروصدا از وسایل حفاظت فردی (گوشیهای حفاظتی) استفاده می گردد.
بررسی نتایج بدست آمده:
- در قسمت بسته بندی کار پول های دندانی زمانیکه دستگاه منگنه بکار بیفتد صدای محیط به حدی بالاتر از حد استاندارد می‌رسد.
- در قسمت پرکنی شربت میزان صدای ایجاد شده در اکثر نقاط بالاتر از حد استاندارد است و به طور کلی صدای عمومی محیط نیز بالاتر از حدود استاندارد می باشد. با توجه به اینکه در هنگام اندازه گیری تنها یکی از خطوط پرکنی مشغول فعالیت بوده و نهایتاً نتیجه اندازه گیری بیشتر از این معنا خواهد بود.
- در سالن بسته بندی فرض و کپسول صدا تقریباً در حد استاندارد می باشد البته در هنگام اندازه گیری تعدادی از دستگاهها خاموش بودند.
- در سالن بسته بندی آمپول نیز صدا در حد استاندارد و مطلوب می باشد.
- در نیروگاه مرکزی صدا در نقاط اندازه گیری شده بیش از میزان استاندارد است.
- در نیروگاه سرم سازی نیز در نقاط انتخابی میانگین میزان صدا بالاتر از حد استاندارد می باشد خصوصاً در نقاطی که اطراف ژنراتورها می باشند صدا بسیار بالا است.
پیشنهادات
- در سالن بسته بندی کارپول های دندانی طبق اندازه گیریهای انجام شده مشاهده شد زمانیکه دستگاه منگنه کارتونها بکار می رود صدا به بالاتر از حد استاندارد می رسد بنابراین بهتر است در کنار سالن اتاقکی ، دیوارهای جاذب صدا تشکیل شود و منگنه کارتونها توسط یک فرد در این محل صورت بگیرد.
- با توجه به اینکه عمل بازرسی کاریول ها در سالن بسته بندی صورت می گیرد برای اینکه تعداد افراد کمتری در معرض سروصدای ناشی از دستگاه قرار بگیرند بهتر است که مسیرهای بازرسی از محل قرار گیری دستگاه جدا شود.
- در قسمت پرکنی شربت با وجود روشن بودن یک خط تولید، صدای موجود در محدوده خطر می باشد توصیه می شود دیوارها و سقف کارگاه با مواد جاذب پوشانیده شوند و طبق چک لیست هایی دستگاه ؟؟ سرویس و بازرسی شوند و قطعات فرسوده تعویض گردند.
- در نیروگاههای سرم سازی مرکزی می توان توسط مواد جاذب صدا و نصب خفه کننده صدا مانند پشم شیشه و با بازرسی مرتب و تعویض قطعات فرسوده میزان صدا را کاهش داد.
- در نیروگاه ها اتاقکهای استراحتی که برای پرسنل این بخش در نظر گرفته شده باید دارای دیوارهای جاذب صدا و شیشه های دو جداره باشد تا صدای دستگاهها به داخل نفوذ نکند.
- انجام ادیومتری برای کارگرانی که در قسمتهای زیر سروصدا فعالیت دارند ضرورت دارد تا در صورت بروز هر گونه مشکل در افراد آنها را شناسایی کرده و اقدامات درمانی و پیشگیرانه صورت گیرد ودر صورت وجود افت شنوایی انتقال آنها به قسمتهای دیگر انجام گردد.
- استفاده نمودن کارگران از گوشیهای حفاظت فردی و نظارت مداوم ودقیق بر استفاده کردن آنها توسط پرسنل ضرورت دارد.

مقدمه :
پیشرفت صنایع ، ازدیاد واحدهای صنعتی و تولیدی ونیاز روز افزون به بازده بیشتر صنایع برای تأمین نیازهای مصرف کنندگان ایجاب می کند که کار بیشتر در محیط‌های بسته در مدت شب و روز ادامه داشته باشد.
بنابراین استفاده از نور مصنوعی به تدریج توسعه یافته است. امروزه مسئله روشنایی برای کارگاههای بزرگ ضعف اهمیت ویژه یافته است. زیرا کمبود روشنایی در محیط کار افزون بر ایجاد خستگی اعصاب آسیبهای دیگری به سلامت و بینایی کارگر وارد می آورد.
با استناد به مواد قانونی آئین نامه حفاظت و بهداشت کار ، روشنایی محیط کار باید بصورت زیر باشد:
11011 ماده 11: در هر کارگاه بایستی روشنایی کافی (طبیعی یا مصنوعی) متناسب با نوع کار و محل تأمین شود. در صورتیکه برای روشنایی از نور مصنوعی قوی استفاده شود باید برای ممانعت از ناراحتی چشم حبابهای مخصوص نصب گردد.
16139 ماده 139: در نقاطی که اشخاص بکار اشتغال دارند یا در آنها عبور می نمایند باید در ساعات کار روشنایی کافی طبیعی یا مصنوعی تامین شده باشد این روشنایی باید در هر حال متناسب با نوع کار بوده و حتی الامکان از روشنایی و نور طبیعی استفاده گردد.
ماده 141: در موارد ضروری برای جلوگیری از شدت تابش نور و پنجره های سقفی و پنجره های معمولی را باید با وسائل مناسبی مانند کرکره و پرده متحرک و نظائر آن مجهز نمود.
ماد 145: در محل هائیکه بطور موضعی احتیاج به نور شدیدی باشد علاوه بر نور کلی کارگاه نور اضافی در محل مورد نیاز طبق مفاد آئین نامه تامین شود.
نور :
نور از نقطه نظر فیزیکی عبارتست از امواج الکترومغناطیسی که بین طول موجهای 780-380 میلی میکرون قرار دارد واز منبع نورانی منتشر می شود. این طیف کوچک از امواج الکترومغناطیس که دارای طول موج است می تواند هر چیزی را که بر روی آن تابیده و یا از روی آن منعکس شده باشد را قابل رویت کند به شرطی که انرژی کافی برای تحریک گیرنده های چشم داشته باشد.
واحدهای روشنایی:
1- لومن (Luman): مقدار نوری است که از یک منبع نورانی نقطه ای شکل به اندازة یک شمع استاندارد و در زاویة فضایی به اندازه یک استردیان منتشر می شود.
2- لوکس (Lux): روشنایی ایجاد شده بوسیله شار نوری یک لومن بر روی سطحی برابر یک مترمربع به نام لوکس نامیده می شود.
3- فوت – کندل (Foot Candle): عبارتست از روشنایی سطحی معادل یک فوت مربع که شار نوری مساوی یک لومن را به طور یکنواخت از فاصله یک فوتی منبع نور دریافت می کند.
هدف از تامین روشنایی مناسب:
1)‌ بیشترین حفاظت از بینایی کارگران
2) کاهش عوامل ایجاد خستگی و فشار ناشی از روشنایی کافی
3) پیشگیری از حوادث ناشی از کار
4) افزایش بازده کار
5) بهبود کیفیت فراورده
بی گمان مهم ترین حس انسان بینایی است و به این دلیل مهندسی روشنایی اهمیت حیاتی دارد. روشنایی رضایت بخش دارای ویژگیهای زیر است:
1- نور کافی باشد.
2- نور از نظر توزیع مطلوب باشد.
3- درخشندگی سطوح سبب چشم زدگی نگردد.
4- سایه های مزاحم موجود نباشد.
روشنایی رضایت بخش به راحتی و آسایش انسان کمک می کند و بازده کار را بالا می برد و با کاهش حوادث ناشی از نور غیرکافی ، به ایمنی کمک بسیاری می کند.
به طور کلی باید گفت رنگ و نور ارتباط بسیار تنگاتنگی با هم دارند و این دو را فارغ از یکدیگر نمی توان مورد نظر قرار داد. نخستین گام در بررسی وضع نور در یک محیط کار توجه به وضع رنگ در آن محیط است، میزان نور در محیط فیزیکی کار اغلب از طریق افزایش یا کاهش انعکاس آن قابل تغییر است.
بنابراین انتخاب رنگ با مسئله انعکاس نور به مقدار مورد نظر مستقیماً مرتبط است. با انتخاب رنگهای مناسب از میزان درخشندگی نور کاسته و تناسب آن با محیط کار حفظ می شود.
ضمناً رنگ مستقیماً با هزینه نورپردازی ارتباط دارد. از طرف دیگر عاملی که در گزینش رنگ باید در نظرگرفته شود نوع نور مصنوعی مورد استفاده است.
تاثیرات روشنایی :
به طور کلی تأثیر روشنایی به دو صورت کلی نور و زیادی نور می باشد.
- عوارض ناشی از کمبود نور : خستگی فکری، فشار در چشم، خستگی در چشم به علت فشار بر ماهیچه های چشم نیستا گموس (Nystagmus) ، علاوه بر اینها سردرد، سرگیجه و بی میلی به کار نیز رخ می دهد.
- عوارض ناشی از ازدیاد نور: مهمترین عارضه خیرگی چشم است. این حالت در اثر برخورد مستقیم نور با چشم و یا در اثر برخورد چشم با سطوح شفاف بوجود می آید. در این حالت احساس ناراحتی وارد به علت انقباض عضلات حلقوی چشم، کم شدن حس بینایی ، ترس از نور و اشک ریزش دیده می شود.
انواع روشنایی های محیط کار:
- روشنایی عمومی کارگاه: معمولاً برای روشنایی عمومی کارگاهها هنگامیکه لامپها در ارتفاع کمتری از سقف نصب گردند معمولاً از لامپهای فلورسنت استفاده می کنند.( ارتفاع کمتر از 6 متر) و در مواریکه بایستی لامپها در ارتفاع خیلی بالاتر نصب گردند باید لامپهای معمولی یا جیوه ای مورد استفاده قرار گیرند ولی از لامپهای فلورسنت نیز می توان استفاده نمود به شرطی که خوب طراحی و نگهداری گردند.
معمولاً هر چه فاصله لامپها تا کف کارگاه بیشتر باشد باید از لامپهایی که نور بیشتری ایجاد می نمایند استفاده نمود. نکته مهم اینکه میزان درخشندگی باید در حد مناسب باشد و درصرویتکه شدت درخشندگی زیاد باشد باید لامپ را در فاصله دورتری از کارگر نصب نمود تا ایجاد خیرگی در چشم ننماید.
- روشنایی اختصاصی کارگاه: هنگامیکه روشنایی عمومی کافی نباشد و کارهای دقیق در کارگاه انجام شود به منظور بالا بردن قدرت دید کارگر همراه با روشنایی عمومی از روشنایی اختصاصی نیز استفاده می گردد. برای تامین روشنایی اختصاصی معمولا از چراغهای رومیزی که نور را بر روی سطح کار متمرکز می نماید استفاده می گردد. در استفاده از این روشنایی کاربرد صحیح آن بسیار حائز اهمیت می باشد.
منابع نور
الف ) نور طبیعی : مهمترین منبع طبیعی نور، خورشید است و روشنایی روز یکی ازمنابع مهم تأمین انرژی نورانی می‌باشد. روشنایی روز از نور پراکنده‌ای که از آسمان صاف یا آسمان ابری و بازتاب پوششهای واقع در زمین حاصل می شود و مقداری از نور مستقیم خورشید در ساعت های معین روز تشکیل شده است. کیفیت روشنایی روز مشروط بر اینکه به مقدار کافی باشد بر نور مصنوعی برتری دارد.
در بعضی ازصنایع اختصاصاً روشنایی روز به علت بازده کاری که از آن حاصل می گردد بر نور مصنوعی داده می شود.
ب ) نور مصنوعی : در روشنایی مصنوعی از لامپهای الکتریکی استفاده می گردد که باید در طراحی روشنایی به نکاتی توجه نمود :
1- روشنایی به طور یکنواخت در سطح کار توزیع شود.
2- محل نصب روشنایی باید در طرف چپ سطح کار باشد و ارتفاع آن از سطح کار از 60 سانتی متر تجاوز نکند.
3- مقدار روشنایی برای هر شغل به صورتی محاسبه گردد که برای تشخیص اجزای کار کافی باشد. چون در غیر این صورت کارگر به اجبار برای تشخیص بهتر جزئیات کار ، چشم را به کار نزدیک نموده وبه این ترتیب نه تنها دروضعیت بدنی نامناسبی قرار می گیرد بلکه به بینایی خود نیز آسیب وارد می کند.

مشخصات اصلی منابع روشنایی مصنوعی :
1- نور حاصله از منابع روشنایی مصنوعی باید تا حد امکان به روشنایی نزدیک باشد.
2- کمیت نور حاصله از منابع مصنوعی باید ثابت و کافی بوده و در کلیه سطوح کار به طور یکنواخت توزیع گردد.
3- منابع روشنایی مصنوعی باید به گونه ای نصب شوند که باعث ایجاد خیرگی یا بازتاب نور در سطح نگردند.
4- درخشندگی منابع روشنایی مصنوعی باید مناسب باشد.
5- منابع روشنایی مصنوعی ایجاد حرارت زیاد ننمایند.
منابع روشنایی مصنوعی:
به منظور اندازه گیری روشنایی محیط کار و روشهای گوناگونی وجود دارد که براساس هدف اندازه گیری مشخص می شود.
روش عمومی : در این روش هدف تعیین میزان متوسط روشنایی محیط کار می باشد که در ابتدا باید کارگاه را ایستگاه بندی نمود و سپس در مراکز مربعات نورسنجی را انجام داد. ارتفاع نگه داشتن نورسنج در 75 سانتی متری از کف کارگاه می باشد.
روش موضعی : در این روش روشنایی سطح کار و محلی که دید کارگر می باشد اندازه گیری می شود و سپس از نظر مناسب بودن و نامناسب بودن با مقادیر استاندارد مقایسه می گردد.
میزان شدت روشنایی برای فعالیتهای گوناگون ( مهندسی روشنایی کلهر1378)
نوع فعالیت شدت روشنایی (Lun)
حمل ونقل (جابه جا کردن)
کارهای غیردقیق
کارهای نیمه دقیق
کارهای دقیق
کارهای خیلی دقیق 50 تا 100
125 تا 250
250 تا 500
500 تا 1000
1000 و بیشتر
اندازه گیری میزان نور در کارخانه داروپخش:
برای بررسی میزان روشنایی در برخی از سالنهای کارخانه از دستگاه فتومتر استفاده شد این دستگاه از یک فتوسل و یک صفحه دیجیتالی تشکیل شده و میزاننور را برحسب lam و ft/CD بیان می کند. در ابتدا فتوسل یا سلول حساس به نور را در مکان مورد نظر نگه می داریم و بعد از 30-20 ثانیه عددی را که روی صفحة دیجتیال مشخص می شود را می خوانیم:


1- اندازه گیری میزان روشنایی در سالن بسته بندی شربت:
روش اندازه گیری در این سالن ایستگاه بندی می باشد و نور عمومی سالن اندازه گیری شد. نقشه ایستگاه بندی انجام شود در شکل (5-2) و اعداد بدست آمده در جدول (11-2) ارائه شده است. سایر مشخصات مربوط به سالن واندازه گیری صورت گرفته در جدول (10-2) مشخص شده است. نمودار مربوطه در نمودار (1-2) ترسیم شده لازم به ذکر است که سالن بسته بندی شربت دارای 2 پنجره می‌باشد و اندازه گیری در ظهر در شرایطی انجام شد که آسمان صاف و آفتابی بود همچنین در این سالن 106 لامپ فلورسنت 20 وات و 25 لامپ فلورسنت 40 وات نصب شده است که در هنگام اندازه گیری 8 تا از آنها سوخته بود.
2- اندازه گیری میزان روشنایی در سالن چک وبسته بندی کارپول:
روش اندازه گیری در این سالن ایستگاه بندی می باشد و نور عمومی سالن اندازه گیری شده است.
نقشه ایستگاه بندی در شکل (6-2) و اعداد بدست آمده از اندازه گیری در جدول (12-2) ارائه شده است سایر مشخصات مربوط به سالن واندازه گیری صورت گرفته در جدول (10-2) مشخص شده است.
این سالن فاقد پنجره می باشد و تعداد لامپهای موجود در سالن 30 لامپ فلورسنت 40 وات می باشد.

3- اندازه گیری میزان روشنایی درسالن ساخت بخش ؟؟؟ :
روش اندازه گیری در این سالن عمومی و موضعی می باشد . برخی از نقاط کار به صورت موضعی اندازه گیری شده که اعداد حاصل در جدول (14-2) مشخص شده است ودر سالن ساخت به صورت ایستگاه بندی اندازه گیری میزان نور صورت گرفته که اعداد بدست آمده در جدول (13-2) و شکل ایستگاه بندی در شکل (7-2) ارائه شده است. سایر مشخصات مربوط به اندازه گیری در جدول (10-2) مشخص شده است.
این سالن فاقد پنجره می باشد و تعداد لامپهای موجود 30 لامپ فلورسنت می باشد.
نمودار میزان روشنایی این سالن با شماره (3-2) مشخص شده است.
4- اندازه گیری میزان روشنایی در میزهای چک چشمی:
روش اندازه گیری در ایستگاههای بازرسی به صورت موضعی می باشد و اعداد حاصل از اندازه گیری انجام شود در جدول شماره (15-2) ارائه شده است نوع لامپی که دربالای این میزها نصب شده فلورسنت می باشد.
- مناطقی که میزان نور در حد استاندارد (بین کمینه و پیشنهادی ) باشد با رنگ سبز
- مناطقی که میزان نور زیر حد استاندارد باشد با رنگ قرمز
- مناطقی که میزان نور بالای حد استاندارد باشد با رنگ قرمز مشخص شده اند.

نتایج بدست آمده عبارتند از:

 

نام محل اندازه گیری روش اندازه گیری وسیله اندازه گیری تعداد ایستگاه ها حداکثر نور موجود در محیط (Lux) حداقل نور موجود در محیط (Lux) میانگین روشنایی محیط کار(Lux) حد کمینه
(Lux) حد پیشنهادی
(Lux) تعداد ایستگاههای کمتر از کمینه تعداد ایستگاههای بیشتر از پیشنهادی تعداد لامپ نوع لامپ تعداد لامپهای سوخته
بسته بندی شربت ایستگاه بندی 220 366 3/42 11/180 37/81 125 250 70 48 131 فلورسنت 8
بسته بندی کارپول ایستگاه بندی 97 261 7/60 9/149 56/81 125 250 13 - 3 فلورسنت -
ساخت بخش ؟؟؟ ایستگاه بندی 14 480 5/101 97/340 33/116 250 500 5 - 30 فلورسنت -
(جدول 10-2)‌

 


تجزیه و تحلیل نتایج بدست آمده:
- در سالن بسته بندی شربت براساس ایستگاه بندی های انجام شده تعداد زیادی از ایستگاه ها از نور مناسب برخوردار نیستند البته این ایستگاهها معمولاً در اطراف و کناره های سالن می باشند و محل چیدن و قرار گرفتن بسته های آماده شده محصول می باشند و در نقاطی که دستگاه بسته بندی مستقر است وجایگاه قرار گیری کارگران می باشد میزان نور در حد استاندارد است.
- در سالن بسته بندی کارپول ها دندانی میزان نور در حد استاندارد و مطلوب میباشد ولی در قسمتهای چک چشمی که اندازه گیری موضعی صورت گرفت نوردر اکثر ایستگاهها کمتر از حد استاندارد است و با توجه به اینکه عملکرد کارگر در این ایستگاهها دقیق و حساس است بنابراین باید از شرایط روشنایی مناسبی برخوردار باشد
- در سالن مساحت بخش ؟؟؟ روشنایی در حد مطلوب و استاندارد می باشد.
- انحراف معیار بدست آمده حاصل از اندازه گیریهای انجام شده در سالنهای مختلف بیان کننده این موضوع است که نور در سالن ها یکنواخت نیست البته علت این یکنواخت نبودن کاهش میزان نور در کناره های سالن است و در قسمت مرکزی سالن ها که محل کار و استقرار کارگران است توزیع نور یکنواخت است.

پیشنهادات:
جهت بهبود و بهتر شدن وضعیت روشنایی درسالن های مختلف پیشنهاداتی به شرح زیر ارائه یم شود :
- در سالن بسته بندی شربت تعدادی از لامپهای موجود ( حدوداً 60% از لامپها) سوخته بودند که تعویض به موقع این لامپها می تواند در میزان روشنایی عمومی سالن و مطلوب ساختن شدت نور مؤثر باشد.
- در قسمت بسته بندی شربت به دلیل قرار گرفتن دستگاه شرینگ درنزدیکی پنجره، تابش نور خورشید روی سطح آلومینیومی جلوی دستگاه وانعکاس آن به چشم کارگران باعث اذیت و خستگی چشم آنها می شود و توصیه می شود برای جلوگیری از این مشکل سطح جلوی دستگاه را رنگ بزنند تا مانع ازانعکاس نور شود.
- استفاده از نور طبیعی در حد مناسب و مطلوب برای بالا بردن مقدار روشنایی تا رسیدن آن به مقادیر استاندارد در سالنهای مختلف توصیه می شود.
- گردشی کردن کار در بین افرادی که چک چشمی محصولات را انجام می دهند برای افزایش بازدهی افراد وجلوگیری از خستگی چشم آنها می تواند موثر واقع شود.
- نظافت کردن لامپها و پاک کردن حبابهای آنها می تواند باعث افزایش میزان نور لامپها شود.
مقدمه
یکی از عوامل فیزیکی موجود در محیط کار شرایط جوی می باشد که باید در بدو تاسیس صنایع مورد توجه قرار بگیرد زیرا هم در میزان هزینه های کنترل موثر است و هم از ایجاد بیماریها و عوارض ناشی از شرایط نامطلوب جوی جلوگیری می نماید.
با استناد به ماده 16 آئین نامه حفاظت و بهداشت کار :
هر کارگاه باید دارای وسائلی باشد که در زمستان و تابستان درجه حرارت داخلی آن بوضع تمایل تحملی نگهداری شود.
برای شرایط جوی محیط معمولاً استرسها ( گرمایی، سرمایی) بیان می گردند. در محیط های کار بیشتر روی حرارت بررسی صورت می گیرد. وجود استرس گرمایی در محیط کار باعث آزار دهندگی وعدم آسایش کارگران و به دنبال آن کاهش راندمان تولید و افزایش حوادث ناشی از کار می شود بنابراین با توجه به اهمیت موضوع شرایط جوی به بررسی وضعیت شرایط جوی در برخی از کارها پرداخته شده و شاخص WBGT برای ارزیابی استرس گرمایی محیط کار محاسبه شد.
جهت بررسی بهتر شرایط جوی باید سه عامل شناخت، ارزیابی و کنترل را مدنظر داشت یعنی در ابتدا باید منابع تولید حرارت راشناخته و مورد ارزیابی قرار داده و سپس از آن راههای کنترلی موثر را در پیش گرفت.

منابع عمده تولید گرما:
- فرایندهای مختلف تولید - وسایل و ماشین آلات مختلف
- سیستم های روشنایی - شرایط جوی خارج از محیط کار
راههای تبادل گرمایی بدن با محیط اطراف :
1- متابولیسم (Metabulysm):
مقدار انرژی متابولیسیمی که در اثر فعالیت های مختلف در بدن تولید می گردد و به انرژی گرمایی تبدیل می شود و مقدار گرمایی که بدن برای سوخت و ساز در حالت استراحت مطلق نیاز دارد متابولیسم پایه گفته می شود که مقدار KG/h70-60 یا Kcol/min 1 است و هر چند فعالیت عضلانی بیشتر شود میزان متابولیسم افزایش
می یابد. میزان متابولیسم به سن، جنس ، نوع تعذیه کارگر و شرایط اقلیمی بستگی دارد.
2- تابش یا تشعشع (Radiation):
هنگامیکه دمای محیط اطراف بدن بالاتر یا پایین تر از دمای سطح پوست باشد بدن از طریق تشعشع از محیط گرما گرفته یا به محیط گرما پس می دهد. 70-60 درصد انتقال گرما از طریق تشعشع صورت می گیرد.
3- جابجایی (Convection):
یکی از فرایندهای اصلی انتقال گرما جابجایی طبیعی است که گرما میان شاره و سطح پوست انتقال می یابد.
4- تبخیر (Evaporation):
یکی دیگراز راههای انتقال گرما است که از نظر فیزیولوژیکی حائز اهمیت است و تنها راه انتقال حرارت است که پوست از این طریق با عرق کردن گرما از دست می دهد.
رابطه تبادل گرمایی بین فرد و محیط پیرامون بصورت زیر بیان می گردد.

M: میزان متابولیسم
R: میزان گرمای تابشی
C: میزان گرمای جابجایی
E: میزان گرمای از دست رفته از طریق تبخیر
S: میزان ذخیره گرمایی است اگر این مقدار برابر صفر باشد بین گرمای دریافت شده و دفع شده تعادل برقرار است و دمای بدن در حد 37 درجه سانتی گراد نگهداشته می شود ولی اگر مقدار S بالاتر از صفر باشد گرما در بدن جمع می شود استرس گرمایی ایجاد می گردد و اگر S زیر صفر باشد استرس سرمایی ایجاد می گردد.
عوامل محیطی موثر در شرایط جوی:
1. دما: کمیتی است نسبی که تعادل گرمایی یک سیستم را با سیستم دیگر نشان می دهد.
در واقع دما کمیتی است که میزان گرمی و سردی یک جسم یا محیط را نسبت به مبداء واحد اندازه گیری نشان می دهد در واقع دما عبارتست ازدرجه گرمی و سردی یک سجم. ؟؟ واحدهایی که برای اندازه گیری دما وجود دارد عبارتست از : درجه سانتی گراد ، درجه فارنهایت ، درجه کلوین یا مطلق و درجه رنگین
2- دما محیط : عبارتست از دمای هوا در یک محیط خاص که با دماسنج معمولی اندازه گیری می شود.
3- دمای تابشی : دمایی است که متناسب با گرمای تابشی از سطوح داغ بوده و با استفاده از دماسنج ؟؟؟ اندازه گیری می شود.
4- رطوبت: عبارتست از مقدارآب که به اشکال گوناگون بصورت بخار آب، قطرات ریز ابر ، تگرگ و بلورهای برف ویخ در هوایی که اطراف ما را احاطه نموده است وجود دارد.
5- رطوبت نسبی: عبارتست از خارج قسمت بخار آب یا تراکم بخار آب موجود در هوا به فشار بخار آب اشباع شده یا تراکم بخار آب در همان درجه حرارت و از رابطه زیر بدست می آید:

: فشار بخار آب در هوا
: فشار بخار آب اشباع در دمای محیط
: درصد رطوبت نسبی

6. فشار بخار آب :
عبارتست از فشار ناشی از وجود بخار آب در هوای اطراف، در صورتیکه بخار آب موجود در هوا به حالت اشباع درآید فشار بخار آب در آن درجه نیز به حداکثر فشار بخار آب تبدیل خواهد شد که فشار بخار آب اشباع شده نامیده می شود و مقدار آن را می توان از روی جداول مربوطه بدست آورد و برحسب میلی بار، میلی متر جیوه ویا اینچ جیوه سنجیده می شود.
7. سرعت جریان هوا :
عبارتست از حرکت مولکولهای هوا ارتباط پرفشار به نقاط کم فشار محیط. اختلاف فشار نیز ممکن است بدلیل تغییرات دما در دو نقطه بوجود آمده باشد و توسط دماسنج کاتا اندازه گیری می شود. در استاندارد سرعت جریان هوا در محیط کار بین 5/0 تا 1 متر بر ثانیه می باشد.
شاخص WBGT ( دمای ترگوی سان)
یکی از شاخصهای گرمایی ، شاخص WBGT (دمای تر گوسان) میباشد. این شاخص برای ارزیابی استرس گرمایی محیط کار مورد استفاده قرار می گیرد. و موسسه آن مجموع اثرات دمای محیط، رطوبت نسبی، دمای تشعشی و سرعت جریان هوا به صورت یک شاخص تعیین می گردد.
- برای محیط داخل کارگاه
- برای فضای باز خارج کارگاه
= دمای ترمحیط = دمای تشعشعی = دمای خشک محیط
برای اینکه WBGT بعنوان یک معیار قبول شود باید دو عامل را در نظر گرفته و اصطلاحاتی به شرح زیر انجام پذیرد:
1) نوع لباس
با توجه به میزان Clo لباس، اصطلاحات WBGT عبارتست از:
ACGIH (2001)
نوع لباس Clo عدد تصحیح WBGT
لباس کار نخی تابستانی 6/0 0
لباس کار یک لایه 0/1 5/3+
لباس کار دو لایه 4/1 5+
2) رطوبت نسبی
- اگر میزان رطوبت نسبی تا 25% باشد یک درجه سانتیگراد به دمای دماسنج تر طبیعی اضافه می کنیم سپس WBGT را محاسبه می کنیم.
- اگر رطوبت نسبی بین 50%-25% باشد 5/0 درجه سانتیگراد به دمای دماسنج تر طبیعی اضافه می کنیم سپس WBGT را محاسبه می کنیم.
- اگر رطوبت نسبی بالای 50% باشد همان عدد دماسنج تر طبیعی را مورد استفاده قرار می دهیم.
میزان WBGT در سه ناحیه سر، تنه و پا اندازه گیری می شود و سپس میانگین آن از طریق فرمول زیر محاسبه می شود.
4/ ((پا) WBGT + (شکم) 2 WBGT +(سر) WBGT) =
اگر کارگری در طول یک شیفت کاری در محیطهای مختلف کار کند، برای تعیین WBGT او از فرمول زیر استفاده می شود.

t : مدت زمانیکه فرد در محیط قرار دارد.
T: زمان کل شیفت کاری
بعد از محاسبه WBGT کارگر برای ارزیابی استرس گرمایی و مقایسه آن با شرایط استاندارد ابتدا باید میزان متابولیسم مصرفی فرد را بدست آوریم برای تعیین متابولیسم مصرفی از جدول (16-2) استفاده می کنیم در استفاده از این جدول برای تعیین میزان متابولیسم ابتدا نوع کار فرد را مشخص کرده و انرژی مصرفی آن را تعیین می کنیم. سپس به انرژی مصرفی برای انجام کار kCal/min1 که میزان متابولیسم پایه ا

دانلود با لینک مستقیم


دانلود مقاله پروژه کارآموزی بررسی مسائل بهداشت حرفه ای در کارخانه داروپخش

دانلودمقاله مسائل برنامه ریزی خطی

اختصاصی از زد فایل دانلودمقاله مسائل برنامه ریزی خطی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

 

 

مقدمه
برنامه‌ریزی خطی با بهینه‌سازی (ماکزیمم یا مینیمم) یک تابع خطی که از محدودیت‌های مساوی یا نامساوی یا ضمنی تشکیل شده است، سروکار دارد. مساله برنامه‌ریزی خطی را ابتدا جرج.بی.دانتزیک در سال 1947 ابداع کرد. اگرچه ال.دی.کانترویچ مساله‌ای از این نوع که با سازمان‌دهی و برنامه‌ریزی ارتباط پیدا می‌کرد را در سال 1939 فرمول‌بندی کرده بود، ولی کار او تا سال 1959 ناشناخته باقی ماند. بنابراین مبتکر اصلی برنامه‌ریزی خطی به طور کلی جرج دانتزیک معرفی شد.
در سال 1949 جرج.بی.دانتزیک «روش سیمپلکس» را برای حل برنامه‌ریزی خطی به چاپ رساند. از آن زمان به بعد افراد زیادی به روش‌های بسیار متعددی از جمله بسط و توسعه نظری، دیدگاه محاسباتی و بکارگیری کاربردهای جدید آن، در این حوزه وارد شدند. روش سیمپلکس به دلایل:
1. توانایی مدل‌بندی مسائل مهم و پیچیده مدیریتی؛
2. توانمندی حل مسائل در مدت زمان معقول در برنامه‌ریزی خطی کاربردهای وسیعی دارد.

مدل‌بندی و مثال‌های برنامه‌ریزی خطی
به طول کلی مراحل مهمی که یک تیم تحقیق در عملیات بایستی طی نماید، عبارتند از:
1. تعریف مساله
2. ساختن مدل
3. حل مدل
4. معتبر بودن مدل
5. اجرای نتیجه‌ نهایی «اتخاذ تصمیم»
مهمترین نوع از انواع مدل‌های تحقیق در عملیات، مدل ریاضی می‌باشد. در نوشتن این نوع مدل‌ها، فرض بر این است که متغیرها کمیت‌پذیرند. بنابراین علائم ریاضی را جهت نمایش متغیرها بکار می‌رود که بوسیله توابع ریاضی به هم مربوط می‌شود و مدل به وسیله الگوریتم مناسبی حل می‌شود.
ساختار مدل ریاضی
1. متغیرهای تصمیم
2. محدودیت‌ها «قیدها»
3. تابع هدف
انواع مدل‌های ریاضی که در «R» (تحقیق در عملیات) استفاده می‌شود:
1. مدل برنامه‌ریزی خطی
2. مدل برنامه‌ریزی پویا
3. مدل صف
4. مدل کنترل موجودی‌ها
5. مدل شبیه‌سازی
برنامه‌ریزی خطی یک مدل ریاضی برای تحقیق در عملیات است.
مساله
1. یک کارخانه می‌خواهد برنامه‌ای برای تولید وسایل آشپزخانه داشته باشد. برای ساختن این وسایل کارخانه به داده خام و نیروی انسانی نیازمند است و می‌خواهد سه نوع کالا از نوع A, B و C تولید کند. اطلاعات داده شده در جدول زیر در اختیار کارخانه می‌باشد. حداکثر در روز می‌توان 200 کیلوگرم ماده خام تهیه نموده و حداکثر نیروی انسانی موجود 150 نفر ساعت در روز می‌باشد. مدیریت کارخانه می‌خواهد طوری تصمیم بگیرد که بیشترین سود را داشته باشد. مساله را به صورت برنامه‌ریزی خطی فرموله کنید.
C B A
6 3 7 کارگر «نفر ساعت»
5 4 4 ماده خام «کیلوگرم»
3 2 4 سود حاصل از فروش «دلار»

 

تعداد واحدهای کالای نوع A xC

 


:متغیرهای تصمیم
تعداد واحدهای کالای نوع B xB
تعداد واحدهای کالای نوع C xA

 


محدودیت مربوطبه نیروی انسانی 7xA+3xB+6xC≤150

:محدودیت‌ها
محدودیت مربوط به ماده خام 4xA+4xB+5xC≤200
محدودیت xA+xB+xC≥0

 

Max Z=4xA+2xB+3xC: تابع هدف «ماکزیمم سود»
مرتب کردن: اول تابع هدف و بعد قیدها
7xA+3xB+6xC≤0
S.T. 4xA+4xB+5xC≤0
xA, xB, xC≥0
2. یک کارخانه کاغذسازی سه سفارش برای تهیه توپ‌های کاغذی «مشابه توپ پارچه» که طول و عرض آنها در جدول زیر داده شده است، دریافت می‌کند. در این کارخانه توپ‌های کاغذی در دو عرض استاندارد 10 دسی‌متر و 20 دسی‌متر تولید می‌شود که باید به اندازه‌هایی که در سفارش‌ها مشخص شده، بریده شوند. برای طول توپ‌های استاندارد محدودیتی نیست، زیرا از لحاظ علمی، توپ‌های با طول محدود می‌توانند به هم وصل شوند و توپ‌های موردنظر را بوجود آورند. به فرم برنامه‌ریزی خطی فرموله کنید.
طول (دسی‌متر) عرض (دسی‌متر) شماره سفارش
10000 5 1
30000 7 2
20000 9 3
حل: هدف عبارت است از تعیین آن طرح برش که ضمن کمینه ساختن ضایعات برش تقاضای موردنظر را برآورده سازد.
20dm 10dm
x26 x25 x24 x23 x22 x21 x13 x12 x11 عرض سفارش
0 0 1 2 2 4 0 0 2 5
0 1 2 0 1 0 0 1 0 7
2 1 0 1 0 0 1 0 0 9
2 4 1 1 3 0 1 3 0 عرض ضایعات

 

x12: کاغذ اول برش 2
x21: کاغذ دوم برش 1
متغیرهای تصمیم xij≥0
J=1,2,3,…,6 i=1,2
xij: طول کاغذ iام با استفاده از برش jام؛
S1: کاغذی که عرض آن 5dm و مازاد بر نیاز؛
S2: کاغذی که عرض آن 7dm و مازاد بر نیاز؛
S3: کاغذی که عرض آن 9dm و مازاد بر نیاز؛
فرموله کردن مساله:
2xu+4x21+2x22+2x23+2x24-S1=10000
x12+x22+x24+x25-S2=30000
x13+x23+x25+x26-S3=20000
تابع هدف «مینیمم ضایعات»
Min Z: 3x12+ x13+ 3x22+ x23+ x24+ 4x25+ 2x26+5S1+7S2+9S3
مرتب کردن:
Min Z: 3x12+ x13+ 3x22+ x23+ x24+ 4x25+ 2x26+5S1+7S2+9S3
2x11+ 4x21+ 2x22+ 2x23+ x24-S1=10000
S.T. x12+ x22+ x24+ x25-S2=30000
x13+ x23+ x25+ x26-S3=20000
xij≥0, i=1.2, j=1, 2, …, 6
3. کشاورزان یک منطقه زراعی تصمیم دارند که عملیات کاشت، داشت و برداشت را به شکل تعاونی انجام دهند تا از قابلیت‌های دیگر و امکانات دولتی استفاده کنند و تولید جمعی را افزایش دهند. این منطقه از سه مزرعه تشکیل شده است. دو عامل زمین و آب امکانات کاشت این مزارع را محدود می‌کند که اطلاعات مربوط به آب و زمین قابل کشت در جدول زیر آمده است:
آب موجود (هزار مترمکعب) زمین قابل کشت (هکتار) مزرعه
600 400 1
800 600 2
375 300 3

 

محصولات مناسب کشت در این منطقه زراعی عبارت است از:
چغندرقند، پنبه و ذرت. میزان عملکرد در هکتار و آب مورد نیاز این سه محصول با یکدیگر متفاوتند. به علاوه برای رسیدن به ترکیب مناسب از سه محصول کاشت هم محصول نمی‌توانند از یک مقدار مشخص بیشتر باشد. این اطلاعات در جدول زیر آمده است:
سود حاصل از فروش (هکتاری) مصرف آب در هکتار (هزارمترمربع) حداکثر کشت (هکتار) محصول
400 3 600 چغندرقند
3 2 500 پنبه
100 1 325 ذرت
کشاورزان توافق کردند که نسبت زمین کاشته شده به زمین موجود برای هر سه مزرعه مساوی باشد، اما محدودیتی در مورد ترکیب کشت محصولات در هر یک از سه مزرعه وجود ندارد. اکنون می‌خواهیم با توجه به محدودیت‌های فوق، میزان سود جمعی را ماکزیمم کنیم. مساله را به فرم برنامه‌ریزی خطی فرموله کنید.
حل:
xij: زمین کاشته شده از محصول iام در مزرعه jام.
ذرت پنبه چغندرقند زمین
x13 x12 x11 1
x23 x22 x21 2
x33 x32 x31 3
تابع هدف:
Max Z: 400(x11+ x12+x13) + 300 (x21+ x22+ x23) + 100 (x31+ x32+ x33)
قید مربوط به زمین قابل کشت:

 

x11+ x12+ x13≤400
x21+ x22+ x23≤600
x31+ x32+ x33≤300
قید مربوط به آب موجود
3x11+ 2x12+x13≤600
3x21+ 2x22+ x23≤800
3x31+ 2x32+ x33≤375
قید مربوط به حداکثر کشت
x11+ x21+ x31≤600
x12+ x22+ x32≤500
x13+ x23+ x33≤325

 

قید مربوط به توافق تساوی
(x11+ x12+x13)/400=(x11+ x21+ x31)/600
(x11+ x12+x13)/400=(x31+ x32+ x33)/300
(x21+ x22+ x23)/600=(x31+ x32+ x33)/300
xij ≥ 0
4. یک کارخانه تولیدی 5 ماشین رنگ‌کاری و یک ماشین پرس دارد که این ماشین‌ها برای ساختن دو نوع محصول A و B بکار برده می‌شوند.

با ترکیب یک واحد از A و یک واحد از B یک محصول جدید بدست می‌آید که محصول نهایی C نام دارد. بهره‌دهی «راندمان» هر کدام از ماشین‌ها برای محصول A و B در جدول زیر داده شده است:
رنگ کاری (دقیقه) پرس (دقیقه) محصول
20 3 A
15 5 B

 

صاحب کارخانه می‌خواهد توازنی روی بار ماشین‌ها داشته باشد. به این صورت که هیچ کدام از ماشین‌ها، «رنگ‌کاری و پرس» در روز نیم ساعت بیش از دیگر ماشین‌ها کار نکرده باشد. فرض بر این است که کار انجام شده در ماشین پرس به طور یکنواخت به ماشین‌های دیگر برای رنگ‌کاری داده می‌شود. هدف مدیر کارخانه در مدت 8 ساعت کار روزانه، ماکزیمم کردن محصولات C می‌باشد. مساله را به صورت برنامه‌ریزی خطی فرموله کنید.
حل:
متغیرهای تصمیم:
xA≥0 A تعداد محصول نوع
xB≥0 B تعداد محصول نوع
xC≥0 C تعداد محصول نوع
محدودیت مربوط به پرس:
3xA+5xB ≤ 8/60=480
محدودیت مربوط به رنگ‌کاری:
(20xA+15xB)/5 ≤ 480  4xA+3xB ≤ 480
محدودیت مربوط به کار نکردن بیش از نیم ساعت:
|(3xA+5xB)-(4xA+3xB)| ≤ 30  |-xA+2xB|≤30
 -xA+2xB≤30
-xA+2xB≥-30 *(-) xA-2xB≤30
xA و xB وابسته به xC = min{xA,xB}  xC≤xA  xC-xA≤0
xC≤xB  xC-xB ≤0
مرتب کردن:
تابع هدف : Max Z = xC
S.T:
3xA+5xB ≤ 480
4xA+3xB ≤ 480
-xA+2xB ≤ 30
xA-2xB ≤ 30
xC-5xA ≤ 0
xC-xA ≤ 0
xA,xB,xC ≥ 0
5. یک شرکت تولید کننده تلویزیون تصمیم دارد تلویزیون سیاه و سفید و رنگی تولید کند. ارزیابی بازار نشان می‌دهد که حداکثر می‌توان 1000 تلویزیون رنگی و 4000 تلویزیون سیاه و سفید در ماه فروش داشت. ماکزیمم تعداد نفر ـ ساعت موجود در هر ماه 50000 است. یک تلویزیون رنگی 20 نفر ـ ساعت و یک تلویزیون سیاه و سفید 15 نفر ـ‌ ساعت وقت می‌گیرد. سود حاصل از تلویزیون رنگی و سیاه سفید به ترتیب 60 و 30 دلار است. می‌خواهیم تعداد تلویزیون‌هایی را پیدا کنیم که شرکت باید از هر نوع تولید کند تا سود آن ماکزیمم شود. مساله را فرمول‌بندی کنید.
حل: xi: تعداد تلویزیون‌های نوع iام که باید تولید شوند.
x1: تعداد تلویزیون‌های رنگی x2: تعداد تلویزیون‌های سیاه و سفید
مرتب کردن مساله
Max Z: 60x1 + 30x2
20x1+15x2≤50000
x1 ≤ 1000
x2 ≤ 4000
x1, x¬2 ≥ 0
6. یک مدیر تولید زمان‌بندی سه محصول روی چهار ماشین را برنامه‌ریزی می‌کند. هر محصول می‌تواند با هر ماشین تولید شود. هزینه تولید هر واحد (بر حسب دلار) چنین است:
4 3 2 1 ماشین
محصول
7 5 4 4 1
6 5 7 6 2
11 8 10 12 3
زمان لازم (بر حسب ساعت) برای تولید هر واحد محصول در هر ماشین در جدول زیر آمده است.
4 3 2 1 ماشین
محصول
2/0 2/0 25/0 3/0 1
25/0 2/0 3/0 2/0 2
5/0 6/0 6/0 8/0 3
فرض کنید که 4000، 5000 و 3000 واحد از محصولات مورد نیاز است و نیز ماشین ـ ساعت موجود به ترتیب 1500، 1200، 1500 و 2000 باشد. مساله را به صورت یک برنامه خطی فرمول‌بندی کنید.
حل:
xij: تعداد محصول iام که توسط ماشین jام باید تولید گردد.
Min Z: 4x11+ 4x12+ 5x13 +7x14+ 5x23+ 6x24 +12x31+ 10x32+ 8x33+ 11x34
محدودیت زمانی هر ماشین:
0.3x11+ 0.2x21+ 0.8x31≤1500
0.25x12+ 0.3x22 +0.6x32≤1200
0.2x13+ 0.2x23+ 0.6x33≤1500
0.2x14+ 0.25x24+ 0.5x34≤2000
محدودیت تولید هر محصول
x11+ x12+x13+x14=4000
x21+ x22 +x23 +x24=5000
x31 +x32 +x33 +x34=3000
xij≥0
i=1, 2, 3, j=1, 2, 3, 4
1-3 حل هندسی مساله‌ها
مثال: مساله برنامه‌ریزی خطی زیر را به روش هندسی «ترسیمی» حل کنید.
Max Z: 3x1+5x2
1) x1≤4
2) 2x2≤12
S.T: 3) 3x1+2x2≤18
4) x¬1≥0
5) x2≥0
Z=3i+5j (/2) 3/2i+5/2j

 


نقطه A از برخورد 2 و 3:
x2=6
3x1+2x2=18, → x1=2 A=|2, 6 ZA=36
نقطه B از برخورد 1 و 3:
x1=4
3x1+2x2=18, → x2=3 B=|4, 3 ZB=27
نقطه C از برخورد 2 و 4:
x2=6
x1=0 C=|0, 6 ZC=30
نقطه A جواب است.
مثال: مساله برنامه‌ریزی خطی زیر را به روش هندسی حل کنید.
Max Z: 2x1+3x2
1) x1+x2≤2
S.T 2) 4x1+6x2≤9
3) x1, 4) x2≥0

 

 

 


نقطه A از برخورد 2 و 3:
4x1+6x2=9
x1=0 → x2=3/2 A|0, 3/2 ZA=9/2
نقطه B از برخورد 1 و 2
x1+x2=2 → x1=3/2
4x1+6x2=9 → x2=1/2 B|3/2, 1/2 ZB=9/2
نقاط A و B هر دو جواب هستند.
2-1 فضای اقلیدسی

ترکیبات خطی
بردای را ترکیب خطی از بردارهای a1, a2, …, ak گوییم هرگاه

به علاوه این ترکیب را به ترکیب آنین گویند. اگر علاوه بر موارد بالا داشته باشیم:

زیرفضای خطی
مجموعه را یک زیرفضای خطی En گویند اگر:

و همینطور را یک فضای آنین En گویند اگر:

استقلال خطی بردارها
بردارهای را مستقل خطی گوییم اگر:

به علاوه بردارها وابسته خطی هستند اگر مستقل نباشند. یعنی:

مجموعه مواد
مجموعه که یک مجموعه مواد برای En را بتوان ترکیب خطی از اعضای مجموعه مولد نوشت.

 

 

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   114 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید


دانلود با لینک مستقیم


دانلودمقاله مسائل برنامه ریزی خطی

دانلود مقاله مسائل اجرائی بتن سبکدانه سازه ای

اختصاصی از زد فایل دانلود مقاله مسائل اجرائی بتن سبکدانه سازه ای دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

 

بسیاری از اصول اجرائی حاکم بر بتن ریزیهای معمولی در بتن ریزی با بتن سبــکدانه سازه ای کماکان از اهمیت برخوردار است . مسلما" در بتن های غیر سازه و سبکدانه بسیاری از نکات مورد نظر نمیتواند با اهمیت تلقی شود و عدم رعایت برخی قواعد تا آنجا که به وزن مخصوص بتن ریخته شده لطمه نزند و آنرا بالا نبرد با اهمیت تلقـــی نمیشـــود.
اصل پیوستگی و تدوام در بتن ریزی ( عدم ایجاد درز سرد ) ، اصل عدم گیرش یا نزدیکی به گیرش در بتن قبل از ریختن و تراکم ، اصل عدم جدا شدگی مواد (نا همگنی ) بتن ، اصل رعایت دمای مناسب بتن ریزی ، اصل عدم آلودگی بتن به مواد مضر ، اصل رعایت تراکم صحیح ، اصل رعایت پرداخت صحیح سطح بتن ، اصل انتخاب صحیح اسلامپ با توجه به وضعیت قطعه و وسایل تراکمی موجود ، اصل رعایت و بکارگیری نسبت ها و مقادیر صحیح مصالح و پرهیز از مصرف مواد نا مناسب ، و در نهایت اصل عمل آوری صحیح و قالب برداری به موقع و با دقت همواره در این نوع بتن ریزیها مانند بتن های معمولی از اهمیت برخوردار می باشد .

 


استفاده از مواد مناسب و نسبت های صحیح :

 


بکار گیری مواد و مصالح مناسب طبق مشخصات پروژه ، رعایت مصرف سیمان تازه و غیر فاسد از نوع مورد نظر و مطابق با استاندارد مورد قبول کاملا" مهم می باشد . توزین یا پیمانه کردن دقیق و صحیح مصالح مصرفی طبق طرح اختلاط ارائه شده از اهمیت برخوردار است . بهتر است مصالح سنگی مصرفی به ویژه سبکدانه در شرایطی قرار گیرد که نوسانات رطوبتی اندکی داشته باشد . برای مثال خوبست بدانیم لیکاهای موجود در ایران میتواند تا بیش از 30 درصد آب را در خود جذب و نگهداری کند . بنا براین بین سنگدانه کاملا" خشک و کاملا" اشباع تفاوت فاحشی وجود دارد و میتواند بر اسلامپ حاصله و نسبت آب به سیمان و در نتیجه به مقاومت و دوام بتن سبکدانه سازه ای اثر چشمگیری باقی گذارد . بهر حال اگر بدانیم مثلا" سنگدانه های ما حدود 5 درصد رطوبت دارد میتوانیم مقدار آب مصرفی را تنظیم نمائیم تا به طرح اختلاط مورد نظر دست یابیم .
باید دانست مشکل بزرگ تولید بتن سبکدانه همین تغییر رطوبت است و لذا کنترل نسبت آب به سیمان در این بتن ها مشکل می باشد و حتی مانند بتن های معمولی نیز نمیتوان با کنترل اسلامپ به نتیجه مورد نظر رسید .

 

انتخاب اسلامپ صحیح :

 


مانند بتن های معمول انتخاب اسلامپ میتواند مهم باشد . از نظر جدا شدگی ، آب انداختن ، رسیدن به تراکم مورد نظر با توجه به ابعاد قطعه ، طرز قرارگیری ، وضعیت درهمی میلگردها ، وسایل تراکمی موجود قابل تأمین این انتخاب کاملا" معنا دار و با اهمیت است . به دلیل سبکی سنگدانه ها بویژه سبکدانه های درشت احتمال جدا شدگی در بتن شل افزایش می یابد . لذا اسلامپ های بیش از ده سانتی متر ابدا" مطلوب نیست مگر اینکه بتن پر عیاری داشته باشیم ، همچنین با وجود موادی مانند میکرو سیلیس ممکنست این جدا شدگی به حداقل برسد .
بنا براین اگر قرار باشد بتن سبکدانه پمپی با اسلامپ 10 تا 15 سانتی متر را داشته باشیم عیار سیمان باید از حدود 400 کیلو در متر مکعب فراتر رود . در حالیکه اگر اسلامپ کمتر باشد حداقل عیار سیمان در ACI برابرkg/m3 335 مطرح شده است . در حالات عادی اسلامپ های 5 تا 8 سانتی متر برای بتن سبکدانه غیر پمپی و اسلامپ 7 تا 10 سانتی متر برای بتن سبکدانه پمپی مطلوب تلقی میشود بدون اینکه این اعداد جنبه آئین نامه ای داشته باشد .
تغییرات اسلامپ در طول اجراء در بتن سبکدانه بسیار جدی است . در بتن های معمولی نیز این پدیده به چشم میخورد بویژه وقتی سنگدانه های درشت خیلی خشک باشند ممکن است حتی در طول 15 دقیقه پس از ساخت شاهد افت جدی در اسلامپ باشیم . در بتن سبکدانه این امر به شدت وجود دارد . فرض کنید اگر در طول 15 تا 30 دقیقه جذب آب سبکدانه 5 تا 10 درصد فرض شود و فقط سبکدانه درشت به میزان 300 کیلو داشته باشیم 15 تا 30 کیلو آب را جذب می کند که کاهش اسلامپ 6 تا 15 سانتی متر را میتوان شاهد بود . اگر قرار باشد طول مدت حمل و ریختن و تراکم زیاد باشد کاملا" دچار مشکل میشویم . همچنین در بتن های پمپی ، این کاهش و افت در اسلامپ مسئله ساز است . بنا براین سعی میشود که چنین پروژه هائی حتی الامکان از 24 ساعت قبل از ساخت بتن ، سبکدانه ها را خیس کرد (Presoaking ) تا آب قابل ملاحظه ای را جذب نماید و پس از اختلاط بتن شاهد افت اسلامپ زیادی نباشیم . این خیس کردن ممکن است حتی از سه روز قبل شروع شود ادامه یابد . خیس کردن سنگدانه ممکنست با آب پاشی تحت فشار و بصورت بارانی باشد و یا از سیستم خلاء برای نفوذ سریعتر آب به داخل سبکدانه استفاده شود که در ایران روش ساده اول معمولتر و عملی تر می باشد . ریختن آب و سبکدانه در مخلوط کن و اضافه کردن سیمان و غیره پس از مدتی تأخیر میتواند به افت اسلامپ کمتر منجر شود .
میزان جذب آب سبکدانه ها علاوه بر زمان تابع میزان آب موجود در آن ( رطوبت اولیه ) نیز می باشد که پیش بینی جذب آب را در مدت معین دشوار می کند مگراینکه قبلا" آزمایشهائی را با رطوبت اولیه موجود انجام داده باشیم .
اسلامپ های کمتر از 5 سانتی متری نیز کار تراکم را با مشکل مواجه می سازد و فضای خالی زیادی را در بتن بهمراه دارد . بسیاری از تحقیقات نشان داده اند مقاومت و دوام بتن های سبکدانه که با سبکدانه خشک ساخته شده اند بهتر از وقتی است که از سبکدانه قبلا" خیس شده یا اشباع شده استفاده گشته است .

 


اصل رعایت دمای مناسب :

 


حداقل و حداکثر دمای مجاز و مطلوب در أئین نامه ها مشخص شده است . رعایت این امر برای بتن سبک سازه ای و با دوام بشدت ضروری است و از این نظر تفاوتی با بتن معمولی وجود ندارد . حداقل دمای مجاز 5+ درجه سانتی گراد و حداقل دمای مطلوب 10+ درجه سانتی گراد است . حداکثر دمای مجاز معمولا" 32-30 درجه سانتی گراد تا هنگام گیرش می باشد و بهتر است از این حد فاصله معقولی را داشته باشیم . در هوای سرد و گرم که بتن با دمای مناسب تولید می شود نباید در حین اجرا آنقدر تأخیر و معطلی بوجود آورد که با تبادل گرمائی ، دمای مطلوب از دست برود .

 


اصل همگنی ( عدم جداشدگی ) :

 


اصول جداشدگی و عوامل مؤثر بر آن برای بتن سبکدانه همچون بتن معمولی است ، اما برای بتن سبکدانه یک عامل دیگر یعنی اختلاف در چگالی ذرات و خمیر سیمان یا ملات میتواند به جداشدگی منجر گردد . عوامل جداشدگی میتوانند داخلی باشند که صرفا" استعداد جداشدگی را بوجود می آورند و یا عامل خارجی باشند که مربوط به اجرا هستند و استعداد را شکوفا می کنند . از عوامل داخلی بالا رفتن حداکثر اندازه سبکدانه می باشد که معمولا" باعث جداشدگی میگردد و بهتر است حداکثر اندازه سبکدانه برای بتن سازه ای به 20 میلی متر محدود شود و توصیه می گردد تا از حداکثر اندازه 15 – 12ر میلی متر استفاده شود . جالب است بدانیم معمولا" با افزایش حداکثر اندازه ، چگالی حجمی خشک ذرات سبکدانه درشت کاهش می یابد و از این نظر نیز امکان جداشدگی را قوت می بخشد .
بالا رفتن اسلامپ به افزایش استعداد جداشدگی منجر می شود . کاهش میزان عیار سیمان و مواد سیمانی و چسباننده میتواند بشدت باعث افزایش استعداد جداشدگی گردد . اختلاف وزن مخصوص ( چگالی ) ذرات سبکدانه با خمیر سیمان و یا اختلاف چگالی ذرات ریزدانه و درشت دانه به بالا رفتن استعداد جداشدگی منجر می گردد . بالا رفتن نسبت آب به سیمان به افزایش پتانسیل جداشدگی می انجامد . درشت تر شدن بافت دانه بندی سنگدانه ها معمولا" امکان جداشدگی را افزایش می دهد . وجود مواد ریز دانه و چسباننده مانند پوزولان و میکروسیلیس و سرباره ها می تواند باعث کاهش استعداد جداشدگی بتن سبکدانه گردد ، همچنین بکارگیری مواد حبابزا و ایجاد حباب هوا میتواند جداشدگی و آب انداختن را کاهش دهد ضمن اینکه روانی و کارآئی مورد نظر تأمین میگردد .
از عوامل خارجی می توان حمل نامناسب ، ریختن غلط ، استفاده از شوت های طولانی و یا شیب نامطلوب ، برخورد بتن با قالب و میلگردها ، ریختن بتن از ارتفاع زیاد بدون لوله و قیف هادی و یا بدون پمپ معمولا" به جداشدگی منجر میشود . بخاطر حساسیت جداشدگی در این بتن ها باید دقت بیشتری را اعمال نمود . باید دانست نتیجه جداشدگی در بتن سبکدانه نیز از نظر مقاومتی و دوام بمراتب حادتر و مضرتر از بتن معمولی است .

 


اصل عدم آلودگی بتن به مواد مضر :

 


در طول حمل و ریختن و تراکم نباید مواد مضر اعم از مواد ریزدانه رسی ( گل و لای ) ، مواد شیمیایی شامل چربی ها و مواد قندی یا انواع مختلف نمکها و آب شور و غیره با بتن مخلوط شود . مخلوط شدن موادی همچون گچ نیز توجیه ندارد . بهرحال در این رابطه هیچ تفاوتی بین بتن معمولی و سبکدانه سازه ای وجود ندارد .

 

 

 

 

 


اصل عدم کارکردن با بتن در مرحله گیرش :

 


اگر عملیات بتن ریزی با بتنی که در مرحله گیرش است انجام گیرد مقاومت و دوام آن بشدت کاهش می یابد و نفوذپذیری آن زیاد میشود . از این نظر بتن مانند ملات گچ زنده است که اگر آن را مرتبا" بهم بزنیم و ورز دهیم تبدیل به ملات گچ کشته میشود که بشدت کم مقاومت و کم دوام است ، هرچند گیرش آن به تأخیر می افتد و یا اصلا" خود را نمی گیرد و صرفا" خشک می شود . بهرحال نباید بتن را در هنگامی که در شرف گیرش است مخلوط نمود و یا ریخت و متراکم کرد . از این نظر بین بتن سبکدانه و بتن معمولی اختلافی احساس نمی گردد .
مسلما" در هوای گرم و یا بتن با دمای زیاد ، گیرش زودتر حاصل میشود . زمان گیرش تابع نوع سیمان ( جنس و ریزی ) ، نسبت آب به سیمان و وجود مواد افزودنی می باشد . برای افزایش زمان گیرش و ایجاد مهلت برای عملیات اجرائی می توان از بتن خنک ، کار در هنگام خنکی هوا یا شب ، سیمانهای کندگیر کننده استفاده نمود .

 


اصل پیوستگی و تداوم بتن ریزی ( عدم ایجاد درز سرد در بین لایه ها ) :

 


اگر در هنگام بتن ریزی به هر علت ، لایه زیرین قبل از ریختن و تراکم لایه روئی گیرش خود را انجام داده باشد درز سرد Cold Joint بوجود می آید . در این رابطه فرقی بین بتن سبکدانه و معمولی وجود ندارد . باید با تجهیز مناسب کارگاه ، افزایش توان تولید و حمل در ریختن و تراکم بتن ، افزایش زمان گیرش بتن و یا ایجاد درزهای اجرائی مناسب و کاهش سطح بتن ریزی و یا کاهش ضخامت لایه ها امکان ایجاد درز سرد را به حداقل رساند .

 

 

 

 

 

 

 

تراکم صحیح بتن سبکدانه :

 


از آنجا که بتن های سبکدانه بشدت در معرض جدا شدگی هستند ، تراکم با قدرت زیاد و یا مدت بیش از حد مشکلات جدی را بوجود می آورد . به محض اینکه احساس می نمائیم که شیره یا سنگدانه ها شروع به روزدن می نمایند باید تراکم را قطع کرد . لرزش ، بیش از فشار و ضربه میتواند موجب جدا شدگی گردد.
به هر حال باید کاملا" هوای بتن خارج و فضای خالی به حداقل برسد تا مقاومت و دوام کافی ایجاد گردد.

 

 

 

 

 

پرداخت سطح بتن سبکدانه :

 


آب انداختن بتن همواره مشکل بزرگی در پرداخت نهائی سطح بتن می باشد و این امر اختصاص به بتن سبکدانه ندارد . خوشبختانه به دلیل جذب آب تدریجـــی توسط سبکدانه ها ، آب انداختن میتواند به کمترین مقدار برسد اما اگر سبکدانه ها قبل از اختلاط کاملا" اشباع شده باشد امکان آب انداختن بیشتر می گردد . کم بودن عیار سیمان و مواد چسباننده سیمانی ، فقدان مواد ریزدانه ، عدم وجود حباب هوا در بتن ، درشتی بافت دانه بندی ، افزایش حداکثر اندازه سبکدانه ، گردگوشه گی سنگدانه ها و بافت صاف سطح سنگدانه ، بالا بودن اسلامپ ، زیادی نسبت آب به سیمان و ... میتواند موجب افزایش آب انداختن شود .
وقتی بتن آب می اندازد باید اجازه داد آب تبخیر گردد و اگر تبخیر به سرعت میسر نمی گردد یا نگران گیرش هستیم باید سعی کنیم آب روزده را با وسیله مناسبی ( گونی یا اسفنج ) از سطح پاک نمائیم و سپس سطح را با ماله چوبی و بدنبال آن با ماله فلزی یا لاستیکی صاف کنیم .
عدم رعایت این نکات موجب افزایش نسبت آب به سیمان در سطح و کاهش مقاومت و دوام و افزایش نفوذپذیری بتن سطحی می گردد .
عمل آوری بتن و سبکدانه :

 


هر چند عمل آوری رطوبتی و حرارتی بتن سبکدانه با بتن معمولی تفاوت چندانی ندارد اما اعتقاد بر این است که سبکدانه ها بعلت پوکی و تخلخل و جذب آب میتوانند در صورت فقدان عمل آوری رطوبتی از ناحیه اجرا کنندگان ، بخشی از آب خود را در اختیار خمیر سیمان قرار دهند و توقف شدیدی در هیدراسیون سیمان رخ ندهد . این امر را عمل آوری داخلی بتن سبکدانه می گویند .

 


کنترل کیفی بتن سبکدانه :

 


کنترل کیفی بتن سبکدانه شامل بتن تازه و سخت شده است . کنترل روانی ، وزن مخصوص و هوای بتن از مهمترین کنترلهای بتن تازه است . استفاده از آزمایش اسلامپ ، میز آلمانی ( روانی ) و درجه تراکم برای این بتن ها پیش بینی شده است . وزن مخصوص بتن تازه سبکدانه متراکم معمولا" کنترل می شود و در آئین نامه های مختلف اختلاف 2 تا 3 درصد مجاز شمرده میشود ( نسبت به طرح اختلاط ) . هوای بتن را برای بتن سبکدانه نمیتوان بکمک روش فشاری بدست آورد و حتما" باید از روش حجمی بهره گرفت . برای بتن سبکدانه سخت شده ، وزن مخصوص ، مقاومت فشاری ، کششی خمشی و نفوذپذیری ، جذب آب ، جذب موئینه و آزمایشهای دوام در برابر خوردگی قابل کنترل است .
وزن مخصوص بتن سخت شده سبکدانه بصورت اشباع و خشک اندازه گیری میشود و گاه بجای خشک کردن از جمع زدن مقادیر اجزاء در هر متر مکعب و افزودن مقداری رطوبت ثابت به آن ، وزن مخصوص بتن سخت شده را بدست می آورند .
برای تعیین مقاومت فشاری و سایر پارامتر ها تفاوت چندانی بین بتن سبکدانه و معمولی وجود ندارد و شباهت جدی و کامل بین آنها وجود دارد . بهرحال ممکنست در مواردی نتایج حاصله در مقایسه با بتن های معمولی گمراه کننده باشد . مثلا" اگر جذب آب بتن سبکدانه را بصورت درصد وزنی گزارش کنیم و آنرا با جذب آب بتن معمولی مقایسه نمائیم دچار اشتباه میشویم و لذا توصیه میشود جذب آب بتن بصورت درصد حجمی گزارش گردد .

 

 

 

بتن فاقد ریزدانه ( Concrete finez – No ) :

 


اگر سنگدانه های درشت تک اندازه را با سیمان و آب مخلوط کنیم و در قالب بدون تراکم بریزیم بتن فاقد ریزدانه و متخلخل بدست می آید که از وزن مخصوص کمتری نسبت به بتن معمولی برخوردار خواهد بود . اگر چگالی سنگدانه ها در حدود معمولی باشد وزن مخصوص بتن فاقد ریزدانه حدود 1600 تا kg/m3 2000 بدست می آید اما اگر از سبکدانه درشت استفاده نمائیم ممکنست وزن مخصوص بتن حاصله از kg/m3 1000 کمتر شود ( حتی تا حدود kg/m3 650 ) . بهرحال در هر مورد بتن مورد نظر سبک یا نیمه سبک تلقی می شود اما اگر سنگدانه معمولی استفاده شود نمیتوان آنرا بتن سبکدانه دانست .
مسلما" اگر سنگدانه تک اندازه بکار نرود و حاوی ذرات ریز تا درشت باشد وزن مخصوص بتن حاصل نیز زیاد خواهد شد . سنگدانه درشت مصرفی باید 20-10 میلی متر باشد و 5 درصد ذرات درشتر و 10 درصد ذرات ریزتر در این نوع سنگدانه تک اندازه (Singl Size) مجاز است اما بهرحال نباید ذرات ریزتر از 5 میلی متر در آن مشاهده گردد . سنگدانه درشت بهتر است پولکی و کشیده و یا بسیار تیزگوشه نباشد . سنگدانه های گرد گوشه یا نیمه شکسته برای تولید این بتن ارجح است .
ساختار بتن فاقد ریزدانه دارای تخلخل ظاهری است و حفرات موجود در بتن با چشم براحتی دیده می شود که در این مجموعه خمیر سیمان باید صرفا" تا حد امکان سنگدانه ها را بهم چسباند و از پر کردن فضاها با خمیر سیمان پرهیز شود زیرا وزن مخصوص بالا خواهد رفت . وجود خمیر سیمان با ضخامت حدود 1 میلی متر بر روی سنگدانه ها کاملا" مناسب است .
اگر سنگدانه معمولی بکار رود معمولا" مقدار شن اشباع تک اندازه بین 1400 تا 1750 کیلوگرم می باشد . حجم اشغالی ذرات شن در حدود 550 تا 700 لیتر در هر متر مکعب است . وزن سیمان مصرفی بین 75 تا 150 کیلو در متر مکعب یا بیشتر است که حجم آن حدود 25 تا 50 لیتر می باشد . معمولا" نسبت آب به سیمان مصرفی 4/0 تا 5/0 می باشد که افزایش آن می تواند به شلی خمیر سیمان و روانی آن منجر شود که موجب جداشدگی و پرشدن خلل و فرج می گردد و بتن مورد نظر حاصل نمی شود . با کاهش نسبت آب به سیمان چسبندگی لازم بوجود نمی آید و از نظر اجرائی دچار مشکل می شویم . نسبت وزنی سیمان به سنگدانه تا می باشد . همانطور که از محاسبات فوق بر می آید فضای خالی این بتن ( پوکی ) بین 25 تا 40 درصد می باشد و ابعاد این فضاها نیز بزرگ است درصد جذب آب بصورت وزنی حدود 15 تا 25 درصد است . طبیعتا" با افزایش مقدار سیمان و آب و یا مصرف شن با دانه بندی پیوسته ( Graded Size ) وزن مخصوص بتن بیشتر خواهد شد . توصیه می شود شن ها قبل از مصرف خیس و اشباع گردند .
طرح اختلاط این بتن ها بصورت آزمون و خطا خواهد بود و بشدت تابع شرایط ساخت بتن می باشد . بتن فاقد ریزدانه معمولا" بدون تراکم تولید می شود و اگر مرتعش یا متراکم شود بسیار جزئی خواهد بود زیرا خمیر سیمان میل به پر کردن فضای خالی بین سنگدانه ها را خواهد داشت و چسبندگی سنگدانه به یکدیگر به حداقل خواهد رسید .
معمولا" انجام آزمایش کارآئی یا اسلامپ برای این نوع بتن موردی نخواهد داشت . از آنجاکه سنگدانه تک اندازه مصرف می شود جداشدگی از نوع جدائی ریز و درشت سنگدانه معنائی ندارد و می توان آن را از ارتفاع قابل ملاحظه ریخت .
بعلت محدودیت دامنه نسبت آب به سیمان و وجود فضای خالی قابل توجه در این نوع بتن ، مقاومت فشاری این نوع بتن اغلب در حدود 5 تا 15 مگا پاسکال می باشد و طبیعتا" یک بتن سبک سازه ای تلقی نمی گردد و بصورت مسلح مصرف نمی شود . برخی اوقات سعی می کنند میلگردها را با یک لایه ضد خوردگی ( پوشش مناسب ) آغشته کنند و سپس در بتن فاقد ریزدانه بکار برند . اگر از سبکدانه برای ساخت این بتن استفاده شود ، مقاومت فشاری آن 2 تا 8 مگا پاسکال می باشد .
جمع شدگی بتن های فاقد ریزدانه بمراتب کمتر از بتن معمولی است زیرا مقدار سنگدانه در مقایسه با خمیر سیمان زیاد است و یقه قابل توجه بوجود می آورد . بتن فاقد ریزدانه سریعا" خشک می شود زیرا خمیر سیمان در مجاورت هوای موجود و فضای خالی است و علی القاعده در ابتدا از جمع شدگی بیشتری نسبت به بتن معمولی برخوردار می باشد و عمل آوری آن از اهمیت برخوردار است . قابلیت انتقال حرارتی آن بمراتب از بتن معمولی با سنگدانه مشابه کمتر است ( حدود تا ) که با افزایش رطوبت و اشباع بودن این بتن ، این قابلیت انتقال حرارت افزایش می یابد .
مدول الاستیسیته این بتن ها بین 5 تا Gpa20 است ( برای مقاومت های 2 تا 15مگا پاسکال ) . نسبت مقاومت خمشی به فشاری حدود 30 درصد است که از نسبت مقاومت خمشی به فشاری بتن های معمولی بیشتر می باشد . ضریب انبساط حرارتی این نوع بتن در حدود تا بتن معمولی است .
نفوذپذیری زیاد از مزایا و شاید معایب این نوع بتن است . اما نکته مهم آنست که موئینگی در این نوع بتن کم تا ناچیز می باشد . اگر اشباع از آب نباشد در برابر یخبندان مقاوم است . بعنوان یک نفوذپذیر زهکش و تثبیت شده و همچنین یک مسیر درناژ و مقاوم بسیار مفید است . بازی کردن لایه های قلوه سنگ و شن درشت و متوسط یا ریز بعنوان زهکش یا بلوکاژ و فیلتر از مشکلات اجرائی محسوب می شود بویژه اگر بخواهد باربر باشد یکی از معدود راههای حل مشکل ، استفاده از بتن فاقد ریزدانه است و در این حالت مسئله سبکی زیاد مهم نیست .
این نوع بتن مانند بسیاری از بتن های سبک می تواند جاذب صوت باشد ( نه عایق صوت ) و برای این منظور نباید سطح این بتن با اندودی پوشانده شود .
اندودکردن این بتن بسیار خوب و ساده انجام می شود . استفاده از این بتن برای روسازی و پیاده رو سازی اطراف درختان و یا پارکینگ ها بسیار مفید است ( بدلیل نفوذپذیری ) . در دیوارهای باربر با طبقات کم می توان از این نوع بتن استفاده نمود . برای ایجاد نفوذپذیری بعنوان لایه اساس یا زیر اساس میتواند بطور مؤثر عمل نماید . همچنین بعنوان یک لایه بتن مگر نفوذپذیر مناسب است در زیر دال کف یا شالوده منابع آب بتنی نیز از این بتن می توان استفاده نمود .

 


طرح اختلاط بتن سبکدانه ( سازه ای و غیر سازه ای )

 


در طرح اختلاط هر نوع بتن ابتدا باید خواسته ها را بررسی و فهرست نمود که در مورد بتن سبک نیز این خواسته ها عبارتند از :
مقاومت فشاری در سن مورد نظر ، وزن مخصوص بتن تازه و خشک ، دوام بتن در شرایط محیطی یا سولفاتی ، اسلامپ و کارآئی بتن ، مقدار حباب هوای لازم با توجه به حداکثر اندازه وشرایط محیطی ، و احتمالا" موارد دیگری همچون مدول الاستیسیته یا خواص فیزیکی مکانیکی دیگر مثل قابلیت انتقال حرارت و غیره ، در کنار این موارد ممکنست محدوده دانه بندی مطلوب ( بویژه در روشهای اروپائی ) از جمله محدودیت ها و خواسته ها باشد .

 

 

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  29  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید


دانلود با لینک مستقیم


دانلود مقاله مسائل اجرائی بتن سبکدانه سازه ای

دانلود مقاله مروری بر مسائل تئوریک در حوزه مدیریت تشویق و قدردانی

اختصاصی از زد فایل دانلود مقاله مروری بر مسائل تئوریک در حوزه مدیریت تشویق و قدردانی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

 

 

امروز شیوه‌های قدردانی و الگوسازی در جوامع جدید دستخوش تغییر و تحولات عمیقی شده‌اند. رهیافت‌های پیشین جای خود را به راهکارها و قالب‌های نوین داده و کارائی روش‌ها و شیوه‌های مرسوم به نحوی محسوس کاهش یافته، هرچند نمی‌توان و نباید نقش زیربنایی و بن‌مایه‌ای کلیشه‌ها را نادیده انگاشت. در واقع الگوها و سامانه‌های جدید، با تاثیرپذیری از زیرساخت‌ها و داده‌های پیشین بسط یافته و قوام یافته‌اند، به طوری که می‌توان با اندک تأملی در آثار و تحولات جدید، شکل‌های نخستین و جلوه‌های پیشین را کشف نمود و سیر و مسیر تحول و تکوین استدراجی سازه‌های نوین را رهیابی نمود.
همین شیوه در نقد اسطوره‌ای ادبی نیز متداول است به طوری که رد پای اسطوره‌های گذشته به خوبی در آثار ادبی جدید مشهود و قابل بررسی است.

 

اکنون در عصر فن‌آوری اطلاعات، قرن بیست‌ویکم شاهد دنیایی است که راهبری آن را فن‌آوری ارتباطات و اطلاعات بر عهده خواهد داشت و این رویداد بزرگ به وقوع نخواهد پیوست مگر با تغییر و تحول نگرش‌ها و شیوه‌های مدیریتی مرسوم و تحول ساختارها، سیستم‌ها، روش‌ها، ارتباطات، تشکیلات، مقررات، قوانین و مدیریت که از مصادیق بارز آن تحول در شیوه‌های قدردانی و تشویق و تنبیه است.
سازوکارهای کارآمد ساختن این شیوه‌ها البته چندان آسان نیست، اما امروز کارشناسان و مدیران ادارات با تنظیم برنامه‌های مشارکتی و مشاوره‌ای برنامه‌ها و طرح‌های لازم را ارائه می‌دهند و با مدد زیر ساخت‌های اصیل سنت و فرهنگ که اینجا حکم داده‌های سخت‌افزاری را دارند، دگردیسی نرم‌افزاری لازم را فراهم می‌آورند و راهبردهای اساسی جهت توسعه و گسترش و پیشرفت و شکوفایی برنامه‌ها و طرح‌های سازمانی ایجاد می‌نمایند.
برنامه‌ریزی و مدیریت راهبردی تنها گزینه‌ای است که در دوران مدرن می‌تواند، انسان‌ها را در برخورد با مشکلات و مسائل مختلف دنیا و جامعه نوین یاری رساند.
مینتز برگ(mintz berg) نظرپرداز بزرگ تحول و دگرگونی در کتاب مهم خود«ظهور و سقوط برنامه‌ریزی راهبردی» معتقد است، تعریف برنامه‌ریزی چنین است:
برنامه‌ریزی شیوه‌ای قاعده‌مند، به منظور ارائه نتیجه‌ای روشن، در قالب نوعی نظام منسجم تصمیم‌گیری است.
وی می‌گوید: سازمان‌ها بر مبنای این تعریف باید برنامه‌ریزی داشته باشند تا موفق به 1- هماهنگ‌سازی فعالیت‌های خود2- اطمینان از در نظر گرفتن آینده 3- فعالیت بر مبنای خردگرایی4- کنترل فعالیت‌های خود گردند.1
چنین تحولی تنها یک گزینه نیست که امری ضروری و نیازی حیاتی است. بنیانگذار جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی(ره) بر این نکته تاکید ورزیده است: ما می‌خواهیم ادارات را متحول کنیم.
ماهیت‌ شیوه‌های مرسوم تشویقی
نظام پاداش از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند موفقیت سازمان‌ها را در پیشرفت برنامه‌ها و تغییرات اساسی که به دنبال آن هستند تضمین نماید. اهتمام به پرداخت و اتخاذ شیوه‌های تشویقی، یا عدم آن تاثیر عمده‌ای در انگیزش کارکنان به انجام دادن یا ندادن مجموعه وظیفه‌های محول شده به آنان دارد. این نکته را هیچ مدیری انکار نمی‌کند، اما در عمل اتخاذ روش‌های ناکارآمد تشویقی نیز نمی‌تواند چندان اهداف ما را محقق سازد و چه بسا به نتایج منفی و خلاف برآوردها نیز منجر گردد.
شیوه‌های متداول و مرسوم کارائی لازم را ندارند، زیرا نتایج بررسی‌ها و نمود عینی نتایج این روش‌ها و متدها چنین گواهی می‌دهند.
نخست باید دانست که در اسلام، موضوع تشویق و تنبیه در برنامه‌های حکومتی و خانواده بسیار اهمیت داده شده است و حتی در مواردی راهبردهای اساسی و شیوه‌های کلی تشویقی و تنبیهی جهت پرهیز از خطاهای احتمالی و کاهش کارآمدی آنها، ارائه شده است. حضرت امیرالمومنین علیه‌‌السلام در خطبه‌های خود بارها این مسئله را خاطر نشان ساخته و به مدیران خود تذکرات به جایی داده که چنین نگرشی در آن عصر و زمان که هنوز فرهنگ مدیریتی به صورت علمی مطرح نبوده، یک نکته برجسته و جستاری شگفت می‌نماید، آن حضرت در نامه 53 خطاب به دولتمردان خود می‌فرماید: و اصل فی حسن الثناء علیهم و تعدیدما ابلی ذوو البلاء منهم.
با تشویق کارمندانت، ارتباطت را با آنها برقرار کن و خدمات صادقانه آنان را به زبان بیاور (صریحاً‌ از آنها قدردانی نما،) زیرا تشویق، مردان شجاع را در راه نیکوکاری به هیجان می‌آورد و مسامحه‌کاران را به فعالیت و حرکت وامی‌دارد0002
در این روایت بسیار زیبا چند نکته اساسی از تشویق کارکنان استنباط می‌گردد که می‌توان آنها را جزء همان راهبردهای اساسی در تشویق به شمار آورد:
1- تشویق کارکنان نوعی ارتباط با کارکنان است.
2- تشویق را باید آشکار را انجام داد.
3- تشویق بهترین راهکار تهییج کارکنان برای ادامه فعالیت‌هاست.
آیه شریفه نیز دقیقاً بر این مطلب تاکید دارد: لئن شکرتم لازیدنکم.3 اگر قدردانی کنید، خداوند آن نعمت را افزون می‌سازد.

 


ویژگی‌های مدیریت تقدیر سازمانی
اصل نخست مدیریت تقدیر سازمانی، فرآیند بالابردن کیفیت کار و استمرار آن می‌باشد. اصول دیگری نیز مطمح نظر است که حداقل برنامه‌های تشویقی نباید، با آنها تضاد و منافات داشته باشند:
1- حفظ کرامت
2- رشد استعداد و خلاقیت افراد
3- اثربخشی و نتیجه‌گرایی
4- شایسته‌سالاری و دانشگرایی و نخبه پروری
5- بهره‌وری و ارزش‌افزایی
6- توسعه‌گرایی و نواندیشی
7- سلامت: عاری از فساد و تبعیض و نابرابری
8- در مدیریت
هرچند در اسلام بر فرآیند تشویق و تنبیه به یکسان تاکید رفته است، اما عملاً در سازمان‌ها و شرکت‌ها نتایج حاصله از تشویق به مراتب نسبت به توبیخ و تنبیه در بالابردن کارائی و ارتقا سطح فعالیت‌های سازمانی و بهره و سود مادی یا فرهنگی، ثمربخش‌تر و مفیدتر بوده است، ارزیابی و سنجش عملکرد مدیران شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی و غیردولتی نیز به درستی نشان می‌دهد که امروزه گرایش به تشویق و شیوه‌های تقدیرانه بیش از تنبیهات و توبیخات و شیوه‌های منفی می‌باشد.
به عنوان مثال یک شرکت بزرگ نظیر فورد، در سال 1914 تصمیم به افزایش حقوق دریافتی کارکنان ماهر خود از 80 سنت در روز به 5 دلار در روز گرفت، این عمل در ظاهر موجب کاهش سود شرکت شد اما در همان سال اول، پس از افزایش حقوق‌ها سود شرکت نزدیک به دو برابر شد و روند رو به رشد از دست دادن کارگران ماهر خود را نه تنها به صفر رساند که به زودی این شرکت افراد زیادی را در انتظار استخدام خود یافت.4
نارسایی‌های شیوه‌های قدردانی مرسوم
به طور کلی هرگاه پس از یک دوره دو ساله، یا بر حسب تعداد برنامه‌های قدردانی نتایج سازمانی به صورت منظم نتایج کیفی و کمی مطلوب‌تری ببار آورد، می‌توان گفت شیوه‌های ما موفق بوده‌اند و نظام خاص آماری در این زمینه وجود ندارد، اما می‌توان نتایج را مورد ارزیابی قرار داد. در عرصه تولیدات کالاها و محصولات مادی و عرصه‌های اقتصادی نتایج پیشرفت‌ها کاملاً محسوس است و می‌توان با آمار و ارقام آنها را اثبات نمود، اما در عرصه فرهنگ و امور انسانی نمی‌توان تنها به ارائه آمار و ارقام بسنده کرد، در اینجا کیفیت و ارزیابی کیفی مقوله‌ها مهم‌ترند و تحولات اجتماعی بزرگ را می‌توان محصول مستقیم پیشرفت و توسعه دانست.
به همین میزان آسیب‌شناسی قدردانی و تشویق در عرصه فرهنگ دشوارتر است. برخی از این نارسائی‌ها می‌تواند شامل موارد ذیل باشد:
1- نشستن وسیله و ابزار بجای هدف:
ارائه کار و ابتکار صرف جهت بهره‌وری از امکانات تشویقی از سوی تشویق‌شونده که به کلیشه‌ای شدن محصولات منجر می‌گردد و در نتیجه بهره‌وری کاهش می‌یابد.
2- اتلاف هزینه‌ها:
صرف هزینه‌های گزاف که گاه حتی از میزان برگشت آن بالاتر است. به عنوان مثال شما 10000 تومان هزینه تشویق می‌کنید در حالی که 9000 تومان هم سود به بار نمی‌آورد.
بر احوال آن شخص باید گریست
که دخلش بود نوزده، خرج بیست
3- تکرار انتخاب منتخبین:
منظور از تکرر منتخبین، قرار گرفتن این موضوع در یک فرآیند قالبی و کلیشه‌ای است، به طوری که همواره افراد خاصی با شگردهای حرفه‌ای در جشنواره‌ها معرفی و برگزیده شوند و افراد شایسته جدید با ایده‌ها و نگره‌های تازه‌تر امکان انتخاب را نداشته باشند. کما این که در برخی جشنواره‌ها شاهدیم همواره افراد خاص و مشابهی رتبه‌های بالا را احراز می‌نمایند که مجموعاً به ضعف در مدیریت تشویق و قدردانی برمی‌گردد. پیشگیری از این رویه با اعمال شیوه‌های بهتری از قدردانی به راحتی امکان‌پذیر است. در این رابطه شاید بازنگری در شیوه‌ها و معیارهای ارزیابی نیز مفید باشد.

 

4- ایجاد فیدبک‌های نامطلوب:
هر برنامه تشویقی لزوماً باید ایجاد رقابت سالم نماید که در صورت مدیریت ناکارآمد، فیدبک(بازخورد) برنامه‌های قدردانی، چندان مطلوب نبوده و حتی نتایج عکس به بار می‌آورد. در حالی که یک شیوه کارآمد تشویقی هرگز جایی برای حسادت به جای رقابت و غبطه برای دیگر افراد غیرمنتخب نمی‌گذارد، هرچند نمی‌توان این موضوع را نادیده انگاشت که حسد ریشه در طبع و نفس شیطانی انسان‌ها دارد و از آن گریزی نیست، چنان که خداوند در بخشی از آیه 54 سوره نساء می‌فرماید: ام یحسدون الناس علی ما اتاهم الله من فضله000 آیا حسد می‌ورزند با مردم چون آنها را خدا به فضل خود برخوردار نمود.
5- مغایرت با تکریم شخصیت:
در این مورد حساسیت بسیاری وجود دارد. چنانچه در برنامه‌های قدردانی، این اصل اساسی رعایت گردد، خود بهترین شیوه جهت قدردانی از افراد برگزیده خواهد بود و برای اهداف ما، انگیزه واقعی تولید می‌کند.
برای توضییح این مطلب به ذکر یک خاطره از یکی از مدیران اکتفا می‌شود.
در نشستی جهت قدردانی از تلاش‌هایی که برای نشریه انجام داده بودم، دعوت شدم، منشی یا مجری جلسه در میان جمع پاکتی آوردند، تا به من بدهند. می‌دانستم داخل آن مقداری وجه نقد است، اما گرفتن آن را در جمع برای خدماتی که حس می‌کردم جنبه معنوی‌اش بر وجه مادیش غلبه دارد، مغایر با تکریم شخصیت خود دانستم واز گرفتن آن امتناع ورزیدم، همان جا سررسیدی در دست منشی بود، آن را گرفتم و گفتم همین کافی است، با خود اندیشیدم اگر منشی واقعاً قصد تقدیر مادی از من داشت، بهتر بود شیوه بهتری انتخاب می‌کرد، حداقل می‌توانست وجه را در پاکتی مناسب، داخل سررسید قرار دهد و بدون این که کسی متوجه آن شود، به من اهدا کند.5
کلیه تئوری‌ها و ایده‌های نوین قدردانی و تشویق به یک اصل کلی ارجاع می‌شود: قدردانی و تشویق باید هرچه بیش‌تر و پر محتواتر بوده و آثار بهتری به دنبال داشته باشد. جایزه دادن به یک کودک به شیوه‌های مختلف صورت می‌گیرد، اما اتخاذ شیوه‌ای که باعث رشد شخصیتی و تربیتی او گردد، قطعاً دشوارتر است و تنها انسان‌های فرهیخته و با فرهنگ به دنبال اتخاذ چنین شیوه‌هایی هستند.
معیارهای شیوه‌های نوین قدردانی
ارائه راهکارهای کلی و معیارهای عمومی نوین در تشویق و قدردانی بهتر است از ذکر مصادیق و نمونه‌ها، چرا که همه نمونه‌ها و مصادیق در همه موارد و موقعیت‌ها نمی‌تواند سودمند باشد. از طرفی ذکر مصادیق و برنامه‌ها مانع بروز و ظهور خلاقیت‌های فردی و سازمانی می‌گردد. از این رو در اینجا تنها به ذکر چند معیار و شاخصه که به تشخیص نگارنده راه را برای تحول اساسی و نوین در مدیریت قدردانی می‌گشاید، بسنده می‌شود:
1- تشویقات باید به صورت دائم بوده و جزئی از سیستم منظم اداری باشد.
در این مورد ماکیاولی به شهریار سفارش می‌کند: زخم را باید به یکباره زد، تا آثارش نماند، اما ترس از عملش باقی بماند. و تشویق را باید به مرور انجام داد، تا همیشه رعیت مدیون و ممنون پادشاه باشد. (نقل به مضمون) باید دانست که چنین روشی هرچند از سوی ماکیاولی عنوان شده، کاملاً با روح دموکراسی در مدیریت نوین سازگار است، البته اگر بند اول این عبارت را که مربوط به تنبیه سخت و به ظاهر موثر است نادیده بگیریم.
2- به نظر می‌رسد میزان سودمندی در تشویق مستقیماً وابسته به میزان ارزشی آن، به لحاظ مادی، کارکردی و گستره جغرافیایی آن است. به عبارت دیگر هرچه مراسم تشویق و نوع کالایی یا وجهی که به تشویق شوندگان اختصاص داده می‌شود، گسترده‌تر و پر ارزش‌تر بوده باشد، بازتاب و ثمردهی آن در پیشرفت امور سیستم، بیش‌تر خواهد بود.(در رابطه با این معیار نگارنده به پژوهش و تحقیق موثری دسترسی نداشته است.) به عنوان مثال: تجلیل از خیرین در سطح یک رسانه معمولی نسبت به تجلیل از آنان در سطح همه رسانه‌های ملی ثمردهی کمتری دارد. با این حال این موضوع نباید مانع تشویقات جزئی از نیروها گردد، زیرا هریک از این تشویق‌ها در جای خود ثمردهی لازم را به دنبال دارند.
3- موضوع و علت تشویق باید کاملاً تبیین گردد، بهتر است مورد تشویقی کاملاً منفرد و تمیز داده شود و از کلی‌گرایی در این مورد پرهیز گردد، چرا که در این صورت راه برای بروز خلاقیت‌ها و ایجاد فرصت‌ها برای پیشرفت و بالش دیگر نیروها باز نخواهد بود. مثلاً اگر نویسنده‌ای مورد تشویق قرار می‌گیرد، دقیقاً مشخص شود که به خاطر چه کتاب، یا مقاله‌ای یا پرداختن به چه نوع موضوعاتی مورد تقدیر قرار گرفته است.
نگرش اسلامی نسبت به جایگاه مدیریتی و ارزشی و تربیتی تشویق و تنبیه
در اسلام تنبیه یک روش تربیتی به حساب نمی‌آید و در حقیقت روشی برای جلوگیری از بی‌تربیتی می‌باشد. یک مجرم را که به دنبال اعمال مجرمانه است، نمی‌توان با تشویق و برخورد ملایم متوجه خطایی که ارتکاب می‌شود، نمود، چرا که به هر حال یا مرتکب جرم شده است و یا قصد استمرار آن را دارد. در این صورت به نظر می‌رسد تشویق و ملایمت بر غرور او افزوده و او را به استمرار مجرمیت ترغیب می‌نماید. تلقی چنین است که مجرم در حین عمل انگیزه و توجیه کافی داشته که به چنین عمل مجرمانه‌ای دست زده است، در این صورت تشویق او را به ادامه عملش ترغیب می‌سازد، بنابراین تنها راه مقابله با مجرم تنبیه و برخورد تنبیهی است که جز دستورات و قوانین تمام تمدن‌ها و ملل قرار دارد.
اما در مورد کسانی که هنوز تصمیم به فعل مجرمان نگرفته یا گرفته‌اند، اما آن را عملی نکرده‌اند، تنبیه نتیجه عکس دارد، یعنی تنبیه با ایجاد نوعی حس انتقام و پرخاش در چنین فردی، او را به انجام جرم ترغیب می‌سازد.
تیزدندانی که وجه بارز صفت غیرانسانی پلنگ است، خود موجب تنبیه و مجازات و عدم ترحم به او شده است، زیرا در غیر این صورت سایر افراد را از ادامه زندگی و راحتی مانع گشته‌ایم. اما کسی که چنین صفتی ندارد، می‌تواند مورد رحم و شفقت جامعه قرار گیرد، زیرا هدف از مجازات و تنبیه برگشت فرد به جامعه است که در این صورت امکان بازگشت فراهم‌تر است، زیرا اصولاً فرد کار سوئی را آغاز نکرده و هنوز به صورت بالفعل و نه بالقوه در متن اجتماع قرار دارد.

 

 

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  16  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید


دانلود با لینک مستقیم


دانلود مقاله مروری بر مسائل تئوریک در حوزه مدیریت تشویق و قدردانی